Περσικές Μινιατούρες, Περσική ζωγραφική. Miniatures Persanes, Persian painting

Μίλτος Σαχτούρης, Τα λυπημένα Χριστούγεννα των ποιητών

Edvard Munch, Christmas in the Brothel, 1905. Oil On Canvas, 60 x 88 cm, Munch Museum, Oslo, Norway.

Στην Ελένη Θ. Κωνσταντινίδη

Είναι τα λυπημένα Χριστούγεννα 1987

είναι τα χαρούμενα Χριστούγεννα 1987

ναι, τα χαρούμενα Χριστούγεννα 1987!

σκέπτομαι τόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα...

Α! ναι είναι πάρα πολλά.

Πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε

ο Διονύσιος Σολωμός

πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε

ο Νίκος Εγγονόπουλος

πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε

ο Μπουζιάνης

πόσα ο Σκλάβος

πόσα ο Καρυωτάκης

πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα

πέρασε ο Σκαλκώτας

πόσα

πόσα

Δυστυχισμένα Χριστούγεννα των Ποιητών.

Hundertwasser, Missed Christmas, 1966.

Από τη συλλογή Καταβύθιση  (1990).

Μίλτος Σαχτούρης

Βρήκαν πώς η ρεσβερατρόλη μάς κρατά νέους. Scientists confirm that red wine keeps us young

Pierre-Auguste Renoir, Luncheon of the Boating Party, 1881. Eρευνητές ανακάλυψαν πώς δρα η ρεσβερατρόλη χαρίζοντάς μας ανθεκτικότητα στη... φθορά του οργανισμού. Just in time for Christmas, a new study proves that red wine's miracle ingredient 'resveratrol' does keep us younger after all.

Η ρεσβερατρόλη που περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες στο κόκκινο κρασί αποδεικνύεται ότι προστατεύει τον οργανισμό από νόσους που σχετίζονται με τη γήρανση ενεργοποιώντας έναν αρχαίο εξελικτικό μηχανισμό ο οποίος αποτελεί «ασπίδα» για τα κύτταρα ενάντια στις γενετικές βλάβες.

Η ρεσβερατρόλη η οποία εκτός από τα σταφύλια περιέχεται σε ξηρούς καρπούς και σε αρκετά εδώδιμα φυτά έχει ήδη συνδεθεί με επιμήκυνση της ζωής πειραματόζωων καθώς και με μείωση της εμφάνισης καρδιοπαθειών και άλλων νόσων στον άνθρωπο.

Η διαμάχη

Με δεδομένο ότι το κόκκινο κρασί είναι ιδιαιτέρως πλούσιο σε ρεσβερατρόλη ορισμένοι ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι μπορεί να δώσει εξήγηση στο «γαλλικό παράδοξο» - στο γεγονός δηλαδή ότι ενώ οι Γάλλοι που καταναλώνουν ως γνωστόν μεγάλες ποσότητες κρασιού ακολουθούν διατροφή πλούσια σε λιπαρά έχουν μικρή συχνότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

Ωστόσο δεν συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες σχετικά με τα οφέλη της ρεσβερατρόλης. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναφέρουν ότι δεν έχει αποδειχθεί πως το συστατικό του κόκκινου κρασιού έχει οφέλη για τον άνθρωπο. Τώρα η νέα μελέτη έρχεται να προσθέσει ένα λιθαράκι στη «διαμάχη» αλλά και να ξεκαθαρίσει κάπως το τοπίο.

Η νέα μελέτη

Η ουσία του κρασιού ενεργοποιεί έναν αρχαίο εξελικτικό μηχανισμό του οργανισμού ενάντια στις γενετικές βλάβες. Red wine stimulates ancient cellular mechanism that slows ageing in times of stress and sickness. © iStockphoto.com/Kirby Hamilton

Σύμφωνα με τα ευρήματά της, η ρεσβερατρόλη μιμείται ένα φυσικό μόριο του οργανισμού το οποίο ενεργοποιεί ένα αρχαίο χημικό μονοπάτι που έχει ως «καθήκον» να μειώνει το στρες και τις βλάβες στο DNA των κυττάρων. Όταν δεν ενεργοποιείται αυτό το μονοπάτι το αποτέλεσμα είναι η γήρανση και οι νόσοι.

«Αυτή η απόκριση στο στρες αφορά ένα κομμάτι της βιολογίας το οποίο είχαμε σε μεγάλο βαθμό παραβλέψει. Η ρεσβερατρόλη φαίνεται ότι ενεργοποιεί μάλιστα αυτό το μονοπάτι σε συγκεντρώσεις πολύ χαμηλότερες από εκείνες που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενες μελέτες» ανέφερε ο καθηγητής Πολ Σίμελ από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Scripps στη Λα Χόγια της Καλιφόρνιας που ήταν επικεφαλής της μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature».

Μίμηση της τυροσίνης

Συγκεκριμένα οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ρεσβερατρόλη μιμείται ένα φυσικό αμινοξύ που ονομάζεται τυροσίνη. Η τυροσίνη υπό φυσιολογικές συνθήκες προσδένεται σε κάποιο ένζυμο μιας οικογένειας η οποία εκτιμάται ότι εμφανίστηκε πριν από πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια έτη όταν η ζωή υπήρχε μόνο σε μορφή απλών μικροβίων.

Ένα από αυτά τα ένζυμα, γνωστό ως  TyrRS ενεργοποιείται όταν η ρεσβερατρόλη προσδένεται επάνω του. Μετά την πρόσδεση το ένζυμο «ταξιδεύει» ως τον πυρήνα του κυττάρου και βοηθά στο να προστατευθεί το DNA των χρωμοσωμάτων ενάντια στις γενετικές βλάβες.

Η μελέτη έδειξε ότι όταν το ένζυμο TyrRS εισέρχεται στον πυρήνα του κυττάρων ενεργοποιεί μια ομάδα προστατευτικών γονιδίων, συμπεριλαμβανομένου του ογκοκατασταλτικού γονιδίου p53 αλλά και γονιδίων που έχουν συνδεθεί με τη μακροζωία καθώς επιμηκύνουν το προσδόκιμο ζωής και πολεμούν τις νόσους του γήρατος.

Οφέλη με χαμηλά επίπεδα της ουσίας

Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι σχετικώς χαμηλά επίπεδα ρεσβερατρόλης προκάλεσαν σε πειράματα την αντιστρεσογόνο απόκριση των κυττάρων. Οι συγκεντρώσεις της ουσίας ήταν χίλιες φορές χαμηλότερες από εκείνες οι οποίες αναφέρονταν σε άλλες μελέτες ως απαραίτητες για να υπάρχει όφελος στον οργανισμό, ανέφερε ο Μάθιου Σάτζις, ο δεύτερος εκ των κύριων συγγραφέων της μελέτης του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps. Ο ερευνητής προσέθεσε ότι «με αυτά τα ευρήματα έχουμε πλέον έναν νέο, θεμελιώδη μηχανισμό που εξηγεί τις γνωστές ευεργετικές επιδράσεις της ρεσβερατρόλης».

Ένα- δύο ποτηράκια κρασί για προστασία ενάντια στη γήρανση

Σύμφωνα με τον δρα Σάτζις «με βάση αυτά τα αποτελέσματα, η μέτρια κατανάλωση ενός ή δύο ποτηριών κόκκινο κρασί την ημέρα θα μπορούσε να προσφέρει σε ένα άτομο αρκετή ρεσβερατρόλη ώστε να υπάρχει προστατευτική επίδραση μέσω του συγκεκριμένου μονοπατιού».

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι ο λόγος για τον οποίο η ρεσβερατρόλη, μια ουσία των φυτών, μπορεί να έχει σημαντικές επιδράσεις στα ζώα, είναι ότι και στα φυτά έχει την ίδια επίδραση. Κατά τους ειδικούς, το ένζυμο TyrRS αποτελεί μέρος ενός αρχαίου μηχανισμού άμυνας ο οποίος προηγείται χρονικά του διαχωρισμού μεταξύ φυτικού και ζωικού βασιλείου. «Πιστεύουμε ότι το ΤyrRS δρα ως ένας διακόπτης ή ενεργοποιητής ενός θεμελιώδους μηχανισμού που υπάρχει κυριολεκτικώς σε όλες τις μορφές ζωής» κατέληξε ο δρ Σάτζις.

Ρεσβερατρόλη: Το ελιξίριο της νεότητας

Pierre-Auguste Renoir, Glass of Wine, 1908. Various studies have indicated that resveratrol may be beneficial to health by possessing anti-oxidative, anti-carcinogenic or anti-tumour properties. The full scientific name is trans-3,5,4-trihydroxystilbene and it is found in the vines, roots, seeds and stalks of vine plants, but it becomes particularly concentrated in the skins of grapes, possibly as a defence against fungal attack. Red wine typically contains more resveratrol than white wine because of the habit of leaving grape skins for longer during fermentation. Other foods that contain resveratrol include peanuts and soy.

Διαφορετικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ρεσβερατρόλη μπορεί να είναι ευεργετική για την υγεία καθώς διαθέτει αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Η πλήρης επιστημονική ονομασία της είναι trans – 3,5,4'- τριυδροξυστιλβένιο και εντοπίζεται στις ρίζες, στους καρπούς και στους μίσχους των κλημάτων. Ωστόσο η μεγαλύτερη συγκέντρωση της ουσίας ανευρίσκεται στη σάρκα του σταφυλιού, πιθανώς ως αμυντικός μηχανισμός ενάντια στις επιθέσεις μυκήτων. Το κόκκινο κρασί συνήθως περιέχει περισσότερη ρεσβερατρόλη από το λευκό εξαιτίας της συνήθειας να παραμένουν οι σάρκες των σταφυλιών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια της ζύμωσης του κρασιού. Άλλες τροφές που περιέχουν ρεσβερατρόλη είναι τα φιστίκια και η σόγια.

Γκύντερ Γκρας, «Η Ντροπή της Ευρώπης». Günter Grass, “Europe’s shame”

Στο χάος κοντά, γιατί δεν συμμορφώθηκε στις αγορές· κι Εσύ μακριά από τη Χώρα, που Σου χάρισε το λίκνο.

Όσα Εσύ με την ψυχή ζήτησες και νόμισες πως βρήκες, τώρα θα καταλυθούν, και θα εκτιμηθούν σαν σκουριασμένα παλιοσίδερα.

Σαν οφειλέτης διαπομπευμένος και γυμνός, υποφέρει μια Χώρα· κι Εσύ, αντί για το ευχαριστώ που της οφείλεις, προσφέρεις λόγια κενά.

Καταδικασμένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή, που ο πλούτος της κοσμεί Μουσεία: η λεία που Εσύ φυλάττεις.

Αυτοί που με τη δύναμη των όπλων είχαν επιτεθεί στη Χώρα την ευλογημένη με νησιά, στον στρατιωτικό τους σάκο κουβαλούσαν τον Χέλντερλιν.

Ελάχιστα αποδεκτή Χώρα, όμως οι πραξικοπηματίες της, κάποτε, από Εσένα, ως σύμμαχοι έγιναν αποδεκτοί.

Χώρα χωρίς δικαιώματα, που η ισχυρογνώμονη εξουσία ολοένα και περισσότερο της σφίγγει το ζωνάρι.

Σ' Εσένα αντιστέκεται φορώντας μαύρα η Αντιγόνη, και σ' όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός, που Εσένα φιλοξένησε.

Όμως, έξω από τη Χώρα, του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όμοιοί του όλα όσα έχουν τη λάμψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου θησαυροφυλάκιο.

Πιες επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων· όμως ο Σωκράτης, με οργή Σου επιστρέφει το κύπελλο γεμάτο ώς επάνω.

Θα καταραστούν εν χορώ, ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί, που τον Ολυμπό τους η δική Σου θέληση ζητάει ν' απαλλοτριώσει.

Στερημένη από πνεύμα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα, που το πνεύμα της, Εσένα, Ευρώπη, εδημιούργησε.

(Μετάφραση: Πατρίτσια Αδαμοπούλου)

Ο Γκύντερ Γκρας είναι ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Γερμανούς συγγραφείς ο οποίος βραβεύτηκε το 1999 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Εκτός από τα μυθιστορήματα με τα οποία έγινε γνωστός σε ολόκληρο τον κόσμο, έγραψε θεατρικά έργα και ασχολήθηκε με την ποίηση. Συγχρόνως είχε έντονη ανάμειξη στην πολιτική ζωή της Γερμανίας.  

“Europe’s shame”

Crosses reading "Solidarity," "Dignity"' and "Freedom" are placed before Greek parliament during a gathering at Syntagma Square on April 8, 2012.

Close to chaos, because the market is not just, you’re far away from the country which was your cradle.

What was searched and found with one’s soul, is now considered to be as worthless as scrap metal.

As a debtor put naked on the pillory, a , about which you used to say you were grateful, suffers.

Poverty doomed country whose maintained wealth adorns museums of the loot you kept.

Those [World War II German nazi occupation soldiers] who hit the country, blessed with islands with the force of arms wore both uniforms and [books of German poet, inspired by ancient Greek poetry] Hölderlin in their knapsacks.

Barely tolerated country whose colonels were once tolerated by you as an alliance partner.

Country which lost its rights, whose belt is tightened and tightened again by the cocksurely powerful.

Antigone defying you wearing black and all over the country, the people whose guest you have been wear mourning clothes.

However, outside the country, the Croesus resembling followers have hoarded all what glitters like gold in your vaults.

Booze at last, drink! [European] Commissioners’ cheerleaders shout.

However, Socrates gives you back the [hemlock poison] cup full to the brim.

Curse you as a chorus, which is characteristic of you, will the gods, whose Mount Olympus you want to steal.

You’ll waste away mindlessly without the country, whose mind invented you, Europe.

Gunter Grass at home in Lubeck. Photograph: Eamonn McCabe for the Guardian

Günter Wilhelm Grass (born 16 October 1927) is a German novelist, poet, playwright, illustrator, graphic artist, sculptor and recipient of the 1999 Nobel Prize in Literature. He is widely regarded as Germany’s most famous living writer.

Γιατί ο ανθρώπινος σκελετός έχει γίνει εύθραυστος. Lightweight skeletons of modern humans have recent origin

Ο σκελετός μας έγινε πιο εύθραυστος λόγω της καθιστικής ζωής που υιοθετήσαμε μετά την επανάσταση της γεωργίας. Researchers found that human joint-bone density remained pretty high until recently in our evolutionary history, around the same time that humans began switching from hunting and gathering to farming. (Bojan Brecelj/CORBIS)

Τα οστά του σημερινού ανθρώπου μοιάζουν με αδύναμα ξυλαράκια συγκριτικά με τον στιβαρό σκελετό ενός χιμπατζή, ή ακόμα και ενός αρχαίου κυνηγού-τροφοσυλλέκτη. Φταίει άραγε η εξέλιξη για τα αδύναμα οστά μας; Μήπως η σύγχρονη διατροφή;

Ένοχη η καθιστική ζωή

Τα οστά του σύγχρονου ανθρώπου είναι αδύναμα λόγω έλλειψης της σκληρής σωματικής άσκησης των προγόνων του. A new study finds that bone joint density remained high throughout human evolution spanning millions of years, until it decreased significantly in recent modern humans, probably as a result of an increasingly sedentary lifestyle. From left to right: modern chimpanzee, Australopithecus, Neanderthal, and modern human. Credit: Image courtesy of © AMNH/J. Steffey and Brian Richmond

Τίποτα από τα δύο, απαντούν δύο μελέτες που δημοσιεύονται αυτήν την εβδομάδα στην ανοιχτή επιθεώρηση PNAS. Η απάντηση που δίνουν είναι ότι ο σκελετός μας έγινε πιο εύθραυστος λόγω της καθιστικής ζωής που υιοθετήσαμε μετά την επανάσταση της γεωργίας.

Στην πρώτη μελέτη, διεθνής ερευνητική ομάδα συγκρίνει τους σκελετούς χιμπατζήδων, εξαφανισμένων αυστραλοπίθηκων, Νεάντερταλ, κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και σύγχρονων ανθρώπων που έζησαν μετά την εμφάνιση της γεωργίας.

Η ανάλυση δείχνει ότι ο σκελετός των αρχαίων γεωργών παρουσιάζει σημαντικά χαμηλότερη οστική πυκνότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα δείγματα.

Ακόμα και σε σύγκριση με τους αρχαίους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, οι οποίοι ήταν ανατομικά ίδιοι με τους σύγχρονουs Homo sapiens, οι αρχαίοι αγρότες είχαν 20% μικρότερη οστική μάζα.

Το ποσοστό είναι συγκρίσιμο με την απώλεια που θα εμφάνιζε ένας αστροναύτης έπειτα από τρεις μήνες παραμονής στο Διάστημα, σημειώνουν οι ερευνητές.

Οι συντάκτες της μελέτης αποκλείουν ως πιθανές αιτίες τη διατροφή και άλλους παράγοντες, και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα οστά των σημερινών ανθρώπων είναι πιο αδύναμα λόγω έλλειψης της σκληρής σωματικής άσκησης των προγόνων μας.

Ακόμα και στους ενήλικες, εξάλλου, τα οστά αντιδρούν στην καταπόνηση από μεγάλα φορτία και σταδιακά γίνονται πιο αδύναμα.

Επιρρεπής στα κατάγματα

3D renderings of the femoral head at the hip joint. The femoral head has been sectioned to reveal the 3D volumes of trabecular bone for hunter-gatherers (top) and agriculturalists (bottom). Credit: Image courtesy of Timothy M. Ryan

Η ανακάλυψη της γεωργίας μείωσε δραστικά τον σωματικό κάματο που απαιτούνταν για την εύρεση τροφής και έκανε έτσι τον σκελετό μας «επικίνδυνα αδύνατο» και «επιρρεπή στα κατάγματα», όπως λένε οι ερευνητές.

Παραδέχονται μεν ότι η γεωργία μείωσε το διαθέσιμο ασβέστιο στην ανθρώπινη διατροφή, εκτιμούν όμως ότι η μείωση αυτή δεν ήταν αρκετή για να εξηγήσει μια τόσο χαμηλή οστική πυκνότητα.

Επιβεβαίωση από δεύτερη μελέτη

Relatively sedentary human agriculturalists (right) have more lightly built skeletons compared to more mobile foragers (left). Pictured are 2D microCT images through the femoral head at the hip joint showing differences in bone structure. Credit: Image courtesy of Timothy M. Ryan

Το συμπέρασμα της έρευνας δείχνει να επιβεβαιώνεται από τη δεύτερη μελέτη, στην οποία βρετανοί και αμερικανοί ερευνητές συγκρίνουν την άρθρωση του ισχίου μεταξύ αρχαίων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, αρχαίων γεωργών και πιθήκων.

Η έρευνα διαπιστώνει ότι η κεφαλή του μηριαίου οστού των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ήταν εξίσου δυνατή με των πιθήκων, και πολύ πιο δυνατή σε σχέση με τους γεωργούς (συγκριμένα η μελέτη εξετάζει την πυκνότητα του σπογγώδους οστού στην κεφαλή του μηριαίου οστού).

Δεν ευθύνονται εξελικτικές πιέσεις

In these cross sections of the head of the metacarpal and femur, you can see the decrease in trabecular bone density progressing from chimpanzees (far left) up to modern humans (far right). (PNAS/Chirchir et al.)

Σε συνδυασμό, οι δύο μελέτες συνηγορούν στην υπόθεση ότι η απώλεια οστικής μάζας δεν οφείλεται σε εξελικτικές πιέσεις, ούτε σε αλλαγές της διατροφής, αλλά στην έλλειψη σωματικής καταπόνησης.

Οι συντάκτες της πρώτης μελέτης διαβεβαιώνουν μάλιστα ότι δεν υπάρχουν ανατομικοί λόγοι που θα εμπόδιζαν έναν σύγχρονο άνθρωπο να αποκτήσει τον ισχυρό σκελετό των προγόνων του, εφόσον ασκείται αρκετά.

Όπως το θέτει ο δρ Κόλιν Σο του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, μέλος της ερευνητικής ομάδας, «οι σύγχρονοι άνθρωποι ζουν σε ένα πολιτιστικό και τεχνολογικό περιβάλλον ασύμβατο με τις εξελικτικές προσαρμογές μας».

«Η καθιστική ζωή έγινε τόσο διαδεδομένη μόνο στα τελευταία 50 ή 100 χρόνια [...] Δεν έχουμε εξελιχθεί να καθόμαστε στο αυτοκίνητο ή στο γραφείο».