Οι αρχαίοι Έλληνες φοβόντουσαν τα ζόμπι. Ancient Greeks believed the dead could rise from their graves

This drawing of tomb 653 from the ancient Greek Passo Marinaro cemetery in Kamarina, Sicily, shows how one body was weighed down with large pieces of amphora, which had been placed on its head and feet. It is thought this may have been because people at the time feared the individual might rise from the dead. Credit: Drawing by D. Weiss from G. Di Stefano's excavation journals

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στην ύπαρξη ζόμπι. Τουλάχιστον αυτό αποδεικνύει πρόσφατη αρχαιολογική μελέτη στους σκελετούς που βρέθηκαν στη νεκρόπολη αρχαιοελληνικής αποικίας στην Σικελία.

Remains found at the ancient Greek cemetary in Kamarina, south east Sicily, were found buried in fetal positions like the one shown above. Two of the bodies were pinned into their tombs with rocks and pottery. A burial, at Passo Marinaro, of a person laid on his or her side with bent knees. Credit: Photo by C.L. Sulosky Weaver, courtesy of the Regional Museum of Kamarina in Sicily

Γνωστό ως Passo Marinaro, το νεκροταφείο κοντά στην παράκτια πόλη της Καμαρίνα στη νοτιοανατολική Σικελία, χρονολογείται από τον 5ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ. Η νεκρόπολη έχει περίπου 2.905 τάφους και περισσότεροι από τους μισούς περιείχαν κτερίσματα, κυρίως πήλινα αγγεία, αλλά και ειδώλια και μεταλλικά νομίσματα. Ωστόσο δύο από τους τάφους είχαν κάτι το μοναδικό.

Ένα σώμα, που βρέθηκε στον τάφο υπ' αριθμόν 653, περιείχε ένα άτομο αγνώστου φύλου, το οποίο βίωσε περίοδο σοβαρού υποσιτισμού ή ασθένειας στη ζωή του. Ωστόσο αυτό που είναι ασυνήθιστο στον συγκεκριμένο τάφο είναι ότι το κεφάλι και τα πόδια του ατόμου καλύπτονταν πλήρως από μεγάλα θραύσματα αμφορέων, όπως αναφέρει στο Discovery Channel η Κάρι Σουλόσκι Γουίβερ, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.

«Τα βαριά θραύσματα αμφορέων που βρέθηκαν στον τάφο 653 ήταν προφανώς για να καθηλώσουν το σώμα στον τάφο και να μην ξανασηκωθεί» επισημαίνει η Γουίβερ.

A child aged between eight and 13 years old, shown in the sketch above, was also found in the Passo Marinaro cemetery with five rocks that had been placed on top of the body to trap it in the grave. Photo Credit: Drawing by D. Weiss from G. Di Stefano's excavation journals

Ο άλλος παράξενος τάφος, υπ' αριθμόν 693 περιείχε τα λείψανα ενός παιδιού αγνώστου φύλου και ηλικίας περίπου 8 με 13 ετών. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι πέθανε από κάποια ασθένεια ή υποσιτισμό, όπως στην προηγούμενη περίπτωση, παρ' όλα αυτά το παιδί θάφτηκε με πέντε μεγάλες πέτρες τοποθετημένες πάνω από το σώμα του. «Φαίνεται ότι αυτές οι πέτρες χρησιμοποιήθηκαν για να παγιδεύσουν το σώμα στον τάφο του» εξηγεί η Γουίβερ.

Όπως παρατηρεί η ίδια «είναι άγνωστο γιατί οι συγκεκριμένοι νεκροί «καρφώθηκαν» στους τάφους τους, αλλά η ειδική αυτή μεταχείριση δείχνει ότι οι νεκροφοβικές πεποιθήσεις και πρακτικές υπήρχαν στη Σικελία».

An example of a lead curse tablet found in Jerusalem. Photo credit: Courtesy Robert Walter Daniel/Live Science

Η Νεκροφοβία ή ο φόβος των νεκρών, είναι μια έννοια που έχει παρουσία στον ελληνικό πολιτισμό από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι σήμερα. Κατάδεσμοι, πλακίδια χαραγμένα με μαγικά ξόρκια, βρέθηκαν επίσης στο νεκροταφείο, υποδηλώνοντας ότι ορισμένοι κάτοικοι της Καμαρίνα χρησιμοποιούσαν κατάρες και ξόρκια για να σηκώσουν τους νεκρούς από τους τάφους τους.

This drawing of a katadesmos, or magic curse, was found in the cemetery at Kamarina and may have been used in necromancy to encourage the dead to rise to reek revenge on the living. Photo Credit: Drawing by D. Weiss

«Τα πλακίδια περιείχαν αναφορές που απευθύνονταν σε θεότητες του Κάτω Κόσμου που θα ξυπνούσαν τα πνεύματα των νεκρών» εξηγεί η Γουίβερ μιλώντας στο Discovery News.

Σημείωσε ότι όλες αυτές οι πρακτικές καταδεικνύουν την επιθυμία τόσο να καταστείλουν, όσο και να επικαλεστούν ορισμένους νεκρούς.

Large stones were also used to create the tombs at Passo Marinaro, shown in this reconstruction at the Regional Museum of Kamarina, which may also have served to keep the dead from rising to bother the living. Credit: C. J. Sulosky Weaver

«Παρά το γεγονός ότι οι πράξεις αυτές φαίνεται να είναι αντιφατικές, παρέχουν μια ισχυρή μαρτυρία για τους τρόπους με τους οποίους οι αρχαίοι Έλληνες αντιλαμβάνονταν τους νεκρούς» τονιζει η Γουίβερ.

Η έρευνά της θα συμπεριληφθεί στο βιβλίο «Η βιοαρχαιολογία της κλασικής Καμαρίνα: Η ζωή και ο θάνατος στην ελληνική Σικελία» το οποίο θα δημοσιευθεί από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα το Σεπτέμβριο.