Το απλό κράτημα του χεριού είναι... παυσίπονο. Holding hands with a loved one might reduce pain

A young couple sit on a sofa holding hands while she coyly holds a fan up to her face. Coloured wood engraving by Rud. Rössler. Το άγγιγμα μεταξύ δύο συντρόφων οδηγεί σε συγχρονισμό της αναπνοής, του καρδιακού ρυθμού αλλά και των εγκεφαλικών κυμάτων «σβήνοντας» τον πόνο εκείνου που υποφέρει. A small team of researchers from the University of Colorado, the University of Haifa and University Paris Diderot has found that women sense less pain when holding the hand of a person they love.

Κρατήστε το χέρι του αγαπημένου σας που πονά και όχι μόνο θα του «πάρετε» τον πόνο αλλά ο ρυθμός της αναπνοής και της καρδιάς σας θα συγχρονιστεί με τον δικό του. Θα συγχρονιστούν ακόμα και τα μοτίβα των εγκεφαλικών κυμάτων σας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» (PNAS).

Η μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Μπόλντερ στις ΗΠΑ και του Πανεπιστημίου της Χάιφα στο Ισραήλ έδειξε επίσης ότι όσο περισσότερη ενσυναίσθηση έχει κάποιος άνθρωπος για κάποιον άλλον κοντινό του άνθρωπο που βιώνει πόνο τόσο περισσότερο συγχρονίζονται τα εγκεφαλικά τους κύματα. Και όσο περισσότερο συγχρονίζονται τα εγκεφαλικά κύματα μεταξύ των δύο, τόσο περισσότερο ο πόνος «σβήνει».

«Στον σύγχρονο κόσμο μας έχουμε αναπτύξει πολλούς τρόπους επικοινωνίας που καταργούν τη φυσική επαφή» ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Πάβελ Γκολντστάιν, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπόλντερ, και προσέθεσε: «Η μελέτη μας δείχνει τη δύναμη και τη σημασία του ανθρώπινου αγγίγματος».

Η νέα δημοσίευση έρχεται να προστεθεί σε άλλα πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία που εξερευνούν ένα φαινόμενο το οποίο ονομάζεται «διαπροσωπικός συγχρονισμός». Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που διερευνά τον συγχρονισμό των εγκεφαλικών κυμάτων σε ό,τι αφορά τον πόνο και ρίχνει φως στο πώς το «ζευγάρωμα» δύο εγκεφάλων μπορεί να οδηγήσει στο «θεραπευτικό άγγιγμα».

Το πείραμα

Ο δρ Γκολντστάιν σκέφθηκε να διεξαγάγει το συγκεκριμένο πείραμα όταν βίωσε την εμπειρία του τοκετού της γυναίκας του. Είδε λοιπόν ότι όταν κατά τη διάρκεια του τοκετού κρατούσε το χέρι της γυναίκας του οι πόνοι της μειώνονταν. «Θέλησα λοιπόν να διερευνήσω αυτή την παρατήρηση στο εργαστήριο. Μπορούμε να μειώσουμε τον πόνο με το άγγιγμα, και αν ναι, πώς;».

Έτσι ο ίδιος και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα ζήτησαν από 22 ετερόφυλα ζευγάρια, ηλικίας 23-32 ετών, που ήταν μαζί τουλάχιστον έναν χρόνο, να «παίξουν» διαφορετικά δίλεπτα σενάρια. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και οι δύο σύντροφοι υποβάλλονταν σε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα προκειμένου να καταγραφεί η εγκεφαλική δραστηριότητά τους. Στα σενάρια περιλαμβάνονταν διαφορετικά «σκηνικά», όπως το να κάθονται μαζί οι δύο σύντροφοι χωρίς να αγγίζονται, να κάθονται μαζί και να κρατούν ο ένας το χέρι του άλλου ή να κάθονται σε διαφορετικά δωμάτια. Στη συνέχεια τα σενάρια επαναλήφθηκαν ενώ στη γυναίκα προκαλούνταν ήπιος πόνος στο χέρι εξαιτίας θερμότητας.

Όπως προέκυψε, ακόμα και όταν οι δύο σύντροφοι βρίσκονταν στον ίδιο χώρο, έστω και αν δεν αγγίζονταν, εμφάνιζαν κάποιον συγχρονισμό εγκεφαλικών κυμάτων σε ένα μήκος κύματος που συνδέεται με την επικέντρωση της προσοχής. Αν μάλιστα κρατούσαν ο ένας το χέρι του άλλου ενώ η γυναίκα ένιωθε πόνο, ο συγχρονισμός ήταν ακόμα μεγαλύτερος.

Το «κλειδί»

Holding hands can actually ease pain, helping to regulate responses to stress, while increasing trust and emotional well-being. SEBASTIEN BOZON/AFP/GETTY IMAGES

Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης ότι όταν η γυναίκα πονούσε και ο σύντροφός της δεν μπορούσε να την αγγίξει, ο συγχρονισμός των εγκεφαλικών κυμάτων μειωνόταν. Τα νέα αυτά ευρήματα ήλθαν να προστεθούν σε προηγούμενα της ίδιας ομάδας που αφορούσαν το ίδιο πείραμα και τα οποία είχαν δείξει πως ο συγχρονισμός του καρδιακού ρυθμού και της αναπνοής εξαφανιζόταν όταν ο άνδρας δεν ήταν σε θέση να κρατά το χέρι της συντρόφου του που πονούσε.

«Φαίνεται ότι ο πόνος διακόπτει τον διαπροσωπικό συγχρονισμό μεταξύ των ζευγαριών καθώς και ότι το άγγιγμα τον επαναφέρει» σημειώνει ο δρ Γκολντστάιν.

Επιπλέον τεστ σχετικά με τα επίπεδα ενσυναίσθησης του άνδρα αποκάλυψαν ότι όσο περισσότερη ενσυναίσθηση είχε για τον πόνο του συντρόφου του τόσο μεγαλύτερος συγχρονισμός της εγκεφαλικής δραστηριότητας παρατηρούνταν μεταξύ των δύο συντρόφων. Και όσο μεγαλύτερος ήταν ο... εγκεφαλικός συγχρονισμός τόσο περισσότερο υποχωρούσε ο πόνος.

Μηχανισμοί

Interpartner EEG coupling in (A) partner no-touch–no-pain vs. pain-alone conditions (12 links); (B) partner touch–no-pain vs. pain-alone conditions (10 links); (C) partner no-touch–pain vs. pain-alone conditions (5 links); (D) partner touch–pain vs. all other conditions (22 links). The upper head represents the female partner (the pain target), and the lower head represents the male partner (the toucher). The orange lines represent statistically significant coupling links between corresponding areas in the male and female brains. The head color reflects the number of links. Credit: Proceedings of the National Academy of Sciences

Πώς όμως ο συγχρονισμός της εγκεφαλικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με έναν σύντροφο με ενσυναίσθηση εξαφανίζει τον πόνο; Απαιτούνται περισσότερες μελέτες προκειμένου να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, τονίζει ο δρ Γκολντστάιν. Προσφέρει όμως κάποιες πιθανές εξηγήσεις. Όπως λέει, το άγγιγμα που αποτελεί «προϊόν» ενσυναίσθησης κάνει το άτομο να νιώθει ότι ο σύντροφός του το καταλαβαίνει, γεγονός που με τη σειρά του, όπως έχουν δείξει προηγούμενα ερευνητικά στοιχεία, μπορεί να ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς επιβράβευσης του εγκεφάλου που πολεμούν τον πόνο.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στη συγκεκριμένη μελέτη δεν διερευνήθηκε αν η επίδραση θα ήταν η ίδια σε ομόφυλα ζευγάρια ή σε άτομα με άλλου είδους διαπροσωπική σχέση. Προς το παρόν πάντως, με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, το μήνυμα που πρέπει να περάσει στο κοινό, σύμφωνα με τον δρα Γκολντστάιν, είναι ότι σε γενικό πλαίσιο δεν πρέπει να υποτιμούμε τη δύναμη που έχει ένα απλό κράτημα του χεριού. «Μπορεί κάποιος να δείχνει με άλλους τρόπους ενσυναίσθηση σε ό,τι αφορά τον πόνο του συντρόφου του, ωστόσο χωρίς άγγιγμα αυτό πιθανόν να μην επικοινωνηθεί» καταλήγει ο ερευνητής.

Πηγές: Pavel Goldstein et al. Brain-to-brain coupling during handholding is associated with pain reduction, Proceedings of the National Academy of Sciences (2018). DOI: 10.1073/pnas.1703643115 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=951400