Διάστημα, ο γνωστός μας άγνωστος

Δεν διδάσκεται το μάθημα της Αστρονομίας στα σχολεία; Ένας αστέρας σε σχηματική μορφή στο Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου και ένας Ακανόνιστος γαλαξίας. LH 95 stellar nursery in the Large Magellanic Cloud. Image Credit: NASA, ESA, and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Στις απέραντες ανεξερεύνητες εκτάσεις του Διαστήματος κρύβονται οι απαντήσεις για το μακρινό παρελθόν του Σύμπαντος και, γιατί όχι, ίσως το μέλλον της ανθρωπότητας. Δεδομένης της γοητείας που ασκεί ο νυχτερινός ουρανός στον άνθρωπο, η εισαγωγή στην αστρονομία θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί όχι μόνο αναπόσπαστο κομμάτι της διδακτέας ύλης στα σχολεία, αλλά και ένα από τα πιο δημοφιλή μαθήματα, ικανό να εμπνεύσει γενιές ολόκληρες εκκολαπτόμενων αστροφυσικών και αστρονόμων.

Ωστόσο, μια αναζήτηση στο Google με λέξη-κλειδί τα «άστρα», οδηγεί κυρίως σε ιστοσελίδες αστρολόγων και μέντιουμ, ενώ τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες μαθητές δεν διδάσκονται αστρονομία ούτε καν ως μάθημα επιλογής.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ως κοινωνία δεν ενδιαφερόμαστε για τα ουράνια σώματα – ακριβώς το αντίθετο αποδεικνύει η ανάπτυξη των συλλόγων ερασιτεχνών αστρονόμων, που σήμερα ξεπερνούν τους 30, αλλά και η αύξηση του αριθμού των αυτοδίδακτων αστροφωτογράφων, αρκετοί εκ των οποίων διαπρέπουν σε διεθνείς διαγωνισμούς. Το πρόβλημα είναι πως η αστρονομική γνώση απουσιάζει από τη συστηματική εκπαίδευση. Το κενό επιχειρούν να καλύψουν ερευνητικοί οργανισμοί όπως το Εθνικό Αστεροσκοπείο, τα κατά τόπους πλανητάρια καθώς και, συχνά με εξαιρετικά αποτελέσματα, οι εθελοντές των ερασιτεχνικών συλλόγων.

Το Ευγενίδειο Πλανητάριο. 

«Βλέπουμε παιδιά που τελειώνουν το λύκειο και δεν ξέρουν τη διαφορά του άστρου από τον πλανήτη», υπογραμμίζει ο διακεκριμένος αστρονόμος και φυσικός Διονύσης Σιμόπουλος, επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου και βραβευμένος για τη σημαντική συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση. Εκφράζοντας την αγανάκτηση και την απορία του, για την «υποβάθμιση της αστρονομίας», διευκρινίζει ότι υπαίτιοι δεν είναι μόνο οι εκάστοτε υπουργοί, αλλά και οι σύμβουλοί τους, οι οποίοι προέρχονται από την εκπαιδευτική κοινότητα. 

Η αστρονομία έγινε μάθημα επιλογής στη Β΄ Λυκείου τη δεκαετία του ’90, επί υπουργίας Αρσένη. Μολονότι οι περισσότεροι μαθητές «προτιμούσαν την πληροφορική, που δεν απαιτούσε εξετάσεις», το μάθημα επιλογής έδινε την ευκαιρία σε ορισμένους «φωτισμένους δάσκαλους» να δημιουργούν ομάδες αστρονομίας. Τη σχολική χρονιά 2014-15 καταργήθηκε ακόμα και αυτό, με αποτέλεσμα στα σχολεία σήμερα να διδάσκονται «δώδεκα χρόνια θρησκευτικά και κανένα αστρονομία!».

Άγνοια και δεισιδαιμονία

Λόφος Πνύκας: Κοινό στα τηλεσκόπια του ΕΑΑ. Βραδιά του Ερευνητή 2014.

Την άποψη ότι η εξαίρεση του μαθήματος της αστρονομίας από τη διδακτική ύλη είναι «απαράδεκτη» συμμερίζεται ο αστρονόμος Νίκος Ματσόπουλος, που από το 1995 και μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 2014, ήταν υπεύθυνος για την ανάπτυξη και λειτουργία του Κέντρου Επισκεπτών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. «Δεν είναι δυνατόν να ζούμε στη Διαστημική Εποχή και ο μέσος άνθρωπος να μη διδάσκεται τίποτα για το Διάστημα» υπογραμμίζει, επισημαίνοντας ότι «η άγνοια παραχωρεί έδαφος στην άγνοια και τη δεισιδαιμονία». Μιλώντας για μια γενικότερη υποβάθμιση της παιδείας στη χώρα μας, την οποία αποδίδει στην «ανεπάρκεια των ιθυνόντων και τις πιέσεις των συντεχνιών», υποστηρίζει ότι τα παιδιά βομβαρδίζονται με υπερβολικά εξειδικευμένες και συνήθως ελάχιστα χρήσιμες στη μετέπειτα ζωή τους γνώσεις.

Τζωρτζ Γκρος, «Έκλειψη ηλίου», 1926. Το έργο είναι αλληγορία για τη δημοκρατία της Βαϊμάρης. Καπιταλιστές και στρατιωτικοί υπαγορεύουν στους ακέφαλους πολιτικούς τι να πράξουν, ενώ ο λαός (που τον συμβολίζει ο γάιδαρος με τις παρωπίδες) τρώει απλώς ό,τι του βάζουν μπροστά του.

Αναφέρεται, μάλιστα, στην πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Παιδείας να μην επιτρέψει στους μαθητές να βγουν στα προαύλια των σχολείων στη διάρκεια της τελευταίας έκλειψης ηλίου, με το πρόσχημα την προστασία τους από την «ακτινοβολία» – η οποία, φυσικά, είναι μικρότερη στη διάρκεια μας έκλειψης. Η απόφαση ελήφθη χωρίς κανένας από τους συμβούλους του υπουργού να επικοινωνήσει, για παράδειγμα, με τους επιστήμονες του Αστεροσκοπείου, προκειμένου να διαπιστώσει αν όντως κινδύνευαν τα παιδιά. Δυστυχώς, τα ΜΜΕ έσπευσαν να αναπαράγουν τις εσφαλμένες πληροφορίες, ενώ η επιστημονική κοινότητα παρέμεινε αμέτοχη.

Γνωρίστε το σύμπαν με τη βοήθεια του αστρονόμου Ν. Ματσόπουλου και απολαύστε το νυχτερινό έναστρο ουρανό από το τηλεσκόπιο του Εθνικού Αστεροσκοπείου.Για τους φαν της Αστρονομίας και όχι μόνο! Για τους σκοπούς της επιμόρφωσης και εκλαΐκευσης σε θέματα αστρονομίας, στα πλαίσια του Προγράμματος "Ανοιχτές Θύρες" της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, δημιουργήθηκε στο Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής το Κέντρο Επισκεπτών με βασικό μέλημά του την διάχυση των αστρονομικών γνώσεων προς το ευρύ κοινό. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται με την οργάνωση σεμιναρίων, διαλέξεων και με νυχτερινές παρατηρήσεις στο εντυπωσιακό κτίριο του τηλεσκοπίου Newall στη Πεντέλη, περίπου 15 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας. Από τα εγκαίνια του τον Σεπτέμβριο το 1995 έως το 2012 έχουν ξεναγηθεί στο Κέντρο πάνω από 300.000 επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και πολλοί ξένοι, ενώ το ειδικό εκπαιδευτικό του πρόγραμμα έχουν παρακολουθήσει μαθητές από περίπου 4.000 σχολεία της Ελλάδας.

Χάρη στην καθοριστική συμβολή του κ. Ματσόπουλου και την προθυμία του υπόλοιπου προσωπικού του Αστεροσκοπείου να στηρίξει τις προσπάθειές του χωρίς προσωπικό όφελος, το κτίριο της Πεντέλης είναι σήμερα ένας χώρος ανοιχτός στο κοινό, όπου πραγματοποιούνται ξεναγήσεις μία στις τρεις νύχτες του χρόνου, προσελκύοντας κατά μέσο όρο από 15 έως 20 χιλιάδες άτομα. Τα πρωινά είναι αφιερωμένα στα σχολεία: πάνω από 250.000 μαθητές υπολογίζεται ότι έχουν περιηγηθεί στο Αστεροσκοπείο Πεντέλης στα 20 χρόνια λειτουργίας του προγράμματος. Επιπλέον, το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης διοργανώνει σεμινάρια για καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ προσφέρει και τη δυνατότητα εγκατάστασης ενός φορητού πλανηταρίου εντός των σχολικών εγκαταστάσεων.

Αναζητώντας την Βερενίκη, αποσπάσματα από τα επεισόδια "Παράθυρα στο Σύμπαν" και "Το Άστρο της Ημέρας" στο Αστεροσκοπείο Πεντέλης.

Μία μεμονωμένη επίσκεψη στο Αστεροσκοπείο, μία ταινία θόλου στο Πλανητάριο ή η συμμετοχή σε ένα από τα θεματικά εκπαιδευτικά προγράμματα, που κατά καιρούς διοργανώνονται από διάφορους φορείς, δεν είναι δυνατόν να υποκαταστήσουν τη συστηματική παιδεία. Μπορούν όμως να εμφυσήσουν σε ορισμένα παιδιά την αγάπη για την αστρονομία ή να δώσουν στους εκπαιδευτικούς το έναυσμα για να τολμήσουν κάτι περισσότερο, με όλους τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν – όπως οι καθηγητές που, σύμφωνα με τον κ. Ματσόπουλο, έπαιρναν το ρίσκο να οργανώσουν «παρανόμως» μία βραδινή επίσκεψη στο Αστεροσκοπείο. Από εκεί και πέρα, η πιο εγγυημένη επιλογή για τους μαθητές και τους γονείς τους είναι να απευθυνθούν στον κοντινότερο ερασιτεχνικό σύλλογο, όπου θα ανακαλύψουν ανθρώπους με πάθος για το αντικείμενό τους και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τη διάθεση να μοιραστούν τις γνώσεις τους. Η ερασιτεχνική αστρονομική κοινότητα είναι σήμερα πολυμελής και ιδιαίτερα εξελιγμένη, ενώ «συμβάλλει ουσιαστικά στη διάδοση της γνώσης», υπογραμμίζει ο κ. Ματσόπουλος.

Κάποιοι σύλλογοι, βέβαια, έχουν θέσει υψηλότερους στόχους: Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος με έδρα τον Βόλο, η οποία δραστηριοποιείται από το 1990 και έχει δημιουργήσει μία μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα σχολή αστρονομίας. Στις δράσεις της συγκαταλέγoνται, επίσης, η διοργάνωση του Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Αστρονομίας και η έκδοση του περιοδικού «Ουρανός». Ιδρυτής και πρόεδρός της είναι ο συνταξιούχος, σήμερα, καθηγητής μαθηματικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Κωνσταντίνος Μαυρομμάτης, ο οποίος υπηρέτησε επί χρόνια ως γυμνασιάρχης και λυκειάρχης σε σχολεία του Βόλου.

Υποχρεωτικό δίωρο

Simon Vouet (1590 - 1649), Οι Μούσες Ουρανία και Καλλιόπη (1634). National Gallery of Art, USA.

«Τη δεκαετία του ’60, στην αρχή της Διαστημικής Εποχής, η αστρονομία διδασκόταν υποχρεωτικά ένα δίωρο την εβδομάδα» στα ελληνικά σχολεία, γεγονός που καθιστούσε τη χώρα μας πρωτοπόρο σε αυτόν τον τομέα, θυμάται ο κ. Μαυρομμάτης. Επί Επταετίας, το δίωρο έγινε μονόωρο και παρέμεινε έτσι ως τη δεκαετία του ’90, όταν έγινε μάθημα επιλογής, για να καταργηθεί τελικά επί υπουργίας Διαμαντοπούλου. Κατά συνέπεια, η Σχολή Αστρονομίας γεννήθηκε μέσα από μία αναγκαιότητα.

Από το 2011, περίπου 80 με 100 μαθητές- από ΣΤ΄ Δημοτικού έως τις πρώτες τάξεις του Λυκείου, αλλά οι ενήλικες δεν αποκλείονται- γράφονται κάθε χρόνο στην τρίμηνη χειμερινή σχολή της Εταιρείας. Η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια, το κόστος είναι μόλις 20 ευρώ τον μήνα και συμπεριλαμβάνει τα εξαιρετικά βοηθητικά βιβλία της σχολής, ενώ το πρόγραμμα είναι αρκετά απαιτητικό, με εβδομαδιαία μαθήματα και εξετάσεις στο τέλος του έτους. Ιδιαίτερα δημοφιλή είναι και τα θερινά μαθήματα, που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο μία εβδομάδα του Ιουλίου, ενώ φέτος λειτούργησε για πρώτη φορά η «Σχολή Αστρονομίας εξ αποστάσεως», την οποία ολοκλήρωσαν περίπου 100 άτομα από όλη την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, «είχαμε μία ολόκληρη οικογένεια από την Κρήτη» αναφέρει ο κ. Μαυρομμάτης.

Απουσιάζει ως μάθημα από το Λύκειο

Ένα γιγάντιο μωσαϊκό από το Νεφέλωμα του Καρκίνου, ως απομεινάρι υπεροκαινοφανούς αστέρα. Φωτογραφία του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ. This is a mosaic image, one of the largest ever taken by NASA's Hubble Space Telescope of the Crab Nebula, a six-light-year-wide expanding remnant of a star's supernova explosion. Japanese and Chinese astronomers recorded this violent event nearly 1,000 years ago in 1054, as did, almost certainly, Native Americans. The orange filaments are the tattered remains of the star and consist mostly of hydrogen. The rapidly spinning neutron star embedded in the center of the nebula is the dynamo powering the nebula's eerie interior bluish glow. The blue light comes from electrons whirling at nearly the speed of light around magnetic field lines from the neutron star. The neutron star, like a lighthouse, ejects twin beams of radiation that appear to pulse 30 times a second due to the neutron star's rotation. A neutron star is the crushed ultra-dense core of the exploded star. The Crab Nebula derived its name from its appearance in a drawing made by Irish astronomer Lord Rosse in 1844, using a 36-inch telescope. When viewed by Hubble, as well as by large ground-based telescopes such as the European Southern Observatory's Very Large Telescope, the Crab Nebula takes on a more detailed appearance that yields clues into the spectacular demise of a star, 6,500 light-years away. Image Credit: NASA, ESA, J. Hester and A. Loll (Arizona State University)

Προ ημερών η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος υπέβαλε στο υπουργείο Παιδείας πολυσέλιδο υπόμνημα, στο οποίο αναλύονται διεξοδικά οι λόγοι για τους οποίους, κατά τη γνώμη των μελών της, η αστρονομία «θα πρέπει να παραμείνει ως ένα από υποχρεωτικά μαθήματα του Λυκείου, με τον κατάλληλο βέβαια εμπλουτισμό και την ανανέωση, που επιβάλλει η καθημερινή εξέλιξη της θαυμάσιας αυτής επιστήμης».

Μια πιο πραγματιστική στάση έχει υιοθετήσει η Ένωση Ελλήνων Φυσικών: «Η αστρονομία είναι ένα εξειδικευμένο μάθημα, που πρέπει να έχει τους αντίστοιχους καθηγητές», τονίζει ο πρόεδρός της και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Στράτος Θεοδοσιου. Αίτημα της Ένωσης είναι η αστρονομία να επανέλθει μόνο ως προαιρετικό μάθημα στο Λύκειο, έτσι ώστε να μπορούν να τη διδάσκουν καθηγητές που πραγματικά την αγαπούν. Επί του παρόντος, πάντως, το υπουργείο δεν σχεδιάζει κάποια τροποποίηση του σχολικού προγράμματος- τουλάχιστον όχι για την επόμενη σχολική χρονιά, καθώς εκκρεμούν πιο επιτακτικά ζητήματα.

Το τηλεσκόπιο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με το όνομα «Αρίσταρχος» είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων και το δεύτερο μεγαλύτερο της Ηπειρωτικής Ευρώπης, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή «Νεραϊδόραχη» του Χελμού σε υψόμετρο 2.340 μ. Ονομάστηκε Αρίσταρχος προς τιμή του αρχαίου Έλληνα αστρονόμου Αρίσταρχου.

Αρχικά, το υπουργείο Παιδείας είχε ανακοινώσει ότι, παρά την κατάργηση του μαθήματος επιλογής, οι μαθητές των Λυκείων θα είχαν την ευκαιρία να εμπλουτίσουν τις αστρονομικές γνώσεις τους, επιλέγοντας σχετικά θέματα για τις ερευνητικές τους εργασίες, τα λεγόμενα πρότζεκτ. Εξαιτίας όμως των ελλείψεων προσωπικού, από τη διδασκαλία των πρότζεκτ της Α΄ και Β΄ Λυκείου έχουν εξαιρεθεί οι φυσικοί, οι μαθηματικοί και οι χημικοί, δηλαδή ακριβώς οι καθηγητές που είναι πλέον αρμόδιοι για να επιβλέψουν μια εργασία σε θέματα αστρονομίας.

Μία προσωρινή, αλλά άμεσα εφαρμοστέα λύση θα μπορούσε να είναι η κατάρτιση καθηγητών από άλλους κλάδους, έτσι ώστε να μπορούν να καθοδηγήσουν τους μαθητές τους. Ενα τέτοιο σχέδιο επεξεργάζεται αυτή τη στιγμή η διοίκηση του Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου. «Φέτος, δύο τρία σχολεία ζήτησαν να τα υποστηρίξουμε, γιατί υλοποιούσαν πρότζεκτ που σχετίζονταν με την αστρονομία», αναφέρει ο διευθυντής του Πλανηταρίου, Μάνος Κιτσώνας. Με αυτή την αφορμή, «διερευνούμε πιθανούς τρόπους, με τους οποίους θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε τα σχολεία της περιοχής μας», εφόσον επιθυμούν να ασχοληθούν με συναφή θέματα.

Πληροφορίες

Ο θόλος του τηλεσκοπίου Newall στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Το κτίριο της Πεντέλης είναι σήμερα ένας χώρος ανοιχτός στο κοινό, όπου πραγματοποιούνται ξεναγήσεις μία στις τρεις νύχτες του χρόνου προσελκύοντας κατά μέσο όρο από 15 έως 20 χιλιάδες άτομα. Φωτογραφία του Θεοφάνη Ματσόπουλου.

Τα στοιχεία επικοινωνίας των ερασιτεχνικών αστρονομικών συλλόγων ανά την Ελλάδα είναι διαθέσιμα εδώ: http://www.astrovox.gr/clubs.html. Το θερινό σχολείο της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος, στον Βόλο, αρχίζει φέτος στις 6 Ιουλίου (www.astronomos.gr). Και για όσους δεν έχουν τον χρόνο να επισκεφθούν ένα σύλλογο, άφθονο εκπαιδευτικό υλικό για παιδιά κάθε ηλικίας προσφέρεται, μεταξύ άλλων, στις ιστοσελίδες του Κέντρου NOESIS (www.noesis.edu.gr/), του Ιδρύματος Ευγενίδου (www.eugenfound.edu.gr) και της European Space Agency (www.esa.int). Επίσης, ο ειδικά διαμορφωμένος για παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς ιστότοπος της NΑSA (http://spaceplace.nasa.gov/) παρέχει ψηφιακά παιχνίδια, διαδραστικές εφαρμογές για δράσεις μακριά από την οθόνη, όπως χάρτινα μοντέλα διαστημοπλοίων και συνταγές για την παρασκευή εδώδιμων… μετεωριτών. Tέλος, το αξιόλογο περιεχόμενο της εκπαιδευτικής ιστοσελίδας «Windows to the Universe» ανανεώνεται διαρκώς (www.windows2universe.org).

Πηγή: kathimerini.gr

Χαΐμ Σουτίν. Chaϊm Soutine

Chaϊm Soutine, Self-Portrait, c.1918.

Βίαιες πινελιές, διαστρεβλωμένες φόρμες, έντονες χρωματικές αντιθέσεις: το απειθάρχητο στυλ του Χαΐμ Σουτίν (1893 - 1943) έχει κάποια κοινά στοιχεία με του Βαν Γκογκ, παρόλο που ο ίδιος επέμενε ότι δεν του άρεσε η δουλειά του Ολλανδού ζωγράφου. 

Chaϊm Soutine, Pastry Cook with Red Handkerchief, 1922-23.

Γόνος εβραϊκής οικογένειας της Λιθουανίας, ο Σουτίν εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1913 αλλά έμεινε σε απόσταση και από την ακμάζουσα αβαν-γκαρντ της εποχής του -ντανταϊστές, φουτουριστές, κυβιστές, φοβ, σουρεαλιστές- προτιμώντας να ζωγραφίζει με το δικό του, μοναδικό ύφος (εδώ «Ο μικρός ζαχαροπλάστης», 1922).

   Modigliani, Portrait de Chaïm Soutine, 1916.

Δέχτηκε επιρροές από άλλους «εκκεντρικούς» συγκαιρινούς του, όπως ο Μοντιλιάνι και ο Σαγκάλ, με τους οποίους είχε συνδεθεί φιλικά, ενώ η δική του επιρροή μπορεί να ανιχνευθεί στο έργο μεταγενέστερων καλλιτεχνών όπως ο Φράνσις Μπέικον και ο Βίλεμ ντε Κούνινγκ. 

Chaϊm Soutine, The Mad Woman, c.1919.

Chaϊm Soutine, Red Stairway at Cagnes, c. 1923.

Chaϊm Soutine, The Groom or The Bellboy, 1925-6.

Αφού έμεινε αρκετό καιρό στο Σερέ, την περίοδο 1920-29 δημιούργησε τα σημαντικότερα έργα του.

Chaïm Soutine, Le Gros Arbre bleu (1920-1921), huile sur toile, musée de l'Orangerie, Paris.

Chaïm Soutine, Le Village (1923), huile sur toile, musée de l'Orangerie, Paris.

Chaïm Soutine, La Maison blanche (1918), huile sur toile, musée de l'Orangerie, Paris.

Ο Σουτίν εξέφρασε το ταλέντο του με μια δραματική αποσύνθεση της χρωματικής ύλης: έτσι γεννήθηκαν εκείνα τα τοπία που φαίνονται παραμορφωμένα από την καταιγίδα, με τα δέντρα που γέρνουν κάτω από εφιαλτικούς ουρανούς.

Chaϊm Soutine, La petite fille à la poupée, 1919.

 Chaϊm Soutine, Man in a Green Coat, c. 1921.

Chaϊm Soutine, L'homme aux rubans (Man with ribbons), 1921-22.

Χαΐμ Σουτίν, «Ο καμαριέρης του ορόφου», 1927

Ακόμα και οι ανθρώπινοι τύποι του καθρεφτίζουν την απέραντη θλίψη του καλλιτέχνη.

 Chaim Soutine, Carcass of Beef, c.1925

Μεταξύ των Ευρωπαίων εξπρεσιονιστών, ο Σουτίν διακρίνεται για το σφρίγος της φαντασίας, με την οποία μεταμόρφωνε ποιητικά ακόμα και τα πιο πεζά θέματα της πραγματικότητας (Κουφάρι βοδιού, 1925).

Chaim Soutine, Le Lapin (1923-1924), huile sur toile, musée de l'Orangerie, Paris.

Chaim Soutine, Le Poulet plumé (1925), huile sur toile, musée de l'Orangerie, Paris.

Chaim Soutine, Enfant de chœur (1927-1928), huile sur toile, musée de l'Orangerie, Paris.

Ο Σουτίν συχνά ξαναδούλευε ή και κατέστρεφε τις παλαιότερες δημιουργίες του. Μολονότι γνώρισε από νωρίς επιτυχία, οδηγήθηκε σταδιακά στην απομόνωση και παρουσίασε μικρό αριθμό έργων μετά το 1930 και έως τον θάνατό του.

Soutine’s career was abruptly interrupted by illness. After Zborowski’s death in 1932 he was supported by Marcel and Madeleine Castaing, who helped him through a period of unfavourable criticism. After 1937, two women shared his life, the German Gerda Groth, whom he called Mlle Garde, and Max Ernst’s first wife, Marie-Berthe Aurenche. His health declined rapidly with the news of the German persecutions of Jews, and he died during a surgical operation. The mixture of humour and despair, of passion and mockery in Soutine’s paintings, often inadequately described as Expressionist, contributed to his stature as a modern master.

Ο Χαΐμ Σουτίν θεωρείται στις μέρες μας ως ένας από τους μεγάλους εξπρεσιονιστές ζωγράφους. Γεννήθηκε στη Ρωσία, αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Γαλλία, όπου υπήρξε μέλος της Ecole de Paris, σπούδασε τέχνη στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της πόλης Βίλνιους και στη συνέχεια στο Παρίσι με καθηγητές της Ecole des Beaux-Arts. Η αρχική του εστίαση ήταν κυρίως η "νεκρή φύση" , σταδιακά όμως έστρεψε το ενδιαφέρον του προς τα πορτρέτα και τα τοπία. Τα έργα του αργότερα θα δείξουν περισσότερο την ένταξή του στον εξπρεσιονισμό, με τις κύριες επιρροές του να είναι οι φίλοι του Paul Cezanne (1839- 1906), Vincent Van Gogh (1853-1890), Marc Chagall (1887-1985) και Amedeo Modigliani (1884-1920). Τα πιο γνωστά έργα του Σουτίν είναι πορτρέτα μαγείρων, νεαρών υπηρετών και σερβιτόρων, που δείχνουν την επίδραση που άσκησαν επάνω του παρόμοια έργα του Ρέμπραντ. Καταδιωγμένος κατά τη διάρκεια του πολέμου από τη Γκεστάπο ως Εβραίος, ο Σουτίν πέθανε μέσα σε θλιβερές συνθήκες. Σήμερα συγκαταλέγεται στους κορυφαίους εξπρεσιονιστές της ρωσικής τέχνης και οι πίνακές του εκτιμώνται σε εκατομμύρια ευρώ. One of the great expressionist painters, Chaim Soutine was born in Russia, but spent most of his adult life in France, where he was part of the Ecole de Paris. He studied art at the Vilna Academy of Fine Arts and then in Paris with a tutor of the Ecole des Beaux-Arts. His initial focus was mostly on still life painting, although he gradually moved towards portraits and landscapes. His later works are more reflective of expressionism, his main influences being his friends Paul Cezanne (1839-1906), Vincent Van Gogh (1853-1890), Marc Chagall (1887-1985) and Amedeo Modigliani (1884-1920). Soutine's best known works are impasto portraits of cooks, page boys, and waiters, such as: Little Pastry Cook (c.1921, Portland Art Museum) and Pastry Cook with Red Handkerchief (c.1922 Musee de l'Orangerie, Paris). His series of expressionist paintings of animal carcasses (eg. Carcass of Beef, 1925, Minneapolis Institute of Arts) were influenced by similar works of Rembrandt, such as The Flayed Ox (1655, Louvre, Paris). Persecuted during the war by the Gestapo for being a Jew, Soutine died in sad circumstances whilst in hiding. Now seen as one of the top expressionists in Russian art, his paintings sell for millions."

Πέθανε από πείνα στη κατοχή.

 

Γενέθλια με άρωμα Σαμοθράκης στο Μουσείο Ακρόπολης. The Acropolis Museum celebrates its 6th birthday

Aπό την περιοδική έκθεση του Μουσείου Ακρόπολης «Σαμοθράκη. Τα μυστήρια των μεγάλων θεών» (φωτ. Μουσείο Ακρόπολης). On the occasion of its sixth birthday, the Acropolis Museum will commence a series of exhibitions from regional Greece so that exceptional archaeological finds in remote museums can be brought to Athens and presented to a large Greek and foreign audience. Sculpture shown in the exhibition “Samothrace. The mysteries of the great gods”. Credit: The Acropolis Museum.

Σειρά εκθέσεων με έργα από την ελληνική περιφέρεια ξεκινά το Μουσείο Ακρόπολης, με αφορμή τη συμπλήρωση του έκτου έτους λειτουργίας του. Στόχος είναι σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα απομακρυσμένων μουσείων να έρθουν στην Αθήνα και να παρουσιαστούν σε ένα πολυπληθές ελληνικό και ξένο κοινό.

Aπό την περιοδική έκθεση του Μουσείου Ακρόπολης «Σαμοθράκη. Τα μυστήρια των μεγάλων θεών» (φωτ. Μουσείο Ακρόπολης). The first exhibition titled ‘Samothrace. The mysteries of the great gods’ is organized in cooperation with the Ephorates of Rodopi and Evros and the expert on Samothracian antiquities, Mr. Dimitrios Matsas and will be inaugurated on Saturday 20 June 2015. The exhibition will open to the public on this day from 9 p.m. till midnight and it will last until 30 September 2015. Artifact included in the exhibition “Samothrace. The mysteries of the great gods”. Credit: The Acropolis Museum.

Το Σάββατο 20 Ιουνίου 2015, ημέρα των γενεθλίων του Μουσείου, θα εγκαινιαστεί η έκθεση «Σαμοθράκη. Τα μυστήρια των μεγάλων θεών» που αποτελεί προϊόν συνεργασίας του Μουσείου Ακρόπολης με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ροδόπης και Έβρου και του ειδικού στις αρχαιότητες της Σαμοθράκης, Δημήτρη Μάτσα.

Aπό την περιοδική έκθεση του Μουσείου Ακρόπολης «Σαμοθράκη. Τα μυστήρια των μεγάλων θεών» (φωτ. Μουσείο Ακρόπολης). Sculpture shown in the exhibition “Samothrace. The mysteries of the great gods”. Credit: The Acropolis Museum.

Θα παρουσιαστούν ευρήματα από τις ανασκαφές του Ιερού των Μεγάλων Θεών, της Νεκρόπολης του οικισμού και της μινωικής εγκατάστασης στο Μικρό Βουνί, τα οποία για πρώτη φορά παρουσιάζονται έξω από τη Σαμοθράκη. Η περιοδική έκθεση θα ανοίξει για το κοινό την ίδια μέρα από τις 9 το βράδυ έως τα μεσάνυχτα και θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2015.

Την ίδια μέρα, στις 9 μ.μ., η Φιλαρμονική Ορχήστρα Πνευστών και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων θα παρουσιάσουν στο προαύλιο του Μουσείου συναυλία με τίτλο «Άρωμα Παλιάς Αθήνας», με μελωδίες του μεσοπολέμου, του κινηματογράφου και της ελληνικής οπερέτας.

Την ημέρα των γενεθλίων του οι εκθεσιακοί χώροι και το εστιατόριο του Μουσείου θα παραμείνουν ανοιχτά από τις 8 το πρωί έως τα μεσάνυχτα και η είσοδος θα είναι μειωμένη (3 ευρώ) για όλους.

Τέλος, την Κυριακή 21 Ιουνίου 2015, στις 10 π.μ., θα πραγματοποιηθεί επιστημονική ημερίδα με ανακοινώσεις από τις πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στη Σαμοθράκη.

Εξυπνότερα τα γουρούνια από τους σκύλους! IQ tests reveal pigs can outsmart dogs and chimpanzees

Paul Gauguin, Le gardien de porcs, 1888. Οι αμερικανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι τα νέα ευρήματα γύρω από την υψηλή νοημοσύνη των γουρουνιών θα μπορούσαν να αλλάξουν τη σχέση μας με τα πανέξυπνα αυτά ζώα. Scientists have found that pigs are smarter than dogs and can solve problems just as well chimpanzees. The study’s authors are hoping the results will make people think differently about animals that are just seen as meat. 

Ζώα με υψηλή νοημοσύνη είναι τα γουρούνια, καθώς σύμφωνα με νέα μελέτη αμερικανών νευροεπιστημόνων από Πανεπιστήμιο του Έμορι, συγκεντρώνουν μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης από τους σκύλους, ενώ είναι σε θέση να λύνουν προβλήματα και γρίφους όπως οι χιμπαντζήδες.

Οι ερευνητές ευελπιστούν ότι τα ευρήματά τους θα κάνουν τον κόσμο να αλλάξει γνώμη για τα πανέξυπνα ζώα, τα οποία εκτρέφονται κυρίως για το κρέας τους.

Διαθέτουν υψηλή νοημοσύνη, ισχυρή μακροπρόθεσμη μνήμη και έχουν «ταλέντο» ως προς την επίλυση γρίφων. 'We have shown that pigs share a number of cognitive capacities with other highly intelligent species such as dogs, chimpanzees, elephants, dolphins, and even humans,' said neuroscientist Lori Marino of Emory University.

«Μέσα από τη μελέτη μας διαπιστώσαμε ότι τα γουρούνια μοιράζονται μια σειρά από γνωστικές ικανότητες, με μερικά από τα εξυπνότερα είδη του ζωικού βασιλείου όπως π.χ. οι σκύλοι, οι χιμπαντζήδες, οι ελέφαντες, τα δελφίνια, ακόμα και οι άνθρωποι» εξηγεί η δρ Λόρι Μαρίνο, μια εκ των συγγραφέων της μελέτης.

«Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ίσως θα πρέπει να ξανασκεφτούμε την σχέση μας με τα ζώα αυτά» υπογραμμίζει η ειδικός.

Τα νέα ευρήματα

The study's authors say while we tend to place pigs in a lower category to animals such as dogs and cats, they are in fact, just as smart and empathic – and should be treated as such.

Οι ερευνητές προχώρησαν σε μετά-ανάλυση προηγούμενων μελετών οι οποίες αφορούσαν στη νοημοσύνη των γουρουνιών και άλλων ζώων και συνέκριναν τα αποτελέσματά τους. Είδαν λοιπόν, ότι τα γουρούνια διαθέτουν πολύ ισχυρή μακροπρόθεσμη μνήμη, ενώ έχουν «ταλέντο» ως προς την επίλυση γρίφων, λαβυρίνθων κ.ά., αλλά και ως προς την επίλυση τεστ που σχετίζονται με τον προσδιορισμό της θέσης διαφόρων αντικειμένων.

Τα γουρούνια, όπως φάνηκε, μπορούν ακόμα να κατανοήσουν μια απλή συμβολική γλώσσα και να μάθουν περίπλοκους συνδυασμούς συμβόλων που μεταφράζονται σε πράξεις και αντικείμενα.

Γουρουνάκια εν δράσει

Πριν από μερικούς μήνες, η γερμανίδα Νικόλ φον Έμπερκοπφ από το Βερολίνο, είχε αναρτήσει στο YouTube, ένα εντυπωσιακό βίντεο με πρωταγωνιστή τον Μόριτζ, το κατοικίδιο γουρουνάκι της το οποίο έλυνε με μεγάλη ευκολία γρίφους μπροστά στον φακό της κάμερας. Το βίντεο έκανε θραύση και ο Mόριτζ έγινε διαδικτυακός «αστέρας».

Κατά τη διάρκεια του βίντεο, η ιδιοκτήτρια του Μόριτζ του ζητάει να λύσει ένα παζλ, τοποθετώντας τα χρωματιστά ξύλινα γουρουνάκια στην αντίστοιχη χρωματιστή τους θέση επάνω σε μια ξύλινη βάση.

Το γουρουνάκι φαίνεται να εκτελεί την εντολή, τοποθετώντας τα κομμάτια με το στόμα του στη θέση τους, χωρίς καμία βοήθεια, ενώ στο τέλος της άσκησης καταβροχθίζει τη λιχουδιά της επιβράβευσής του με μεγάλη όρεξη και χαρά.

Σύμφωνα με τους αμερικανούς επιστήμονες, τα γουρούνια λατρεύουν τα παιχνίδια. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα, ότι πολλές φορές για την ψυχαγωγία τους επιδίδονται σε «ψευτοκαυγάδες» υπό μορφή παιχνιδιού, όπως ακριβώς κάνουν και οι σκύλοι. Προηγούμενες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι τα γουρούνια έχουν αυξημένη ενσυναίσθηση – ικανότητα δηλαδή, να ταυτίζονται συναισθηματικά με τους γύρω τους.