Ένα «κόκκαλο-σκύλου» σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Strange 160 Mile-Long “Dog-Bone” Asteroid Kleopatra Captured in Detailed Images

Αυτές οι έντεκα εικόνες του αστεροειδούς Κλεοπάτρα λήφθηκαν μεταξύ 2017 και 2019 με το όργανο Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch (SPHERE) στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO). Οι αστρονόμοι τον αποκαλούν «αστεροειδή κόκκαλο-σκύλου» αφότου οι παρατηρήσεις ραντάρ πριν από περίπου 20 χρόνια αποκάλυψαν ότι έχει δύο λοβούς που συνδέονται με ένα παχύ «λαιμό». These eleven images are of the asteroid Kleopatra, viewed at different angles as it rotates. The images were taken at different times between 2017 and 2019 with the Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch (SPHERE) instrument on ESO’s VLT. Kleopatra orbits the Sun in the Asteroid Belt between Mars and Jupiter. Astronomers have called it a “dog-bone asteroid” ever since radar observations around 20 years ago revealed it has two lobes connected by a thick “neck.” Credit: ESO/Vernazza, Marchis et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

Το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή κατάφερε να τραβήξει τις καλύτερες έως τώρα φωτογραφίες του μεγάλου αστεροειδούς «Κλεοπάτρα» και των δύο μικρών συνοδών «φεγγαριών» του, σε απόσταση περίπου 200 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, επιτρέποντας έτσι στους αστρονόμους να υπολογίσουν το σχήμα και τη μάζα τους.

Σύγκριση του μεγέθους του αστεροειδούς Κλεοπάτρα με την βόρεια Ιταλία. Το εύρος της Κλεοπάτρας είναι 270 χιλιόμετρα. This image provides a size comparison of the asteroid Kleopatra with northern Italy. The top half of the image shows a computer model of Kleopatra, a “dog-bone” shaped asteroid which orbits the Sun in the Asteroid Belt between Mars and Jupiter. End to end, Kleopatra is 270 kilometers (~168 miles) long. The bottom half of the image gives an aerial view of northern Italy, with the footprint Kleopatra would have if it were hovering above it. Credit: ESO/M. Kornmesser/Marchis et al.

Η «Κλεοπάτρα» που έχει μήκος 270 χιλιομέτρων και μοιάζει με τεράστιο κόκαλο σκύλου, καθώς αποτελείται από δύο λοβούς συνδεδεμένους με ένα χοντρό λαιμό, είχε για πρώτη φορά ανακαλυφθεί το 1880 ως μια κουκίδα στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία. 

Οι δυο δορυφόροι του αστεροειδούς Κλεοπάτρα (το κεντρικό λευκό αντικείμενο), AlexHelios και CleoSelene, που φαίνονται ως δύο μικρές λευκές κουκίδες στην πάνω δεξιά και κάτω αριστερή γωνία της εικόνας. This processed image, based on observations taken in July 2017, shows the two moons of the asteroid Kleopatra (the central white object), AlexHelios and CleoSelene, which appear as two small white dots in the top-right and bottom-left corners of the picture. Kleopatra’s moons are difficult to see in the raw images — which were taken with the Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch (SPHERE) instrument on ESO’s VLT — owing to glare around the asteroid, inherent to this kind of adaptive-optics observations. To achieve this view, the images of Kleopatra have been processed to remove the glare and reveal the moons. Credit: ESO/Vernazza, Marchis et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

Το περίεργο σχήμα της ανακαλύφθηκε μέσω ραντάρ πριν 20 χρόνια, ενώ το 2008 έγιναν επίσης αντιληπτοί οι δύο μικροί δορυφόροι της, που ονομάστηκαν ΑλεξΉλιος και ΚλεοΣελήνη, από τα ονόματα των παιδιών της βασίλισσας Κλεοπάτρας, του Αλέξανδρου Ήλιου και της Κλεοπάτρας Σελήνης.

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον αστρονόμο Franck Marchis του Ινστιτούτου SETI στην Καλιφόρνια, οι οποίοι έκαναν δύο σχετικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό αστρονομίας και αστροφυσικής «Astronomy & Astrophysics», δήλωσαν ότι «η Κλεοπάτρα είναι πραγματικά ένα μοναδικό σώμα στο ηλιακό σύστημα μας. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο πολλαπλό σύστημα αστεροειδών που θα μας βοηθήσει να μάθουμε περισσότερα πράγματα για το ηλιακό μας σύστημα».

Η τροχιά του αστεροειδούς Κλεοπάτρα γύρω από τον Ήλιο (με κόκκινο χρώμα), μεταξύ των τροχιών του Άρη και του Δία. This animation shows where the orbit of the asteroid Kleopatra (in red) is in our Solar System. Kleopatra orbits the Sun in the Asteroid Belt, which is located between the orbits of Mars and Jupiter. Credit: ESO/spaceengine.org

Εκτιμάται ότι η Κλεοπάτρα, η οποία περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα, αποτελείται από διάφορα μέταλλα, αλλά η χαμηλή πυκνότητα της δείχνει ότι είναι πολύ πορώδης. Ίσως εξαιτίας κάποιας πρόσκρουσης στο παρελθόν απέκτησε δορυφόρους, οι οποίοι δεν αποκλείεται να είναι περισσότεροι από τους δύο ήδη γνωστούς.

Πηγές: “An advanced multipole model for (216) Kleopatra triple system” by M. Brož, F. Marchis, L. Jorda, J. Hanuš, P. Vernazza, M. Ferrais, F. Vachier, N. Rambaux, M. Marsset, M. Viikinkoski, E. Jehin, S. Benseguane, E. Podlewska-Gaca, B. Carry, A. Drouard, S. Fauvaud, M. Birlan, J. Berthier, P. Bartczak, C. Dumas, G. Dudzinski, J. Durech, J. Castillo-Rogez, F. Cipriani, F. Colas, R. Fetick, T. Fusco, J. Grice, A. Kryszczynska, P. Lamy, A. Marciniak, T. Michalowski, P. Michel, M. Pajuelo, T. Santana-Ros, P. Tanga, A. Vigan, D. Vokrouhlický, O. Witasse and B. Yang, 9 September 2021, Astronomy & Astrophysics. DOI: 10.1051/0004-6361/202140901 arXiv:2105.09134 - https://scitechdaily.com/strange-160-mile-long-dog-bone-asteroid-kleopatra-captured-in-detailed-images/ - https://www.eso.org/public/news/eso2113/ - https://www.tovima.gr/2021/09/10/science/oi-kalyteres-fotografies-tis-kleopatras-o-asteroeidis-pou-apexei-200-ekat-xlm-apo-ti-gi-moiazei-me-kokkalo-skylou/