Νομπέλ Ιατρικής 2019 στην έρευνα για την κυκλοφορία οξυγόνου στα κύτταρα. Nobel prize 2019 in medicine awarded to hypoxia researchers

Το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής 2019 απονέμεται Ουίλιαμ Τζ. Κέιλι Τζούνιορ, Πίτερ Τζ. Ράντικλιφ και Γκρεγκ Λ. Σεμέντσα, για τις ανακαλύψεις τους για τον τρόπο με τον οποίο «τα κύτταρα αισθάνονται και προσαρμόζονται στην επάρκεια οξυγόνου». L-R: Sir Peter Ratcliffe, Gregg Semenza and William Kaelin Photograph: OXFORD/JOHNS HOPKINS/DANA FARBER HANDOUT/EPA

Οι Γουίλιαμ Κέιλιν (Danna-Farber Αντικαρκινικό Ίδρυμα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ΗΠΑ), σερ Πίτερ Ράτκλιφ (Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Ίδρυμα Francis Crick, Βρετανία) και Γκρεκ Σεμέντζα (Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, ΗΠΑ), μοιράστηκαν το Νομπέλ Ιατρικής και Φυσιολογίας για το 2019 για τις ανακαλύψεις τους σχετικά το «πώς τα κύτταρα προσαρμόζονται στη διαθεσιμότητα οξυγόνου».

Η ανίχνευση οξυγόνου στον οργανισμό αποτελεί βασικό δεδομένο για τη διάγνωση πολλών ασθενειών. Οι ανακαλύψεις που έγιναν φέτος από τους βραβευθέντες έχουν θεμελιώδη σημασία στη φυσιολογία και έχουν ανοίξει τον δρόμο για πολλά υποσχόμενες στρατηγικές για την καταπολέμηση της αναιμίας και του καρκίνου, αλλά και άλλων ασθενειών. Το πώς κυκλοφορεί και πώς τα κύτταρα διαχειρίζονται το οξυγόνο, είναι ζωτικής σημασίας και οι ανακαλύψεις των ειδικών έριξαν φως σε αυτούς τους μηχανισμούς.

Οι ειδικοί, ο καθένας από την πλευρά του, ανακάλυψαν τους τρόπους με τους οποίους τα κύτταρα αντιλαμβάνονται και προσαρμόζονται στη διαθεσιμότητα οξυγόνου στον οργανισμό.

Ζωτικής σημασίας ανακαλύψεις

Oxygen sensing is central to a large number of diseases. The discoveries made by this year’s Nobel Prize laureates have fundamental importance for physiology and have paved the way for promising new strategies to fight anaemia, cancer and many other diseases. The Nobel Assembly at Karolinska Institute

Όλοι οι ζώντες οργανισμοί χρειάζονται οξυγόνο για να μετατρέψουν την τροφή σε ενέργεια. Η σημασία του οξυγόνου είναι γνωστή εδώ και αιώνες, όμως ο ακριβής τρόπος που τα κύτταρα προσαρμόζονται στις μεταβολές επιπέδων του, δεν ήταν γνωστός και ήταν κάτι πολύ σημαντικό για την ιατρική επιστήμη, καθώς η έλλειψη οξυγόνου προκαλεί πολλές ασθένειες, από καρκίνο, εγκεφαλικό και αναιμία, μέχρι που κάνει το σώμα ευάλωτο σε λοιμώξεις, δεν επουλώνονται τα τραύματα και άλλα πολλά.

Οι φετινοί νομπελίστες με την έρευνά τους αποκάλυψαν τον μηχανισμό μιας από τις πιο σημαντικές προσαρμοστικές διαδικασίες της ζωής. Δημιούργησαν τη βάση για την κατανόηση του πώς τα επίπεδα οξυγόνου επηρεάζουν τον κυτταρικό μεταβολισμό και τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.

Οι ανακαλύψεις τους έχουν επίσης ανοίξει τον δρόμο για νέες στρατηγικές για την καταπολέμηση της αναιμίας, του καρκίνου και πολλών άλλων ασθενειών.

Πέρυσι το Νομπέλ Ιατρικής και Φυσιολογίας είχε δοθεί στους Τζέιμς Π. Άλισον, 70 ετών, και Τασούκου Χόνζο, 76 ετών για την έρευνά τους στη θεραπεία του καρκίνου.

Ποιοι είναι οι τρεις φετινοί νικητές

Σκίτσο με τους τρεις επιστήμονες που κέρδισαν το φετινό Νομπέλ Ιατρικής. The Nobel Assembly at Karolinska Institute

Ο Γουίλιαμ Κέιλιν γεννήθηκε το 1957 στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ και ακολούθως ολοκλήρωσε την ειδικότητά του στην παθολογία – ογκολογία στο Πανεπιστήμιο του Τζονς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη. Τα επόμενα χρόνια ίδρυσε το δικό του εργαστήριο στο Danna-Farber Αντικαρκινικό Ιδρυμα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και έγινε καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ το 2002.

Ο σερ Πίτερ Ράτκλιφ γεννήθηκε το 1954 στο Λάνκασαϊρ της Βρετανίας. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και έκανε ειδικότητα νεφρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ίδρυσε το δικό του ερευνητικό εργαστήριο και έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1996. Σήμερα είναι διευθυντής του Ιδρύματος Φράνσις Κρικ στο Λονδίνο, διευθυντής του Ιδρύματος Target Discovery της Οξφόρδης και μέλος του Ιδρύματος Αντικαρκινικής Ερευνας Ludwig.

Ο Γκρεκ Σεμέντζα γεννήθηκε το 1956 στη Νέα Υόρκη. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Βιολογία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη Βοστόνη και πήρε μεταπτυχιακό από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια. Ακολούθως εκπαιδεύτηκε στην παιδιατρική στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ. Έκανε μεταδιδακτορική εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο του Τζονς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη και από το 2003 είναι διευθυντής του Προγράμματος Έρευνας Αγγείων στο Ινστιτούτο Κυτταρικής Μηχανικής του Τζονς Χόπκινς.

Οι τρεις νικητές θα μοιραστούν το ποσό των 918.000 δολαρίων του βραβείου.

Η ιστορία των Νομπέλ

Front side of one of the Nobel Prize medals.

Αυτό είναι το 110ο βραβείο που απονέμεται σε αυτή την κατηγορία από το 1901. Τα βραβεία Νομπέλ είναι τα πιο προβεβλημένα βραβεία στον κόσμο και σημείο αναφοράς για άλλες ανάλογες προσπάθειες που ακολούθησαν. Θεσμοθετήθηκαν το 1895 με τη διαθήκη του σουηδού επιχειρηματία και εφευρέτη Άλφρεντ Νομπέλ (1833-1896). Ανακοινώνονται κάθε χρόνο τον Οκτώβριο (3 – 10 Οκτωβρίου το 2016) και απονέμονται (από το 1901) στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο θανάτου του Νομπέλ.

Τα βραβεία είναι πέντε τον αριθμό (Φυσικής, Χημείας, Ιατρικής και Φυσιολογίας, Λογοτεχνίας και Ειρήνης), ενώ ένα έκτο, αυτό των οικονομικών, προστέθηκε το 1968, με χορηγό την Τράπεζα της Σουηδίας, που απλώς φέρει την ονομασία «Νομπέλ», χωρίς να σχετίζεται με τη βούληση του Άλφρεντ Νομπέλ. Φέρει τον τίτλο «Βραβείο Οικονομικών Επιστημών της Τράπεζας της Σουηδίας στη μνήμη του Άλφρεντ Νομπέλ».

Το κάθε βραβείο συνίσταται σ’ ένα χρυσό μετάλλιο, ένα δίπλωμα που αναγράφεται το αιτιολογικό της απονομής κι ένα χρηματικό ποσό (830.000 ευρώ, το 2016), που ποικίλλει ανάλογα με τα έσοδα του Ιδρύματος Νομπέλ, θεματοφύλακα των βραβείων. Η απονομή γίνεται στη Στοκχόλμη και στο Όσλο για το Νομπέλ Ειρήνης.

Portrait of Alfred Nobel by Gösta Florman. 

Ο Άλφρεντ Νομπέλ (1833-1896) υπήρξε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 19ου αιώνα. Χημικός, μηχανικός, εφευρέτης και επιχειρηματίας απέκτησε 350 πατέντες, με πιο γνωστές αυτές για την ανακάλυψη της δυναμίτιδας και του πυροκροτητή. Ως επιχειρηματίας δραστηριοποιήθηκε κυρίως στην πολεμική βιομηχανία.

Παρόλο που διαπνεόταν από φιλειρηνικά συναισθήματα και ήλπιζε ότι η καταστρεπτική δύναμη των εφευρέσεών του θα μπορούσε να συντελέσει στο να δοθεί ένα τέλος στους πολέμους, έβλεπε με απαισιοδοξία το μέλλον του ανθρωπίνου γένους. Οι διαπιστώσεις του αυτές, αλλά και σχόλια του Τύπου που τον χαρακτήριζαν «Έμπορο του Θανάτου», τον οδήγησαν να φροντίσει την υστεροφημία του.

Με τη διαθήκη του της 27ης Νοεμβρίου 1895, ένα χρόνο πριν από το θάνατό του, διέθεσε το 94% της τεράστιας περιουσίας του για να υλοποιηθεί αυτό που θεωρείται σήμερα η μεγαλύτερη τιμητική διάκριση στον κόσμο: Το Βραβείο Νομπέλ.

Στη διαθήκη ορίζεται ότι «τα βραβεία θα δίνονταν κάθε χρόνο, σε όσους κατά τον προηγούμενο χρόνο θα είχαν προσφέρει τη μεγίστη ωφέλεια στην ανθρωπότητα» στους τομείς της φυσικής, της χημείας, της φυσιολογίας και ιατρικής, λογοτεχνίας και ειρήνης. Με την ίδια διαθήκη συστήθηκε το «Ίδρυμα Νομπέλ» (29 Ιουνίου 1900), που φροντίζει για τη σωστή εκπλήρωση των όρων της, σύμφωνα με τη βούληση του διαθέτη.

Τα πρώτα βραβεία Νομπέλ απονεμήθηκαν στις 10 Δεκεμβρίου 1901, την πέμπτη επέτειο από το θάνατό του.

Πηγές: https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2019/press-release/ - https://www.theguardian.com/science/2019/oct/07/nobel-prize-in-medicine-awarded-to-hypoxia-researchers - https://www.protagon.gr/themata/nobel-iatrikis-2019-stin-kykloforia-oksygonou-ston-organismo-44341921383