Έξι εκατομμυρίων ετών τα «ανθρώπινα» ίχνη στην Κρήτη. New Research Suggests Human-Like Footprints in Crete Date to 6.05 Million Years Ago

Οι αρχαιότερες γνωστές πατημασιές προγόνων του ανθρώπου, οι οποίες είχαν αρχικά ανακαλυφθεί στην Κρήτη το 2002, έχουν ηλικία 6,05 εκατομμυρίων ετών, είναι δηλαδή περίπου 0,35 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερες από ό,τι είχε εκτιμηθεί αρχικά, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα με ελληνική συμμετοχή. Αν επαληθευτεί, η έρευνα αναμένεται να ανατρέψει την κυρίαρχη πεποίθηση για την εξέλιξη του ανθρώπου. Tracks in the sand: One of over 50 footprints of predecessors of early humans identified in 2017 near Trachilos, Crete. Dating techniques have now shown them to be more than six million years old. The findings could upend scientists’ understanding of human evolution—but the paper has proven controversial. Credit: University of Tübingen

Aρχαιότερο κατά εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια απ'ό,τι πιστευόταν μέχρι πρότινος φαίνεται να είναι το πιο παλιό, καταγεγραμμένο ανθρωπόμορφο αποτύπωμα.

Σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Scientific Reports, τα 50 απολιθωμένα ίχνη που βρέθηκαν στην Κρήτη το 2002 και οι ακαδημαϊκοί εκτιμούσαν πως ήταν ηλικίας 5,7 εκατομμυρίων χρόνων, φαίνεται πως είναι 6,05 ετών, δηλαδή κατά 300.000 χρόνια αρχαιότερα.

Οι πατημασιές αυτές, που θεωρείται πως είναι ανθρωπογενείς, ίσως θέσουν εν αμφιβόλω την επικρατούσα άποψη για την ανθρώπινη εξέλιξη και ανατρέψουν την πεποίθηση των επιστημόνων πως ο σύγχρονος άνθρωπος κατάγεται από την Αφρική.

Όπως λένε οι ερευνητές, είναι πιθανό το δίποδο πλάσμα που άφησε πίσω του αυτά τα ίχνη να ήταν μέλος του Graecopithecus freybergi (γραικοπίθηκος του Φράιμπεργκ), πρόγονος του πρώιμου ανθρώπου που είχε ανακαλυφθεί το 1944 και του δόθηκε το παρωνύμιο «Ελ Γκρέκο».

Laser scan of one of the best preserved footprints (left) and transverse sections showing concave and convex structures in the impression (right). Credit: Gierliński et al. / Proceedings of the Geologists' Association, 2017

«Τα ίχνη είναι σχεδόν 2,5 εκατομμύρια χρόνια αρχαιότερα από εκείνα που αποδίδονται στον Αυστραλοπίθηκο του Αφάρ (Lucy) στην Τανζανία» σημειώνει ο Ούβε Κίρσερ, εις εκ των συγγραφέων της έρευνας και ειδικός παλαιογεωγραφίας στο πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν σε ανακοίνωσή του.

Photos and digital scans of three of the 'well-preserved footprints'. Each is shown as a photo (left), laser surface scan (middle) and scan with interpretation (right). a) was made by a left foot, b) and c) by right feet. Scale bars, 1.9 inch (5cm).

Οι ερευνητές, με τη χρήση εξελιγμένων τεχνικών χρονολόγησης, κατέληξαν πως τα ίχνη ήταν ηλικίας 6,05 εκατομμυρίων χρόνων, ελέγχοντας τα τρηματοφόρα -θαλάσσια μικροαπολιθωμάτα- που εντοπίστηκαν στα ιζηματογενή πετρώματα.

Αν τα συμπεράσματά τους αποδειχτούν έγκυρα, η ανακάλυψη θα περιπλέξει την κυρίαρχη αντίληψη πως οι άνθρωποι προέρχονται από την Αφρική. 

Το χωριό Τράχηλος, στα βορειοδυτικά της Κρήτης, όπου είχε βρει τα ίχνη κατά τη διάρκεια των διακοπών του Πολωνός παλαιοντολόγος. Πηγή φωτογραφίας: Scientific Reports

Πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη συνδεόταν με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Πελοποννήσου. Όπως ανέφερε η δρ Μπέμε, “δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια σύνδεση ανάμεσα στον δημιουργό των ιχνών βάδισης και στον πιθανώς προ-άνθρωπο Γκρεκοπίθηκο”. Πριν μερικά χρόνια είχαν βρεθεί στην Αττική τα απολιθώματα ενός άγνωστου προ-ανθρώπινου είδους (Graecopithecus freybergi), τα οποία χρονολογούνται πριν από περίπου 7,2 εκατομμύρια χρόνια.

Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει επίσης πρόσφατη έρευνα των ίδιων Γερμανών επιστημόνων του Τίμπινγκεν, σύμφωνα με την οποία πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή χωρίζονταν από την υγρή Ανατολική Αφρική από μια σχετικά στενή έκταση της Σαχάρας. Η γεωχημική ανάλυση του εδάφους της ακτής της Κρήτης, ηλικίας έξι εκατ. ετών, δείχνει ότι σκόνη της ερήμου από τη Βόρεια Αφρική είχε μεταφερθεί εκεί από τους ανέμους.

View of footprints discovered on Crete in 2002. Credit: Andrzej Boczarowski

Σημειώνεται πως τα ίχνη αυτά ανακάλυψε το 2002 στο χωριό Τράχηλος, κατά τη διάρκεια διακοπών του στην Κρήτη, ο παλαιοντολόγος Gerard Gierliński. 

Κάποιοι επιστήμονες εκφράζουν τον σκεπτικισμό τους για τα ίχνη αυτά, ισχυριζόμενοι πως το είδος του Γραικοπίθηκου Φράιμπεργκ δεν υπήρξε καν.

Όπως εικάζει ο Ίσραελ Χέρσκοβιτς, βιολογικός ανθρωπολόγος στο πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ που δεν συμμετείχε στην έρευνα, οι πατημασιές δημιουργήθηκαν από ένα όψιμο Ευρωπαϊκό πίθηκο.

«Ό,τι έχουμε από την Ευρώπη είναι μια ομάδα προανθρώπινων πιθήκων. Είναι ενδιαφέροντες και μαρτυρούν πολύ ευνοϊκότερες κλιματολογικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της όψιμης Μειόκαινου Περιόδου, αλλά δεν νομίζω πως συνδέονταν άμεσα ή έμμεσα με την ανθρώπινη εξέλιξη» αναφέρει ο ίδιος.

«Κάποια από τα αποτυπώματα μοιάζουν σαν από δίποδο ζώο, αλλά πολλά άλλα είναι πολύ αμφίσημα και ποικίλλουν σε μέγεθος. Ορισμένα δε, δεν μοιάζουν καν με πατημασιές. Οπότε, το ζήτημα εδώ είναι να εκφράσεις ένα βασικό ισχυρισμό στη βάση πληροφοριών που είναι σχετικά ανοιχτός σε ερμηνείες» λέει από την πλευρά του ο Ζουλιέν Λουίς, παλαιοντολόγος στο πανεπιστήμιο του Γκρίφιθ.

Ωστόσο, η νέα αυτή μελέτη αναγνωρίζει τις αποκλίσεις απόψεων. Όπως γράφουν οι ερευνητές στην ανακοίνωσή τους «Η ερμηνεία μας υπήρξε αμφιλεγόμενη και παράλληλα έχουν γίνει αρκετές αντι-ερμηνείες».

Στη μελέτη συμμετείχαν από ελληνικής πλευράς o Αθανάσιος Αθανάσιου της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας στην Αθήνα και ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης δρ Χαράλαμπος Φασουλάς.

Πηγές: “Age constraints for the Trachilos footprints from Crete” by Uwe Kirscher, Haytham El Atfy, Andreas Gärtner, Edoardo Dallanave, Philipp Munz, Grzegorz Niedźwiedzki, Athanassios Athanassiou, Charalampos Fassoulas, Ulf Linnemann, Mandy Hofmann, Matthew Bennett, Per Erik Ahlberg and Madelaine Böhme, 11 October 2021, Scientific Reports. DOI: 10.1038/s41598-021-98618-0 - https://scitechdaily.com/oldest-footprints-of-pre-humans-identified-in-crete-six-million-years-old/ - https://www.smithsonianmag.com/smart-news/oldest-human-like-footprints-dated-to-605-million-years-ago 180978889/?utm_source=facebook.com&utm_medium=socialmedia&fbclid=IwAR2dYckrHFPCCdP4mI09XLvbJ4oaj_4RGIA0hPDTqHueNWWv6BbhkscSlV8 - https://www.lifo.gr/now/world/ilikias-6-ekat-eton-ta-anthropogeni-ihni-poy-brethikan-stin-kriti-nea-ereyna-mperdeyei