Γιγάντιος εξωπλανήτης είναι καυτός σαν τον Ήλιο. Astronomers discover hottest known giant planet

Πύρινη κόλαση σε απόσταση 650 ετών φωτός από τη Γη. Twice the size of Jupiter and 650 lights years away, planet found using Kilodegree Extremely Little Telescopes, made with off-the-shelf components. Artist conception of the Kelt-9 system. The heat bearing down on Kelt-9b is so intense that, soufflé-like, the planet puffs up to create a world nearly three times as massive as Jupiter but only half as dense. Illustration: Nasa/JPL-Caltech/R. Hurt (IPAC)

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν τον πιο καυτό γιγάντιο εξωπλανήτη που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Οι θερμοκρασίες στην επιφάνειά του εκτιμάται ότι φθάνουν τους 4.327 βαθμούς Κελσίου, ξεπερνώντας τις αντίστοιχες πολλών άστρων, ενώ είναι μόνο 927 βαθμούς ψυχρότερος από τον Ήλιο μας. Το προηγούμενο ρεκόρ θερμοκρασίας εξωπλανήτη ήταν 3.027 βαθμοί Κελσίου.

Ο καυτός εξωπλανήτης, που βρίσκεται σε απόσταση 650 ετών φωτός από τη Γη στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου, είναι ένας αέριος γίγαντας με σχεδόν τριπλάσια μάζα από τον Δία, αλλά με μόνο τη μισή πυκνότητα του τελευταίου. Ονομάζεται KELT-9b και περιφέρεται γύρω από το τεράστιο καυτό άστρο KELT-9, το οποίο είναι διπλάσιο σε μέγεθος από τον Ήλιο και έχει θερμοκρασίες κοντά στους 9.900 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή σχεδόν διπλάσιες από τον Ήλιο.

(top) An animation showing the pole-to-pole orbital path of KELT-9b. Normally, planets orbit a star’s equator, which causes blips to occur in the red end and the blue end of the star’s color spectrum from the scientists’ point of view. (bottom) In this case, researchers saw a blip only in the middle of the color spectrum, shown in the spectral line. Studying this middle blip revealed the exoplanet’s unusual orbit. Credit: Marshall C. Johnson

Ο εξωπλανήτης είναι βαρυτικά «κλειδωμένος» με το άστρο του, πράγμα που σημαίνει ότι η μία πλευρά του φωτίζεται μόνιμα από αυτό, ενώ η άλλη παραμένει πάντα σκοτεινή (όπως συμβαίνει με τη Σελήνη σε σχέση με τη Γη). Η φωτεινή πλευρά του εξωπλανήτη «βομβαρδίζεται» ανηλεώς από τρομερά ισχυρή αστρική ακτινοβολία. Είναι τόσο υψηλή η θερμοκρασία του KELT-9b, που η υπεριώδης ακτινοβολία του μητρικού άστρου του θα αναγκάζει τα μόρια εξωπλανήτη να διασπώνται και θα έχει εξατμίσει την όποια ατμόσφαιρά του.

The planet was identified using the Kilodegree Extremely Little Telescope (KELT) at Winer Observatory in Arizona. The KELT telescope is one of two such instruments specially designed to detect planets orbiting bright stars.

Οι ερευνητές από διάφορες χώρες, με επικεφαλής τον καθηγητή αστρονομίας Σκοτ Γκάουντι του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature» και παράλληλη ανακοίνωση σε συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Όστιν του Τέξας, χρησιμοποίησαν για τις παρατηρήσεις τους το τηλεσκόπιο KELT-North στην Αριζόνα. Θα ακολουθήσουν και άλλες παρατηρήσεις με διαφορετικά τηλεσκόπια, μεταξύ των οποίων τα διαστημικά Spitzer και Hubble.

Παραμένει άγνωστο αν ο καυτός εξωπλανήτης διαθέτει στερεό πυρήνα, ένα ερωτηματικό που αφορά και τον Δία. Σε κάθε περίπτωση, με ή χωρίς στερεό πυρήνα, η τύχη του καυτού εξωπλανήτη μοιάζει μάλλον δυσοίωνη σε βάθος χρόνου, καθώς βρίσκεται τόσο κοντά στο άστρο του, που ολοκληρώνει μια πλήρη περιφορά γύρω από αυτό σε μόλις μιάμιση γήινη μέρα (η διάρκεια του έτους του). Έτσι, όταν το άστρο του αναπόφευκτα κάποια στιγμή -σε περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια- «φουσκώσει» για να μετατραπεί σε ερυθρό γίγαντα, θα «καταπιεί» πάραυτα τον εξωπλανήτη.

Πηγές: endel, J. (2017), Meet KELT-9b, the hottest exoplanet ever discovered, Eos, 98, https://doi.org/10.1029/2017EO075413 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=883822