Ίχνη πλανητικού συστήματος στο κοντινότερο άστρο. ALMA Discovers Cold Dust Around Nearest Star

Καλλιτεχνική απεικόνιση του νέφους σκόνης που υπάρχει γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου. This artist’s impression shows how the newly discovered belts of dust around the closest star to the Solar System, Proxima Centauri, may look. ALMA observations revealed the glow coming from cold dust in a region between one to four times as far from Proxima Centauri as the Earth is from the Sun. The data also hint at the presence of an even cooler outer dust belt and indicate the presence of an elaborate planetary system. These structures are similar to the much larger belts in the Solar System and are also expected to be made from particles of rock and ice that failed to form planets. Note that this sketch is not to scale — to make Proxima b clearly visible it has been shown further from the star and larger than it is in reality. Credit: ESO/M. Kornmesser

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα τεράστιο ψυχρό νέφος σκόνης γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου, το κοντινότερο άστρο στο ηλιακό μας σύστημα, που βρίσκεται σε απόσταση μόνο τεσσάρων ετών φωτός. Η ανακάλυψη, που έγινε με το τηλεσκόπιο ALMA του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, ενισχύει τις ενδείξεις ότι γύρω από το πιο κοντινό άστρο υπάρχει ένα μεγάλο πλανητικό σύστημα.

Το άστρο και το νέφος

This picture combines a view of the southern skies over the ESO 3.6-metre telescope at the La Silla Observatory in Chile with images of the stars Proxima Centauri (lower-right) and the double star Alpha Centauri AB (lower-left) from the NASA/ESA Hubble Space Telescope. Proxima Centauri is the closest star to the Solar System and is orbited by the planet Proxima b, which was discovered using the HARPS instrument on the ESO 3.6-metre telescope. Credit: Y. Beletsky (LCO)/ESO/ESA/NASA/M. Zamani

Ο Εγγύτατος (Proxima Centauri), το πλησιέστερο στον Ήλιο άστρο, είναι ένας αχνός ερυθρός νάνος, που βρίσκεται στον αστερισμό του Κενταύρου στο νότιο ημισφαίριο του ουρανού της Γης και έχει παρόμοια ηλικία με το δικό μας άστρο. Γύρω από το γειτονικό άστρο, ανακαλύφθηκε το 2016 ο κοντινότερος στη Γη εξωπλανήτης, ο Proxima b, που έχει μέγεθος παρόμοιο με της Γης και κινείται σε τέτοια απόσταση από τον Εγγύτατο, ώστε ίσως έχει συνθήκες φιλόξενες για την ανάπτυξη ζωής.

Η ανακάλυψη ενός μεγάλου νέφους σκόνης γύρω από το γειτονικό άστρο αυξάνει την πιθανότητα, εκτός από τον ήδη γνωστό εξωπλανήτη, γύρω από τον Εγγύτατο να υπάρχει ένα ολόκληρο πλανητικό σύστημα, παρόμοιο με το δικό μας ηλιακό σύστημα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Γκιγιέμ Ανγλάδα του Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ανδαλουσίας στη Γρανάδα της Ισπανίας, που κάνουν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters», δήλωσαν ότι «η σκόνη γύρω από τον Εγγύτατο είναι σημαντική, επειδή, μετά την ανακάλυψη του “γήινου” πλανήτη Proxima b, αποτελεί την πρώτη ένδειξη για την παρουσία ενός περίπλοκου πλανητικού συστήματος και όχι απλώς ενός μοναδικού πλανήτη γύρω από το κοντινότερο στον Ήλιο άστρο».

Σύμφωνα με τον Ανγλάδα, «ο Εγγύτατος μπορεί να διαθέτει γύρω του ένα πολλαπλό πλανητικό σύστημα με μια πλούσια ιστορία αλληλεπιδράσεων, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα το σχηματισμό νεφών σκόνης. Οι περαιτέρω παρατηρήσεις μπορεί να δώσουν περισσότερες πληροφορίες για τις θέσεις και άλλων άγνωστων έως τώρα εξωπλανητών».

Τα νέφη

This image of the sky around the bright star Alpha Centauri AB also shows the much fainter red dwarf star, Proxima Centauri, the closest star to the Solar System. The picture was created from pictures forming part of the Digitized Sky Survey 2. The blue halo around Alpha Centauri AB is an artifact of the photographic process, the star is really pale yellow in colour like the Sun. Credit: Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin/Mahdi Zamani

Τέτοια νέφη σκόνης αποτελούνται από μικροσκοπικά σωματίδια βράχων και πάγου μικρότερα του ενός χιλιοστού, έως μεγάλα σώματα μεγέθους αστεροειδούς με διάμετρο πολλών χιλιομέτρων, που απέτυχαν να σχηματίσουν πλανήτες. Η ζώνη σκόνης γύρω από τον Εγγύτατο εκτείνεται σε απόσταση λίγων εκατοντάδων εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το γειτονικό άστρο και έχει συνολική μάζα περίπου το ένα εκατοστό της μάζας της Γης.

Εκτιμάται ότι το νέφος έχει θερμοκρασία μείον 230 βαθμών Κελσίου και είναι σχεδόν εξίσου ψυχρό με την μακρινή Ζώνη Κάιπερ στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Το νέφος απέχει από τον Εγγύτατο του Κενταύρου μία έως τέσσερις φορές μεγαλύτερη απόσταση από ό,τι απέχει η Γη από τον Ήλιο. 

The ALMA Observatory in Chile has detected dust around the closest star to the Solar System, Proxima Centauri. These new observations reveal the glow coming from cold dust in a region between one to four times as far from Proxima Centauri as the Earth is from the Sun. Credit: ESO

Βρέθηκαν επίσης ενδείξεις για ένα δεύτερο ακόμη πιο ψυχρό νέφος σκόνης σε δεκαπλάσια απόσταση από τον Εγγύτατο. Και τα δύο νέφη σκόνης (εφόσον το δεύτερο επιβεβαιωθεί) βρίσκονται σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση από τον Εγγύτατο του Κενταύρου από ό,τι ο εξωπλανήτης Proxima b, ο οποίος κινείται σε τροχιά μόλις τεσσάρων εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το μητρικό άστρο του.

Το φιλόδοξο πρόγραμμα Starshot σχεδιάζει να στείλει μικροσκοπικά διαστημικά σκάφη για εξερεύνηση του συστήματος του Εγγύτατου, τα οποία θα διαθέτουν ιστία που θα ωθούνται όχι βέβαια από άνεμο αλλά από ισχυρές ακτίνες λέιζερ.

Πηγές: http://www.amna.gr/home/article/201511/Anakalufthike-ena-megalo-psuchro-nefos-skonis-guro-apo-ton-Eggutato-tou-Kentaurou – https://www.eso.org/public/news/eso1735/