Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα οδήγησαν στη μονογαμία. Sexually transmitted diseases 'led ancient humans to monogamy'

Νέα μελέτη για τις προϊστορικές ανθρώπινες κοινωνίες και την επίδραση που είχαν οι λοιμώξεις του σεξ. Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα κρύβονται πίσω από την μονογαμία. Prehistoric humans may have developed social norms that favor monogamy and punish polygamy thanks to the presence of sexually transmitted infections (STIs) and peer pressure, according to new research. As hunter-gatherers began living in larger populations of early settled agriculturalists, the spread of STIs could explain a shift towards the emergence of social norms that favored one sexual partner over many. Computer simulations show monogamy helped establish a steady population while in communities where polygyny was rife population plummeted. Photograph: Peter Georgi/BBC

Η εξάπλωση των σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων πιθανότατα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της μονογαμίας στις προϊστορικές ανθρώπινες κοινωνίες, σύμφωνα με μια νέα αμερικανο-γερμανική επιστημονική μελέτη.

Οι προσομοιώσεις

University of Waterloo professor of applied mathematics and university research chair Chris Bauch. Credit: University of Waterloo

Την μελέτη πραγματοποίησαν ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή εφαρμοσμένων μαθηματικών Κράις Μπάουχ του Πανεπιστημίου του Waterloo στον Καναδά και τον Ρίτσαρντ ΜακΈρλιθ του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Max Planck στη Γερμανία βασιζόμενοι σε μαθηματικές προσομοιώσεις σε υπολογιστές, μελέτησαν διάφορους παράγοντες (κοινωνικούς, δημογραφικούς, υγείας κ.α.), που συνέβαλαν στη σταδιακή επικράτηση της μονογαμίας μεταξύ των ανθρώπων.

Προϊστορικά οι περισσότερες κοινωνίες ήσαν πολυγαμικές, καθώς συνήθως οι άνδρες μπορούσαν να ζευγαρώσουν με πολλές γυναίκες και έτσι να αυξήσουν τον αριθμό των απογόνων τους. Αυτή η πρακτική ήταν διαδεδομένη μεταξύ των μικρών ομάδων των κυνηγών-συλλεκτών, αλλά μειώθηκε δραστικά, όταν πια εμφανίσθηκε η γεωργία. Η εμφάνιση της γεωργίας και η δημιουργία πυκνοκατοικημένων οικισμών είχε ως συνέπεια την ανάπτυξη ευνοϊκών συνθηκών για την εύκολη μετάδοση λοιμώξεων μέσω της σεξουαλικής επαφής (σύφιλη, γονόρροια, χλαμύδια κ.α.).

Η απειλή

Prehistoric human. As hunter-gatherers began living in larger populations of early settled agriculturalists, the spread of STIs could explain a shift towards the emergence of social norms that favoured one sexual partner over many, say scientists. Credit: © procy_ab / Fotolia

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, όταν μια κοινωνία μεγαλώνει στα 300 περίπου σεξουαλικά ώριμα άτομα, τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα γίνονται ενδημικά στον πληθυσμό, μειώνοντας τον ρυθμό αναπαραγωγής. Αυτό ευνοεί την ανάδυση της μονογαμίας, σε βαθμό που οι πολυγαμικές πρακτικές τιμωρούνται πλέον ως απειλή για την ίδια την επιβίωση της κοινωνίας.

Αντίθετα, κατά τους ερευνητές, σε μικρές ομάδες έως 30 σεξουαλικά ώριμων ατόμων, οι λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσω του σεξ είναι σποραδικές και δεν γίνονται ενδημικές. Αυτό σημαίνει ότι δεν μειώνεται σημαντικά η αναπαραγωγή στην ομάδα και, έτσι, η πολυγαμία (δηλαδή κατά βάση η πολυγυνία) παραμένει για καιρό η κυρίαρχη πρακτική.

Εκτός των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, άλλοι παράγοντες που ενίσχυσαν τη μονογαμία, θεωρούνται οι μεταβαλλόμενες επιλογές των γυναικών, οι επιπτώσεις των τεχνολογικών καινοτομιών κ.α. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Πηγή: Chris T. Bauch & Richard McElreath. Disease dynamics and costly punishment can foster socially imposed monogamy. Nature Communications, April 2016 DOI: 10.1038/10.1038/NCOMMS11219