O πολιτισμός μειώνει το IQ του ανθρώπου; Civilisation is making humanity less intelligent, study claims

In a more civilised time the selection process which favoured the smartest of our ancestors and weeded out the dullards is no longer in force  Photo: ALAMY

Μια ενδιαφέρουσα αλλά και αμφιλεγόμενη θεωρία ανέπτυξε ένας επιστήμονας στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτήν,  η ανθρώπινη ευφυΐα έφτασε στο ανώτατο σημείο της πριν από μερικές χιλιάδες έτη και όσο αναπτυσσόταν ο πολιτισμός ο άνθρωπος άρχισε παράλληλα να χάνει την…εξυπνάδα του.

Το χρονικό της ευφυΐας

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το επίπεδο της ανθρώπινης ευφυΐας άρχισε να αναπτύσσεται πριν από περίπου 500 χιλιάδες έτη και συνέχισε να εξελίσσεται για άλλες 450 χιλιάδες έτη όταν πλέον ο άνθρωπος απέκτησε την ικανότητα της αφηρημένης σκέψης - την ικανότητα δηλαδή  να σκέφτεται ή να συλλαμβάνει νοερά μια έννοια η οποία αποτελεί σημαντικό «συστατικό» της λογικής και της δημιουργικότητας.

Η ανάπτυξη του νοητικού επιπέδου ήταν απολύτως απαραίτητη για την επιβίωση στους μακρινούς μας προγόνους οι οποίοι έπρεπε να βρίσκουν τρόπους να προφυλάσσονται, να φτιάχνουν κατοικίες, να βρίσκουν τροφή, να κυνηγούν κ.λ.π.

Η νέα θεωρία

Gerald Crabtree, lead author of the study published in the journal Trends in Genetics, claims the brain drain has been going on for centuries

Σύμφωνα με τον Τζέραλντ Κράμπτρι, εξελικτικό βιολόγο στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ όταν ο πολιτισμός έφτασε σε ένα επίπεδο όπου ο άνθρωπος δεν χρειαζόταν πλέον να παλεύει καθημερινά για την επιβίωσή του, άρχισε να υπολειτουργεί η διαδικασία της φυσικής επιλογής η οποία ευνοεί την επιβίωση του εξυπνότερου.

Ο Κράμπτρι υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος έφτασε στο ανώτατο νοητικό επίπεδό του πριν από 2-6 χιλιάδες έτη. Στο τέλος αυτής της περιόδου πιστεύει ότι υπήρξαν κάποιες γονιδιακές μεταλλάξεις που επηρέασαν αρνητικά τις νοητικές αλλά και συναισθηματικές μας ικανότητες. Ο επιστήμονας αναφέρει ότι υπάρχουν 2-5 χιλιάδες γονίδια που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανθρώπινη ευφυΐα και ισχυρίζεται ότι ακόμη και μια μόλις μετάλλαξη σε κάποιο από αυτά τα γονίδια είναι ικανή να μειώσει την εξυπνάδα μας.

«Η ανάπτυξη των γονιδίων της ευφυΐας πιθανότατα έκανε την εμφάνισή της σε έναν κόσμο όπου ο άνθρωπος ήταν εκτεθειμένος στους φυσικούς μηχανισμούς επιλογής σε καθημερινή βάση. Όμως ο άνθρωπος δεν δέχεται πλέον αυτού του είδους τις πιέσεις. Η ανάπτυξη της γεωργίας πριν από μερικές χιλιάδες έτη οδήγησε στην ανάπτυξη μεγάλων κοινοτήτων που λειτουργούσαν υποστηρικτικά για τα μέλη τους και έτσι άρχισε να περιορίζεται η ανάγκη της συνεχούς εξεύρεσης μεθόδων επιβίωσης. Ένας κυνηγός που δεν έβρισκε αποτελεσματικές λύσεις για τροφή και ασφαλές καταφύγιο έχανε γρήγορα τη ζωή του τόσο ο ίδιος όσο φυσικά και εκείνοι που εξαρτώνταν από εκείνον. Σήμερα μια κακή απόφαση ενός στελέχους μιας εταιρείας, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην επιβράβευση». 

Σύμφωνα με τη νέα θεωρία ο πολιτισμός μειώνει το IQ του ανθρώπου

Σύμφωνα με τον Κράμπτρι ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής ανήκει πλέον στο μακρινό παρελθόν. «Στοιχηματίζω ότι αν εμφανιζόταν ξαφνικά σήμερα ένας μέσος πολίτης της αρχαίας Αθήνας θα είχε υψηλότερο επίπεδο ευφυΐας σε σύγκριση με τους περισσότερους από εμάς. Θα είχε ισχυρότερη μνήμη, μεγαλύτερη διαύγεια πνεύματος και καλύτερη κρίση και οπτική στη διαχείριση των ζητημάτων. Στα επόμενα τρεις χιλιάδες έτη είναι πιθανό όλοι οι άνθρωποι να έχουν υποστεί τουλάχιστον άλλες δύο γονιδιακές μεταλλάξεις που θα μειώσουν περαιτέρω τις νοητικές και συναισθηματικές ικανότητες τους. Όμως πιθανότατα η επιστήμη θα έχει προχωρήσει τόσο πολύ ώστε θα καλύπτει τα κενά και θα βρίσκει εκείνη τις λύσεις στα προβλήματα που θα εμφανίζονται».

Οι αντιδράσεις

Όπως ήταν αναμενόμενο η θεωρία του αμερικανού επιστήμονα η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Trends in Genetics» προκάλεσε πολλές συζητήσεις και αντιδράσεις στην επιστημονική κοινότητα. «Ο Κάμπτρι βασίζει τη θεωρία του στην άποψη ότι η ανθρώπινη ευφυΐα εξελίχθηκε ώστε να χτίζουμε σπίτια ή να ρίχνουμε ακόντια σε αγριογούρουνα. Όμως δεν είναι αυτές οι ικανότητες που οδήγησαν στην αύξηση του μεγέθους του ανθρώπινου εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, εκείνο που οδήγησε στην εξέλιξη του εγκεφάλου μας είναι ο πολύπλοκος κόσμος που φτιάξαμε και αυτός ο πολύπλοκος κόσμος δεν πρόκειται να χαθεί. Το πώς επιλέγουμε τον σύντροφό μας ή το πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας είναι χαρακτηριστικά που θα μας ακολουθούν πάντοτε. Προσωπικά δεν βλέπω στο ορατό τουλάχιστον μέλλον να υπάρχει λόγος ανησυχίας. Μια εξελικτική διαδικασία όπως αυτή που αναφέρει ο Κάμπτρι απαιτεί δεκάδες χιλιάδες έτη για να ολοκληρωθεί και χωρίς αμφιβολία, αν η ανθρωπότητα δεν αυτοκαταστραφεί, η επιστημονική εξέλιξη θα βρίσκει συνεχώς τις απαραίτητες λύσεις για τα προβλήματα που θα εμφανίζονται» αναφέρει ο Ρόμπιν Ντάνμπαρ, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.