Σπάνιος κοσμικός «ψεκαστήρας». Mysterious Origin of Nebula's Strange Jets Revealed

This ESO Very Large Telescope image shows the planetary nebula Fleming 1 in the constellation of Centaurus (The Centaur). New observations suggest that a very rare pair of white dwarf stars lies at the heart of this object, with their orbital motions explaining the nebula's remarkably symmetric jet structures. Image released Nov. 8, 2012. CREDIT: ESO/H. Boffin

Το Fleming 1 είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα στον αστερισμό του Κενταύρου που ήταν εδώ και πολλά χρόνια γνωστό στους επιστήμονες αλλά αποτελούσε μέχρι σήμερα έναν κοσμικό γρίφο εξαιτίας των ασυνήθιστων για πλανητικό νεφέλωμα χαρακτηριστικών του. Διεθνής ομάδα αστρονόμων κατάφερε να διεισδύσει στο εσωτερικό του και να αποκαλύψει τα μυστικά του.

Όπως διαπιστώθηκε, στο κέντρο του υπάρχει ένα ζευγάρι άστρων που κινούνται σε κοντινή τροχιά το ένα γύρω από το άλλο.  Η αλληλεπίδραση των δύο άστρων δημιουργεί ένα νεφέλωμα με χαρακτηριστικά που δεν έχουν εντοπισθεί μέχρι σήμερα σε κάποιο άλλο πλανητικό νεφέλωμα. Από τον πυρήνα του νεφελώματος εκπέμπονται αέρια με τέτοιον τρόπο ώστε οι ειδικοί του προσέδωσαν τον χαρακτηρισμό του «κοσμικού ψεκαστήρα».

Η ανακάλυψη

An artist's view of how the spectacular jets of planetary nebulas like Fleming 1 are sculpted by the interactions of binary stars. Image released Nov. 8, 2012. CREDIT: ESO/L. Calcada

Ένα πλανητικό νεφέλωμα αποτελείται από ένα επεκτεινόμενο κέλυφος ιονισμένου αερίου που αποβάλλεται από άστρα τα οποία βρίσκονται στα τελευταία στάδια της ζωής τους. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να παίζουν κρίσιμο ρόλο στη χημική εξέλιξη ενός γαλαξία. Το Fleming 1 ανακαλύφθηκε πριν από περίπου έναν αιώνα από την ερασιτέχνη αστρονόμο Ουιλιαμίνα Φλέμινγκ. Με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου VLT στο Νότιο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο (ESO) οι αστρονόμοι κατάφεραν να μελετήσουν σε βάθος το Fleming 1 και να αποκαλύψουν τα μυστικά του.

«Η πηγή των περίπλοκων και πανέμορφων σχημάτων που παίρνει το Fleming 1 αποτελούσε για δεκαετίες αντικείμενο αντικρουόμενων επιστημονικών προσεγγίσεων. Οι παρατηρήσεις και οι προσομοιώσεις που κάναμε αποκάλυψαν την ύπαρξη ενός ασυνήθιστου αστρικού συστήματος. Η παρουσία ενός ζεύγους άστρων στο εσωτερικό του νεφελώματος είχε προταθεί και στο παρελθόν. Οι θεωρίες αυτές όμως έκαναν λόγο για δύο άστρα που κινούνταν σε πολύ μεγάλη απόσταση μεταξύ τους. Εμείς εισχωρήσαμε στην καρδιά του νεφελώματος και διαπιστώσαμε την ύπαρξη των δύο άστρων που κινούνται πολύ κοντά το ένα στο άλλο. Καταφέραμε να μελετήσουμε με μεγάλη λεπτομέρεια αυτό το ασυνήθιστο σύστημα» αναφέρει ο Χένρι Μπόφιν, αστρονόμος του Νότιου Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου και επικεφαλής της διεθνούς ερευνητικής ομάδας που διενήργησε τη μελέτη.

Δείτε τι συμβαίνει στην καρδιά του Fleming 1:

Τhis strange corkscrew pattern was caused by a wobbling accretion disc encircling a former "vampire star," a star that was sucking material off of a nearby companion star. Currently, Fleming 1 is thought to have not one but two white dwarfs at its center, circling each other every 1.2 days. Although binary stars have been found at the hearts of planetary nebulae before, systems with two white dwarfs orbiting each other are very rare. Video Credits: ESO/Digitized Sky Survey 2/Nick Risinger (skysurvey.org)/ L. Calçada/H. Boffin