Η μεγάλη «επανάσταση» της ελληνικής τέχνης. The great “revolution” of Greek art

Tête de Femme, Sanctuaire d'Aphrodite à Arsos, Vers 300 - 200 avant JC., Calcair.

Femme voilée assise, fragment de stèle funéraire attique, marbre, H. 1.22 m

Tête du guerrier B de Riace, Bronze

«Η μεγάλη επανάσταση της ελληνικής τέχνης, η ανακάλυψη της φυσικής μορφής και της βράχυνσης, συνέβη σε μιαν εποχή που μπορεί να θεωρηθεί γενικά η πιο εκπληκτική στην ανθρώπινη ιστορία. Είναι η εποχή που οι άνθρωποι στις ελληνικές πόλεις αρχίζουν να αμφισβητούν τις παραδόσεις και τους μύθους που αφορούσαν τους θεούς, και ερευνούν δίχως προκατάληψη τη φύση των πραγμάτων. 

Dionysos in a ship, sailing among dolphins. Attic black-figure kylix, ca. 530 BC. From Vulci.

Είναι η εποχή που γεννιούνται η φιλοσοφία και η επιστήμη, όπως την εννοούμε σήμερα, και που ξεπηδά το θέατρο από τις τελετές προς τιμήν του Διονύσου. Δεν πρέπει ωστόσο να νομίσουμε πως οι καλλιτέχνες ανήκαν τότε στην τάξη των διανοουμένων. Οι πλούσιοι που κυβερνούσαν τις πόλεις και που περνούσαν τον καιρό τους στην αγορά με ατελεύτητες συζητήσεις, ίσως ακόμη και οι ποιητές και οι φιλόσοφοι, αντιμετώπιζαν συνήθως με συγκατάβαση τους γλύπτες και τους ζωγράφους. Οι καλλιτέχνες δούλευαν με τα χέρια, και το έκαναν για να βγάλουν το ψωμί τους. Εργάζονταν στα χυτήρια, ιδρωμένοι και βρώμικοι, μοχθούσαν σαν τον κοινό σκαφτιά. Δεν μπορούσαν λοιπόν να θεωρηθούν μέλη της «καλής κοινωνίας». Ο ρόλος τους ωστόσο στη ζωή της πόλης ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερος από το ρόλο του Αιγύπτιου ή του Ασσύριου τεχνίτη, γιατί οι περισσότερες ελληνικές πόλεις, και ιδιαίτερα η Αθήνα, ήταν δημοκρατίες, όπου αυτοί οι ταπεινοί εργάτες, περιφρονημένοι από τους υπεροπτικούς πλούσιους, μπορούσαν ωστόσο να μετέχουν, ως ένα βαθμό, στη διαχείριση των κοινών.»

E. H. Gombrich,Το χρονικό της τέχνης, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1994, σ. 82

«Ταΐζοντας» το… τέρας της Google. Inside the internet: Google allows first ever look at the eight vast data centres that power the online world

Τις πρώτες εικόνες από τα οκτώ κέντρα δεδομένων της Google, τα οποία στηρίζουν τον διαδικτυακό κόσμο της δημοφιλέστερης μηχανής αναζήτησης, έδωσε στη δημοσιότητα ο αμερικανικός κολοσσός.

Το εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό αποκαλύπτει ένα δαιδαλώδες δίκτυο από μονάδες ηλεκτρονικών υπολογιστών, servers, πολύχρωμα καλώδια και εκλεπτυσμένο ηλεκτρονικό εξοπλισμό.

Το λειτουργικό «χταπόδι»

Η έκταση των οκτώ μέγα-κέντρων που εντοπίζονται στη Βόρεια και στη Νότια Καρολίνα, στην Αϊόβα, στην Τζόρτζια, στην Οκλαχόμα, στο Όρεγκον, στη Φινλανδία και στο Βέλγιο, είναι τέτοια ώστε οι ειδικοί που εργάζονται εκεί να κινούνται στους διαδρόμους με ποδήλατα. Στην παρούσα φάση, η Google ετοιμάζεται να ρίξει τα τροφοδοτικά της «δίχτυα» στη Χιλή, στο Χονγκ Κονγκ, στη Σιγκαπούρη και στην Ταϊβάν.

The data centers represent Google's nerve center, although none are located near the company's headquarters in Mountain View, Calif

«Πολύ λίγα άτομα έχουν μπει μέσα σε ένα κέντρο δεδομένων της Google και υπάρχει λόγος για αυτό: πρώτη προτεραιότητά μας είναι η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών και για αυτό λαμβάνουμε πολύ αυστηρά μέτρα απαγορεύοντας οποιαδήποτε είσοδο στα κτήριά μας. Μόνο ένας μικρός αριθμός εργαζομένων έχει πρόσβαση στον όροφο με τους servers» εξηγεί σε επίσημη ανακοίνωσή της η εταιρεία.

«Σήμερα για πρώτη φορά μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στο τι υπάρχει στο εσωτερικό των κέντρων δεδομένων και να πραγματοποιήσετε μια εικονική περιοδεία. Μέσα από τον διαδικτυακό τόπο “Where the Internet lives” (http://www.google.com/about/datacenters/gallery/#/all)  οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν φωτογραφίες του φωτογράφου Κόνι Ζου και να δουν με διαφορετικό μάτι την τεχνολογία, το προσωπικό και τα κέντρα που κρατούν την Google “εν ζωή”» επισημαίνει η Google.

Το πρώτο τεστ ζωής στον Άρη. Mars Soil Sample Delivered for Analysis Inside Rover

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα με το δείγμα εδάφους που έχει συλλέξει το Curiosity και το οποίο θα αναλύσει αναζητώντας ίχνη ζωής στον Άρη. The robotic arm on NASA's Mars rover Curiosity delivered a sample of Martian soil to the rover's observation tray for the first time during the mission's 70th Martian day, or sol (Oct. 16, 2012). Image Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

Το Curiosity, ο ρομποτικός εξερευνητής του Άρη, συνέλεξε ένα μικρό δείγμα εδάφους του Κόκκινου Πλανήτη και ξεκίνησε τις αναλύσεις με τα προηγμένα όργανα που διαθέτει. Βασικός στόχος των επιτελών της αποστολής σε αυτή την εξέταση είναι να αποκαλυφθούν τα διάφορα συστατικά του εδάφους και ειδικότερα εκείνα των μεταλλικών στοιχείων που υπάρχουν σε αυτό. Η ανάλυση θα αποκαλύψει εκτός των άλλων και το κατά πόσον είναι πιθανόν τα συστατικά αυτά να υποστηρίξουν τη μικροβιακή ζωή.

This image shows part of the small pit or bite created when NASA's Mars rover Curiosity collected its second scoop of Martian soil at a sandy patch called "Rocknest." Image credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

Τα λαμπερά ρινίσματα

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προξένησαν στους ερευνητές κάποια λαμπερά ρινίσματα που αρχικώς αποδόθηκαν σε υλικό προερχόμενο από τον ίδιο τον ρομποτικό εξερευνητή Curiosity. Τελικά όμως φαίνεται πως μάλλον τα ρινίσματα αυτά προέρχονται από κάποιο μέταλλο του Κόκκινου Πλανήτη και διεσπάρησαν ύστερα από την τομή που πραγματοποίησε στο έδαφος ο ρομποτικός βραχίονας. Σε κάθε περίπτωση οι ερευνητές θα επιχειρήσουν να συντάξουν την πλήρη «λίστα» των ορυκτών του Άρη.

Three bite marks left in the Martian ground by the scoop on the robotic arm of NASA's Mars rover Curiosity are visible in this image taken by the rover's right Navigation Camera during the mission's 69th Martian day, or sol (Oct. 15, 2012). Image Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

Τα ρομπότ που τα προηγούμενα χρόνια εξερεύνησαν τον Άρη δεν διέθεταν τέτοια όργανα ανάλυσης και έτσι είναι η πρώτη φορά που θα γίνει ένα τεστ που μπορεί ενδεχομένως να αποκαλύψει την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη. Γι αυτό και η επιστημονική κοινότητα αναμένει τα αποτελέσματα της ανάλυσης με μεγάλο ενδιαφέρον.

Πρώτο βραβείο στους αναδυόμενους πιγκουίνους, Veolia Environnement Wildlife Photographer of the Year 2012 winners

Μια καταπληκτική φωτογραφία μιας ομάδας αυτοκρατορικών πιγκουίνων τη στιγμή που αναδύονται με ταχύτητα στην επιφάνεια της θάλασσας μέσα από ένα άνοιγμα στους πάγους κέρδισε ένα από τα πρώτα βραβεία του διαγωνισμού Veolia Environnement Wildlife Photographer of the Year.

Η σκηνή

Την εντυπωσιακή σκηνή τράβηξε ο καναδός φωτογράφος Πολ Νίκλεν που άντεξε τόσο το παγωμένο νερό μέσα στο οποίο βρισκόταν για να κάνει την λήψη καθώς και μια επίθεση από ευέξαπτες φώκιες. «Οι πιγκουίνοι επιστρέφουν πίσω στη βάση τους από τον ανοιχτό ωκεανό. Βρίσκονταν στη θάλασσα για διάστημα τριών εβδομάδων και επιστρέφουν με το στομάχι τους γεμάτο τροφή την οποία θα μοιραστούν με τα μικρά τους που τους περιμένουν εναγωνίως. Τη στιγμή της λήψης οι πιγκουίνοι ετοιμάζονται να εκτοξευθούν από το νερό πάνω στους πάγους. Μάλιστα οι πιγκουίνοι έκαναν την εμφάνιση τους ενώ εγώ βρισκόμουν κάτω από το νερό και τα πόδια μου είχαν παγιδευτεί σε ένα σημείο των πάγων. Ενώ προσπαθούσα να απεγκλωβιστώ οι πιγκουίνοι περνούσαν συνεχώς από μπροστά μου και πολλοί έρχονταν κοντά μου και με ακουμπούσαν στην πλάτη, στα χέρια και σε άλλα σημεία του σώματος» αναφέρει ο Νίκλεν που εργάζεται στο National Geographic Magazine και κάθησε τρεις εβδομάδες στη θάλασσα Ross της Ανταρκτικής καταγράφοντας συνολικά 50 χιλιάδες εικόνες.

Η απόδραση με τις φυσαλίδες

Όπως φαίνεται και στη φωτογραφία την στιγμή που οι πιγκουίνοι ξεκινούν την ανάδυση τους στο νερό έχουν δημιουργηθεί αμέτρητες φυσαλίδες. Οι φώκιες λεοπαρδάλεις παρακολουθούν τους πιγκουίνους και περιμένουν την έξοδο τους από το νερό για να τους αρπάξουν και να τους φάνε. Οι πιγκουίνοι για να αποφύγουν τον κίνδυνο ανέπτυξαν εξελικτικά μια εντυπωσιακή τεχνική. Αρχικά βγάζουν προσεκτικά το κεφάλι τους από το νερό για να δουν αν υπάρχουν εχθροί και σε ποια σημεία βρίσκονται. Στη συνέχεια βουτούν πολύ βαθιά μέσα στη θάλασσα και παγιδεύουν όσο περισσότερο αέρα μπορούν στα φτερά τους. Κάποια στιγμή αρχίζουν να αναδύονται με μεγάλη ταχύτητα πιέζοντας τα φτερά τους.

Αυτή η κίνηση παράγει εκατομμύρια φυσαλίδες αέρα οι οποίες δημιουργούν μια «επίστρωση αέρος» όπως την ονομάζουν οι ειδικοί. Αυτή η επίστρωση μειώνει την αντίσταση του αέρα ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την ταχύτητα αλλά και το ύψος του άλματος που θα επιχειρήσουν οι πιγκουίνοι. Με αυτόν τον τρόπο οι πιγκουίνοι καταφέρνουν να ξεφεύγουν από τους αντιπάλους τους.

Τα άλλα βραβεία:

Winner: Gregoire Bouguereau from France, Practice run

Winner: Larry Lynch from the USA, Warning night light

Winner: Anna Henly from the UK, Ice matters

Runner-up: Brent Stirton from South Africa, The real cost

Winner: Paul Nicklen, Frozen moment

Winner: Owen Hearn from the UK, Flight paths

Winner: Eve Tucker, City gull

Winner: Thilo Bubek from Germany, Aurora over ice

Winner: Luciano Candisani from Brazil, Into the mouth of the caiman

Αυτός που σωπαίνει

Απόστολος Κιλεσσόπουλος, Χωρίς Τίτλο, 1988.

Αυτός που σωπαίνει

Το σούρουπο έχει πάντα τη θλίψη

ενός ατέλειωτου χωρισμού

Κι εγώ έζησα σε νοικιασμένα δωμάτια

με τις σκοτεινές σκάλες τους

που οδηγούνε

άγνωστο που…

Με τις μεσόκοπες σπιτονοικοκυρές

που αρνούνται

κλαίνε λίγο

κι ύστερα ενδίδουν

και τ’ άλλο πρωί,

αερίζουν το σπίτι

απ’ τους μεγάλους στεναγμούς…

Στα παλαιικά κρεβάτια

με τα πόμολα στις τέσσερις άκρες

πλάγιασαν κι ονειρεύτηκαν

πολλοί περαστικοί αυτού του κόσμου

κι ύστερα αποκοιμήθηκαν

γλυκείς κι απληροφόρητοι

σαν τους νεκρούς στα παλιά κοιμητήρια

Όμως εσύ σωπαίνεις…

Γιατί δε μιλάς;

Πες μου!

Γιατί ήρθαμε εδώ;

Από πού ήρθαμε;

Κι αυτά τα ιερογλυφικά της βροχής πάνω στο χώμα;

Τι θέλουν να πουν;

Ω, αν μπορούσες να τα διαβάσεις!!!

Όλα θα άλλαζαν…

Όταν τέλος, ύστερα από χρόνια ξαναγύρισα…

δε βρήκα παρά τους ίδιους έρημους δρόμους,

το ίδιο καπνοπωλείο στη γωνιά…

Κι ολόκληρο το άγνωστο

την ώρα που βραδιάζει…

Τάσος Λειβαδίτης

Αγώνες και γυμναστική στην Οδύσσεια και στο διάστημα

Αγώνες και γυμναστική στην Οδύσσεια και στο διάστημα from Kostas Vakouftsis

Προτάσεις για τη διδασκαλία της αρχαιοελληνικής γλώσσας και γραμματείας: Αγώνες και γυμναστική στην Οδύσσεια και στο διάστημα

Κοσμικό «θραύσμα» η Σελήνη. Proof at last: Moon was created in giant smashup

This artist's conception of a planetary smashup whose debris was spotted by NASA's Spitzer Space Telescope three years ago gives an impression of the carnage that would have been wrecked when a similar impact created Earth's Moon. A team at Washington University in St. Louis has uncovered evidence of this impact that scientists have been trying to find for more than 30 years. Credit: Credit: NASA/JPL-Caltech

Νέα ευρήματα δίνουν λύση στο μυστήριο της ύπαρξης της Σελήνης. Δύο νέες μελέτες επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι η Σελήνη είναι τελικά προϊόν της τρομερής σύγκρουσης της Γης με ένα διαστημικό σώμα με μέγεθος ανάλογο με αυτό του πλανήτη Άρη.

Οι θεωρίες

Η ύπαρξη της Σελήνης και το πώς δημιουργήθηκε αποτελεί ένα από τα μεγάλα σύγχρονα αναπάντητα επιστημονικά ερωτηματικά. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες αλλά η πιο δημοφιλής είναι αυτή που διατυπώθηκε σε ένα συνέδριο το 1975 και ανέφερε ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε μετά από τη σύγκρουση της Γης με ένα γιγάντιο διαστημικό σώμα το οποίο οι θιασώτες της θεωρίας ονόμασαν Θεία, τη μυθολογική μητέρα της Σελήνης.

Η παλαιότερη θεωρία, διατυπώθηκε από τον υιό του Καρόλου Δαρβίνου, Τζορτζ,  που ανέφερε ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε από τη Γη, όταν ένα κομμάτι ύλης αποσπάστηκε από την περιοχή του ισημερινού του πλανήτη μας λόγω της φυγόκεντρης δύναμης. Η θεωρία αυτή εγκαταλείφθηκε, επειδή για να συμβεί ένα τέτοιο φαινόμενο θα έπρεπε η Γη να περιστρέφεται εξαιρετικά γρήγορα.

Άλλη θεωρία είναι ότι η Σελήνη ήταν ένας αστεροειδής που παγιδεύτηκε από τη βαρυτική έλξη της Γης. Ούτε αυτή η θεωρία «περπάτησε» ιδιαίτερα αφού θα έπρεπε να υπάρχουν συγκεκριμένες ατμοσφαιρικές και άλλες συνθήκες στη Γη (π.χ πολύ πυκνή ατμόσφαιρα) οι οποίες με βάση τα όσα γνωρίζουμε δεν υπήρξαν ποτέ. Άλλη θεωρία είναι ότι Σελήνη και Γη δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα από τα υλικά του κοσμικού δίσκου του Ήλιου κατά την περίοδο της γέννησης και των υπολοίπων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Όμως οι έρευνες που έγιναν προς αυτή την κατεύθυνση δεν εντόπισαν στοιχεία που να την επιβεβαιώνουν.

Τα ισότοπα - αποδείξεις

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεντ Λιούις μελέτησαν πετρώματα που έφεραν πίσω οι αστροναύτες τα οποία όπως διαπίστωσαν είναι πλούσια σε βαρέα ισότοπα ψευδαργύρου. Αυτό σύμφωνα με τους ερευνητές είναι απόδειξη ότι η Σελήνη είναι προϊόν μιας τρομερής σύγκρουσης της Γης με ένα γιγάντιο διαστημικό σώμα πριν μερικά δισεκατομμύρια έτη. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη της «βαριάς» μορφής ψευδαργύρου στη Σελήνη εξηγείται επειδή τα βαρύτερα άτομα συμπυκνώθηκαν έξω από το νέφος των εξατμισμένων (από τη σύγκρουση) πετρωμάτων ταχύτερα από τα πιο ελαφριά άτομα.

Η ανακάλυψη της προέλευσης της Σελήνης είναι ιδιαίτερα σημαντική για πολλούς λόγους. Άλλωστε οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αν δε υπήρχε η Σελήνη η Γη θα ήταν πολύ διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε και οι συνθήκες δεν θα ήταν καθόλου ευνοϊκές για την ανάπτυξη και επιβίωση της ζωής στον πλανήτη μας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι αν δεν υπήρχε η Σελήνη η Γη θα περιστρεφόταν πολύ ταχύτερα, η διάρκεια της μέρας θα ήταν μικρότερη και οι κλιματικές συνθήκες θα ήταν ακραίες και πιθανώς χαοτικές. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature.

Παρόμοιο… DNA

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ πραγματοποίησαν προσομοιώσεις οι οποίες επίσης επιβεβαιώνουν τη θεωρία της σύγκρουσης. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η σύνθεση αλλά και η χημική σύσταση της Σελήνης είναι σε πολύ μεγάλο ποσοστό ταυτόσημη με εκείνη της Γης. Αυτό σύμφωνα με τους ερευνητές σημαίνει ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε από υλικά της Γης και σύμφωνα με τους ερευνητές η μόνη πιθανή εξήγηση είναι να υπήρξε μια κολοσσιαία σύγκρουση της Γης με κάποιο διαστημικό σώμα που να εκτόξευσε αυτά τα υλικά στο διάστημα.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης επιβεβαιώνει και τη θεωρία ότι η παρουσία της Σελήνης ήταν απαραίτητη ώστε η Γη να είναι ένας κόσμος φιλικός για τη ζωή. Η προσομοιώσεις έδειξαν ότι η Γη πριν τη δημιουργία της Σελήνης περιστρεφόταν πολύ γρήγορα και η μέρα διαρκούσε 2-3 τρεις ώρες. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες στον πλανήτη μας θα ήταν ακραίες και θα ήταν πολύ δύσκολο αν όχι απίθανο να αναπτυχθεί και να επιβιώσει η ζωή σε αυτόν.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του Χάρβαρντ οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο καθώς και ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη ομαλοποίησαν την περιστροφή του πλανήτη μας και δημιούργησαν τις συνθήκες που οδήγησαν στην εμφάνιση και την εξέλιξη της ζωής σε αυτόν. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Science.