Ελεύθερα σχολεία: Από τη Μαρία Μοντεσσόρι στη Λάρα Κροφτ! Free schools: From Maria Montessori to Lara Croft!

Έφθασε η ώρα που τα ηλεκτρονικά παιχνίδια θα γίνονται πλατφόρμες διδασκαλίας και οι μαθητές θα στέλνουν στο σχολείο το άβατάρ τους. Computer games will become platforms for teaching and students will be sent to school their avatar.

Η ημέρα που οι μαθητές θα στέλνουν στο σχολείο το... άβατάρ τους, θα χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ως πλατφόρμες διδασκαλίας και αντί να απομνημονεύουν πληροφορίες θα επιτρέπεται να τις γκουγκλάρουν, προκειμένου να επικεντρωθούν στην ανάλυσή τους, δεν είναι και τόσο μακριά!

Ίσως να μην είναι κοντά για τη χώρα μας, αφού η πρόσβαση της τεχνολογίας στα σχολεία περιορίζεται στην πειραματική χρήση διαδραστικών πινάκων και στη χορήγηση φορητών υπολογιστών σε μαθητές της πρώτης τάξης των γυμνασίων που έγινε μία και μόνη χρονιά.

A virtual campus in ProtoSphere. (Image courtesy ProtonMedia.)

Στην Ιταλία όμως, λέει ο έλληνας καθηγητής του δημόσιου ιταλικού - αλλά διεθνούς - Τηλεματικού Πανεπιστημίου Uninettuno κ. Κυριάκος Κουβελιώτης, «δημιουργήσαμε μια εικονική πανεπιστημιούπολη (virtual campus) όπου οι φοιτητές μου μπορούν σε πραγματικό χρόνο, όπου και να βρίσκονται στον κόσμο, χρησιμοποιώντας τον ψηφιακό τους εαυτό (avatar) να παρακολουθούν διαλέξεις, να λύνουν τις απορίες τους, να συνομιλούν με τους συμφοιτητές τους από τον υπολογιστή τους, το tablet τους ή το κινητό τους τηλέφωνο. Οπτικά μπορεί η διαδικασία να παραπέμπει σε ηλεκτρονικό παιχνίδι, ουσιαστικά όμως προσφέρει όλα τα θετικά στοιχεία ενός παιχνιδιού συνδυασμένα με μια απίστευτα αποδοτική μετάδοση γνώσης».

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ

Στην εποχή μας, οι αυστηρά δομημένες μορφές και τύποι εκπαίδευσης που οι μεγαλύτεροι έχουμε συνηθίσει δεν είναι απλώς σε μια διαδικασία μετάβασης και αλλαγής, έχουν ήδη αλλάξει. Αυτό το αντιλαμβάνονται τα παιδιά, αλλά όχι και τόσο ευκρινώς οι μεγαλύτεροι! Η διαδικασία όμως αυτών των αλλαγών είναι τόσο γρήγορη που έχει ξεπεράσει τα όποια θεσμικά πλαίσια θα μπορούσαν να τις φιλοξενήσουν.

«Στην Ελλάδα νομίζουμε ότι η καθολική χρήση των διαδραστικών πινάκων ή μια πλατφόρμα ψηφιακού σχολείου είναι φοβερά καινοτόμες πρωτοβουλίες και μας οδηγούν σε μια νέα εποχή, ενώ ουσιαστικά αυτό που ονομάζουμε "νέα γνώση" είναι ήδη παρελθόν. Πλέον υπάρχει η διαδικασία της αυτομάθησης (self-learning), της μεικτής μάθησης (blended learning), της υβριδικής μάθησης (hybrid learning) και της ελεύθερης και ανοικτής μάθησης (open learning). Δεν απέχει πολύ η εποχή που οι μαθητές όχι απλώς θα μαθαίνουν μόνοι τους αλλά θα κάνουν οι ίδιοι το μάθημα!», παρατηρεί ο κ. Κουβελιώτης.

Teachers will use real-life situations in lessons and will be free to employ game-based learning, which Mr Livingstone said will make classes more relevant to young people’s lives.

Στη Βρετανία, ο Ιαν Λίβινγκστον, πρωτοπόρος σχεδιαστής διάσημων ηλεκτρονικών παιχνιδιών όπως λ.χ. το Τομπ Ράιντερ, ετοιμάζεται να ιδρύσει ένα γκρουπ από «ελεύθερα σχολεία» στα οποία οι μαθητές δεν θα χρειάζεται να αφομοιώνουν πληροφορίες τις οποίες μπορούν να βρουν μέσω της Google. Θα χρησιμοποιούν τα παιχνίδια για να μαθαίνουν, ενώ τα ίδια τα παιδιά θα μπορούν να «διδάσκουν» τους συμμαθητές τους, όταν επιτυγχάνουν κάτι αξιομνημόνευτο! 

Ο καθηγητής Συγκριτικής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών κ. Σήφης Μπουζάκης παρατηρεί ότι στο σχέδιο αυτό υιοθετείται ένας άλλος ρόλος του δασκάλου, ο ρόλος του πλοηγού, του διευκολυντή και όχι του δασκάλου από καθέδρας. «Το σχολείο που προτείνει ο Iαν Λίβινγκστον στηρίζεται στις παιδαγωγικές αρχές της ενθάρρυνσης, της επικοινωνίας και της επίλυσης προβλημάτων. Καταργούνται - έτσι πιστεύει ο Λίβινγκστον - η βιβλιοκεντρική μάθηση και τα κλειστά "προγράμματα-φυλακή" που προωθούνται στην Αγγλία. Προάγεται στο "νέο σχολείο" η επικοινωνιακή μέθοδος, η συνεργασία ανάμεσα στους μαθητές, ανάμεσα στους μαθητές και στον δάσκαλο. Και οι μαθητές μαθαίνουν από τους συμμαθητές τους», υποστηρίζει.

Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ 

West London Free School opens...London Mayor Boris Johnson (centre right) and Toby Young (centre left) with Headmaster Thomas Packer (top centre) and the first students of the newly opened West London Free School. Photo: PA

Ο θεσμός των «ελεύθερων σχολείων» λειτουργεί στη Βρετανία από το 2011 και βασίστηκε σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες των ΗΠΑ, του Καναδά και της Σουηδίας. Η βασική τους καινοτομία έγκειται στο γεγονός ότι προάγουν την ολιστική εκπαίδευση και δίνουν τη δυνατότητα απόκλισης από το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου και από τις παραδοσιακές μεθόδους μετάδοσης της γνώσης, αλλά και της αξιολόγησης. Η μεθοδολογία περιλαμβάνει βιωματική εκπαίδευση, κοινωνικές δεξιότητες, χρήση νέων τεχνολογιών και πολύ πειραματισμό. Η τελευταία φορά που εφαρμόστηκε τόσο καινοτόμα μέθοδος ήταν την εποχή που η Μαρία Μοντεσσόρι επινόησε το παιδαγωγικό σύστημα όπου το διδακτικό υλικό προσαρμοζόταν στις ανάγκες του παιδιού, συνοδευόταν από εποπτικά βοηθήματα και παράλληλα γινόταν προσπάθεια οι μαθητές να χρησιμοποιούν όλες τις αισθήσεις τους.

Η βάση του Μοντεσσοριανού συστήματος είναι η βαθιά εμπιστοσύνη στο παιδί και ο απεριόριστος σεβασμός στις ικανότητές του να αναπτυχθεί από μόνο του. Μότο δε της μεθόδου αποτελεί το «βοήθησέ με να το κάνω μόνος μου» και γι’ αυτό η αγωγή του παιδιού πρέπει να είναι τέτοια ώστε να σέβεται την ανάγκη του για προσωπική ελευθερία, τον ατομικό του ρυθμό και τα ενδιαφέροντά του. Όσο για το ζήτημα της πειθαρχίας, αυτή, σύμφωνα με την Μοντεσσόρι, βρίσκεται εν δυνάμει στο βαθύτερο «είναι» το παιδιού. The Montessori educational method began with Maria Montessori, the remarkable physician, anthropologist, and phychologist who was born in Italy in 1870.

Μόνο που στον καιρό μας η Μαρία Μοντεσόρι έγινε Λάρα Κροφτ! Αν απλουστεύαμε τη μεθοδολογία των «ελεύθερων σχολείων» θα μπορούσε κανείς να πει ότι αποτελούν επανάληψη της «μοντεσοριανής μεθόδου», συνδυασμένη με τη χρήση νέων τεχνολογιών και ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Δεν είναι όμως έτσι, καθώς αυτό που θα πρέπει όλοι να καταλάβουμε σχετικά με την επίδραση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, όχι μόνο στην πρωτοβάθμια αλλά σε όλα τα επίπεδα, είναι ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν βοηθά απλώς τις διδακτικές μεθοδολογίες ως εργαλείο όπως οι περισσότεροι θεωρούν, αλλά αντίστροφα δημιουργεί πλέον η ίδια από μόνη της νέες μεθοδολογίες στην εκπαίδευση. Αν προσεγγίσουμε με αυτόν τον τρόπο το θέμα θα δούμε τους υπολογιστές, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ακόμα και τα κοινωνικά δίκτυα με άλλη ματιά. Σίγουρα πιο ώριμη και χωρίς ενοχές», σημειώνει ο κ. Κουβελιώτης.

ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Ο Ιαν Λίβινγκστον, λοιπόν, πιστεύει ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσω των παιχνιδιών και ότι είναι καλό να επικεντρωθεί η διδασκαλία σε πράγματα που απολαμβάνουν. Ο Λίβινγκστον μάλιστα, σύμφωνα με ρεπορτάζ των «Τάιμς» του Λονδίνου, φέρεται να επηρεάζει τον γραμματέα Εκπαίδευσης Μάικλ Γκοβ, τον οποίον έπεισε να επανασχεδιαστούν τα μαθήματα Επιστήμης Υπολογιστών.

«Οι μαθητές αναγκάζονται να μαθαίνουν πολλά πράγματα και γεγονότα, τα οποία είναι ασύνδετα μεταξύ τους, προκειμένου να περάσουν τις εξετάσεις που απαιτούν τυχαία μνήμη, εξετάσεις που βασικά αποτελούν μια λοταρία και σχετίζονται περισσότερο με καταλόγους παρά με τη διαδικασία της μάθησης. Αυτό ήταν καλό για τη βικτοριανή εποχή ίσως, αλλά όχι σήμερα. Τα πρωτοβάθμια σχολεία είναι πιο ευέλικτα καθώς εφαρμόζουν καλύτερα τη διδασκαλία μέσω παιχνιδιού, όμως όταν πηγαίνεις στο γυμνάσιο όλα αλλάζουν και σου ζητούν να καθήσεις ακίνητος, να δουλεύεις μόνος, χωρίς συνεργασίες και πολλά ομαδικά πρότζεκτ», υποστηρίζει.

Πηγή: http://www.tanea.gr/