Ιμπραχίμ Τουκάν, «Πατρίδα μου». Ibrahim Tuqan, “My Homeland”

Caravaggio, David with the Head of Goliath, c. 1610, oil on canvas, 125 cm × 101 cm, Galleria Borghese. Wikimedia Commons.

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

Δόξα και Ομορφιά, Μεγαλοπρέπεια και Λάμψη

Είναι στους λόφους σου, βρίσκονται στους λόφους σου

Ζωή και Λυτρωμός, Ευχαρίστηση και ελπίδα

είναι στον αέρα σου, είναι στον αέρα σου

Θα σε δω; Θα σε δω;

 

Ασφαλή και απαλλαγμένη από τους πόνους, σώα και τιμημένη

Θα σε δούμε στην αγιότητά σου?

Φτάνοντας μέχρι τα αστέρια, φτάνοντας μέχρι τα αστέρια

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

 

Ακούραστη θα είναι η νεολαία, μέχρι την ανεξαρτησία σου

Ή θα πεθάνουν

Θα πιούμε από το θάνατο

Και δε θα ζούμε με τους εχθρούς μας

Σαν σκλάβοι, σαν σκλάβοι

Δε θέλουμε, δε θέλουμε

Την αιώνια ταπείνωση

Ούτε μια μίζερη ζωή

Δε θέλουμε

Αλλά θα ξαναφέρουμε

Την ιστορική δόξα, την ιστορική δόξα

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

 

Το σπαθί και η γραφίδα

Όχι η συζήτηση ούτε ο καυγάς

Είναι τα σύμβολά μας, είναι τα σύμβολά μας

Η δόξα μας και το συμβόλαιό μας

Και το καθήκον να είμαστε πιστοί

Μας κινητοποιεί, μας κινητοποιεί

Η δόξα μας η δόξα μας

είναι η τιμημένη αιτία

Και ένα πρότυπο που κυματίζει <!>(προφανώς εννοεί τη σημαία)</!>

Ω, σε κρατά

Στην αγιότητά σου

Που νικάς όλους τους εχθρούς σου

Που νικάς όλους τους εχθρούς σου

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

Vasily Vasilyevich Vereshchagin (1842–1904), The Road of the War Prisoners (1878-79), oil on canvas, 202.6 x 320.5 cm, Brooklyn Museum, New York, NY. Wikimedia Commons.

Mawtini (αραβικά: موطني, μτφ. «Πατρίδα μου») είναι δημοφιλές πατριωτικό ποίημα που γράφτηκε από τον Παλαιστίνιο ποιητή Ιμπραχίμ Τουκάν (αραβικά: إبراهيم طوقان) στα 1934 στην Παλαιστίνη και έγινε ντε φάκτο εθνικός ύμνος της Παλαιστινιακής Αρχής και του Ιράκ. Επίσης αναγνωρίζεται ως ύμνος στη Συρία και την Αλγερία για την υποστήριξη των Παλαιστινίων. Η αρχική μουσική είναι του Μουχάματ Φουλιεφίλ (Muhammad Fuliefil, αραβικά: محمد فليفل). Με την πάροδο των χρόνων απέκτησε δημοφιλία σε όλο τον αραβικό κόσμο.

Το 2004 καθιερώθηκε προσωρινά ως εθνικός ύμνος του Ιράκ σε αντικατάσταση του παλαιού ύμνου Ardh Alforatain (1979-2003) που συνδέεται με το μπααθικό καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν.

Ibrahim Tuqan, “My Homeland”

Caravaggio, David and Goliath, c. 1610, oil on canvas, 110 cm × 91 cm, Museo del Prado, Madrid. Wikimedia Commons.

My homeland

My homeland

Glory and beauty

Sublimity and prettiness

Are in your hills

Life and deliverance

Pleasure and hope

Are in your atmosphere

Will I see you?

Safe and comfortable

Sound and honored
Will I see you?
In your eminence
Reaching the stars
My homeland
My homeland
*

The youth will not get tired
Their goal is your independence

Or they die
We will drink from death
But we will not be slaves to our enemies
We do not want
An eternal humiliation
Nor a miserable life
We do not want
But we will return
Our great glory
My homeland
My homeland

*
The sword and the pen
Are our symbols
Not talking nor quarreling
Our glory and covenant
And a duty to fulfill it
Shake us
Our honor
Is an honorable cause
A raised flag
O, your beauty
In your eminence
Victorious over your enemies
My homeland
My homeland

Vasily Vasilyevich Vereshchagin (1842–1904), The Apotheosis of War (1871), oil on canvas, 127 x 197 cm, Tretyakov Gallery Государственная Третьяковская галерея, Moscow, Russia. Wikimedia Commons.

As mentioned above, Ibrahim is Fadwa’s brother who initially introduced her to poetry and literature. Born and raised to a prominent governing family in Nablus in 1905, his works are believed to have influenced generations and echoed the very silenced Palestinian voices at the turn of the 20th century. 

My Homeland seems to serve as both a tribute and reminder of how resilient Palestinians are,  bearing and carrying “the sword and the pen (as) (their) symbols” at all times – proof that the Palestinian cause will only die out once each and every single pen runs out of ink.

Πηγές: https://el.wikipedia.org/wiki/Mawtini - https://www.milleworld.com/palestinian-poems-resistance/

Επιστήμονες κατέγραψαν δραστηριότητα που συνδέεται με τη συνείδηση σε ετοιμοθάνατο εγκέφαλο. People in comas showed ‘conscious-like’ brain activity as they died, study says

Η έρευνα παρέχει πρώιμες ενδείξεις για μια αύξηση της δραστηριότητας που σχετίζεται με τη συνείδηση στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλο. Σε δύο από τους ασθενείς εμφανίστηκαν κύματα γάμμα, τα οποία θεωρούνται ως η ταχύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα και σχετίζεται με τη συνείδηση. ‘Potential neuro-signatures of consciousness’ observed in unresponsive patients at time of death, scientists say. Two of the patients showed a surge of gamma wave activity, considered the fastest brain activity and associated with consciousness. Photograph: Deco/Alamy

Μετά από μια μεταθανάτια εμπειρία ορισμένοι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι είδαν ένα έντονο λευκό φως στην άκρη ενός τούνελ, άλλοι ότι αισθάνθηκαν την παρουσία αγαπημένων τους προσώπων και άλλοι ότι αιωρούνταν πάνω από το σώμα τους.

Τώρα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν ανακοίνωσαν ότι κατέγραψαν δραστηριότητα σε περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη συνείδηση. Η έρευνα του νευρολόγου Jimo Borjigin και της ομάδας του παρέχει πρώιμες ενδείξεις για μια αύξηση της δραστηριότητας που σχετίζεται με τη συνείδηση στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλο.

«Το πώς η ζωντανή εμπειρία μπορεί να προκύψει από έναν δυσλειτουργικό εγκέφαλο κατά τη διαδικασία του θανάτου είναι ένα νευροεπιστημονικό παράδοξο», δήλωσε ο Jimo Borjigin, του, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. «Είδαμε πιθανές νευρο-υπογραφές της συνείδησης».

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τους εγκεφάλους τεσσάρων ασθενών που ήταν σε κώμα και δεν αναμενόταν να επιζήσουν. Με την άδεια των οικογενειών τους, οι γιατροί αποσύνδεσαν τους ασθενείς από τα μηχανήματα υποστήριξης. Λίγο αργότερα, οι ασθενείς υπέστησαν καρδιακή ανακοπή και απεβίωσαν.

Surge of gamma1 directed connectivity across the brain of the dying patients. (A) Spatial and temporal dynamics of directed connectivity in gamma1 band in the dying brain in Pt1. Direction of connectivity is listed from an electrode listed in the y axis to an electrode in the x axis. Black boxes indicate null interactions (with self); warmer color denotes higher connectivity. (B) Temporal progression of gamma1 directed connectivity within TPO junctions in the dying brain of Pt1. T5P3, for instance, indicates directed connectivity from T5 to P3, whereas P3T5 denotes directed connectivity from P3 to T5. (C) Directed connectivity in gamma1 oscillations shows marked and significant increase within the TPO junctions in S2 for both Pt1 (P < 0.001) and Pt3 (P < 0.001). (D) Long-range gamma1 directed connectivity between the TPO junctions and the prefrontal lobes in Pt1 in both feedforward [FF; from the left (T5, P3, O1) and right (T6, P4, O2) TPO clusters to the prefrontal areas] and feedback (FB; from the prefrontal areas to the TPO clusters) directions. (E) Interhemispheric (contra) and intrahemispheric (ipsi) gamma1 directed connectivity between the temporal (T5, T6), parietal (P3, P4) lobes and the prefrontal (F); Fp1, F7, F3, Fp2, F4, F8) lobes at near-death (S3) in both Pt1 (P < 0.01) and Pt3 (P < 0.001). T5F indicates the averaged NSTE values of T5 with each of the prefrontal (F) lobes of either the same hemisphere (ipsi; Fp1, F7, and F3; open boxes) or the contralateral hemisphere (contra; Fp2, F4, and F8; solid black boxes). (F), Long-range interhemispheric gamma1 directed connectivity between the TPO zones and ventrolateral prefrontal (VLPFC) lobes at near-death (S4, S9) for Pt1. Feedforward connectivity is shown as dashed lines and triangles, whereas feedback connectivity as solid lines and circles. (G) Interhemispheric feedforward (ff) and feedback (fb) connectivity between the TPO zone (TPO) and left (F7) and right (F8) VLPFC for both Pt1 (P < 0.01) and Pt3 (P < 0.01) at baseline (S1) and near-death (ND, S4 for Pt1, S3 for Pt3). The open boxes indicate the connectivity at baseline, the solid black boxes indicate the connectivity at near-death. The interhemispheric feedback connectivity (ffTPO and fbTPO) values were compared between baseline and near-death stages using two-sided paired t tests (P < 0.01). Processed data, codes, and methods are all included in the manuscript. Anonymized EEG and ECG signals data have been deposited in Zenodo;https://zenodo.org/record/7803212#.ZC3CbzML0q (https://doi.org/10.5281/zenodo.7803212)

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν ανέλυσαν τα δεδομένα της εγκεφαλικής δραστηριότητας τις στιγμές από την αποσύνδεση της μηχανικής υποστήριξης μέχρι τον θάνατο των ασθενών. Μετά την αφαίρεση της μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής με αναπνευστήρα, δύο από τους ασθενείς παρουσίασαν αύξηση του καρδιακού ρυθμού μαζί με μια έξαρση της δραστηριότητας των κυμάτων γάμμα, που θεωρείται η ταχύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα και σχετίζεται με τη συνείδηση.

Η δραστηριότητα ανιχνεύθηκε στη λεγόμενη θερμή ζώνη των νευρικών συσχετισμών της συνείδησης, μια περιοχή που έχει συσχετιστεί με τα όνειρα, τις οπτικές ψευδαισθήσεις κατά τη διάρκεια επιληπτικής κρίσης και τις μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης. Οι άλλοι δύο ασθενείς δεν εμφάνισαν την ίδια αύξηση του καρδιακού ρυθμού ή της εγκεφαλικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences».

«Μπορεί να ενεργοποιεί την εσωτερική κρυφή συνείδηση, να φέρνει στην επιφάνεια αναμνήσεις του παρελθόντος, μπορεί να είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης του εγκεφάλου, δεν ξέρουμε», πρότεινε ο Borjigin.

Σε προηγούμενες μελέτες τους ο Jimo Borjigin και οι συνεργάτες του έχουν καταγράψει παρόμοιες υπογραφές ενεργοποίησης γάμμα στους ετοιμοθάνατους εγκεφάλους τόσο των ζώων όσο και των ανθρώπων μετά από καρδιακή ανακοπή.

Ωστόσο, λόγω του μικρού μεγέθους του δείγματος, οι ερευνητές τονίζουν, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τι βίωσαν οι τέσσερις ασθενείς επειδή δεν επέζησαν.

Πηγές: https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2216268120 - https://www.theguardian.com/society/2023/may/01/people-in-comas-showed-conscious-like-brain-activity-as-they-died-study-says - https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/epistimones-kategrapsan-drastiriotita-pou-syndeetai-me-ti-syneidisi-se-etoimathanato-egkefalo/ 

 

 

Το χαμένο κείμενο του Πτολεμαίου για το «μετεωροσκόπιο». Hundreds of years after the first try, we can finally read a Ptolemy text

Το κείμενο είχε γραφεί σε περγαμηνή που αργότερα διαγράφηκε και χρησιμοποιήθηκε σε άσχετο χειρόγραφο. Researchers have deciphered a long-lost text written by the ancient astronomer Claudius Ptolemy. The original writing was hidden in part by a 19th-century attempt to read it. An artist's conception of Ptolemy using an instrument to observe the night sky. Getty Images

Το κείμενο, μια πραγματεία του αρχαίου αστρονόμου για τη χρήση ενός επιστημονικού οργάνου που ονομαζόταν μετεωροσκόπιο, είχε γραφεί σε περγαμηνή που αργότερα διαγράφηκε και χρησιμοποιήθηκε σε άσχετο χειρόγραφο, αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν σήμερα παλίμψηστο. Η πολύτιμη περγαμηνή φυλάσσεται σήμερα στην Αμβροσιανή Βιβλιοθήκη του Μιλάνου.

Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος, ελληνο-ρωμαίος μαθηματικός, αστρονόμος και γεωγράφος που γεννήθηκε στην Αίγυπτο το 100 μ.Χ., έγραψε μια σειρά σημαντικών πραγματειών για επιστημονικά θέματα, όπως Η Μεγίστη (ή Αλμαγέστη) και Γεωγραφική Υφήγησις.

Το νέο κείμενο που έρχεται στο φως περιγράφει τη χρήση του μετεωροσκοπίου για αστρονομικές παρατηρήσεις και υπολογισμούς, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στο Archive for History of Exact Sciences.

Το νέο κείμενο που έρχεται στο φως περιγράφει τη χρήση του μετεωροσκοπίου για αστρονομικές παρατηρήσεις και υπολογισμούς, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στο Archive for History of Exact Sciences.

Το κείμενο κατάφερε να διαβάσει ομάδα ερευνητών που χρησιμοποίησε ειδική κάμερα και λογισμικό επεξεργασίας εικόνων για να ξεχωρίσει τα σβησμένα γράμματα στην παλιά περγαμηνή.

«Το [κείμενο για το] Μετεωροσκόπιο γράφτηκε στα ελληνικά σε φύλλα περγαμηνής. Δύο αιώνες αργότερα διαγράφηκε για να γραφτεί στα λατινικά το χειρόγραφο Ετυμολογίαι του Ισιδώρου της Σεβίλλης» δήλωσε στο Ars Technica ο Αλεξάντερ Τζόουνς, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

«Αυτού του είδους η ανακύκλωση ήταν συνήθης πρακτική τον Μεσαίωνα, καθώς η περγαμηνή ήταν πολύ ακριβή» εξήγησε.

Από τις 30 ανακυκλωμένες σελίδες που εξέτασαν ο Τζόους και οι συνεργάτες του, οι 12 αντιστοιχούσαν στο Μετεωροσκόπιο, ενώ οι υπόλοιπες περιείχαν αποσπάσματα ενός άλλου έργου του Πτολεμαίου με τίτλο Ανάλημμα, το οποίο αποκρυπτογραφήθηκε το 1895.

Η προηγούμενη απόπειρα να αποκρυπτογραφηθεί το παλίμψηστο χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα, είπε ο Τζόουνς.

«Ο καρδινάλιος Άνγκελο Μάι, ο οποίος ανακάλυψε ότι το χειρόγραφο περιείχε επιστημονικά κείμενα, χρησιμοποίησε χημικά ελπίζοντας ότι θα αναδείκνυαν τα αχνά ίχνη μελανιού. Αυτές οι σελίδες είναι σήμερα μεγάλα καφέ τετράγωνα όπου δεν βλέπεις σχεδόν τίποτα. Η νέα τεχνολογία έκανε θαύματα για να επαναφέρει τα ίχνη».

Ο Τζόουνς και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν κάμερα των 240 megapixels που λειτουργεί σε 13 επιμέρους μήκη κύματος, από το υπεριώδες μέχρι το ορατό και το υπέρυθρο.

A multispectral logarithmic color image showing upside-down Latin overtext in brown and enhanced traces of the Greek undertext. Image credit: Veneranda Biblioteca Ambrosiana/Mondadori Portfolio

Φωτίσαμε τις σελίδες του παλίμψηστου με υπεριώδες και λευκό ορατό φως. Χρησιμοποιώντας τα φίλτρα της κάμερας, μετρήσαμε την αλληλεπίδραση του φωτός σε διάφορα βάθη μέσα στην περγαμηνή. Η αλληλεπίδραση αυτή ήταν διαφορετική για κάθε μήκος κύματος».

Στη συνέχεια οι ερευνητές χρησιμοποίησαν λογισμικό της εταιρείας Lumiere Technology για να ξεχωρίσουν τους αχνούς ελληνικούς χαρακτήρες σε 1.650 εικόνες της περγαμηνής. Μετά την αποκρυπρογράφηση, οι ερευνητές συνέδεσαν το κείμενο με τον Κλαύδιο Πτολεμαίο.

«Δεδομένου ότι είμαι ειδικός στον Πτολεμαίο, γνώριζα τις γλωσσικές του ιδιαιτερότητες που εμφανίζονται σε αυτό το κείμενο. Αν και υπάρχουν κι άλλα πειστήρια, το ισχυρότερο ήταν μια σελίδα όπου ο συγγραφέας δίνει νέα ονόματα σε γωνίες της αστρονομίας και περιγράφει τα προηγούμενα ονόματά τους. Αυτό ταιριάζει ακριβώς με απόσπασμα διαφορετικού βιβλίου του Πτολεμαίου όπου χρησιμοποιείται η ίδια ορολογία» εξήγησε ο καθηγητής.

Διάγραμμα του μετεωροσκοπίου. A drawing of Ptolemy’s meteoroscope, a nine-ringed instrument used by astronomers. Image credit: Alexander Jones

Το κείμενο, είπε, περιγράφει πώς το μετεωροσκόπιο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί περίπου σαν αστρολάβος για να μετρήσει γωνιακές συντεταγμένες και να εντοπίζει πλανήτες στον νυχτερινό ουρανό.

Οι κινητοί τροχοί του οργάνου περιστρέφονταν έτσι ώστε ο πλανήτης να εμφανίζεται πάνω σε μια συγκεκριμένη θέση πάνω τους. «Στη συνέχεια, οι γωνίες διαβάζονται σε διαβαθμισμένη κλίμακα που είχε χαραχτεί στους δακτυλίους» είπε ο Τζόουνς.

Εκτός του ότι μετρούσε γωνιακές συντεταγμένες, το μετεωροσκόπιο λειτουργούσε και ως υπολογιστής, καθώς ο χειριστής «μπορούσε να γυρίζει τους δακτυλίους σύμφωνα με γνωστά δεδομένα, όπως το γεωγραφικό μήκος και πλάτος δύο πόλεων, και να διαβάζει τη γωνία που αναπαριστά το μήκος της συντομότερης δυνατής διαδρομής από τη μια πόλη στην άλλη» ανέφερε ο καθηγητής.

«Είναι το πρώτο βιβλίου του είδους του σχετικά με επιστημονικά όργανα της αρχαιότητας σε αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας».

Πηγές: Archive for History of Exact Sciences -  Ars Technica - https://www.livescience.com/hidden-ptolemy-text-printed-beneath-a-latin-manuscript-deciphered-after-200-years -  https://www.in.gr/2023/04/19/b-science/episthmes/xameno-keimeno-tou-ptolemaiou-erxetai-sto-fos-ti-itan-meteoroskopio/

 

 

Δήμητρα Μήττα, «Η κυρία Αθηνά»

Maximilien Luce (1858–1941), Madame Luce on the Balcony (1893), oil on canvas, 81 × 65 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Αχ κυρία Αθηνά μου, που όλα τα βλέπεις από το μπαλκόνι σου μέχρι κάτω τη θάλασσα, τα βαπόρια που μπαινοβγαίνουν στο λιμάνι, κι εκείνα που είναι αγκυροβολημένα και περιμένουν ποιος ξέρει τι. Απορώ που δεν πήρες ένα κιάλι, να το στήσεις στο λουλουδάτο σου μπαλκόνι και να φέρνεις κοντά σου ως και τα μικρά ιστιοφόρα και τις βάρκες της κωπηλασίας των ναυτικών ομίλων, που πάνε μπρος πίσω από το λιμάνι μέχρι το μεγάλο ξενοδοχείο που το αναθεματίζεις συνέχεια, γιατί σου κόβει λίγο από τη θέα προς τον Όλυμπο. Απορώ που δεν πήρες κιάλια να φέρνεις κοντά τους ναυτικούς που στέκονται στη σκάλα των καραβιών τους περιμένοντας πότε η βάρκα θα τους βγάλει έξω, να τους παρακολουθείς μέχρι εκεί που πηγαίνουν, σε τίποτε κορίτσια, παλιά ήξερες πού είχαν το στέκι τους, τώρα είσαι λίγο μπερδεμένη. 

Henri Matisse, The lady on the terrace, (1907), oil on canvas, 81×65 cm. Hermitage Museum, Saint Petersburg, Russia. Wikimedia Commons. 

Είναι και η ταράτσα από πάνω από το μπαλκόνι σου, κυρα Αθηνούλα μου, ρετιρέ βλέπεις. Όρε γλέντι εκεί... Ανεβαίνεις και είσαι η βασίλισσα που όλα τα εποπτεύει στην πόλη. Γυρνάς το μάτι σου και φεύγει στο θαλασσί της θάλασσας, ό,τι χρώμα κι αν είναι αυτό το θαλασσί. Γυρνάς το μάτι σου πιο πέρα και βλέπεις ένα κάτι σαν γλόμπο μεγάλο πάνω στο βουνό, στρατιωτική εγκατάσταση είναι, κυρία Αθηνά μου, και κεραίες. Λίγο ανατολικότερα, πολύ κοντά σου, πέφτεις πάνω στο πεύκο που σου κρύβει τη θέα, τα σπίτια που είναι από πίσω του. Πόσες φορές δεν κάλεσες τον δήμο για να το κόψει, γιατί είναι άρρωστο το πεύκο, βαμβακά έχει. Το δέντρο σε νοιάζει κυρά Αθηνά μου, ή που σου κλείνει τη θέα και δεν μπορείς να δεις το σπίτι που κάθεται η κυρία Σούλα λίγο πιο πέρα; Έμαθες ότι έχει προβλήματα –δεν κατάλαβες ακριβώς τι–, αλλά αν μπορούσες να δεις, θα καταλάβαινες. Γιατί μόνο όταν σε επισκέφτηκα, κυρία Αθηνά μου, κατάλαβα –και τρόμαξα- πως όλα τα βλέπεις μέσα από τα ανοιχτά παράθυρα των σπιτιών με τις τραβηγμένες κουρτίνες. Περήφανη είσαι καλή μου βασίλισσα για το μπαλκόνι και την ταράτσα σου αλλά εγώ το πήρα το μάθημά μου -θα τραβάω τις κουρτίνες μου από δω και πέρα απ’ άκρη σ’ άκρη, γιατί από το μπαλκόνι σου, κυρία Αθηνά μου είδα καθαρά μέσα στο σπίτι μου, απέναντι από τη δυτική πλευρά του μπαλκονιού σου στέκεται. 

Ferdinand Hodler (1853–1918), View into Infinity III (1905), media and dimensions not known, Hamburger Kunsthalle, Hamburg, Germany. Image by anagoria, via Wikimedia Commons.

Και τις φωτογραφίες μας διέκρινα, και τους πίνακες και τα μπιμπελό, και το ακατάστατο σαλόνι, ανοικοκύρευτη θα με πεις, όλα τα είδα, και τον άνδρα μου που κυκλοφορεί με το σώβρακο –πόσες φορές δεν του ’πα να βάζει παντελόνι, αλλά πού αυτός, και να επιμένει πως σε τίποτε δεν διαφέρει το σώβρακο από ένα κοντό παντελονάκι και «πού θα το καταλάβουν οι άλλοι τι φοράω;». Τον ένοιαζε όμως όταν ήταν νεότερος. Τώρα που μεγάλωσε, και δεν λέει να το καταλάβει, τώρα αδιαφορεί. Σαν όλους τους ηλικιωμένους. Αμ μεγάλωσες κυρ Κώτσο μας, μεγάλωσες... Να τραβήξω τις κουρτίνες γυρνώντας από την επίσκεψη μου σε σένα, κυρία Αθηνά μου, να το πω και στις γειτόνισσες να κάνουν το ίδιο. Ξέρω ότι θα σου στερήσω τη θέα, καλή μου γειτόνισσα, όμως κι εγώ θα στερηθώ το φως από τα παράθυρα αλλά τι να κάνουμε, δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα... 

Paul Cézanne (1839–1906), The Stove in the Studio (c 1865), oil on canvas, 41 x 30 cm, National Gallery, London. Wikimedia Commons.

Πιο σιγά κυρία Αθηνά, δεν σε προλαβαίνω. Τι είπες για τον κύριο Χρήστο απέναντι; Πέθανε ο κυρ Χρήστος από αναθυμιάσεις από τη σόμπα του. Πέθανε, κυρά Νίτσα μου, (Λίτσα με λένε κυρία Αθηνά μου αλλά τι να κάνουμε που δεν ακούς και καλά), πέθανε πριν προλάβει να λαμπαδιάσει το σπίτι, πάλι καλά που δεν έγινε κάτι τέτοιο, γιατί γεμάτο είναι με παλιατζούρες το σπίτι του. Τις μάζευε από εδώ και από εκεί, γυρολόγος είχε καταντήσει αυτός ο εισοδηματίας συνταξιούχος και το ευχαριστιόταν. Παλιός ηλεκτρολόγος, καταπιανόταν να φτιάξει ό,τι χαλασμένο και πεταμένο εύρισκε, να λειτουργήσει ξανά, εύρισκε ένα νόημα στη ζωή του (πού την ξετρύπωσες αυτή τη φράση κυρία Αθηνά μας;). Ως και στην ταράτσα της μονοκατοικίας του είχε φτιάξει διάφορες κατασκευές, να, τις βλέπεις εκεί απέναντι κυρία..., το ξέχασες το ονοματάκι μου κυρία Άλφα μας, παράγκες από παλιές πόρτες και παλιοσίδερα, δύο-τρεις παραγκούλες, καμιά χρησιμότητα δεν είχαν αλλά να πάνε χαμένα τόσα ανεμομαζώματα; Κρίμα είναι. Μόνο που όσο περνάει ο καιρός, όσο ο κυρ Χρήστος δεν είναι πια εκεί να φτιάχνει και να ξεφτιάχνει, όλο και κάποιο σίδερο πέφτει, ντουγκ ακούγεται μέσα στη νύχτα, άρχισαν οι καταρρεύσεις, δυνατές είναι πια και οι καταιγίδες, πώς να κρατηθούν τα ερείπια; Βουλωμένα είναι και τα σιφόνια της ταράτσας, λίμνη γίνεται εκεί που στραγγίζει σιγά σιγά, και μαζί με τις σταγόνες που πέφτουν στο πεζοδρόμιο, να και κανένας σοβάς να ξεκολλάει. Να δούμε πότε θα πέσει στο κεφάλι κανενός ή σε κανένα αυτοκίνητο παρκαρισμένο από κάτω από το μπαλκόνι του. Μα δεν υπάρχουν κληρονόμοι; 

Ker-Xavier Roussel (1867–1944), Conversation (1891-93), oil on canvas, 41 x 32 cm, Musée des Augustins de Toulouse, Toulouse, France. Image by Didier Descouens, via Wikimedia Commons.

Και αρχίζεις κυρία Αθηνά μου όλη την ιστορία των κληρονόμων του, για τον καθένα χωριστά, ήξερες τα πάντα, τι έδωσε στον έναν, τι στον άλλον, και τώρα δεν θέλουν να πετάξουν τίποτε, μόνο να το πουλήσουν το σπίτι όπως είναι, με τις παλιατζουρίες,  για να μην μπουν σε έξοδα αδειάζοντάς το. Και ο γιος του, που λες κυρία Νίτσα μου (αχ κυρία Αθηνά μου, Λίτσα είπαμε, Λίτσα), ο γιος, που λες, καυγάδισε μαζί του τότε που..., και ύστερα η νύφη του, που ήταν από τη Σκύδρα..., να δεις τι γλέντια είχα κάνει με τον άνδρα μου εκεί, τότε που τα παιδιά μου ήταν μικρά, ο Βασιλάκης μου που τώρα το πουλάκι μου (52 χρονών ο Βασιλάκης) ταλαιπωρείται στη δουλειά του, τι σου έλεγα; α ναι, για τον γιο του Χρήστου, εγώ τους ξέρω αυτούς καλά, ξέρεις τι τραπεζώματα έχω κάνει, και στην Κούλα απέναντι, και πολύ πικραίνομαι που δεν έρχεται να με δει, εγώ όμως όταν κάνω κάτι, θα τη φωνάξω, θα κατεβάσω το καλαθάκι με το σχοινάκι, για να τα πάρει, πίτες, λικέρ που φτιάχνω ωραία, αχάριστος κόσμος, τι να το κάνω που μου λέει πως δεν προλαβαίνει να ‘ρθει να με δει, τη βλέπω, κάθε μέρα απλώνει ένα σωρό φανέλες, του άνδρα της και των δυο αγοριών της, αλλά το ένα τώρα παντρεύτηκε, τι είναι αυτές οι φανέλες που απλώνει; Και η κουνιάδια της, να, εδώ, λίγο παρακάτω έμενε, κι αυτή παράπονα έχει, μεγαλοπιάνεται αυτή τώρα με κάτι μεσιτικά γραφεία που έχουν, και ο άνδρας της.... 

Eva Gonzalès (1849–1883), Dessert (1875-76), oil on canvas, 21.3 x 34.4 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Στάσου κυρία Αθηνούλα μου, στάσου, στάσου και δεν σε προλαβαίνω. Στάσου που δεν μπορώ να συγκρατήσω τίποτε από αυτά που μου λες, άσε που δεν με ενδιαφέρουν κιόλας, λέξη δεν άρθρωσα, μόνο το κεφάλι μου κουνάω κυρία Αθηνά μου, και πότε θα βάλεις τελεία να μπορέσω να σηκωθώ να φύγω; Ευτυχώς που πήγες στην κουζίνα να μου βάλεις το γλυκό που έφτιαξες αποκλειστικά για μένα και πρόλαβα να τηλεφωνήσω στον άντρα μου –να ’ναι καλά τα κινητά, κι άσε τους άλλους που τα κατακρίνουν- να του πω να μου τηλεφωνήσει σε τρία λεπτά, να έχεις προλάβει να βγεις από την κουζίνα με τον δίσκο στα χέρια, ώστε να ακούσεις το τηλεφώνημα. Γιατί να σου τηλεφωνήσω να με ρωτάει εκείνος κι εγώ να του λέω κάνε αυτό που σου λέω. Και ευτυχώς με πήρε, κυρία Αθηνά μου, και να μου λέει εκνευρισμένος μα τι θέλεις τέλος πάντων και να λέω εγώ, αλήθεια αγάπη μου, πω πω, έρχομαι σε λίγο, ναι έρχομαι, πες τους να περιμένουν, αχ κυρία Αθηνά μου, λυπάμαι αλλά πρέπει να φύγω. Και συ να επιμένεις να φάω το γλυκό, δυο χαψιές το έκανα, εγώ δεν τα τρώω τα σιροπιαστά κυρία Αθηνά, βαριά μου πέφτουν, όμως το έφαγα για να τελειώνουμε. Γεια σου κυρία Αθηνά μου, μα ναι, φυσικά θα ξαναέρθω.

***

Pierre Bonnard (1867-1947), La Fenêtre (The Window) (1925), oil on canvas, 108.6 x 88.6 cm, The Tate Gallery (Presented by Lord Ivor Spencer Churchill through the Contemporary Art Society 1930), London. Photographic Rights © Tate 2018.

Τη βλέπω από τα παράθυρά μου την κυρία Αθηνά, κρύβομαι πίσω από την κουρτίνα για να μην με δει. Ογδόντα έξι χρονών, δραστήρια, κινητική, καμία σχέση με την καημένη την πεθερά μου, ίδια ηλικία οι δυο γυναίκες, η δικιά μας όμως κατάκοιτη εδώ και δυο χρόνια. Η κυρία Αθηνά σηκώνεται νωρίς, βγάζει το μαξιλάρι της έξω να αεριστεί, πλένει το μπαλκόνι, απλώνει την μπουγάδα. Κάθεται και κοιτάζει από τον θρόνο της, εποπτεύει τη γειτονιά, φύλακας. Κάνει παρατήρηση σε όσους ρίχνουν τροφές για τις γατούλες στο πεζοδρόμιο και το λερώνουν, κατέβασε η ίδια ένα ταψάκι, για να μπαίνουν εκεί οι τροφές, αλλά πού... Παραμονεύει να δει ποιοι πετούν τα οικιακά τους σκουπίδια στους μικρούς κάδους που είναι για τα σκουπίδια των περαστικών, τους βάζει τις φωνές, κάποιοι συμμαζεύονται, άλλοι τη βρίζουν, αλλά η κυρία Αθηνά δεν πτοείται. Άγρυπνος φρουρός του μπαλκονιού και της γειτονιάς της έσωσε κάποια αυτοκίνητα από κλοπές βραδιάτικα. Γιατί η κυρία Αθηνά ξυπνά συχνά τα βράδια, χορταίνει γρήγορα τον ύπνο, σηκώνεται και κάθεται στην πολυθρόνα στο μπαλκόνι της και περιμένει να ξημερώσει. Μόνη απόμεινε να μας προστατεύει εποπτεύοντας τον χώρο και ανιχνεύοντας ύποπτες κινήσεις. Ειδικά το καλοκαίρι που είναι έρημη η γειτονιά και κλειστά τα σπίτια. Κρατά το τηλέφωνο στο χέρι και τη χειρόγραφη ατζέντα στο άλλο, έτοιμη να τηλεφωνήσει σε εκείνον που νομίζει ότι πρέπει να προειδοποιήσει για κάτι επικίνδυνο. 

Laurits Andersen Ring (1854–1933), Evening. Death and the Old Woman (1887), oil on canvas, 121 x 95 cm, Statens Museum for Kunst (Den Kongelige Malerisamling), Copenhagen, Denmark. Wikimedia Commons.

Έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο της η κυρία Αθηνά, και συγχωρεί όσους δεν την επισκέπτονται, ακόμη κι όταν λέει τα παράπονά της για εκείνους. Αλίμονό μας τη στιγμή που θα φροντίσουν άλλοι για εκείνη, που θα τη σηκώσουν από το βασίλειό της, αλίμονο τη στιγμή που το μπαλκόνι θα μείνει κλειστό. Ποιος θα βλέπει τη θάλασσα -ποιος κάθεται να τη δει;-, τα αστέρια φάτσα φόρα στην ταράτσα μόνα τους, αόρατο το αρρωστιάρικο πεύκο. Ποιος θα τα βλέπει; 

Δήμητρα Μήττα

Πρώτη δημοσίευση: περιοδικό Σταφυλή 3 (Δεκέμβριος 2022) σ. 129-132.