Έαρ εν Θεσσαλονίκη

 

 

Τα φυτά συγκρατούν την άνοδο της θερμοκρασίας, Researchers study relationship between temperature and atmospheric aerosol abundance

Hundertwasser, Silent flowers, 1991

Όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία, τόσο τα φυτά του πλανήτη μας απελευθερώνουν αέρια, τα οποία βοηθούν στο να σχηματίζονται σύννεφα στον ουρανό. Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλουν στην αναχαίτιση της ηλιακής ακτινοβολίας και, τελικά, στην μείωση της θερμοκρασίας, σύμφωνα με μια νέα διεθνής επιστημονική έρευνα. Η μελέτη ρίχνει φως σε έναν αφανή φυσικό μηχανισμό, που «φρενάρει» την κλιματική αλλαγή, καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες ωθούν τα φυτά να εκλύουν στην ατμόσφαιρα αέρια που την ψυχραίνουν.

Οι ερευνητές συνέλεξαν και μελέτησαν δεδομένα από 11 τοποθεσίες στη Γη, με επικεφαλής τον Πάουλι Παασόνεν του πανεπιστημίου του Ελσίνκι στη Φινλανδία. H δημοσίευση της μελέτης έγινε στο περιοδικό γεωεπιστημών “Nature Geoscience”.

Μέτρησαν τις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, καθώς και των αερίων (των πτητικών οργανικών ουσιών) που εκλύουν τα φυτά, κάνοντας παράλληλα τη συσχέτιση με τις κατά τόπους θερμοκρασίες. Σε ένα χαμηλό στρώμα της ατμόσφαιρας (που ποικίλει ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες) τα σωματίδια και τα αέρια αναμιγνύονται αποτελεσματικά και δρουν ως «ασπίδα» κατά της κλιματικής αλλαγής.

Οι επιστήμονες γνώριζαν ήδη ότι ορισμένα αερολύματα (τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα που μεταφέρονται από τους ανέμους) ρίχνουν την θερμοκρασία, καθώς αντανακλούν πίσω στο διάστημα ένα μέρος των ηλιακών ακτίνων, ενώ παράλληλα λειτουργούν ως πυρήνες για το σχηματισμό νεφών. Τα σωματίδια αυτά προέρχονται από διάφορες πηγές, μεταξύ των οποίων οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

Biogradska forest in Montenegro. Credit: Wikipedia.

Όμως, η νέα μελέτη αναδεικνύει ένα νέο παράγοντα, τα λεγόμενα βιογενή αερολύματα, δηλαδή τα αέρια και τα σωματίδια που εκλύονται από τα φυτά. Τα αέρια αυτά, μετά την οξείδωσή τους στην ατμόσφαιρα, τείνουν να προσκολλώνται και να δημιουργούν σωματίδια, που σταδιακά μεγαλώνουν σε μέγεθος, αποτελώντας τελικά τη βάση για το σχηματισμό των σταγονιδίων των σύννεφων.

«Όλοι γνωρίζουν τα αρώματα ενός δάσους. Αυτά τα αρώματα προέρχονται από αυτά τα αέρια (που εκλύουν τα φυτά)», δήλωσε ο ερευνητής Άρι Άσμι. Η νέα έρευνα επιβεβαίωσε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής κάνει τα φυτά να εντείνουν αυτό τον μηχανισμό, εκλύοντας όλο και περισσότερα αέρια, με συνέπεια να βοηθούν όλο και περισσότερο στη δημιουργία νέων νεφών.

Έως τώρα κανείς επιστήμονας δεν είχε καταφέρει να αποδείξει την ύπαρξη αυτού του μηχανισμού στη φύση. Η νέα μελέτη έδειξε ότι το εν λόγω φυσικό φαινόμενο υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο και δρα σε βάθος χρόνου, αν και η δράση αυτών των φυτικών αερίων πάνω στο κλίμα θεωρείται μικρό, αντισταθμίζοντας περίπου το 1% της κλιματικής αλλαγής. «Ασφαλώς δεν πρόκειται να μας σώσει από την άνοδο της θερμοκρασίας», όπως είπε, ο Πάουλι Παασόνεν.

Πάντως σε μερικές περιοχές, όπως δείχνουν τα στοιχεία, η επίπτωση του φαινομένου είναι πολύ μεγαλύτερη, πιθανώς αντισταθμίζοντας έως και το 30% της ανόδου της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε εκτάσεις με πυκνά δάση κοντά στο Βόρειο Πόλο, όπως στη Φινλανδία, τη Σιβηρία και τον Καναδά, όπου τα ανθρωπογενή αερολύματα είναι αναλογικά πολύ λιγότερα σε σύγκριση με τα βιογενή (φυτικά).

Μια ιδέα υπό εξέταση είναι η μελλοντική ελεγχόμενη απελευθέρωση οργανικών πτητικών ουσιών στην ατμόσφαιρα, ώστε τεχνητά να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας μέσω του σχηματισμού περισσότερων νεφών.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, "Χωρίς στεφάνι"

Γιώργος Ρόρρης, Νύφη, 1984

Τάχα δεν ήτον οικοκυρά κι αυτή στο σπίτι της και στην αυλήν της;

Τάχα δεν ήτο κι αυτή, έναν καιρόν, νέα με ανατροφήν; Είχε μάθει γράμματα εις τα σχολεία. Είχε πάρει το δίπλωμά της από το Αρσάκειον.

Κι ετήρει όλα τα χρέη της τα κοινωνικά, και μετήρχετο τα οικιακά έργα της, καλλίτερ’ από καθεμίαν. Είχε δε μεγάλην καθαριότητα εις το σπίτι της, κι εις τα κατώφλιά της, πρόθυμη ν’ ασπρίζη και να σφουγγαρίζη, χωρίς ποτέ να βαρύνεται, και χωρίς να δεικνύη την παραξενιάν εκείνην ήτις είνε συνήθης εις όλας τας γυναίκας, τας αγαπώσας μέχρις υπερβολής την καθαριότητα. Και όταν έμβαινεν η Μεγάλη Εβδομάς, εδιπλασίαζε τα ασπρίσματα και τα πλυσίματα, τόσον οπού έκαμνε το πάτωμα ν’ αστράφτη, και τον τοίχον να ζηλεύη το πάτωμα.

Απόστολος Γεραλής, Τα Αυγά της Λαμπρής, 1938

Ήρχετο η Μεγάλη Πέμπτη και αυτή άναφτε την φωτιάν της, έστηνε την χύτραν της, κι έβαπτε κατακόκκινα τα πασχαλινά αυγά. Ύστερον ητοίμαζε την λεκάνην της, εγονάτιζεν, εσταύρωνε τρεις φοραίς τ’ αλεύρι κι εζύμωνε καθαρά και τεχνικά της κουλούραις, κι ενέπηγε σταυροειδώς επάνω τα κόκκινα αυγά.

Και το βράδυ, όταν ενύχτωνε, δεν ετόλμα να πάγη ν’ ανακατωθή με τας άλλας γυναίκας διά ν’ ακούση τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Ήθελε να ήτον τρόπος να κρυβή οπίσω από τα νώτα καμμιάς υψηλής και χονδρής, ή εις την άκραν ουράν όλου του στίφους των γυναικών, κολλητά με τον τοίχον, αλλ’ εφοβείτο μήπως γυρίσουν και την κυττάξουν.

Και το βράδυ, όταν ενύχτωνε, δεν ετόλμα να πάγη ν’ ανακατωθή με τας άλλας γυναίκας διά ν’ ακούση τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Ήθελε να ήτον τρόπος να κρυβή οπίσω από τα νώτα καμμιάς υψηλής και χονδρής, ή εις την άκραν ουράν όλου του στίφους των γυναικών, κολλητά με τον τοίχον, αλλ’ εφοβείτο μήπως γυρίσουν και την κυττάξουν.

Κωνσταντίνος Παρθένης, Θρήνος, 1917

Την Μεγάλην Παρασκευήν όλην την ημέραν ερρέμβαζε κι έκλαιε μέσα της, κι εμοιρολογούσε τα νειάτα της, και τα φίλτατά της όσα είχε χάσει, και ωνειρεύετο ξυπνητή, κι εμελετούσε να πάγη κι αυτή το βράδυ πριν αρχίση η Ακολουθία ν’ ασπασθή κλεφτά-κλεφτά τον Επιτάφιον, και να φύγη, καθώς η Αιμόρρους εκείνη, η κλέψασα την ίασίν της από τον Χριστόν. Αλλά την τελευταίαν στιγμήν, όταν ήρχιζε να σκοτεινιάζη, της έλειπε το θάρρος, και δεν απεφάσιζε να υπάγη. Της ήρχετο παλμός.

Αργά την νύκτα, όταν η ιερά πομπή μετά σταυρών και λαβάρων και κηρίων εξήρχετο του ναού, εν μέσω ψαλμών και μολπών και φθόγγων εναλλάξ της μουσικής των ορφανών Χατζηκώστα, και θόρυβος και πλήθος και κόσμος εις το σκιόφως πολύς, τότε ο Γιαμπής ο επίτροπος προέτρεχε να φθάση εις την οικίαν του, διά να φορέση τον μεταξωτόν κεντητόν του σκούφον, και κρατών το ηλέκτρινον κομβολόγιόν του, να εξέλθη εις τον εξώστην, με την ματαιουμένην από έτους εις έτος ελπίδα ότι οι ιερείς θ’ απεφάσιζον να κάμουν στάσιν και ν’ αναπέμψουν δέησιν υπό τον εξώστην του. Τότε και η πτωχή αυτή, η Χριστίνα η Δασκάλα (όπως την έλεγαν έναν καιρόν εις την γειτονιάν), εις το μικρόν παράθυρον της οικίας της, μισοκρυμμένη όπισθεν του παραθυροφύλλου εκράτει την λαμπαδίτσαν της, με το φως ίσα με την παλάμην της, κι έρριπτεν άφθονον μοσχολίβανον εις το πήλινον θυμιατόν, προσφέρουσα μακρόθεν το μύρον εις Εκείνον, όστις εδέχθη ποτέ τα αρώματα και τα δάκρυα της αμαρτωλού, και μη τολμώσα εγγύτερον να προσέλθη και ασπασθή τους αχράντους και ηλοτρήτους και αιμοσταγείς πόδας Του.

Κωνσταντίνος Παρθένης, Η Ανάστασις, 1917

Και την Κυριακήν το πρωί, βαθειά μετά τα μεσάνυκτα, ίστατο πάλιν μισοκρυμμένη εις το παράθυρον, κρατούσα την ανωφελή και αλειτούργητην λαμπάδα της, και ήκουε τας φωνάς της χαράς και τους κρότους, κι έβλεπε κι εζήλευε μακρόθεν εκείνας, οπού επέστρεφαν τρέχουσαι φρου-φρου από την εκκλησίαν, φέρουσαι τας λαμπάδας των λειτουργημένας, αναμμένας έως το σπίτι, ευτυχείς, και μέλλουσαι να διατηρήσωσι δι’ όλον τον χρόνον το άγιον φως της Αναστάσεως . Και αυτή έκλαιε κι εμοιρολογούσε την φθαρείσαν νεότητά της.

Μόνον το απόγευμα της Λαμπρής, όταν εσήμαινον οι κώδωνες των ναών διά την Αγάπην, την Δευτέραν Ανάστασιν καλουμένην, μόνον τότε ετόλμα να εξέλθη από την οικίαν, αθορύβως και ελαφρά πατούσα, τρέχουσα τον τοίχον-τοίχον, κολλώσα από τοίχον εις τοίχον, με σχήμα και με τρόπον τοιούτον ως να έμελλε να εισέλθη διά τι θέλημα εις την αυλήν καμμιάς γειτονίσσης. Και από τοίχον εις τοίχον έφθανεν εις την βόρειον πλευράν του ναού, και διά της μικράς πλαγινής θύρας, κρυφά και κλεφτά έμβαινε μέσα.

Εις τας Αθήνας, ως γνωστόν, η πρώτη Ανάστασις είνε για της κυράδες, η δευτέρα για της δούλαις. Η Χριστίνα η Δασκάλα εφοβείτο τας νύκτας να υπάγη εις την Εκκλησίαν, μήπως την κυττάξουν, και δεν εφοβείτο την ημέραν, να μην την ιδούν. Διότι η κυράδες την εκύτταζαν, οι δούλαις την έβλεπαν απλώς. Εις τούτο δε ανεύρισκε μεγάλην διαφοράν. Δεν ήθελε ή δεν ημπορούσε να έρχεται εις επαφήν με τας κυρίας, και υπεβιβάζετο εις την τάξιν των υπηρετριών. Αυτή ήτο η τύχη της.

Ωραίον και πολύ ζωντανόν, και γραφικόν και παρδαλόν, ήτο το θέαμα. Οι πολυέλεοι ολόφωτοι αναμμένοι, αι άγιαι εικόνες στίλβουσαι, οι ψάλται αναμέλποντες τα Πασχάλια, οι παπάδες ιστάμενοι με το Ευαγγέλιον και την Ανάστασιν επί των στέρνων, τελούντες τον Ασπασμόν. Οι δούλαις με τας κορδέλλας των και με τας λευκάς ποδιάς των, εμοίραζαν βλέμματα δεξιά και αριστερά, κι εφλυάρουν προς αλλήλας, χωρίς να προσέχουν εις την ιεράν ακολουθίαν. Οι παραμάναις ωδήγουν από την χείρα τριετή και πενταετή παιδία και κοράσια, τα οποία εκράτουν τας χρωματιστάς λαμπάδας των, κι έκαιον τα χρυσόχαρτα με τα οποία ήσαν στολισμέναι, κι έπαιζαν κι εμάλωναν μεταξύ των, κι εζητούσαν να καύσουν όπισθεν τα μαλλιά τού προ αυτών ισταμένου παιδίου. Οι λούστροι έρριπτον πυροκρόταλα εις πολλά άγνωστα μέρη εντός του ναού, και κατετρόμαζον ταις δούλαις. Ο μοναδικός αστυφύλαξ τους εκυνηγούσε, αλλ’ αυτοί έφευγαν από την μίαν πλαγινήν θύραν, κι ευθύς επανήρχοντο διά της άλλης. Οι επίτροποι εγύριζον τους δίσκους κι έρραινον με ανθόνερον ταις παραμάναις.

Πηνελόπη Οικονομίδου, Η μητρότης , π. 1933

Δύο ή τρεις νεαραί μητέρες της κατωτέρας τάξεως του λαού, επτά ή οκτώ παραμάναις, εκρατούσαν πεντάμηνα και επτάμηνα βρέφη εις τας αγκάλας. Τα μικρά ήνοιγον τεθηπότα τους γλυκείς οφθαλμούς των, βλέποντα απλήστως το φως των λαμπάδων, των πολυελέων και μανουαλίων, τους κύκλους και τα νέφη του ανερχομένου καπνού του θυμιάματος και το κόκκινον και πράσινον φως το διά των υάλων του ναού εισερχόμενον, το ανεμίζον ράσον του εκκλησάρχου καλογήρου, τρέχοντος μέσα-έξω εις διάφορα θελήματα, τα γένεια των παπάδων σειόμενα εις πάσαν κλίσιν της κεφαλής, εις πάσαν κίνησιν των χειλέων, διά να επαναλάβουν εις όλους το Χριστός ανέστη. Βλέποντα και θαυμάζοντα όλα όσα έβλεπον, τα στίλβοντα κομβία και τα στρημμένα μουστάκια του αστυφύλακος, τους λευκούς κεφαλοδέσμους των γυναικών, και τους στοίχους των άλλων παιδίων, όσα ήσαν αραδιασμένα εγγύς και πόρρω, παίζοντα με τους βοστρύχους της κόμης των βασταζουσών, και ψελλίζοντα ανάρθρους αγγελικούς φθόγγους.

Δύο οκτάμηνα βρέφη εις τας αγκάλας δύο νεαρών μητέρων, αίτινες ίσταντο ώμον με ώμον πλησίον μιας κολώνας, μόλις είδαν το έν το άλλο, και πάραυτα εγνωρίσθησαν και συνήψαν σχέσεις, και το έν, ωραίον και καλόν και εύθυμον, έτεινε την μικράν απαλήν χείρά του προς το άλλο, και το είλκε προς εαυτό, και εψέλλιζεν ακαταλήπτους ουρανίους φθόγγους.

Αλλ’ η φωνή του βρέφους ήτο λιγεία, και ηκούσθη ευκρινώς εκεί γύρω, και ο Γιαμπής ο επίτροπος δεν ηγάπα ν’ ακούη θορύβους. Εις όλας τας νυκτερινάς ακολουθίας των Παθών πολλάκις είχε περιέλθει τας πυκνάς των γυναικών τάξεις διά να επιπλήξη πτωχήν τινα μητέρα του λαού διότι είχε κλαυθμηρίσει το τεκνίον της. Ο ίδιος έτρεξε και τώρα να επιτιμήση και αυτήν την πτωχήν μητέρα διά τους ακάκους ψελλισμούς του βρέφους της.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Η Ζωή των Τσιγγάνων

Τότε η Χριστίνα η δασκάλα, ήτις ίστατο ολίγον παρέκει, οπίσω από τον τελευταίον κίονα, κολλητά με τον τοίχον, σύρριζα εις την γωνίαν, εσκέφθη ακουσίως της -και το εσκέφθη όχι ως δασκάλα, αλλ’ ως αμαθής και ανόητος γυνή οπού ήτον- ότι, καθώς αυτή ενόμιζε, κανείς, ας είνε και επίτροπος ναού, δεν έχει δικαίωμα να επιπλήξη πτωχήν νεαράν μητέρα διά τους κλαυθμηρισμούς του βρέφους της, καθώς δεν έχει δικαίωμα να την αποκλείση του ναού διότι έχει βρέφος θηλάζον. Καθημερινώς δεν μεταδίδουν την θείαν κοινωνίαν εις νήπια κλαίοντα; Και πρέπει να τα αποκλείσουν της θείας μεταλήψεως διότι κλαίουν; Έως πότε όλη η αυστηρότης των «αρμοδίων» θα διεκδικήται και θα ξεθυμαίνη μόνον εις βάρος των πτωχών και των ταπεινών;

Εκ του μικρού τούτου περιστατικού, η Χριστίνα έλαβεν αφορμήν να ενθυμηθή ότι προ χρόνων, μίαν νύκτα, κατά την ύψωσιν του Σταυρού, όταν επήγε να εκκλησιασθή εις τον ναΐσκον του Αγίου Ελισσαίου, παρά την Πύλην της Αγοράς, ενώ ο αναγνώστης έλεγε τον Απόστολον, όταν απήγγειλε τας λέξεις «τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός», αίφνης, κατά θαυμασίαν σύμπτωσιν, από τον γυναικωνίτην έν βρέφος ήρχισε να ψελλίζη μεγαλοφώνως, αμιλλώμενον προς την φωνήν του αναγνώστου. Και οποίαν γλυκύτητα είχε το παιδικόν εκείνο κελάδημα! Τό σον ωραίον πρέπει να ήτο το Ωσαννά το οποίον έψαλλον το πάλαι οι παίδες των Εβραίων προς τον ερχόμενον Λυτρωτήν. «Εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον, ένεκα των εχθρών σου, του καταλύσαι εχθρόν και εκδικητήν».

Τοιαύτα ανελογίζετο η Χριστίνα, σκεπτομένη ότι καμμία μήτηρ δεν θα ήτο τόσον αφιλότιμος ώστε να μη στενοχωρήται, και να μη σπεύδη να κατασιγάση το βρέφος της, και να μη παρακαλή ν’ ανοιχθή πλησίον της εις τον τοίχον, διά θαύματος, θύρα, διά να εξέλθη το ταχύτερον. Περιτταί δε ήσαν αι νουθεσίαι του επιτρόπου, πρόσθετον προκαλούσαι θόρυβον, και αφού προς βρέφος θηλάζον όλα τα συνήθη μέσα της πειθούς είναι ανίσχυρα, μόνη δε η μήτηρ είνε κάτοχος άλλων μέσων πειθούς, την χρήσιν των οποίων περιττόν να έλθη τρίτος τις διά να της υπενθυμίση. Κι έπειτα λέγουν ότι οι άνδρες έχουν περισσότερον μυαλό από τας γυναίκας!

Ούτω εφρόνει η Χριστίνα. Αλλά τι να είπη; Αυτής δεν της έπεφτε λόγος. Αυτή ήτον η Χριστίνα η δασκάλα, όπως την έλεγαν έναν καιρόν. Παιδία δεν είχε διά να φοβήται τας επιπλήξεις του επιτρόπου. Τα παιδία της τα είχε θάψει, χωρίς να τα έχη γεννήσει. Και ο ανήρ τον οποίον είχε δεν ήτο σύζυγός της.

Ήσαν ανδρόγυνον χωρίς στεφάνι.

Χωρίς στεφάνι! Οπόσα τοιαύτα παραδείγματα!...

Αλλά δεν πρόκειται να κοινωνιολογήσωμεν σήμερον. Ελλείψει όμως άλλης προνοίας, χριστιανικής και ηθικής, διά να είνε τουλάχιστον συνεπείς προς εαυτούς και λογικοί, οφείλουν να ψηφίσωσι τον πολιτικόν γάμον.

Από τον καιρόν οπού είχεν ανάγκην από τας συστάσεις των κομματαρχών διά να διορίζεται δασκάλα, είς των κομματαρχών τούτων, ο Παναγής ο Ντεληκανάτας, ο ταβερνιάρης, την είχεν εκμεταλλευθή. Άμα ήλλαξε το υπουργείον, και δεν ίσχυε πλέον να την διορίση, της είπεν: «Έλα να ζήσουμε μαζύ, κι αργότερα θα σε στεφανωθώ». Πότε; Μετ’ ολίγους μήνας, μετά έν εξάμηνον, μετά ένα χρόνον.

Έκτοτε παρήλθον χρόνοι και χρόνοι, κι εκείνος ακόμη είχε μαύρα τα μαλλιά, κι αυτή είχεν ασπρίση. Και δεν την εστεφανώθη ποτέ.

Γιάννης Μόραλης, Έγκυος Γυναίκα, 1948

Αυτή δεν εγέννησε τέκνον. Εκείνος είχε και άλλας ερωμένας. Κι εγέννα τέκνα με αυτάς.

Η ταλαίπωρος αυτή μανθάνουσα, επιπλήττουσα, διαμαρτυρομένη, υπομένουσα, εγκαρτερούσα, έπαιρνε τα νόθα του αστεφανώτου ανδρός της εις το σπίτι, τα εθέρμαινεν εις την αγκαλιάν της, ανέπτυσσε μητρικήν στοργήν, τα επονούσε. Και τα ανέσταινε, κι επάσχιζε να τα μεγαλώση. Και όταν εγίνοντο δύο ή τριών ετών, και τα είχε πονέσει πλέον ως τέκνα της, τότε ήρχετο ο Χάρος, συνοδευόμενος από την οστρακιάν, την ευλογιάν, και άλλας δυσμόρφους συντρόφους... και της τα έπαιρνεν από την αγκαλιάν της.

Τρία ή τέσσερα παιδία τής είχαν αποθάνει ούτω εντός επτά ή οκτώ ετών.

Κι αυτή επικραίνετο. Εγήρασκε και άσπριζε. Κι έκλαιε τα νόθα του ανδρός της, ως να ήσαν γνήσια ιδικά της. Κι εκείνα τα πτωχά, τα μακάρια, περιίπταντο εις τα άνθη του παραδείσου, εν συντροφία με τ’ αγγελούδια τα εγχώρια εκεί.

Εκείνος ουδέ λόγον της έκαμνε πλέον περί στεφανώματος. Κι αυτή δεν έλεγε πλέον τίποτε. Υπέφερεν εν σιωπή.

Κι έπλυνε κι εσυγύριζεν όλον τον χρόνον. Την Μεγάλην Πέμπτην έβαπτε τ’ αυγά τα κόκκινα. Και τας καλάς ημέρας δεν είχε τόλμης πρόσωπον να υπάγη κι αυτή εις την εκκλησίαν.

Μόνον το απόγευμα του Πάσχα, εις την ακολουθίαν της Αγάπης, κρυφά και δειλά εισείρπεν εις τον ναόν, διά ν’ ακούση το «Αναστάσεως ημέρα» μαζύ με της δούλαις και της παραμάναις.

Χρήστος Καγκαράς, Ο Χριστός της Ρούμελης, 1972

Αλλ’ Εκείνος όστις ανέστη «ένεκα της ταλαιπωρίας των πτωχών και του στεναγμού των πενήτων», όστις εδέχθη της αμαρτωλής τα μύρα και τα δάκρυα και του ληστού το Μνήσθητί μου, θα δεχθή και αυτής της πτωχής την μετάνοιαν, και θα της δώση χώρον και τόπον χλοερόν, και άνεσιν και αναψυχήν εις τη βασιλείαν Του την αιωνίαν.

Ο πεζογράφος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Έργο του Σπ. Βασιλείου (Αθήνα, Συλλογή I. Μπαστιά).

Βροχή μετεώρων διαταράσσει τους δακτύλιους του Κρόνου, NASA Probe Observes Meteors Colliding With Saturn's Rings

Five images of Saturn's rings, taken by NASA's Cassini spacecraft between 2009 and 2012, show clouds of material ejected from impacts of small objects into the rings. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute/Cornell

Ένα είδος βροχής διαττόντων καταγράφηκε για πρώτη φορά μακριά από τη Γη: η αποστολή Cassini φωτογράφισε σύννεφα υλικού που εκτινάχθηκαν από τους δακτύλιους του Κρόνου έπειτα από προσκρούσεις μικρών αντικειμένων.

Το σκάφος της ΝASA κατέγραψε πέντε συμβάντα την τριετία 2009-2012. Οι ερευνητές υποθέτουν τώρα ότι τα αντικείμενα που χτύπησαν τους δακτύλιους είναι θραύσματα μικρών κομητών ή αστεροειδών που παγιδεύτηκαν στο βαρυτικό πεδίο του Κρόνου.

Ένα μικρό, φωτεινό αντικείμενο διακρίνεται να σπάει τον δακτύλιο F. (Φωτογραφία:  NASA/JPL-Caltech )

Και οι προσκρούσεις που δημιούργησαν τα γραμμικά ίχνη εκτιμάται ότι είχαν συμβεί το πολύ μία ώρα πριν τη φωτογράφηση από το Cassini.

The meteoroids that NASA's Cassini spacecraft detected crashing into Saturn's rings are comparable in size to the meteor that hurtled over Russia in February 2013. Image credit: Copyright M. Ahmetvaleev

Οι γραμμές σκόνης που δημιούργησαν οι προσκρούσεις, μήκους πολλών χιλιομέτρων, έγιναν ορατές χάρη στην προσεκτική ρύθμιση της γωνίας λήψης, επισημαίνουν οι ερευνητές στη δημοσίευσή τους στο Science. To Cassini έπρεπε να βρίσκεται στη σκιά του γιγάντιου πλανήτη και να κοιτάζει προς τον Ήλιο μέσα από τους δακτύλιους.

«Αυτή είναι η ίδια γεωμετρία που κάνει τη σκόνη να διαγράφεται στον αέρα του σπιτιού σας. Αν κοιτάξει κανείς μια σκονισμένη επιφάνειας προς την κατεύθυνση της πηγής του φωτός, η σκόνη φαίνεται πολύ πιο καθαρά σε σχέση με άλλες γωνίες θέασης» εξήγησε ο Μάθιου Τισκαρένο του Πανεπιστημίου Cornell της Nέας Υόρκης, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

This illustration depicts the shearing of an initially circular cloud of debris as a result of the particles in the cloud having differing orbital speeds around Saturn. Image credit: NASA/Cornell

Δεδομένου ότι οι προσκρούσεις αυτού του είδους επηρεάζουν την εξέλιξη των δακτυλίων του Κρόνου, οι ερευνητές ελπίζουν τώρα να κατανοήσουν καλύτερα τη διαδικασία σχηματισμού αυτών των ουράνιων κύκλων.

Όπως επισήμανε ο Τισκαρένο, «ακόμα δεν γνωρίζουμε αν οι δακτύλιοι είναι κατάλοιπα από την εποχή που σχηματίστηκε ο Κρόνος ή αν δημιουργήθηκαν πιο πρόσφατα από μια μεγάλη, καταστροφική πρόσκρουση.

Υπάρχει ζωή στα παράλληλα σύμπαντα; "We are One of a Vast Universe of New Universes Constantly Being Created " - MIT Physicist

Modern cosmology theory holds that our Universe may be just one in a vast collection of universes known as the multiverse. MIT physicist Alan Guth has suggested that new universes (known as “pocket universes”) are constantly being created, but they cannot be seen from our Universe.

Σύμφωνα με τις σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες το Σύμπαν μας πιθανόν να ανήκει σε μια τεράστια συλλογή συμπάντων, γνωστή ως πολυσύμπαν. Σύμφωνα με τον Alan Guth, φυσικό του ΜΙΤ, νέα σύμπαντα δημιουργούνται συνεχώς (γνωστά ως «σύμπαντα τσέπης”), τα οποία όμως είναι αδύνατον να παρατηρηθούν από το δικό μας σύμπαν.

Σύμφωνα με τις θεωρίες αυτές, η φύση κάνει πολλές δοκιμές – το σύμπαν είναι ένα πείραμα που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, κάθε φορά με λίγο διαφορετικούς φυσικούς νόμους ή και με πολύ διαφορετικούς φυσικούς νόμους.

Μερικά από αυτά τα σύμπαντα θα κατέρρεαν αμέσως μετά τον σχηματισμό τους ενώ σε άλλα, οι δυνάμεις μεταξύ των σωματιδίων θα είναι τόσο αδύναμες, που δεν θα μπορούσαν να σχηματιστούν άτομα ή μόρια. Ωστόσο, αν οι συνθήκες ήταν κατάλληλες, η ύλη θα σχημάτιζε γαλαξίες και πλανήτες, και αν τα απαραίτητα στοιχεία ήταν παρόντα σ’ αυτούς τους κόσμους, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ευφυής ζωή.

Η Ανθρωπική Αρχή

Κάποιοι φυσικοί έχουν υποθέσει ότι η ευφυής ζωή είναι δυνατή μόνο σε σύμπαντα στα οποία οι νόμοι της φυσικής είναι “ακριβώς έτσι” ώστε να επιτρέπουν την δημιουργία και την εξέλιξη της ζωής και ότι αν τα πράγματα ήταν ελάχιστα διαφορετικά απ’ ότι είναι στον τον κόσμο μας, η ευφυής ζωή θα ήταν αδύνατη. Έτσι, οι φυσικοί νόμοι μας θα μπορούσαν να εξηγηθούν “ανθρωπικά”, που σημαίνει ότι είναι αυτοί που είναι, διότι αν ήταν αλλιώς, κανείς δεν θα υπήρχε για να τους μελετήσει(!)

Robert L. Jaffe, Jane and Otto Morningstar Professor of Physics

Ο καθηγητής του MIT Robert Jaffe και οι συνεργάτες του θεώρησαν ότι αυτή η προτεινόμενη ανθρωπική ερμηνεία θα έπρεπε να εξεταστεί λεπτομερέστερα και αποφάσισαν να διερευνήσουν το κατά πόσον σύμπαντα με διαφορετικούς νόμους της φυσικής θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ζωή.

Οι φυσικοί του MIT έδειξαν ότι σύμπαντα διαφορετικά από τα δικά μας μπορούν να έχουν στοιχεία παρόμοια με άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο, και συνεπώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν μορφές ζωής αρκετά παρόμοιες με τη δική μας, ακόμα κι αν οι μάζες των στοιχειωδών σωματιδίων που ονομάζονται quarks ήταν πολύ διαφορετικές.

Αντίθετα με τις περισσότερες από τις παλαιότερες μελέτες, στις οποίες όταν μεταβάλλεται μόνο μία σταθερά συνήθως παράγεται ένα αφιλόξενο σύμπαν, οι ερευνητές του ΜΙΤ εξέτασαν τι θα συμβεί αν μεταβάλλονται περισσότερες από μια σταθερές.

Το αν υπάρχει ζωή στο Σύμπαν μας – εκτός από τη Γη – είναι ένα μακροχρόνιο μυστήριο. Αλλά για μερικούς επιστήμονες, υπάρχει κι άλλη μια ενδιαφέρουσα ερώτηση:

θα μπορούσε να υπάρχει ζωή σε ένα σύμπαν σημαντικά διαφορετικό από το δικό μας;

Οι Alejandro Jenkins και Itamar Kimchi από το ΜΙΤ, έδειξαν ότι σύμπαντα εντελώς διαφορετικά από το δικό μας εξακολουθούν να έχουν στοιχεία παρόμοια με άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο και θα μπορούσαν συνεπώς να εξελιχθούν μορφές ζωής. Ακόμη και αν οι μάζες των στοιχειωδών σωματιδίων άλλαζαν δραματικά, η ζωή θα έβρισκε έναν τρόπο να αναπτυχθεί.

Παρότι παράξενες μορφές ζωής μπορούν να υπάρχουν σε σύμπαντα διαφορετικά από το δικό μας, ο Jaffe και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να επικεντρωθούν στη ζωή που βασίζεται στη χημεία του άνθρακα.

«Εάν δεν υπάρχει μια σταθερή οντότητα με τη χημεία του υδρογόνου, δεν πρόκειται να έχουμε υδρογονάνθρακες, ή σύνθετους υδατάνθρακες, και δεν πρόκειται να έχουμε ζωή», λέει ο Jaffe.

«Το ίδιο ισχύει και για τον άνθρακα και το οξυγόνο. Πέραν αυτών των τριών στοιχείων τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες. »

Οι επιστήμονες διερεύνησαν το τι μπορεί να συμβεί με αυτά τα στοιχεία, εάν μεταβληθούν οι μάζες των στοιχειωδών σωματιδίων που ονομάζονται κουάρκ. Υπάρχουν έξι τύποι κουάρκ, τα οποία είναι οι δομικές μονάδες των νετρονίων, των πρωτονίων και άλλων σωματιδίων.

Η ομάδα του MIT επικεντρώθηκε στο “πάνω”, το “κάτω” και το “παράξενο” κουάρκ, τα πιο συνηθισμένα και ελαφρύτερα κουάρκ, που ενώνονται για να σχηματίσουν πρωτόνια και νετρόνια και συνδέονται στενά με σωματίδια που ονομάζονται υπερόνια.

Στο Σύμπαν μας, το κάτω κουάρκ είναι περίπου δύο φορές βαρύτερο από το πάνω κουάρκ, με αποτέλεσμα τα νετρόνια να είναι 0,1% πιο βαριά από τα πρωτόνια.

Ο Jaffe και οι συνεργάτες του μελέτησαν μια οικογένεια συμπάντων στα οποία το κάτω κουάρκ ήταν ελαφρύτερο από το πάνω κουάρκ, και τα πρωτόνια ήταν μέχρι 1% βαρύτερα από νετρόνια. Σε αυτό το σενάριο, το υδρογόνο δεν θα είναι πλέον σταθερό, αλλά θα μπορούσαν να είναι σταθερά τα βαρύτερα ισότοπά του, το δευτέριο ή το τρίτιο. Ένα ισότοπο του άνθρακα, γνωστό ως άνθρακας-14, θα ήταν επίσης είναι σταθερό, όπως και ένα ισότοπο οξυγόνου, έτσι ώστε οι οργανικές αντιδράσεις που είναι απαραίτητες για τη ζωή να είναι δυνατές.

Η ομάδα βρήκε ότι και μερικά άλλα σύμπαντα είναι φιλικά προς τη ζωή, στα οποία το πάνω και το παράξενο κουάρκ έχουν περίπου την ίδια μάζα (στο Σύμπαν μας, το παράξενο κουάρκ είναι πολύ βαρύτερο και μπορεί να παραχθεί μόνο σε συγκρούσεις υψηλής ενέργειας), ενώ το κάτω κουάρκ θα να είναι πολύ ελαφρύτερο.

Σε ένα τέτοιο σύμπαν, οι ατομικοί πυρήνες θα συνίστανται από νετρόνια και ένα υπερόνιο που ονομάζεται “σίγμα μείον”, το οποίο αντικαθιστά τα πρωτόνια. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν πέρυσι στο περιοδικό Physical Review D.

Ο Jaffe και οι συνεργάτες του επικεντρώθηκαν στα κουάρκς, επειδή γνώριζαν αρκετά για τις αλληλεπιδράσεις των κουάρκς και μπορούσαν να προβλέψουν τι θα συμβεί όταν αλλάξουν οι μάζες τους.

Ωστόσο, «κάθε προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εμφανίζει μεγάλες δυσκολίες», ισχυρίζεται ο Jaffe, επειδή οι φυσικοί αδυνατούν να προβλέψουν τις συνέπειες όταν μεταβάλλονται οι φυσικοί νόμοι και οι παγκόσμιες σταθερές.

Μια ομάδα ερευνητών στο Lawrence Berkeley National Laboratory πραγματοποίησαν σχετικές μελέτες που ερευνούν αν θα μπορούσαν να προκύψουν σύμπαντα στα οποία θα έλειπε μία από τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις του Σύμπαντος μας – η ασθενής πυρηνική δύναμη.

Οι ερευνητές απέδειξαν ότι μικροαλλαγές στις άλλες τρεις θεμελιώδεις δυνάμεις θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν την απουσία της ασθενούς πυρηνικής δύναμης, επιτρέποντας την δημιουργία σταθερών στοιχείων.

Μια φυσική παράμετρος που μπορεί επίσης «ρυθμιστεί» είναι η κοσμολογική σταθερά – ένα μέτρο της “πίεσης” που ασκείται από τον κενό χώρο, και αναγκάζει το σύμπαν να διαστέλλεται ή να συστέλλεται. Όταν η σταθερά είναι θετική, ο χώρος διαστέλλεται, όταν είναι αρνητική, το σύμπαν αυτό-καταρρέει. Στο σύμπαν μας, η κοσμολογική σταθερά είναι ένας πολύ μικρός θετικός αριθμός – κάθε μεγαλύτερη τιμή θα προκαλούσε πολύ γρήγορη διαστολή που δεν θα επέτρεπε τον σχηματισμό γαλαξιών. Ωστόσο, ο Wise και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι είναι θεωρητικά δυνατόν, οι κατάλληλες αλλαγές στις αρχέγονες κοσμολογικές διαταραχές πυκνότητας, να αντισταθμίσουν μικρές αλλαγές στην τιμή της κοσμολογικής σταθεράς.

Τελικά, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε με βεβαιότητα πόσα σύμπαντα υπάρχουν εκεί έξω ή τι είδους ζωή μπορούν να φιλοξενήσουν. Αλλά αυτό δεν θα σταματήσει τους φυσικούς να διερευνούν όλες τις πιθανές δυνατότητες – μαθαίνοντας έτσι όλο και περισσότερα για το δικό μας σύμπαν.

Πύρρος Βασιλεύς Ηγήτωρ. Pyrrhus Kingdom of Epirus

Προτομή του βασιλιά Πύρρου, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολι. Pyrrhus of Epirus. Museo Archeologico Nazionale (Naples) (National Archaeological Museum of Naples)

Μια νέα περιοδική έκθεση, με τίτλο «Πύρρος Βασιλεύς Ηγήτωρ. Η Ήπειρος της Μεσογείου και της Οικουμένης», την οποία διοργανώνει η ΙΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, θα εγκαινιαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων την Κυριακή 28 Απριλίου 2013, στις 12.00 το μεσημέρι.

Coin of Pyrrhus, Kingdom of Epirus (inscription in Greek: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΥΡΡΟΥ - Basileōs Pyrrou, "belonging to King Pyrrhus").

Ο Πύρρος, πέρα από το σύνολο των αφηγήσεων και το ανεκδοτολογικό υλικό για τη συχνά βίαιη ζωή του, εμφανίζεται ως εκφραστής της διεθνούς σκηνής των ελληνιστικών χρόνων. Ο Πύρρος των Ηπειρωτών, των Ιταλιωτών, των Σικελιωτών, ο Πύρρος ο οποίος αντιμετώπισε τους Ρωμαίους και τους Καρχηδόνιους στις επεκτατικές τους βλέψεις, επιζητούσε με τολμηρές επιλογές μια ισορροπία των μεγάλων δυνάμεων της Μεσογείου. Ο Πύρρος, κάτω από αυτό το πρίσμα, υπήρξε πολιτικός οραματιστής στα όρια της οικουμένης.

François Boucher, Le Jeune Pyrrhus sauvé, musée des Beaux-Arts de Rennes.

Σε ό,τι αφορά την Ήπειρο, ο Πύρρος ήταν ο κυριότερος αναμορφωτής της, όπως επιβεβαιώνεται από την ίδρυση πόλεων, οχυρώσεων και φρουρίων, την κατασκευαστική μεγαλοπρέπεια της Δωδώνης και την υπέρλαμπρη οικοδόμηση της Αμβρακίας. Ο Πύρρος ενέταξε, για πρώτη φορά, την ενεργή συμμετοχή της Ηπείρου στο γίγνεσθαι της Μεσογείου. Ο Πύρρος, με το άπιαστο όνειρο, τις εφήμερες νίκες και τις αδυσώπητες ήττες, επιθυμούσε να ενώσει με μια γέφυρα την Ήπειρο με την Ιταλία, ενισχύοντας τους δεσμούς που υπήρχαν με τη Μεγάλη Ελλάδα και τη Σικελία, σε οικονομικό και σε ιδεολογικό επίπεδο. Παρενέβη, κατά συνέπεια, ουσιαστικά στις σχέσεις ανάμεσα στους πλέον ισχυρούς της εποχής του.

Κολοσσιαίο άγαλμα του θεού Άρη, με τη μορφή του βασιλιά Πύρρου. Μάρμαρο, 1ος αιώνας μ.Χ., Μουσεία Καπιτωλίου, Ρώμη. Marble statue of Mars: "Pyrrhus", dated at I sec. A.D. Hight: cm 360. It was found in the Nerva's Forum, in Rome, and it's now placed in the atrium of Capitoline Museums in Rome.

Οι Ρωμαίοι έχουν εντάξει με θαυμασμό τον Πύρρο στις παραδόσεις τους θεωρώντας τον ευφυέστατο ηγεμόνα. Η σαρωτική επιβολή των Ρωμαίων στη νότια ιταλική χερσόνησο και μετά οι κατακτήσεις των άλλων χωρών της Μεσογείου σηματοδοτείται από τις εκστρατείες του Πύρρου και από την έκβασή τους.

Η έκθεση «Πύρρος Βασιλεύς Ηγήτωρ. Η Ήπειρος της Μεσογείου και της Οικουμένης» παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Δεδομένου ότι η περιοδική έκθεση για τον Πύρρο συνιστά μια παράπλευρη εκδοχή της αντιμετώπισης του βασιλιά από την ανάπτυξη στις μόνιμες θεματικές ενότητες του Μουσείου, η πρώτη φάση εξέλιξης της έκθεσης αποτελεί ευκαιρία για μία καλύτερη γνωριμία με τις ήδη υπάρχουσες μαρτυρίες για τον Πύρρο και την εποχή του μέσα από την επιλογή έντεκα σημείων σταθμών, που θα σημαίνονται με σύντομα επεξηγηματικά κείμενα.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, θα προβάλλεται και το ντοκιμαντέρ της Μαρίας Χατζημιχάλη Παπαλιού «Βασιλείς της Ηπείρου» από τη σειρά «Ήπειρος, Αρχέγονος Ελλάς», σε σενάριο του καθηγητή αρχαίας Ελληνικής φιλολογίας κ. Φάνη Κακριδή.

Παράλληλα με τα εγκαίνια της έκθεσης, στον αύλειο χώρο της ανατολικής εισόδου του Μουσείου, θα πραγματοποιηθούν τα αποκαλυπτήρια του γλυπτού «Οπλίτης», που η μεγάλη Ελληνίδα γλύπτρια Ναταλία Μελά δώρισε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Nicolas Poussin, Le Jeune Pyrrhus sauvé, 1634, musée du Louvre.

Πού και πότε

Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, Πλατεία 25ης Μαρτίου 6. Διάρκεια έκθεσης: 28 Απριλίου έως 31 Δεκεμβρίου 2013 (Τρίτη-Κυριακή: 09.00-16.00, Δευτέρα κλειστό).

Aκούστε τη φωνή του Γκράχαμ Μπελ, Phone pioneer speaks for first time in 128 years

Alexander Graham Bell (1847-1922), Scottish-born inventor and scientist, was born in Edinburgh, Scotland, lived for many years in Washington, D.C., and died in Cape Breton, Nova Scotia. As a young man, he consulted physicist Joseph Henry, the first Smithsonian Secretary, about the feasibility of his telephone invention and was greatly encouraged by Henry. He considered Henry as an important mentor and supported the Smithsonian in many ways. Bell served as a citizen member of the Smithsonian Board of Regents, provided seed money for the Smithsonian Astrophysical Observatory, donated collections to the National Museum, and arranged for the move of James Smithson's remains from Genoa, Italy, to the Smithsonian Institution in 1904. Photo: courtesy of Smithsonian Institution Archives

Η φωνή του Alexander Graham Bell ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά, σε μια ηχογράφηση του 1885. Η φωνή του που ήταν καταγεγραμμένη σε έναν δίσκο από κερί, ακούγεται να λέει: «ακούστε τη φωνή μου, Alexander Graham Bell».

Detail, Alexander Graham Bell phonorecord, wax-on-binder-board disc recording, 1885. Photo: Richard Strauss, Smithsonian

Είναι μία από τις παλαιότερες εγγραφές που βρίσκονται στην κατοχή του ινστιτούτου Smithsonian, το οποίο διαχειρίζεται το Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας.

Handwritten transcript of audio recording containing Alexander Graham Bell's voice, recovered from a wax-on-binder-board disc that carries the initials “AGB” and the date April 15, 1885. Photo: Smithsonian, courtesy of Library of Congress

Η φωνή Bell είχε καταγραφεί στις 15η Απριλίου του 1885 στο εργαστήριό του στην Ουάσιγκτον. Εκτός από την παραπάνω φράση που αναφέρει το όνομά του, απαγγέλλει επίσης και μια σειρά από αριθμούς και φράσεις από διάφορα έργα του Σαίξπηρ.

O Graham Bell χρησιμοποιεί την εφεύρεσή του.

Εκτός από τη φωνή του Graham Bell, ταυτοποιήθηκε και η φωνή του πατέρα του, Alexander Melville Bell σε μία εγγραφή του 1881.

Οι συγκεκριμένες ηχογραφήσεις παρότι ήταν στην κατοχή του Smithsonian για περισσότερα από εκατό χρόνια, μόλις τώρα έγινε δυνατή η αναπαραγωγή τους.