Δημήτρης Λιαντίνης, «Γκέμμα», ‘ν = d × H’

 

Το όνομα Αλφέκκα είναι το ιδιαίτερο όνομα του αστέρα α του αστερισμού Βόρειος Στέφανος (alpha Coronae Borealis, α CrB), που είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού. Ο αστέρας βρίσκεται στο νότιο-νοτιοδυτικό τμήμα του αστερισμού, λίγο περισσότερο από 1 μοίρα από το σύνορο με τον Όφι. Ο Αλφέκκα είναι διπλός αστέρας, και επιπλέον ο κύριος αστέρας είναι μεταβλητός δι' εκλείψεων. ο όνομα Alphecca / Alphekka, όπως και η παραλλαγή Alphac(c)a που δίνει ο Burritt στον άτλαντά του το 1835, προέρχονται από την αραβική φράση Al Nair al Fakkah, που σημαίνει «ο Φωτεινός του Πιάτου», καθώς οι Άραβες αντί για το στεφάνι του αστερισμού έβλεπαν ένα πιάτο, ή «του Σπασμένου» (από το فكّ, fakk = «ασφράγιστος», επειδή το στεφάνι εμφανίζεται μισό). Ο Bayer ισχυρίσθηκε ότι οι Άραβες τον γνώριζαν και ως Pupilla, αλλά η λέξη δεν είναι αραβική και εξάλλου ανήκει στη Λύρα. Ο ίδιος παραθέτει το όνομα Munir ως δήθεν «βαβυλωνιακό» (εννοώντας ίσως «αστρολογικό»), αλλά η προέλευση αυτού είναι αραβική, και σημαίνει επίσης «φωτεινός» όπως και το Nair. Ο Chilmead δίνει το ίδιο όνομα ως Munic. Στους «Γεωργικούς» του Βιργιλίου ο Αλφέκκα αποκαλείται Gnosia Stella Coronae. Υπάρχουν επίσης τα Gnosia, Ashtaroth. Τα ονόματα Gemma και Gemma Coronae απαντώνται μετά την ελληνορωμαϊκή περίοδο. Σημαίνουν «πολύτιμο πετράδι» και «πετράδι του στέμματος», αλλά ο Βρετανός κριτικός του 18ου αιώνα Τζόζεφ Σπενς γράφει ότι το gemma θα πρέπει να παρθεί με την πρωταρχική σημασία του, εκείνη του μπουμπουκιού, εννοώντας τα μη ανοιγμένα άνθη και φύλλα ενός στεφανιού όπως το μαγιάτικο, που είναι και πλησιέστερα στην αρχική σύλληψη για τον αστερισμό. Απαντάται και ο τύπος Gema, προφανώς από τυπογραφικό λάθος. Μία άλλη ονομασία είναι Margarita Coronae, το Μαργαριτάρι του Στέμματος (της Κορώνας), που ενέπνευσε και το όνομα Saint Marguerite, Αγία Μαργαρίτα, για τον αστέρα. via Wikimedia Commons.

Octiens septenos

anfractus solis.

Στη δεκαετία του '20, που μαζί με το Λένιν και τον Κάφκα πέθανε και η ελληνική Ιωνία, ένας άνθρωπος στην Αμερική, ο αστρονόμος Χαμπλ, έκανε μια επαναστατική υπόθεση. Το σύμπαν, είπε, διαστέλλεται.

Οι συνέπειες στις συνέπειες που οδήγησε η σύλληψη αυτή δεν έχουν προηγούμενο.

Και για να το ειπώ ποιητικά. Με αυτή την παρατήρηση του Χάμπλ η Άρτεμη και η Αθηνά έπαψαν νά 'ναι παρθένες. Η φύση και η γνώση βιάστηκαν όχι απλώς στους μηρούς και στους υμένες, αλλά σε όλα τα βάθη και τα βύθη τους. Τώρα ο ωραίος Ενδυμίων έχει πλαγιάσει στα στήθη της σελήνης, και κοιτάει τρυφερά στα μάτια την Άρτεμη. Χωρίς να κοιμάται, και χωρίς να πεθαίνει. Και ο Τειρεσίας βλέπει επιθυμητικά και αχόρταγα το ολόγυμνο κορμί της Αθηνάς και δεν τυφλώνεται.

Lensing by a black hole. Animated simulation of gravitational lensing caused by a Schwarzschild black hole going past a background galaxy. A secondary image of the galaxy can be seen within the black hole Einstein ring on the opposite direction of that of the galaxy. The secondary image grows (remaining within the Einstein ring) as the primary image approaches the black hole. The surface brightness of the two images remains constant, but their angular size varies, hence producing an amplification of the galaxy luminosity as seen from a distant observer. The maximum amplification occurs when the background galaxy (or in the present case a bright part of it) is exactly behind the black hole. GNU Free Documentation License

Και για να το ειπώ φιλοσοφικά. Με την έννοια δηλαδή των Μετά τα Φυσικά και της πρώτης θεολογίας του Αριστοτέλη, ή με το φως της νόησης και της γνώσης, όχι όμως με την ανοησία και το σκότος των θρησκειών: Η σύλληψη αυτή μας οδήγησε να αντικρύσουμε το ίδιο το σώμα του θεού. Όλα τα γνωρίζουμε τώρα πια για το θεό, εκτός από ένα. Εκτός από το νου του. Σημείο, που οι κοσμολόγοι το λένε μοναδικότητα άγνοιας του ανθρώπου, ή singularity της σχετικιστικής φυσικής, ή ανωμαλία.

Η σύγχρονη παρατηρησιακή κοσμολογία ξεκίνησε ουσιαστικά από μια ανακάλυψη του Edwin Hubble. Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1929, σ’ ένα άρθρο με τίτλο «Μια σχέση ανάμεσα στην απόσταση και την ακτινική ταχύτητα των εξωγαλαξιακών νεφελωμάτων», στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Εκείνο που ανακάλυψε ο Hubble προέκυψε μετά από πολυετή μελέτη των φασμάτων των γαλαξιών, την οποία είχε αρχίσει με τον V. M. Slipher το 1914. Στα φάσματα αυτά εμφανίζονται οι σκοτεινές γραμμές απορρόφησης. Πηγή: https://astronomos.gr/o-nomos-tou-chabl-hubble/

Και για να το ειπώ επιστημονικά. Με την κατάκτηση του Χαμπλ ο άνθρωπος έφτασε στα όρια του χώρου και στην αρχή του χρόνου. Την απόσταση ανάμεσα σε ουρανό και γη και καταχθόνια την εμέτρησε ως την άκρη. Τώρα η terra incognita εσβήστηκε από το χάρτη. Ένας νέος γίγαντας Κολόμβος έκαμε κουνούπι τον παλαιό εκείνο που πάτησε την Αμερική. Για να μετράμε τις μέρες μας δε χρειαζόμαστε πια ούτε την πρώτη Ολυμπιάδα των ελλήνων· ούτε το Ab urbe condita της Ρώμης, ούτε την Εγίρα το Μωάμεθ, ούτε τα προ και τα μετά Χριστό των χριστιανών. Σήμερα γνωρίζουμε σε τιμές αριθμητικές και σε μεγέθη μετρήσιμα το ύψος του θεού σε δισεκατομμύρια έτη φωτός. Γνωρίζουμε την ηλικία του σε δισεκατομμύρια έτη ζωής. Γνωρίζουμε το πώς εγεννήθηκε με τη μεγάλη έκρηξη, τι τρώει με το υδρογόνο, το ήλιο, και το βηρύλιο. Πως λειτουργεί το πεπτικό του σύστημα με τις πυρηνικές συντήξεις στο εσωτερικό των αστέρων. Γνωρίζουμε πώς ασπρίζουν τα μαλλιά του με τους ερυθρούς γίγαντες και τους λευκούς νάνους, και πώς καραφλιάζει. Οι μελανές οπές δεν έχουν τρίχες ισχυρίζεται ο Χώκιν. Γνωρίζουμε ακόμη το μέρος όπου αποπατεί με τους αστέρες νετρόνιων: και τις μελανές οπές, και τι λογής είναι τα περιττώματά του. Ένα κυβικό εκατοστό κόπρανα του θεού, λόγου χάρη, ζυγίζει ένα δισεκατομμύριο τόνους βάρος, 10¹⁵ gr pro cm³.  Και έχουμε ακόμη μια σπάταλη ιδέα του μέτρου της εμορφιάς του. Πόσο μας μαγεύει με τη σκέδαση των φωτονίων του, με τις αυγές του και τα λυκόφωτα, με τους κεραυνούς και τη θάλασσα τη λεβεντοπνίχτρα. Πώς με κοιτάει 'με τη χαρά της αφθαρσίας μεσ' στα μάτια'. Είδες πώς λάμπουν το πρωί μέσα στα λούλουδα του κάμπου τα ματόκλαδα του ήλιου;

Ο Αλέξανδρος Φρίντμαν (16 Ιουνίου 1888 – 16 Σεπτεμβρίου 1925) ήταν Ρώσος και Σοβιετικός φυσικός και μαθηματικός που είναι γνωστός για την πρωτοπόρο θεωρία του ότι το σύμπαν διαστέλλεται. Ανέπτυξε μια δυναμική εξίσωση για το διαστελλόμενο σύμπαν τη δεκαετία του 1920. Russian mathematician and physicist Alexander Friedmann

Βέβαια ο Χαμπλ, που διατύπωσε την υπόθεση για το διαστελλόμενο σύμπαν, έχει και πρόδρομους και συνεργάτες και πολλούς μαθητές. Ο ρώσος Αλέξανδρος Φρίντμαν λόγου χάρη εδούλεφε απάνου στην ίδια ανίχνευση, όταν εσηγήθηκε τα μοντέλα του για το επίπεδο σύμπαν, ή για τη θετική και αρνητική όψη του καμπύλου χώρου.

Στη βάση της ωστόσο η ιδέα του Χαμπλ εξεκίνησε απ’ την τρίτη συνέπεια της γενικής Σχετικότητας (ν = <1 . Η) που εισηγήθηκε στα 1916 ο Αϊνστάιν. Ότι δηλαδή όσο περισσότερο το φάσμα του φωτός, το Spectrum, ενός γαλαξία μετατοπίζεται προς το ερυθρό, Rotverschiebung, τόσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση του γαλαξία αυτού από τη γη μας.

Για να κατανοήσουμε τη σπουδαιότητα της ανακάλυψης του Χάμπλ, ας παρατηρήσουμε το παραπάνω σχήμα που περιέχει φάσματα φωτός από άστρα και γαλαξίες. Το πρώτο (από κάτω) φάσμα ανήκει σε μια εργαστηριακή πηγή. Όσο πιο πάνω πηγαίνουμε συναντάμε φάσματα από πιο μακρυνούς γαλαξίες. Σε όλα τα φάσματα εμφανίζονται οι σκοτεινές γραμμές απορρόφησης. Παρατηρούμε ότι στο φως των πιο απομακρυσμένων άστρων και γαλαξιών, οι γραμμές απορρόφησης που οφείλονται σε συγκεκριμένο στοιχείο, είναι όλο και περισσότερο μετατοπισμένες προς το ερυθρό. Γιατί συμβαίνει αυτό; Εδώ υπεισέρχεται το φαινόμενο Ντόπλερ (Doppler). Σύμφωνα με το φαινόμενο αυτό το μήκος κύματος (και η συχνότητα) ενός κύματος μεταβάλλεται ανάλογα με τη σχετική ταχύτητα μεταξύ πηγής και παρατηρητή. (Ο ήχος της σειρήνας ενός περιπολικού που ακουμε όταν αυτό μας πλησιάζει, είναι διαφορετικός από τον ήχο που ακούμε όταν αυτό μας προσπεράσει.) Οι μετατοπισμένες γραμμές απορρόφησης που παρατηρούνται στο φως απομακρυσμένων γαλαξιών, οφείλονται στο γεγονός ότι οι πηγές αυτού του φωτός – οι γαλαξίες – απομακρύνονται από μας. Το μήκος κύματος (και η συχνότητα) του φωτός αλλάζει εξαιτίας της ταχύτητας απομάκρυνσης των γαλαξιών. Μετρώντας το μήκος αυτής της «μετατόπισης» – την μεταβολή δηλαδή του μήκους κύματος της πηγής ο νόμος του Doppler μας υπολογίζει την ταχύτητα απομάκρυνσης. Ο Χάμπλ ανακάλυψε ότι η ταχύτητα απομάκρυνσης ενός γαλαξία από εμάς είναι ανάλογη της απόστασής του από μας. Πηγή: https://astronomos.gr/o-nomos-tou-chabl-hubble/

Ύστερα από χρόνια αναζήτησης ο Χαμπλ την κατανόησή του ολόκληρη την έκλεισε σε μια μαθηματική περιγραφή που την εξόρυξε από το λόγο της γραμμής μετατόπισης του φάσματος (Δλ) προς τη γραμμή της μη μετατόπισης (λ) σε σύγκριση με το λόγο της ταχύτητας διαφυγής ενός γαλαξία (ν) προς την ταχύτητα του φωτός (c). Δηλαδή Δλ : λ = ν : C.

Το νόημα της εξίσωσης του Χαμπλ είναι πως οι γαλαξίες απομακρύνονται προς την περιφέρεια του σύμπαντος τόσο ταχύτερα όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση τους από τη γη μας.

Η περιλάλητη παγκόσμια εξίσωση του Χαμπλ διατυπώνεται με τη διάταξη του

ν = d×H

που όπου ν είναι η ταχύτητα απομάκρυνσης του γαλαξία, όπου d η απόσταση του γαλαξία από τον ήλιο μας, και όπου Η η σταθερά του Χαμπλ.

Το διάγραμμα που τον οδήγησε στο συμπέρασμα αυτό φαίνεται στο παραπάνω σχήμα: (Η εκτίμηση της απόστασης των γαλαξιών δεν ήταν εύκολη υπόθεση και έχει σχέση με άστρα μεταβλητής λαμπρότητας, τους μεταβλητούς Κηφείδες. Η εξίσωση που περιγράφει το νόμο του Χαμπλ είναι v = H × d όπου v η ταχύτητα απομάκρυνσης του γαλαξία d η απόσταση του γαλαξία και Η μια σταθερά που ονομάζεται σταθερά του Χαμπλ. Από το νόμο του Χαμπλ προέκυψε το παρακάτω αποτέλεσμα: Σε οποιαδήποτε διεύθυνση κι αν κοιτάξουμε, βλέπουμε γαλαξίες να απομακρύνονται από εμάς και, όσο πιο απομακρυσμένοι είναι οι γαλαξίες, τόσο ταχύτερα κινούνται. Δεδομένου ότι ο γαλαξίας μας δεν κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στο σύμπαν, την ίδια εικόνα θα είχαμε αν παρατηρούσαμε το σύμπαν από έναν άλλο γαλαξία. Θα πρέπει συνεπώς να φανταστούμε ότι διαστέλλεται ολόκληρο το σύμπαν,  το οποίο περιέχονται οι γαλαξίες. Ένα γαστρονομικό ανάλογο του προβλήματος είναι το ψήσιμο ενός κέικ που περιέχει καρύδια. Κατά τη διάρκεια του ψησίματος η ζύμη διαστέλλεται και τα καρύδια απομακρύνονται μεταξύ τους. Επομένως, ένα φυσικό συμπέρασμα από το νόμο του Χαμπλ είναι ότι το σύμπαν διαστέλλεται. ΠΗΓΕΣ: «A RELATION BETWEEN DISTANCE AND RADIAL VELOCITY AMONG EXTRA-GALACTIC NEBULAE», Edwin Hubble, Proc Natl Acad Sci U S A. 1929 March 15; 15(3): 168–173., «Τα επτά θαύματα του Σύμπαντος», Jayant Narlikar, εκδόσεις Π. Τραυλός, planck.caltech.edu.

Η σταθερά του Χαμπλ Η, η Hubble-Konstante, ύστερα από πολλές απόπειρες προσδιορισμού, τελικά έλαβε την τιμή Η = 55 km/sec pro Mpc.

Αυτό σημαίνει ότι η ταχύτητα απομάκρυνσης ενός δεδομένου γαλαξία είναι 55 χιλιόμετρα στο δευτερόλεπτο ανά μεγαπαρσέκ.

Το μεγαπαρσέκ, Mpc, είναι μια μεγάλη μονάδα μήκους που όρισε ο άνθρωπος, και ισούται με ένα εκατομμύριο παρσέκ, Mpc = ΙΟ⁶ pc. Το παρσέκ ισούται με 3,2 έτη φωτός, pc = 3,2 Lj. Ένα μεγαπαρσέκ δηλαδή ισούται με την απόσταση που διατρέχει το φως, όταν τρέχει για τρία εκατομμύρια διακόσιες χιλιάδες χρόνια.

Για να λάβουμε μια ιδέα της ηλεκτροπληκτικής αυτής απόστασης, μια ιδέα τρόμου δηλαδή ανάμεσα σε σπασμούς και σε δύσπνοιες, σε αναφιλητά και σε κλάματα, είναι αρκετό να αναλογιστούμε ότι την απόσταση από την Αθήνα στο Λονδίνο το φως τη διατρέχει εκατό φορές σε ένα δευτερόλεπτο χρόνου.

Τώρα, πόσο είναι το μεγαπαρσέκ; Κάθου γύρευε. Και ημπορείς να μην παλαβώνεις.

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας στην υπεριώδη ακτινοβολία. This image is a Galaxy Evolution Explorer observation of the large galaxy in Andromeda, Messier 31. The Andromeda galaxy, spanning 260,000 light-years across, is the most massive in the local group of galaxies that includes our Milky Way. Andromeda is the nearest large galaxy to our own at approximately 2.5 million light-years away. The image is a mosaic of 10 separate Galaxy Evolution Explorer images taken in September, 2003. This image is a two-color composite, where blue represents far-ultraviolet light and red is near-ultraviolet light, and shows blue regions of young, hot, high mass stars tracing out the spiral arms where star formation is occurring, and the central orange-white "bulge" of old, cooler stars formed long ago. The star forming arms of Messier 31 are unusual in being quite circular rather than the usual spiral shape. Several companion galaxies can also be seen. These include Messier 32, a dwarf elliptical galaxy directly below the central bulge and just outside the spiral arms, and Messier 110 (M110), which is above and to the right of the center. M110 has an unusual far ultraviolet bright core in an otherwise "red," old star halo. Many other regions of star formation can be seen far outside the main body of the galaxy. Credit: NASA/JPL/California Institute of Technology

Όταν για πρώτη φορά είδα στις διόπτρες το γαλαξία της Ανδρομέδας, και αναλογίστηκα πόσο μακριά ειν’ αυτά τα 2,2 εκατομμύρια έτη φωτός, μ' έπιασε τέτοιος τρόμος, που κρύφτηκα στην αποθήκη για μισή ώρα. Σαν κυνηγημένο σκυλί.

Με βάση την εξίσωση του Χαμπλ, έγινε κατορθωτό να υπολογιστούν οι διαστάσεις του πεπερασμένου άπεραντου σύμπαντος σε δεκαοχτώ περίπου δισεκατομμύρια έτη φωτός.

Έγινε κατορθωτό να υπολογιστεί η ηλικία τον Σύμπαντος σε δεκαοχτώ περίπου δισεκατομμύρια έτη ψυχολογικού χρόνου.Έγινε κατορθωτό να υπολογιστεί η συνολική μάζα του παρατηρήσιμου σύμπαντος σε 10⁵⁰ τόνους σωματιδίων ύλης. Έγινε κατορθωτό να υπολογιστούν τα δισεκατομμύρια οι γαλαξίες, που ο καθένας, λίγο μικρός ή μεγαλύτερος από τον ιδικό μας, μετριέται σε διακόσια περίπου δισεκατομμύρια ηλιακές μάζες. Άστρα, δηλαδή, σαν αυτά που βλέπουμε στον ουρανό.

Πρέπει ωστόσο να ειπωθεί πως όλοι αυτοί οι αριθμοί και τα μεγέθη είναι χρεία να γίνουνται αποδεκτά με μεγάλη προσοχή και με άκρα επιφύλαξη. Στην εποχή μας οι έρευνες στα προβλήματα της αστροφυσικής και της κοσμολογίας είναι ραγδαίες, και συνέχεια αφήνουν ανοιχτή τη δυνατότητα νέων προσδιορισμών και νέων σχεδιάσεων.

The history of the universe starting the with the Big Bang. A billion years after the big bang, hydrogen atoms were mysteriously torn apart into a soup of ions. Credit: grandunificationtheory.com

Όμως το πιο σημαντικό προϊόν της εξίσωσης του Χαμπλ είναι η θεωρία των κοσμολόγων για τη γένεση του σύμπαντος από τη λεγόμενη Μεγάλη έκρηξη. Είναι το λεγόμενο big bang ή Urknall, που δόθηκε δώρο στον άνθρωπο δύο περίπου δεκαετίες ύστερα από την εξίσωοη του Χαμπλ (1929).

Η θεωρία του big bang ήταν η λογική και αναγκαία ακολουθία της εξίσωσης του Χαμπλ. Εφόσον το σύμπαν διαστέλλεται προς την κατεύθυνση του μέλλοντος, τότε εάν προχωρήσουμε προς την κατεύθυνση του παρόντος, αντιστρέφοντας το βέλος του χρόνου, όσο και πιο πολύ βυθίζουμε στο παρελθόν τόσο και πιο πολύ θα βρίσκουμε το σύμπαν να μικραίνει.

Επιστρέφοντας έτσι προς τα πίσω, θα φτάναμε κάποτε στο σημείο του μη περαιτέρω μικρού και ως προς το χώρο, και ως προς το χρόνο, και ως προς τη μάζα ή την ενέργεια.

Το σημείο αυτό είναι η στιγμή της Μεγάλης έκρηξης που έγινε μέσα από το μυχό του τρομαχτικά ελάχιστου και του τρομαχτικά πυκνού.

Την εικόνα της εξέλιξης και της πορείας του σύμπαντος από τότε, από εκείνο το ελάχιστο δυνατό σημείο του χώρου και του χρόνου, που υπολογίζεται μικρότερο από τα 10 ^-40 cm χώρου και μικρότερο από τα 10-⁴⁰ sec χρόνου, μας τη δίνει με τρόπο εποπτικό και άμεσα συλλήψιμο η εικόνα του πυροτεχνήματος ή του συντριβανιού.

The universe’s expansion over time. Credit: NASA/WMAP Science Team/ Art by Dana Berry

Ας φανταστούμε τη στιγμή που τινάζεται στον αέρα το νερό από ένα συντριβάνι. Το παρατηρούμε που ανεβαίνει, μεγαλώνει και εκτείνεται στο σχήμα της ομπρέλλας. Υψώνεται συνέχεια, διογκώνεται ακατάπαυστα (Expansion), και δεν έχει φτάσει ακόμη στο σημείο τροπής, οπόταν θα βλέπαμε ξαφνικά να αναποδογυρίζεται η φορά του, και ν' αρχίζει να πέφτει πάλι στο σημείο απ' όπου εξεκίνησε (Kontraktion).

Αυτή είναι η εικόνα του διαστελλόμενου σύμπαντος. Ο χώρος και ο χρόνος δημιουργούνται σύγχρονα και αδιάλειπτα. Η ύλη και η ενέργεια αυξάνουνται αμείωτα, και σχηματίζουν τη σάρκα του χώρου και του χρόνου. Σχηματίζουν, δηλαδή, τα γεγονότα, τα ουράνια σώματα, τις δυνάμεις που τα συνέχουν, τις κινήσεις που τα ισορροπούν, και ό,τι άλλο βρίσκεται ή συντελείται επάνω τους. Το εξακολουθητικό γίγνεσθαι αυτής της δημιουργίας είναι το σύμπαν ή το σώμα του θεού.

Το τι γίνεται μέσα σ' αυτό το γίγνεσθαι, σ' αυτήν την πορεία του σύμπαντος, είναι ένα πανόραμα που ποτέ δε χορταίνει ανθρώπου μάτι να το βλέπει, και ποτέ δεν κουράζεται ανθρώπου νους να το φαντάζεται. Eίvaι η αύξηση, η ζωή, η ιστορία, οι περιπέτειες και οι εκστάσεις που γνωρίζει το σώμα του θεού.

Όλες οι απορίες και όλες οι επιστήμες μας είναι, όργανα της ορχήστρας που αγωνίζονται και ενθουσιούν, που αγωνιούν και ενθουσιάζουνται, να δώσουν τον ήχο αυτής της Συμφωνίας. Αυτού του μουσικού και οπτικού σώματος του θεού που το λέμε «κόσμο». Κόσμημα δηλαδή στολίδι, εμορφιά, τάξη. Αϊδιότητα και τελειότητα.

Η δύναμη που κάνει το συντριβάνι ν' ανεβαίνει, απλώνεται συνεχώς, και να μη νικιέται από το βάρος ταυ, ώστε ν' αναποδογυριστεί και ν' αρχίσει να πέφτει, η δύναμη δηλαδή που το οπλίζει να νικάει τη βαρύτητα του, είναι η δύναμη της αρχικής έκρηξης. Είναι η πίεση που συνοδεύει ως σήμερα την αρχική έκρηξη.

Αυτή η δύναμη είναι διάχυτη σε όλο το σύμπαν, ανακάλυψαν στα 1965 οι φυσικοί Πενζίας και Ουίλσον, έχει θερμοκρασία 3 βαθμούς πάνω από το απόλυτο μηδέν  και την ονομάζουμε κοσμική ακτινοβολία υπόβαθρου μέλανος σώματος 3Κ.

Η ακτινοβολία υποβάθρου 3Κ είναι ο απόηχος του φοβερού κρότου της Μεγάλης έκρηξης που έφτασε ως εμάς. Είναι ό,τι απόμεινε ωσάν πενιχρό και αξιοθρήνητο κατάλοιπό από την ασύλληπτη θερμοκρασία κατά τη στιγμή της Μεγάλης έκρηξης, ύστερα από δεκαοχτώ δισεκατομμύρια χρόνια.

Η ακτινοβολία υποβάθρου 3Κ, που από τότε η Μεγάλη έκρηξη την αντιπαρατάσσει στη δύναμη της βαρύτητας,  κάνει ώστε το συντριβάνι να συνεχίζει να υψώνεται (Expansion), να μην γκρεμίζουνται οι γαλαξίες ο ένας απάνου στον άλλο, και η φορά του κόσμου να μην επιστρέφει πίσω στο αρχικό σημείο της φτάνοντας στη Μεγάλη ενδόρρηξη (big crunch). Να μην παίρνει, δηλαδή, το σύμπαν το δρόμο του γυρισμού αντιστρέφοντας το βέλος του χρόνου (Kontraktion).

Φασματική κατανομή της κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων. Το διάγραμμα παριστάνει τη λαμπρότητα ως συνάρτηση του μήκους κύματος της κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων. Τα πειραματικά σημεία προέρχονται από τις μετρήσεις του ειδικού φασματομέτρου του δορυφόρου COBE (Cosmic Background Explorer) , που εκτοξεύτηκε το Νοέμβριο του 1989. Η συνεχής καμπύλη (κατανομή ακτινοβολίας μέλανος σώματος) αποτελεί τη θεωρητική πρόβλεψη, με βάση τη κβαντική θεωρία, που αποδίδει στο φως και σωματιδιακές ιδιότητες. Η μοναδική ελεύθερη παράμετρος στη θεωρία, που καθορίζει και το σχήμα και το μέγεθος της καμπύλης, είναι η θερμοκρασία Τ. Στην προκειμένη περίπτωση Τ = 2,725 Κ, σε συμφωνία με το ισχύον κοσμολογικό μοντέλο. Η εντυπωσιακή αυτή σύμπτωση των παρατηρησιακών δεδομένων (που αφορούν το Σύμπαν και την Ιστορία του με τα πιο θεμελιακά αποτελέσματα δημιουργεί συγκλονιστικά αισθήματα δέους και θαυμασμού για την εμβέλεια της επιστημονικής μεθοδολογίας και τη δύναμη της ανθρώπινης διάνοιας. Πηγή: https://physicsgg.me/2012/12/22/

Η ακτινοβολία υποβάθρου 3Κ είναι η δύναμη που επιστρατεύει ακαταπόνητα ο τιτάνας Άτλας, για να βαστάει στους ώμους του το βάρος του κόσμου. (Για λιγάκι το βάσταξε και ο Ηρακλής).

Ο Αϊνστάιν πολύ ενωρίς, και κατά την έννοια ότι είχε συλλάβει το σύμπαν σε κατάσταση στατική (steady State) και όχι εξελικτική (evolutionäres Weltall), σπρωγμένος από την ανάγκη να δώσει μιαν απάντηση στο ερώτημα, γιατί το συντριβάνι υψώνεται συνεχώς και δεν πέφτει, εισήγαγε αυθαίρετα στη γενική Σχετικότητα τον όρο της «κοσμολογικής σταθεράς». Μιας υποθετικής δύναμης, δηλαδή, που αντιστέκεται στη βαρύτητα. Στα γερατειά του ομολόγησε ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος στους δημιουργικούς στοχασμούς του.

Albert Einstein at Mount Wilson Observatory in 1931, with Edwin Hubble (centre) and Walter Adams. Credit: California Institute of Technology Archives

Ο γέρο σοφός θά 'νιωθε μεγάλη ικανοποίηση, αν ζούσε δέκα χρόνους ακόμη και μάθαινε για την ανακάλυψη της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου 3Κ, που ήρθε να διορθώσει τη σφαλερή του υπόθεση για την κοσμολογική σταθερά, και που είναι η πιο ισχυρή ένδειξη της διαστολής του σύμπαντος και της Μεγάλης έκρηξης.

Σιγά-σιγά και ταπεινά. Λαβαίνοντας στο χέρι την έμψυχη αρχιτεκτονική ενός ζωγράφου, τα σύνεργα του σιδερά που έγινε κυρίαρχος της φωτιάς του, ή το αδέξιο σφυρί των λιθοξόων Λουκιανού και Σωκράτη, ζητώντας βοήθεια από τις πολιούχους της τέχνης, τις Μούσες, και τον ευγενικό νου του ανθρώπου, που αρχίζοντας το ταξίδι του ο Δάντης τον προσφώναξε «δάσκαλο και οδηγό και αφέντη», δοκιμάζει ένας καλλιτέχνης να ονομάσει με λέξεις και νοήματα, με δυνάμεις και πράξεις, και την αναγκαία σιωπή στα κενά τους, ώστε να υφαίνεται ο μουσικός ιστός της Συμφωνίας, ετούτο το πυροτέχνημα της Μεγάλης έκρηξης. Να περιγράψει, όπως θα μπορούσε καλύτερα, το συντριβάνι του κόσμου. Που δεν είναι άλλο, παρά η ιστορία και το δράμα του θεού από τότε που ξεκίνησε την πολύμοχθη ζωή του. Εδώ και δεκαοχτώ δισεκατομμύρια χρόνια.

Τι θά 'βλεπε, για να ξαναδώσει τους κόναβους και τους κρότους, τα χρώματα και τις μορφές, τα naturata και naturanta, τη γεωμετρία και τη φυσική που έδωκε με το συντριβάνι της η Μεγάλη έκρηξη;

Έχει δοθεί κιόλας από τους αστρονόμους, παλαιότερα ο Lambert στον αιώνα μας ο Charlier, η εικόνα μιας ιεράρχησης στην πορεία του σύμπαντος. Ξεκινά από τις κατώτερες συστάσεις οργάνωσης, και προχωρεί σε ανώτερα συντάγματα δημιουργίας.

Σύμφωνα με την εικόνα αυτή, την ιεράρχηση του κόσμου την ορδινιάζουν έξι αναβαθμοί τάξης. Πρώτος οι δορυφόροι και οι πλανήτες. Δεύτερος οι πλανήτες και ο» αστέρες. Τρίτος τα σμήνη των άστρων και τα αστρικά νεφελώματα. Τέταρτος οι γαλαξίες. Πέμπτος τα σμήνη και τα πέλαγα των γαλαξιών. Και ο έκτος είναι οι γαλαξιών, που φέρνουνται σαν αστραπές προς το έσχατο πεπερασμένο του άπειρου σύμπαντος.

Τι θα μας έδειχνε, λοιπόν, ο μέγας καλλιτέχνης:

Βλέπω, θα μας έλεγε, κινήσεις,  περιστροφές, ισορροπίες. Ένας εξαίσιος χορός από ταχύτητες και μεταβολές από αλλαγές και σχηματισμούς νέους πηγαίνει και έρχεται χωρίς αναπαημό.

Είναι η αρμονική σύσταση που λαβαίνει η ύλη και οι μάζες, οι ενέργειες και οι δράσεις του κόσμου.

Αν φανταστούμε το χωρόχρονο σαν ένα επίπεδο δίχτυ, τότε κάθε σώμα που τοποθετούμε σ’ αυτό προκαλεί μια τοπική καμπύλωση. Η καμπυλότητα αυτή σύμφωνα με τον Αϊνστάιν αποτελεί έκφραση της ύπαρξης του βαρυτικού πεδίου. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μάζας δημιουργούν εντονότερες καμπυλώσεις. Οποιαδήποτε μεταβολή του βαρυτικού πεδίου, για παράδειγμα ένα δεύτερο σώμα, που περιφέρεται περί το κεντρικό, θα δημιουργεί μεταβολές στην καμπυλότητα του διχτυού (χωρόχρονου) που θα διαδίδεται με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων. Πηγή: https://physics4u.gr/blog/2016/02/15/

Ο χώρος δημιουργώντας πανίσχυρα βαρυτικά πεδία καμπυλώνει σε τεράστια χωνιά. Τα χωνιά αυτά μέσα σι χωροχρονικές κανονικότητες και χωροχρονικές στρεβλώσεις που φτάνουν ως την «εξάρθρωση του χρόνου», ανεβαίνουν και κατεβαίνουν, πλησιάζουν και ξέμακραίνουν, αλλοιώνουνται και μετασχηματίζουνται, εξαφανίζονται και ξαναγεννιούνται, πατούν αθόρυβα και στραταρίζουν λικνιστικά. Ποτέ ωστόσο δεν παραπατούν, και ποτέ δεν ξεστρατίζουν.

Βλέπω τους πλανήτες του μακρόκοσμου να βαφτίζουν τα στοιχεία του μικρόκοσμου. Και τα στοιχεία του μικρκόσμου να χτίζουν τους γαλαξίες του μεγάκοσμου. Η Σελήνη, η Γη, ο Ουρανός, ο Ποσειδώνας, ο Πλούτων. Το σελήνιο, το τελλούριο, το ουράνιο, το νεπτούνιο, το πλουτώνιο.

Άνθρωποι και στοιχεία κατοικούν και είναι, πονούν κλαίνε και δοκιμάζουνται σε χώρες γαλανές και πράσινες, και σε θερμοκρασίες εκατομμύρια βαθμούς Κέλβιν. Ονόματα στίβων και σταδίων είναι το πολώνιο, το γερμάνιο, το σκάνδιο, το αμερίκιο, το γάλλιο, το ευρώπιο, το δημήτριο, το θούλιο, το ρήνιο, το φράνκιο. Και ονόματα αθλητών είναι το προμήθιο, το νομπέλιο, το φέρμιο, το μεντελέβιο, το νιόβιο, το ταντάλιο.

Βλέπω το χωροχρόνο να γεννιέται και να απλώνεται, όπως η ομίχλη που την κυνηγάει ο άνεμος. Να συναυξάνεται στη δισυπόστατη φυή του, όπως η μουσική και το φως στα δώματα του Δία, όταν τα λούζει με γέλιο η αγλαΐα των εννέα κοριτσιών του.

Pierre Mignard (1612–1695), Time Clipping Cupid’s Wings (1694), oil on canvas, 66 x 54 cm, Denver Art Museum, Denver, CO. Wikimedia Commons.

Το χρόνο στις τέσσερες μορφές του. Το θερμοδυναμικό χρόνο. Εκεί που η αταξία της εντροπίας αυξάνεται σταθερά, και η τάξη της νεγκεντροπίας μικραίνει σταθερά. Και μένει το «κάθε πέρσυ και καλύτερα», όπως το φωνάζουν από τον καιρό του πατέρα τους ο Οράτιος και ο Ησίοδος. Τον ψυχολογικό χρόνο, που μας φέρνει να θυμόμαστε το παρελθόν και να καρτεράμε το μέλλον. Τον κοσμολογικό χρόνο, με το σύμπαν συνέχεια να διαστέλλεται, και να ετοιμάζει το απώτατο τόξο διαστολής, οπότε ύστερα από είκοσι ή τριάντα δισεκατομμύρια χρόνια ένας καταιγισμός αναστροφής θα το αναποδογυρίσει, καθώς ο άνεμος την ομπρέλλα. Για ν' αρχίσει να συστέλλεται. Το φανταστικό χρόνο. Εκείνο το αόρατο πουλί που καταργεί τη διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν και μέλλον. Και που τόσο τον χρειάζεται η Κβαντομηχανική, για να συμπεριλάβει τη βαρύτητα στις Μεγάλες Ενοποιημένες Θεωρίες. Εκεί που αποτυχαίνειη θεωρία της Σχετικότητας.

«Η ποίηση είναι ένα ταξίδι σ’ άγνωστη χώρα. Η ποίηση είναι ταυτόσημη με την παραγωγή ραδίου. Για μια και μόνο λέξη λιώνεις χιλιάδες τόνους γλωσσικό μετάλλευμα...» - Ο Βλαντίμιρ Βλαντίμιροβιτς Μαγιακόφσκι (1893 - 1930), ήταν Ρώσος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας.

Βλέπω άστρα μέσα στη νύχτα. Είναι τα διαμαντένια καρφιά του Μαγιακόβσκι που καρφώθηκαν με το σφυρί στον ουρανό, και κάνουν το μαύρο να στάζει αίμα και τρομαλέες μαρμαρυγές. Άστρα   

άλλα μονάχα, άλλα δεμένα, 

που λέει ο ποιητής. Σύμβολα αγάπης, νοσταλγίας, και αγνότητας που μου νεύουν.

Και τ' άστρα μ' όλο τους το φως κοιτούν μ' ερωτεμένα, που λέει ο ποιητής. Τόσα, όσα να μη μετριούνται.

Τοσ' άστρα δεν εγνώρισεν ο τρίσβαθος αιθέρας,

που λέει ο ποιητής. Άστρα, που τα ξανοίγει το μάτι και γαληνεύουν την έγνοια μου.

Και είδα πώς ελάμπανε από πάνω μου όλα

τ' άστρα, και εξάνοιξα την Αλετροπόδα.

όπου με ευφραίνει πολύ,

που λέει ο ποιητής. Άστρα που μας θωπεύουν τις νύχτες ανέγγιχτα. Από του Όμηρου το τραγούδι κι από του Όμήρου τον καιρό.

Στ' ακρογιάλι αναπαύοτουν ο γέρος^.

Στα παλιά τα ρούχα τα σχισμένα

Κι εκεί εις το πολύαστρον του αιθέρος

Τα μάτια εστριφογύριζε σβησμένα,

που λέει ο ποιητής. Άστρα που μας φέρνουν την αγγελία την καλή, και την αγγελία την οργισμένη. Όπως ο αρχαίος φρυκτωρός την άλωση της Τροίας, και τα ματωμενα λουτρά της Κλυταιμνήστρας:

Άστρων κάτοιδα νυκτέρων όμήγυριν,

και τους φέροντας χείμα και θέρος βροτοίς

λαμπρούς δυνάστας.

Οι Πλειάδες, ο Σκορπιός και ο Ωρίωνας είναι αστερισμοί που σχετίζονται με την ελληνική μυθολογία. Ο Ωρίων ήταν ένας διάσημος κυνηγός που καταδιώκοντας τις Πλειάδες, τις οποίες τελικά λυπήθηκε ο Δίας και τις μεταμόρφωσε σε αστερισμούς. Ο Σκορπιός και ο Ωρίωνας αποφεύγουν ο ένας τον άλλον στον ουρανό, καθώς σύμφωνα με την μυθολογία, ο Σκορπιός απέκτησε αυτό το χαρακτηριστικό μετά από τη μεταμόρφωσή του από τους θεούς. In Greek mythology, the Pleiades were originally the seven daughters of the titan Atlas and the sea-nymph Pleione. When Atlas was made to carry the heavens on his shoulders, Orion started to pursue the Pleiades, so Zeus transformed them into doves, then into stars. Their name is given to a star cluster, which it appears is chased across the night sky by the constellation of Orion. Elihu Vedder (1836–1923), The Pleiades (1885), oil on canvas, 61.3 × 95.6 cm, The Metropolitan Museum of Art, New York, NY. Wikimedia Commons.

Βλέπω έναν πάγκαλο κυνηγό με σπαθί και ζώνη να κυνηγά εφτά τρομαγμένα κορίτσια. Και πίσω από τις Πλειάδες, ο γιγάντιος Σκορπιός του νότου να κυνηγά τον κυνηγό Ωρίωνα.

Κομμάτια στο συντριβάνι του κόσμου είναι η διασπορά των υπερκαινοφανών, και τα αντίστροφα τετράγωνα του Νεύτωνα. Είναι οι κοίτες και τα κήτη, τα δέντρα και τα θηρία. Όρη, κοιλάδες, ποταμοί.

Είναι τα κβάντα του Πλανκ, οι εξισώσεις του Μάξγουελ, η Κυμαία Σίβυλλα, το όριο Καντρασεκάρ, ο όνειρος και ο βραχνάς, και η απαγορευτική αρχή του Πάουλι. Είναι τα γκραβιτόνια και τα γλουόνια, τα μεσόνια και τα πιόνια, η ερωμένη του Κέννεντυ και η ντάτσα του Στάλιν.

Ο Βάτσλαφ Νιζίνσκι (Vaslav Nijinsky) ήταν ένας επιδραστικός χορευτής και χορογράφος του μπαλέτου, γνωστός για την εκφραστικότητα και την τεχνική του. Η καριέρα του διήρκεσε από το 1908 έως το 1919, αλλά τερματίστηκε πρόωρα όταν διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια. Αργότερα, έζησε σε διάφορα ψυχιατρεία. Ο Νιζίνσκι στο Le Festin, που παρουσιάστηκε στην πρεμιέρα των Ρωσικών Μπαλέτων, στο Παρίσι, τον Μάιο του 1909. Nijinsky in Le Festin, a suite of classic dances performed on the opening night of the Ballets Russes in Paris, May 1909. The company's courier later described the audience's reaction to Nijinsky's performance with Tamara Karsavina in the Bluebird (ballet) pas de deux: "when those two came on, good Lord! I have never seen such a public. You would have thought their seats were on fire." (Πηγή: Wikipedia).

Κομμάτια του συντριβανιού είναι οι ακλόνητες κινήσεις που βουρλίζουν τα ουράνια σώματα, και το στροφαλοφόρο άξονα του χορευτή Νιζίνσκι. Περιφορές. στροφές, γύροι και κύκλοι και ελλειπτικές τροχιές. Ορμές, στροφές και ιδιοστροφορμές. Είναι το πρώτο κινούν ακίνητον ως ερώμενον του Δάντη και του Αριστοτέλη. Είναι ο Ήφαιστος της Αφροδίτης, και ο Ηφαιστίων του Αλέξανδρου. Η εξελικτική γραμμή Κοιλάκανθος, Αρχαιοπτέρυξ, Κυνόγναθος.

Βλέπω τη δύναμη της φύσης για ζωή, που ως τώρα έχει δημιουργήσει και στη συνέχεια αποδομήσει βιομάζα απάνου στη γη πολύ μεγαλύτερη από την ίδια τη μάζα της γης.

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω το Αλγώγκιο και τη Λαυρασία, τον Αη-Δημήτρη στη Βασιλική οδό του Ταΰγετου, τη ρίγανη, τον αβαγιανό και το αστρολούλουδο.

Βλέπω τις Καληδόνιες και τις Ερκύνιες ορογενέσεις, και την επιτάφια επιγραφή του Αφρικανού Σκιπίωνα του Πρεσβύτερου:

Αγνώμονη πατρίδα,

θα σου στερήσω τα οστά μου.

Βλέπω τους σκλάβους με το σταυρό τους στο δρόμο του Σπάρτακου, και το «εκεί πλοία διαπορεύονται» της Γραφής.

Κομμάτια του συντριβανιού είναι η βίλλα Υπάτιεφ στα Ουράλια, η λαθροβίωση των όφεων τους χειμώνες, τα πατήματα των ζώων και η έρπυση των σκωλήκων στα απολιθώματα. Και τα άλλα βιοδηλωτικά ίχνη.

Είναι οι καλόγεροι Ρασπούτιν και Λούθηρος. Ο ένας που καίει τον πάπα στην πυρά της Ιερής Εξέτασης, για να ξαναζωντανέψει το χριστιανισμό εκεί που ξεψυχούσε. Ο άλλος, γλυκομίλητος και φαρμακοφίδης, εντέλλεται στους υπουργούς του τσάρου Ρομανώφ: «-Φρόντιζε, ηγαπητέ, όπως...». Και την άλλη νύχτα ανάμεσα σε γυναίκες, πίθηκους και ποτήρια παραγγέλνει πατερικά στους μουζίκους:

«-Η γνώμη της Ουράνιας Αίθουσας είναι να μη σβήνεται το καντήλι που καίει μπροστά στο εικόνισμα του σταύλου κάθε αγελάδας. Σε όλη την αυτοκρατορία. Για να σας ευλογεί ο θεός του τσάρου και της τσαρίνας.»

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω τους προφεσσόρους στις ακαντέμιες και στις ουνιβερσιτές. Τους τραγομάσχαλους γράσωνες και τους χοιροτρόφους μουνουχάρους με στάμπα Μαρκαντώνη. Βλέπω τον τύπο τον καυκασοειδή και το νεγροειδή, και το μογγολοειδή. Τους βουσμάνους, τους πολυνήσιους, και τους αμερικανοϊνδιάνους.

Το RNA, ειδικά το mRNA, παίζει κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία μετάφρασης των γονιδίων σε πρωτεΐνες. Κάθε τριπλέτα νουκλεοτιδίων (κωδικόνιο) του mRNA αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο αμινοξύ, και με τη βοήθεια του tRNA, τα αμινοξέα μεταφέρονται για να σχηματίσουν την πρωτεΐνη. Υπάρχουν 20 κανονικά αμινοξέα που παράγονται μέσω αυτής της διαδικασίας. Illustration: Oldemar González / TecScience

Βλέπω το RNA και τα αμινοξέα. Ηρωίνη, ολυμπιάδες μετά Κουμπερνταίν, και την ωχρά σπειροχαίτη. Και το μέτρο από πλατίνα στο μουσείο του Παρισιού, που μέτρα μήκος ίσο με την απόσταση που διατρέχει το φως σε χρόνο ίσο με 0,000000003335640952 του δευτερόλεπτου.

Βλέπω την Ταρπήια Πέτρα, τους Αποθέτες τον λυκούργειου νόμου, το veto των ρωμαίων δημάρχων στους ύπατους, και την παγκόσμια σταθερά στους γαλαξίες που έχει ορίσει να είναι το πρωτόνιο 1830 φορές βαρύτερο από το ηλεκτρόνιο. Και μαθαίνω τη γνώση ότι δεν έχει νόημα να ρωτάει κανείς, τι υπήρχε πριν από τη Μεγάλη έκρηξη. Γιατί πριν από την αρχή του χρόνου δεν υπάρχει πριν.

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω ότι κάτω από ιδεώδεις συνθήκες θα μπορούσαν να σκεπάσουν την επιφάνεια της γης μας τα μικρόβια σε δύο ημέρες, οι μύγες σε ένα χρόνο, οι ποντικοί σε οχτώ χρόνους, οι ελέφαντες σε χίλια χρόνια. Και ότι ο άνθρωπος σήμερα, χωρίς τις ιδεώδεις συνθήκες, έχει σχεδόν μισοσκεπάσει τη γη σε δώδεκα χιλιάδες χρόνους ιστορικού βίου.

Hieronymus Bosch (c 1450–1516), The Garden of Earthly Delights (right panel, detail) (c 1495-1505), oil on oak panel, central panel 190 × 175 cm, each wing 187.5 × 76.5 cm, Museo Nacional del Prado, Madrid. Wikimedia Commons.

Εκείνο που μας σώζει από τούτη τη φρίκη είναι η αντίσταση του φυσικού περιβάλλοντος, που δρα είτε με την την έλλειψη τροφής, είτε με την έλλειψη χώρου, είτε με την ανάπτύξη ανταγωνιστικών οργανισμών. Και όπου τέτοιες αντιστάσεις άμυνας της φύσης ενάντια στο σημερινό άνθρωπο διάβαζε: καρκίνοι, λειψυδρία, οικολογική ταραχή, πόλεις ανθρώπων λαγούμια αρουραίων, ανεργία, aids, δρόγες.

Βλέπω ότι ο homo insipiens, ο άνθρωπος βλάκας, είναι κραταιός, ενώ ο homo sapiens είναι ο ανίσχυρος. Και ότι ο πρώτος οδηγεί το δεύτερο σε ομαδικό θάνατο τάφου. Απάνου στην ταφόπλακα διαβάζουμε κιόλας το επίγραμμα της βλακείας, που σκάλισε ο γοερός ποιητής:

Δω μια φορά ήταν άνθρωπος,

Κι εκεί 'ταν ένας τόπος.

Όμως, απέναντι από την αμάθεια, την ακράτεια, και την αλαζονεία του σοφού άνθρωπου, μέσα σε κυπαρίσσια και φως, διαβάζω για τον τρόπο ζωής του δίκαιου και του μετρημένου, όπως ορίστηκε από την ελληνολατινική γλώσσα: ακίδαινος, qui cinaedus non est, sed castus et pudicus.

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω τον ακινάκη της Ιουδήθ, το Ρήγουλο στην Καρχηδόνα να κοιτάει καρσί τον αφρικανικό ήλιο με κομμένα τα ματοβλέφαρα. Τις ωμοπλάτες της Ελένης στον Ευρώτα, και τη βουερή κατακλείδα του Κάτωνα του Τιμητή σε σύγχρονη γλώσσα:

ceterum censeo religionem esse delendam.

Τα άλλα και ίδια λόγια, δηλαδή, σε κάθε καιρό:

Ιερείς και θεολόγοι είναι η τάξη που πρέπει

Να λείψει από τις κοινωνίες των ανθρώπων.

Όπως ακριβώς οφείλουν να λείψουν οι ξεβα-

σκαντές και οι μάγοι, οι πραχτικοί κομπο-

γιανίτες, οι καραγκιόζηδες, και οι τεκετζήδες.

Στη φωτογραφία, εικόνες του υψώματος μετά τη σφαγή και ο ηρωικός ταγματάρχης Δ. Κασλάς. Η πατρίδα, μετά τον πόλεμο, του ξήλωσε τα γαλόνια του Ταγματάρχη, τον υποβίβασε σε στρατιώτη και τον έστειλε εξορία. Πέθανε το 1966 παραμελημένος και πικραμένος. Από το facebook του Δημήτρη Αλικάκου  2012.

Βλέπω τις Καβο-Κολόνες και τις Ηράκλειες Στήλες. Τη Ντάπια του Μάρκου στο Μεσολόγγι, το λιοντάρι του Ανδροκλή με επίδεσμο στο πόδι, τη Ντάμα Πίκα του Πούσκιν, και το ύψωμα 731 στο δρόμο για το Βεράτι, με τις δεκαεφτά ντροπιασμένες αντεπιθέσεις των ιταλών στην εαρινή αντεπίθεση του '41. Και ομάδι τη ντροπιασμένη ανασκαφή του χωριού Κάνδανος από τους γερμανούς. Αργέστης πένθιμος παραπαίρνει ακόμη τα μύρα του το Μάη:

Είδα τα σπίτια τρόχαλα, τσ' αυλές χορταριασμένες.

 

Ο Λούντβιχ Μπόλτσμαν (γερμανικά: Ludwig Eduard Boltzmann‎‎, 20 Φεβρουαρίου 1844 – 5 Σεπτεμβρίου 1906) ήταν Αυστριακός θεωρητικός φυσικός και φιλόσοφος. Ο Μπόλτσμαν υπήρξε από τους θεμελιωτές της Στατιστικής Φυσικής και Θερμοδυναμικής. Συνδύασε τη Θεωρία πιθανοτήτων στον 2ο Θερμοδυναμικό Νόμο, αποδεικνύοντας ότι η πιθανότερη κατάσταση ενός θερμοδυναμικού συστήματος είναι η κατάσταση ισορροπίας. Απέδειξε το θεώρημα ισοκατανομής της ενέργειας, (Νόμος Μάξουελ-Μπόλτσμαν) και ήταν ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της Ατομικής Θεωρίας όταν πολλοί μεγάλοι επιστήμονες αμφισβητούσαν ακόμα την ύπαρξη των ατόμων. Παρόλα αυτά, ο Μπόλτσμαν υπέφερε από μανιοκατάθλιψη και έτσι κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών του στη μικρή πόλη Ντουΐνο (Duino) κοντά στην Τεργέστη το 1906 απαγχονίσθηκε σε μία κρίση κατάθλιψης. Η σορός του μεταφέρθηκε στη Βιέννη όπου και τάφηκε. Πάνω στον τάφο του αναγράφεται η σχέση S = klogW. Πηγή: wikipedia

Στο συντριβάνι του κόσμου ανεβαίνει η ευγενικιά αυτοκτονία του Μπόλτσμαν, και τα σπασμένα δόντια του Ροβεσπιέρου, καθώς ψιθυρίζει «ευχαριστώ, κύριε», και όχι «ευχαριστώ, πολίτη». Ανεβαίνουν και καμπυλώνουν οι παράφοροι οργασμοί της Αριάδνης, και το κλήμα του θεού Διόνυσου στη Νάξο. Το φαινόμενο Ντόπλερ, οι στήλες του Κεραμεικού, και οι Σαιν-Ζυστ και Γιάκοντα σαν αρχάγγελοι θανάτου.

Ανεβαίνει και μένει το επιτύμβιο ελεγείο του Βιργιλίου, χαραγμένο απάνου στα πενήντα ένα του χρόνια:

cecini pascua, rura, duces,

(τραγούδησα ποίμνια, αγρούς, βασιλιάδες)

Τέσσερα είδη σπίνων των Νησιών Γκαλαπάγκος με διαφορετικά ράμφη από το “Journal of Researches” (1839) του Δαρβίνου. Ανατύπωση με την άδεια του εκδότη John van Wyhe, Το Πλήρες Έργο του Κάρολου Δαρβίνου στο Διαδίκτυο (http://darwin-online.org.uk).

Και το «Παράδοξο Σραίντιγκερ», και οι εφτά σύντροφοι του Ρήγα μισότρελοι στο Δούναβη, και οι σπουργίτες στα νησιά Γκαλάπαγκος του Δαρβίνου.

Πηγή: Onassis Cavafy Archive

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω τους καλογέρους βράχους να λατρεύουν γονατιστοί την ερημιά. Tην Αγορά Αλ-Καλίλι, και το ένα μάτι του γέροντα Κουτούζωφ. Βλέπω τον Ευρίωνος Τάφον, το Λαβουαζιέ στην καρμανιόλα και τα σύκα της Κλεοπάτρας.

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ φορούσε ένα δαχτυλίδι με την κεφαλή του Διός, το οποίο αποτελούσε ένα σύμβολο που αποτύπωνε την εκτίμησή του για τη μυθολογία και τις συμβολικές της διαστάσεις. Ο Φρόυντ είχε έντονο ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική μυθολογία και συχνά χρησιμοποιούσε μυθολογικές αναφορές και εικόνες για να εξηγήσει τις ψυχολογικές διαδικασίες και τα σύμβολα που μελετούσε. Η κεφαλή του Διός, ως αρχηγού των θεών στην ελληνική μυθολογία, έχει μια ιδιαίτερη συμβολική σημασία. Για τον Φρόυντ, που αναζητούσε τη σχέση ανάμεσα στον πολιτισμό, τις θρησκευτικές παραδόσεις και τη ψυχή του ατόμου, το δαχτυλίδι μπορεί να εκληφθεί ως μια υπενθύμιση της δύναμης και της εξουσίας που συνδέονται με την έννοια του θεού Δία, αλλά και της σημαντικότητας των αρχαιοελληνικών συμβόλων στην κατανόηση της ανθρώπινης ψυχής. Ο Φρόυντ συχνά συνδύαζε τις θεωρίες του με πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία, καθώς πίστευε ότι τα σύμβολα και οι μύθοι αποκαλύπτουν σημαντικές αλήθειες για τις ανθρώπινες επιθυμίες και τις ψυχικές συγκρούσεις. Αυτό το δαχτυλίδι λοιπόν αποτελεί μια ένδειξη της βαθιάς του σύνδεσης με αυτές τις έννοιες. Freud's own ring had an image of Zeus. Πηγή: https://www.telegraph.co.uk/news/2018/08/04/crown-jewels-freudianism-searching-secret-rings-freud-gave-closest/

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω το δαχτυλίδι του Φρόυντ με την κεφαλή του Διός. Τα όνειρα στα 1900, και στην οδό Ορέων 19, Berggasse 19, στη Βιέννη. Βλέπω την ασπίδα του Αχιλλέα στο Σ Ιλιάδας, και το κομπολόι του κύκλωπα στο Τζόυς.

 

Edvard Munch, The Geniuses. Ibsen, Nietzsche and Socrates, 1909, oil painting, 134.5 x 175 cm. Munch Museum, Oslo.

Στο συντριβάνι του κόσμου βλέπω τον πρίγκιπα Φρεδερίκο Νίτσε αρπαγμένο στο λαιμό του αλόγου που το δέρνει ο αγωγιάτης. Εκείνο το παγωμένο πρωινό στο Τορίνο.

Το συντριβάνι του κόσμου είναι το θαύμα του απλού. Που για να το βλέπουμε χρειαζόμαστε το καθαρό μάτι. Και για να το ακούμε, πρέπει να κρατάμε έναυλα ώτα στην κουβέντα του Αϊνστάιν: Το ποιο ακατανόητο πράγμα είναι ότι ο κόσμος είναι κατανοητός.

Για να κουβεντιάζουμε όπως του πρέπει το συντριβάνι του κόσμου, έχουμε χρεία την ποιητική αίσθηση του παλαιού Ανώνυμου: «ου γαρ εις πειθώ τους άκροωμένους άλλ' εις έκστασιν άγει τα υπερφυά».

Και για να σταθούμε με τιμή και νοστιμάδα απέναντί του, είναι ανάγκη να αγαπάμε την αρετή της παλαιότητας. Να αντέχουμε τη μοίρα που φέρνει το σπαθόχορτο και το κενταύριο στους μακρυνούς απόγονους της δρακοντογενιάς.

Να περπατάμε στο φως όπως η φήμη στο σκοτάδι. Ερημίτες στολισμένοι από χέρι κοριτσιού.

Απόσπασμα από τη «Γκέμμα»