Μικρή αλλά όχι μηδαμινή η πιθανότητα εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους από φυσική καταστροφή. An upper bound for the background rate of human extinction

Yves Tanguy, The extinction of species II, 1938. Η πιθανότητα εξάλειψης του ανθρώπινου είδους εξαιτίας είτε γνωστών φυσικών καταστροφών (πρόσκρουση αστεροειδούς, εκρήξεις υπερ-ηφαιστείων, κοντινή αστρική έκρηξη κ.α.), είτε άγνωστων, είναι το πολύ έως μία στις 14.000 μέσα σε οποιαδήποτε χρονιά, υποστηρίζει νέα επιστημονική μελέτη. With a warming world, a backlash against vaccines for preventable diseases and the threat of nuclear war, it’s understood that there’s a good chance humanity will bring about its own destruction. Now, scientists have looked at the probability of human extinction in any given year based only on the risk of natural disasters – no anthropogenic involvement required – and the odds could be as high as one in 14,000.

Η πιθανότητα εξάλειψης του ανθρώπινου είδους εξαιτίας είτε γνωστών φυσικών καταστροφών (πρόσκρουση αστεροειδούς, εκρήξεις υπερ-ηφαιστείων, κοντινή αστρική έκρηξη κ.α.), είτε άγνωστων, είναι το πολύ έως μία στις 14.000 μέσα σε οποιαδήποτε χρονιά, υποστηρίζει νέα επιστημονική μελέτη.

Μια τέτοια πιθανότητα -στο μέτρο που έχει βάση και δεν είναι υπερβολικά απαισιόδοξη- δεν διαφέρει πολύ από την πιθανότητα να χτυπηθεί κανείς από κεραυνό στη ζωή του, αν ζήσει έως τα 80 του, που είναι μία στις 15.300, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) των ΗΠΑ. Υπόψη ότι η μέγιστη πιθανότητα 1:14.000 δεν περιλαμβάνει την πιθανότητα εξαφάνισης της ανθρωπότητας λόγω δικής της αυτοκαταστροφής ή λάθους (κλιματική αλλαγή, πυρηνικός ή βιολογικός πόλεμος κ.α.).

Likelihood of extinction rates given our track record of survival so far, with estimated ranges of Hominin extinction rates, mammalian extinction rates, and mass extinction frequency included for reference. Blue horizontal lines indicate likelihood of 10% and 1%. Rates exceeding 6.9 × 10⁻⁵ are ruled out even with the most conservative data. Extending humanity’s track record of survival to match older fossils, the divergence with Homo neanderthalensis, or the origin of Homo creates even stricter bounds. Image credit: Sci Rep. 2019; 9: 11054.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με επικεφαλής τον Άντριου Σνάιντερ-Μπιτλ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Scientific Reports», επισημαίνουν ότι «από όλα τα είδη που έχουν υπάρξει (στη Γη), πάνω από το 99% έχουν σήμερα εξαφανιστεί». Τονίζουν ότι «αν και η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αυξήσει δραματικά τους ρυθμούς εξαφάνισης πολλών ειδών, οι εξαφανίσεις των ειδών ήσαν τακτικό φαινόμενο πολύ πριν εμφανιστεί η ανθρωπότητα».

Μερικές από αυτές τις μαζικές εξαφανίσεις του μακρινού παρελθόντος συνέβησαν βαθμιαία, καθώς προκλήθηκαν από σταδιακές μεταβολές των συνθηκών του περιβάλλοντος ή από τον εξελικτικό ανταγωνισμό μεταξύ των ειδών, ενώ άλλες συνέβησαν πιο απότομα εξαιτίας μιας πτώσης στον πλανήτη μας κάποιου μεγάλου αστεροειδούς, λόγω τεράστιων ηφαιστειακών εκρήξεων ή άλλων άγνωστων ακόμη φυσικών διαδικασιών.

Θα μπορούσε κάτι ανάλογο να συμβεί και στην εποχή μας και μάλιστα χωρίς καν να βάλουμε εμείς το (αυτοκαταστροφικό) δαχτυλάκι μας; Δυστυχώς ναι, είναι η απάντηση-προειδοποίηση των επιστημόνων και μάλιστα η πιθανότητα για κάτι τέτοιο δεν είναι αμελητέα. Βέβαια, οι σχετικοί υπολογισμοί ενέχουν μεγάλη αβεβαιότητα.

Όπως λένε οι ερευνητές, «χρησιμοποιώντας μόνο την πληροφορία ότι ο Homo sapiens έχει υπάρξει για τουλάχιστον 200.000 χρόνια, συμπεραίνουμε πως η πιθανότητα η ανθρωπότητα να εξαφανιστεί λόγω φυσικών αιτίων μέσα σε οποιοδήποτε έτος είναι σχεδόν εγγυημένο ότι είναι μικρότερη από μία στις 14.000 και πιθανώς είναι μικρότερη και από μία στις 87.000».

Με άλλα λόγια, αν το δει κανείς με άλλη πιο θετική ματιά, η πιθανότητα να μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μέσα στο 2020, σχεδόν σίγουρα δεν είναι μεγαλύτερη από μία στις 14.000, ενώ πιθανώς είναι μικρότερη και από μία στις 87.000.

A supervolcano is lurking beneath Yellowstone National Park (Image: Getty)

Η συχνότητα των φυσικών κινδύνων για μαζική εξαφάνιση των ανθρώπων, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι περίπου ο εξής: πτώση αστεροειδούς διαμέτρου άνω του ενός χιλιομέτρου κάθε 500.000 χρόνια κατά μέσο όρο, πτώση αστεροειδούς διαμέτρου άνω των πέντε χιλιομέτρων κάθε έξι εκατομμύρια χρόνια, έκρηξη υπερ-ηφαιστείου κάθε 1,1 εκατομμύριο χρόνια, έκρηξη άστρου σούπερ-νόβα κοντά στη Γη κάθε 100 εκατομμύρια χρόνια και έκρηξη ακτίνων γάμα με στόχο τη Γη κάθε 170 εκατομμύρια χρόνια.

Πέντε μεγάλες καταστροφές συν μισή στην εποχή μας

The report’s authors estimated that a rock big enough to cause global catastrophe hits Earth every 15 million years (Image: Nasa)

Μέχρι τώρα, κατά τα τελευταία 541 εκατομμύρια χρόνια έχουν υπάρξει στον πλανήτη μας πέντε μεγάλες μαζικές εξαφανίσεις ειδών και άλλες 13 μικρότερες, σύμφωνα με το «αρχείο» των απολιθωμάτων. Αρκετοί επιστήμονες θεωρούν ότι ήδη βρισκόμαστε στο μέσον μιας έκτης εξαφάνισης, εν πολλοίς ανθρωπογενούς.

Οι μικρότερες φυσικές καταστροφές είναι συχνότερες, αλλά έχουν επίσης μικρότερη πιθανότητα να προκαλέσουν μαζική εξαφάνιση των ανθρώπων. Από την άλλη, υπό επιστημονική συζήτηση βρίσκεται το κατά πόσο ο πραγματικός υπαρξιακός κίνδυνος για την ανθρωπότητα προέρχεται από τις ίδιες τις πράξεις και παραλείψεις της (πόλεμοι, καταστροφή περιβάλλοντος, διαφυγή επικίνδυνων ιών κ.α.). Μερικοί υποστηρίζουν ότι κατά κύριο λόγο ο κίνδυνος για εξαφάνιση της ανθρωπότητας είναι ανθρωπογενής και όχι φυσικός.

Σύμφωνα και με τους ερευνητές, «η επιβίωση του Homo sapiens εδώ και τουλάχιστον 200.000 χρόνια δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα πολύ υψηλότερων πιθανοτήτων εξαφάνισης στο μέλλον από σύγχρονες αιτίες όπως τα πυρηνικά όπλα ή η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή».

Τονίζουν επίσης ότι ορισμένοι φυσικοί κίνδυνοι μπορεί να κλιμακωθούν επικίνδυνα από ανθρωπογενείς παράγοντες. Για παράδειγμα, μια πρόσκρουση μικρομεσαίου αστεροειδούς σε μια χώρα με πυρηνικά μπορεί λανθασμένα να εκληφθεί ως πυρηνική επίθεση από άλλη χώρα και να οδηγήσει σε πραγματική απάντηση με πυρηνικά. Από την άλλη, μια μεταδοτική ασθένεια που παλαιότερα θα έμενε ένα τοπικό συμβάν, σήμερα μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω των ταξιδιών και της παγκοσμιοποίησης.

Οι ερευνητές συμφωνούν ότι οι ανθρωπογενείς κίνδυνοι εξαφάνισης της ανθρωπότητας γενικά είναι μεγαλύτεροι από τους φυσικούς. Και αυτό θα είναι ακόμη πιο ορατό στο μέλλον, καθώς αναδύονται οι νέες υπαρξιακές απειλές της βιοτεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης.

If the history of Earth was represented as a clock, when do we feature?

Σύμφωνα με τη μελέτη πάντως, «παρά τη χαμηλή πιθανότητα εξαφάνισης των ανθρώπων από φυσικές αιτίες, θα ήταν συνετό να μειώσουμε αυτούς τους κινδύνους» για χάρη των μελλοντικών γενεών. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τους κινδύνους από έναν αστεροειδή και ήδη οι διαστημικές υπηρεσίες σε όλο τον κόσμο εντείνουν τα σχέδια τους για έγκαιρη ανίχνευση, προειδοποίηση και αποτροπή ενός τέτοιου απευκταίου συμβάντος.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41598-019-47540-7 - https://www.iflscience.com/plants-and-animals/scientists-have-calculated-the-probability-of-humanity-going-extinct-in-any-given-year/ - https://www.kathimerini.gr/1052172/article/epikairothta/episthmh/mikrh-alla-oxi-mhdaminh-h-pi8anothta-e3afanishs-toy-an8rwpinoy-eidoys-apo-fysikh-katastrofh