Φως στη «γέννηση» των Φαραώ. Rulers of Ancient Egypt: Most Precise Timeline Revealed

Le Masque d'or, Vallée des Rois, or, pierres dures, pâtes de verre, H. 54 cm, XVIIIè Dynastie. Oι πρώτοι Φαραώ ανέβηκαν στον θρόνο πριν από περίπου 5 χιλιάδες έτη.

Βρετανοί επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τη χρονολόγηση της δημιουργίας του αιγυπτιακού πολιτισμού και της βασιλείας των πρώτων Φαραώ. Η βασική διαπίστωση είναι ότι χρειάστηκαν πολύ λιγότερα χρόνια από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί, για να μεταμορφωθεί η αρχαία Αίγυπτος από μια έκταση ανόμοιων αγροτών σε ένα οργανωμένο κράτος με συγκεκριμένα σύνορα και θεσμούς. Η ομάδα των ειδικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πρώτος ηγεμόνας της χώρας, ο βασιλιάς Αχά, ανήλθε στην εξουσία μεταξύ του 3111 και του 3045 π.Χ., εγκαινιάζοντας την πρώτη δυναστεία.

Η χρονολόγηση

Monumental tombs of the Royal Cemetery at Abydos, Upper Egypt, where the First Dynasty kings of Egypt are buried. Credit: M Dee.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον φυσικό Μάικλ Ντι του Εργαστηρίου Ερευνών Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Proceedings of the Royal Society A», χρησιμοποίησαν εξελιγμένες μεθόδους χρονολόγησης τριχών, οστών και φυτών μέσω ραδιενεργού άνθρακα, καθώς και στατιστικά μοντέλα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Κατέληξαν, έτσι, στο συμπέρασμα ότι ο πρώτος ηγεμόνας της χώρας, ο βασιλιάς Αχά, ανήλθε στην εξουσία μεταξύ του 3111 και του 3045 π.Χ., εγκαινιάζοντας την πρώτη δυναστεία.

Μέχρι σήμερα, η χρονολόγηση των απαρχών του αιγυπτιακού πολιτισμού βασιζόταν σε χονδρικές εκτιμήσεις (κυρίως μέσα από την εξέλιξη στο στιλ των κεραμικών που έχουν ανακαλυφθεί), καθώς δεν υπάρχουν γραπτά αρχεία από την πρώιμη περίοδο. Ενώ έχουν βρεθεί πολλοί βασιλικοί τάφοι, έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα δύσκολο να προσδιοριστούν συγκεκριμένες περίοδοι βασιλείας για τους διαδοχικούς Φαραώ.

Οι προηγούμενες έρευνες οδηγούσαν στην εκτίμηση ότι η προ-δυναστική περίοδος, όταν οι πρώτες ομάδες αγροτών εγκαταστάθηκαν γύρω από τον ποταμό Νείλο, άρχισε το 4000 π.Χ. Όμως η νέα ανάλυση δείχνει ότι αυτό συνέβη αρκετά αργότερα, μεταξύ του 3600 και 3700 π.Χ. και μέσα σε λίγες εκατοντάδες χρόνια (300 έως 400 λιγότερα από τις ως τώρα εκτιμήσεις), δηλαδή έως το 3100 π.Χ., η επικράτεια της Αιγύπτου είχε πλέον ενοποιηθεί ως κράτος υπό την ηγεμονία του πρώτου Φαραώ.

Οι δυναστείες

A fragment of the Palermo Stone, a block of basalt inscribed with the names of early Egyptian kings. Credit: Courtesy of the Petrie Museum, UCL; UC15508

Ο πρώτος βασιλιάς Αχά ανέβηκε στον βασιλικό θρόνο αμέσως μετά από μια άλλη ηγετική προσωπικότητα, τον Νάρμερ, που είχε κατορθώσει να ολοκληρώσει το δύσκολο έργο ενοποίησης της χώρας. Μετά τον Αχά, ο οποίος πέθανε μεταξύ του 3073 και του 3036 π.Χ., ακολούθησαν επτά βασιλείς και βασίλισσες, που απαρτίζουν την πρώτη δυναστεία της Αιγύπτου. Καθένας από τους πρώτους Φαραώ εκτιμάται ότι κυβέρνησε για περίπου 30 ως 40 χρόνια.

Όπως δήλωσε ο Ντι, «η διαμόρφωση της Αιγύπτου ήταν μοναδική στον αρχαίο κόσμο. Αποτελούσε μια εδαφική επικράτεια, ένα κράτος, το οποίο, από τη στιγμή που σχηματίστηκε, διέθετε καθορισμένα σύνορα, όπως συμβαίνει και στα σημερινά κράτη. Η Αίγυπτος ήταν ένα κράτος που αναδύθηκε γρήγορα και σε αυτό το διάστημα γνώρισε τεράστια κοινωνική αλλαγή».

Le mystérieux roi assis, Stéatite, H. 61 cm, XVIIIè Dynastie.

Αντίθετα, προσέθεσε, σε άλλα μέρη, όπως η Μεσοποταμία, προϋπήρξαν αρκετές χιλιάδες χρόνια γεωργίας μέχρι να προκύψει κάτι που έμοιαζε με κράτος. Έτσι, η αρχαία Αίγυπτος μπορεί να θεωρηθεί το πρώτο κράτος στον κόσμο με καθορισμένα σύνορα, οργανωμένη θρησκεία, κεντρική διοίκηση και εντατική γεωργία, θέτοντας ένα πρότυπο για άλλες χώρες που ακολούθησαν.