To μπλε φως «ξυπνάει» τον εγκέφαλο, Blue Lights Shown to Give a Brain Boost!

«Αλλαγές» στο βιολογικό ρολόι του οργανισμού προκαλεί το μπλε φως, ξυπνώντας τον εγκέφαλο. Feel the power of the blue light...

Ξυπνήστε με ένα φλιτζάνι ζεστό καφέ, ή ανάβοντας... το μπλε φως! Αυτό υποστηρίζουν σουηδοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Mid Sweden, οι οποίοι μελέτησαν τη δράση της καφεΐνης και του μπλε φωτός στον εγκέφαλο.

Can anything possibly beat the first coffee of the day? Now it seems, there could be a new kid on the block that threatens to topple the office coffee machine. It’s safe, legal and cheaper than a Starbuck’s. Move over Mr Drinks Dispenser and make way for invigorating power of the Blue Light Bulb!

Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι οι εθελοντές που εκτίθεντο σε μπλε φως εμφάνιζαν καλύτερες επιδόσεις σε τεστ σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου, ενώ έχαναν δυσκολότερα την προσοχή τους συγκριτικά με άλλους.

PET Brain Scan of an Awake Brain: Blue Light of wavelength 460nm switches the brain into 'awake' mode.

«Το μπλε φως φάνηκε να επηρεάζει θετικά μια σειρά από “ρυθμίσεις” του οργανισμού, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται η γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου και η κατάσταση εγρήγορσης» αναφέρουν οι επιστήμονες. Ξεκαθαρίζουν ωστόσο ότι η ώρα έκθεσης στο μπλε φως θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη, καθώς αν κάτι τέτοιο συμβεί κατά τις νυχτερινές ώρες μπορεί να διαταράξει το βιολογικό ρολόι του οργανισμού, προκαλώντας προβλήματα ύπνου.

Φωτεινή μπλε «δύναμη»

Τα νέα ευρήματα έρχονται να προστεθούν σε εκείνα προηγούμενων μελετών σύμφωνα με τα οποία το μπλε φως μπορεί να βελτιώσει γνωστικές ικανότητες όπως π.χ. η μνήμη, η εγρήγορση και ο χρόνος αντίδρασης.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το μπλε φως είναι ικανό να πυροδοτήσει βιολογικές αλλαγές στον οργανισμό και για τον λόγο αυτόν ήδη χρησιμοποιείται στο πλαίσιο ιατρικών θεραπειών.

Πρόσφατα, επιστήμονες από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Χαϊδελβέργης, ανέπτυξαν ένα τεχνολογικά προηγμένο επίθεμα το οποίο μεταδίδει μπλε φως στο σημείο του πόνου, περιορίζοντάς τον.

Από την άλλη πλευρά, μελέτη του Πανεπιστημίου Compultense της Μαδρίτης, η οποία είχε δημοσιευθεί στο επιστημονικό έντυπο «Photochemistry and Photobiology», είχε δείξει ότι η έκθεση στο μπλε φως των LED μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στην όραση μειώνοντας τη διάρκεια ζωής των φωτοϋποδοχέων, των πολύτιμων φωτοευαίσθητων κυττάρων των ματιών μας.

Ο «τρομοκράτης» των τυραννόσαυρων. Dinosaur that terrorised the Tyrannosaurs found

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Siats meekerorum που αποτελούσε τον φόβο και τον τρόμο όλων των ζώων στον πλανήτη πριν την έλευση του T.rex. An illustration of a Siats meekerorum dinosaur. Photo: AFP

Στην έρημο της Γιούτα, ένα από τους «παραδείσους» των παλαιοντολόγων, ανακαλύφθηκαν τα απολιθώματα ενός άγνωστου μέχρι σήμερα είδους δεινοσαύρου. Όπως φαίνεται, πρόκειται για έναν γιγάντιο σαρκοβόρο δεινόσαυρο που προϋπήρχε των τυραννόσαυρων και, σύμφωνα με τους ειδικούς, συνυπήρξε με αυτούς για μικρό χρονικό διάστημα τρομοκρατώντας στην κυριολεξία τους πρώτους τυραννόσαυρους που εμφανίστηκαν στον πλανήτη μας.

Απλά… τρομακτικός

An illustration showing Siats within its ecosystem, eating an Eolambia and intimidating early, small-bodied tyrannosauroids (Lindsay Zanno/Julio Lacerda)

Τα πρώτα ευρήματα του δεινοσαύρου εντοπίστηκαν πριν από 4 χρόνια και τα περισσότερα βρίσκονταν σε μια απόκρημνη δυσπρόσιτη πλαγιά της ερήμου. Χρειάστηκαν δύο χρόνια για να εντοπιστούν όλα τα απολιθώματα που βρίσκονταν εκεί και άλλα δύο χρόνια για να γίνει η μελέτη τους. Την ανακάλυψη έκαναν παλαιοντολόγοι με επικεφαλής ειδικούς του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας και του Μουσείου Φυσικών Επιστημών της Βόρειας Καρολίνας.

Όπως προέκυψε, το άγνωστο μέχρι σήμερα είδος κυριαρχούσε στη Βόρεια Αμερική πριν από περίπου 100 εκατομμύρια έτη, τουλάχιστον 30 εκατομμύρια έτη πριν εμφανιστεί ο Τυραννόσαυρος ρεξ. 

Giant meat eating dinosaur Siats meekerorum. Image by Weldt

Το νέο είδος ονομάστηκε Siats meekerorum που είναι το όνομα ενός τέρατος το οποίο περιγράφουν οι μύθοι των τοπικών αρχαίων φυλών. Το εν λόγω τέρας βέβαια έτρωγε ανθρώπους ενώ ο δεινόσαυρος έτρωγε οτιδήποτε βρισκόταν στο διάβα του, ακόμη και τους πρώτους τυραννόσαυρους που έκαναν την εμφάνισή τους στη Γη.

Σύμφωνα με τους ειδικούς που μελετούν τα απολιθώματα, ο S.meekerorum ξεπερνούσε σε μήκος τα δέκα μέτρα και ζύγιζε περίπου 4 τόνους. Όπως όλοι οι γιγάντιοι σαρκοβόροι δεινόσαυροι, έτσι και αυτός είχε ένα τεράστιο στόμα γεμάτο με κοφτερά δόντια ορισμένα εκ των οποίων είχαν μήκος 20 εκατοστά!

«Ήταν ένα κολοσσιαίο σαρκοβόρο και, όπως προκύπτει ,μπαίνει κατευθείαν στη δεύτερη θέση της λίστας των μεγαλύτερων σε μέγεθος θηρευτών που έχουν εμφανιστεί στη Γη, πίσω μόνο από τον T.rex» αναφέρει η Λίντσεϊ Ζάνο, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Τα πρώτα «φώτα» του Γαλαξία κρύβουν... σκοτεινά μυστικά. Hubble views an old and mysterious cluster

To Messier 15 εξακολουθεί να φωτοβολεί στον Γαλαξία και οι νέες εικόνες του μπορεί να βοηθήσουν τους επιστήμονες να μάθουν περισσότερα για τις μαύρες τρύπες. This cluster of stars is known as Messier 15, and is located some 35 000 light-years away in the constellation of Pegasus (The Winged Horse). It is one of the oldest globular clusters known, with an age of around 12 billion years. Both very hot blue stars and cooler golden stars can be seen swarming together in the image, becoming more concentrated towards the cluster's bright centre. Messier 15 is one of the densest globular clusters known, with most of its mass concentrated at its core. As well as stars, Messier 15 was the first cluster known to host a planetary nebula, and it has been found to have a rare type of black hole at its centre. This new image is made up of observations from Hubble's Wide Field Camera 3 and Advanced Camera for Surveys in the ultraviolet, infrared, and optical parts of the spectrum. Credit: NASA, ESA

Δημιουργήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με τον γαλαξία μας και ήταν από τα πρώτα που έλαμψαν σε αυτόν φωτίζοντας τον στο Σύμπαν. Πρόκειται για το σφαιρωτό αστρικό σμήνος Messier 15 που έχει ηλικία 12 δισ. έτη. 

This video sequence begins with a zoom through the constellation of Pegasus (The Winged Horse), finishing with Hubble observations of Messier 15, one of the oldest and densest globular clusters known. This glittering cluster contains over 100 000 stars, as well as something more exotic and mysterious at its core: a rare type of black hole. Credit: NASA, ESA, Digitized Sky Survey 2, Nick Risinger

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έστρεψε τον φακό του εκεί και κατέγραψε νέες εικόνες που δείχνουν το σμήνος αυτό να εξακολουθεί να λάμπει και να φωτίζει τον Γαλαξία. Στο σμήνος αυτό υπάρχει μια «παράξενη» μελανή οπή και οι νέες εικόνες αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία για αυτές.

Τα σφαιρωτά σμήνη

Σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία σχετικώς πυκνή συγκέντρωση αστέρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του. Οι αστέρες που αποτελούν τα σφαιρωτά σμήνη είναι ισχυρώς δεσμευμένοι από τη βαρύτητα του κάθε σμήνους, πράγμα που δίνει στα σμήνη αυτά το σφαιρικό τους σχήμα.

Η μελέτη των σφαιρωτών αστρικών σμηνών είναι εξαιρετικά σημαντική για να συνθέσουν οι επιστήμονες το παζλ των κοσμικών διεργασιών που οδήγησαν στη μαζική παραγωγή άστρων στο πρώιμο Σύμπαν η οποία σηματοδότησε τη δημιουργία των γαλαξιών.

Βρέθηκε αρχαίο κρασί, ηλικίας 3.700 ετών, σε κελάρι. Team finds one of civilization's oldest wine cellars

These 3,700-year-old jars were discovered in an ancient palatial wine cellar unearthed by researchers at Tel Kabri in July 2013. The team worked in day and night shifts to excavate a total of 40 intact vessels during its six-week dig. Credit: Eric H. Cline, George Washington University

Αμερικανοί και Ισραηλινοί αρχαιολόγοι εντόπισαν ένα κελάρι ηλικίας 3.700 ετών που αποτελούσε τμήμα ανακτόρου αρχαίων Καναανιτών στη περιοχή Ναχαρίγια στο βόρειο Ισραήλ. Μέσα στους αμφορείς εντός του κελαριού βρέθηκε -κυριολεκτικά- πεπαλαιωμένο (κόκκινο, αλλά και πιθανώς λευκό) κρασί που οι επιστήμονες εικάζουν πως χρησιμοποιείτο ως εκλεκτό ποτό στα πολυτελή συμπόσια που διοργάνωνε ο άρχοντας που διέμενε στο ανάκτορο.

Ο αρχαιολόγος Ζαχ Ντάνσετ καθαρίζει αμφορείς στη περιοχή Ναχαρίγια. Στο αρχαίο κρασί βρέθηκαν ίχνη από μέλι, μέντα, κέδρο, ρετσίνι και κανέλλα, που χρησιμοποιούντο ως αρωματικά.

«Δεν είναι ακριβώς το κρασί που κάποιος από εμάς περιμένει πως θα πιεί στο σπίτι του, μετά από μια δύσκολη ημέρα στη δουλειά», τονίζει ο αρχαιολόγος του πανεπιστημίου του Μπραντέις, Αντριου Κοχ, επισημαίνοντας πως στο μείγμα των συστατικών του ηδύποτου αυτού βρέθηκαν ίχνη από μέλι, μέντα, κέδρο, ρετσίνι και κανέλλα.

«Η ανακάλυψη αυτή καταδεικνύει πόσο εκλεπτυσμένες ποικιλίες κρασιών παρασκεύαζαν στην περιοχή αυτή από την αρχαιότητα», σημειώνει ο Ερικ Κλάιν του πανεπιστημίου Τζορτζ Ουάσινγκτον προσθέτοντας πως βρέθηκαν περίπου 40 αμφορείς χωρητικότητας 60 λίτρων, χωρίς να αποκλείει το ενδεχόμενο στο μέλλον να βρεθούν κι άλλοι σε κάποιο, ανεξερεύνητο ακόμη, μέρος του παλατιού κάτω από τη γη.

Κρασί των 4.200 ετών ανακαλύφθηκε στο πλαίσιο ανασκαφής του 3ου προγράμματος ελληνογαλλικής συνεργασίας που άρχισε το 2008. Ειδικότερα εργασίες ανασκαφής έχουν ξεκινήσει συστηματικά από το 1960 μέχρι το 1975, υπήρξε μια δεύτερη φάση από το 1986 έως 2000 και το 2008 έχει αρχίσει το πρόγραμμα που είναι σε εξέλιξη μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, ο προϊστορικός  οικισμός των Φιλίππων, που έχει το τοπωνύμιο  Ντικιλί Τας, είναι ένας μεγάλος προϊστορικός οικισμός και πολύ σημαντικός στον ελληνικό χώρο και στα Βαλκάνια γενικότερα. Και η στρωματογραφία του και τα στοιχεία για την εξέλιξη του πολιτισμού από την νεολιθική εποχή μέχρι και την ύστερη εποχή του χαλκού, αντιπροσωπεύεται στις ανασκαφές και στα ευρήματα που έχουν βγει στο φως μέχρι τώρα. Είναι δηλαδή μία από τις καλύτερα ανασκαμμένες προϊστορικές θέσεις της Ελλάδας. Τα στοιχεία που έχει προσφέρει για την τεχνολογία, τη διατροφή, τις ασχολίες των ανθρώπων και τις δοξασίες της  πίστης είναι πολύ πλούσια.

Δεν φημίζεται όμως μόνο η Μέση Ανατολή για το αρχαίο της κρασί.

Στον προϊστορικό οικισμό του Ντικιλί-Τας ανακαλύφθηκαν τα παλαιότερα δείγματα κρασιού που έχουν καταγραφεί έως και σήμερα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χρονολογούνται το 4.200 π.Χ. και ανατρέπουν τα δεδομένα που υπήρχαν έως και πρόσφατα για τη ζωή των ανθρώπων κατά τη νεολιθική περίοδο. Οι πρώτες ενδείξεις είχαν βρεθεί ήδη στο προηγούμενο ανασκαφικό πρόγραμμα  το 1990 περίπου. Τότε είχαν περισυλλεγεί  από την επίχωση οι πρώτοι σπόροι σταφυλιών. Στο συγκεκριμένο σημείο όμως που είχαν βρεθεί αυτές οι ενδείξεις δεν είχαν ολοκληρωθεί οι έρευνες. Οι επιστήμονες είχαν την ιδέα ότι κάτι συμβαίνει και έθεσαν ως στόχο να το ανακαλύψουν σε επόμενη ανασκαφή. Έτσι και έγινε και, «έγινε δυνατόν να το επιτύχουμε τώρα. Αυτά είναι καινούρια στοιχεία αδημοσίευτα επιστημονικά. Πρόκειται πολύ σύντομα να βγουν σε επιστημονικά περιοδικά. Αυτοί οι απανθρακωμένοι καρποί σταφυλιών, σταφύλια πατημένα που έχουν μείνει οι σπόροι μαζί με τις φλούδες και έχουν διατηρηθεί ως στέμφυλα δηλαδή τα τσίπουρα που λέμε». Αυτά διατηρήθηκαν επί 6.000 χρόνια, σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου,  η οποία εξήγησε από πού και με ποια ευρήματα πιστοποιείται η ύπαρξη του κρασιού «Είναι ένας συνδυασμός ενδείξεων.

Το γεγονός ότι αυτά τα απανθρακωμένα υπολείμματα βρέθηκαν σε μεγάλη συγκέντρωση μέσα σε αγγεία σημαίνει ότι τα είχαν αποθηκεύσει, δεν ήταν δηλαδή πεταμένα. Και τα αγγεία αυτά ήταν μέσα σε ένα σπίτι, στο περιβάλλον ενός νεολιθικού σπιτιού. Είναι σαφώς πάνω στο δάπεδο στο εσωτερικό ενός νεολιθικού σπιτιού που γνωρίζουμε πλέον καλά τη μορφή του, τα όρια του και όλη την οικοσκευή. Τα στέμφυλα λοιπόν μέσα σε πήλινα αγγεία μας οδηγούν στην ένδειξη ότι ήδη οι άνθρωποι είχαν πατήσει τα σταφύλια και είχαν πάρει τον χυμό.

Πριν από λίγο καιρό ανακαλύφθηκε το αρχαιότερο δείγμα οίνου που έχει βρεθεί ποτέ σε ανασκαφές στην Ευρώπη, με ηλικία 6.200 ετών και μάλιστα σε ελλαδικό έδαφος, στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων κοντά στη Δράμα. Τα υπολείμματα κρασιού βρέθηκαν πάνω σε αρχαία κεραμικά στην οικία 1 του προϊστορικού οικισμού Ντικιλί Τας και χρονολογούνται στο 4.200 π.Χ. Επίσης, ανακαλύφθηκαν απανθρακωμένα κουκούτσια σταφυλιού μαζί με δέρματα που χρησιμοποιήθηκαν για το πάτημα των σταφυλιών.

Ο οικισμός κατοικείτο από το 6.500 π.Χ., σύμφωνα με τους αρχαιολόγους της κοινής ελληνογαλλικής ανασκαφής που ξεκίνησε το 2008.

Θεσσαλονίκη: Πάνω από 100.000 τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Μετρό. Thessaloniki: Metro Construction Reveals Over 100,000 Archaelogical Findings

Working ahead of the rail construction drills, archaeologists have recovered over 100,000 objects in the area, including over 50,000 coins. Vessels, lamps, vials and jewels of various types have also been found — in keeping with the area’s trading character — in addition to 2,500 graves of Hellenistic and Roman times.

Ξεπερνούν τις 104.000 τα κινητά αρχαιολογικά ευρήματα (νομίσματα, αγγεία, λυχνάρια, κοσμήματα από χρυσό, χαλκό, άργυρο, κεραμικά, γυάλινα κ.ά.) που εντόπισαν οι αρχαιολόγοι της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια των επταετών, μέχρι σήμερα, ανασκαφικών εργασιών τους στους τέσσερις (από τους αρχικά επτά) σταθμούς του Μετρό της Θεσσαλονίκης.

Despina Makropoulos, the president of the 9th Ephorate of Byzantine Antiquities, talked about the history of these four metro stations and the findings, during a lecture at the archaeological museum of the city, on Monday.

Ως «ανακεφαλαίωση των αρχαιολογικών πεπραγμένων στη διάρκεια των εργασιών διάνοιξης του Μετρό στη Θεσσαλονίκη» χαρακτήρισε η διευθύντρια της 9ης ΕΒΑ Δέσποινα Μακροπούλου τη διάλεξη με θέμα: «Διαδρομή δεκάξι αιώνων με το μετρό από το Βαρδάρη ως το Συντριβάνι ή από τη Χρυσή Πύλη ως την Κασσανδρεωτική. Οι Σταθμοί διηγούνται» που έδωσε το βράδυ της Δευτέρας, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.

Στη διήγησή τους, διά στόματος της αρχαιολόγου και παρουσία εκατοντάδων ακροατών, που κατέκλυσαν την αίθουσα «Μανόλης Ανδρόνικος» αλλά και ολόκληρο το χώρο υποδοχής του Αρχαιολογικού Μουσείου, οι σταθμοί «μίλησαν» για τη Χρυσή Πύλη και την πύλη του Βαρδαρίου (Σταθμός Πλατείας Δημοκρατίας και Διακλάδωση προς Σταυρούπολη) και τη διαχρονία της χρήσης τους επί έξι και πλέον αιώνες (νεκροπόλεις, δρόμοι, είσοδος στην πόλη, πιθεώνες, νεκροταφεία από τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια ως την τουρκοκρατία, τους μουσουλμανικούς τάφους και τα χάνια).

 Byzantine public building at Thessaloniki subway stop.

Τα χρονικά αλλά και... γεωγραφικά (μικρότερα αυτά) άλματα συνεχίστηκαν με αναφορές στο σταθμό Συντριβανίου -ανατολικότερα και κοντά στη λεγόμενη Κασσανδρεωτική πύλη- με τον εντοπισμό, το 2009, της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής και τελικά την απόφαση για καταγραφή και κατάχωσή της.

«Σταθμός Αγίας Σοφίας»

She talked about the station of Agia Sofia and the discovery of Decoumanous Maximous (avenue of the ancient years) of which only the northern part was excavated as the southern is covered by the current Platia Makedonomahon. 

Η διήγηση των σταθμών έκανε μια μεγαλύτερη «στάση» στο «σταθμό Αγίας Σοφίας» του μετρό (σε απόσταση μόλις 370 μέτρων από τον πολυσυζητημένο σταθμό Βενιζέλου, επί της σημερινής οδού Εγνατία) με αναφορές στη Λεωφόρο της Αρχαιότητας (την λεγόμενη Decoumanus Maximous) που αποκαλύφθηκε σε μήκος τουλάχιστον 72,80μ. αλλά μόνο το νότιο τμήμα της, καθώς το βόρειο δεν ανασκάφηκε και καλύπτεται από τη σημερινή πλατεία Μακεδονομάχων.

This was the heart of the city, the crossroads that the main public buildings, smaller retail structures and the public market clustered around for centuries. The daily life of Thessalonians is literally inscribed into the stone. The marble slabs of the road are marked by wheel ruts from years of cart travel and some of them have children’s board games etched into the surface, a kind of permanent hopscotch pitch. The headlines are calling it Thessaloniki’s Pompeii because apparently any extensive ruin of an ancient city is a Pompeii now, but what’s great about this discovery is not that it’s frozen in time, but rather an illustration of many phases the city went through from ancient Greece, to Roman rule to Byzantine and up to the present considering that the modern Egnatia street up top follows the path of the Roman decumanus below.

Η οδός, στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες και οριοθετημένη από μαρμάρινα κράσπεδα, λίγο πριν από τη συμβολή της με την κάθετη οδό στο ύψος της σημερινής Αγίας Σοφίας, διευρύνεται διαμορφώνοντας πλακόστρωτη πλατεία με κρήνη για να ξεδιψούν περαστικοί και περίοικοι. Τη μνημειακή μορφή του δρόμου συμπληρώνει κιονοστοιχία, από την οποία ορατός, σήμερα, είναι ο ισχυρός στυλοβάτης, που σώζει επτά βάσεις κιόνων του 4ου και 6ου αι., οριοθετεί τον οδικό άξονα στα νότια και τον χαρακτηρίζει ως via colonnata.

 The sewer pipe ran alongside the main road.

Από τα κτίρια της νότιας οικοδομικής γραμμής των παλαιοχριστιανικών χρόνων εντοπίστηκαν μόνον οι όψεις τους και κάποια θυραία ανοίγματα καθώς και ίχνη από την εβραϊκή συνοικία που κάηκε στην πυρκαγιά του 1917. 

«Σταθμός Βενιζέλου»

Recent rescue excavations conducted by the Greek Archaeological Service at the historical centre of Thessaloniki, Greece, for the construction of the underground railway network, revealed significant evidence of the city’s urban life from the 4th–9th centuries: the monumental gate at the crossroads of the marble paved avenue (76 m in length), framed by public buildings, with the road leading to the harbour. These extraordinary finds constitute a unique evidence of the social, commercial, and everyday life in early Byzantine Thessaloniki. A controversy has erupted between archaeologists and city authorities who want a metro station combined with a subterranean museum including all those findings and the company of “Attiko metro” and the government from the other side who say the two cannot exist together.This picture taken on April 15, 2013, shows the remains of shops, workshops and public buildings dating from the 6th-9th centuries AD [Credit: AFP/Sakis Mitrolidis]

Αναλυτικότερη, σαφέστερη και πλέον εντυπωσιακή, εξαιτίας των εντυπωσιακών ευρημάτων της, υπήρξε η «διήγηση» του «σταθμού Βενιζέλου».

Thessaloniki ancient ruins at subway stop. A section of ancient Thessaloniki discovered during subway construction in 2006 and threatened with removal to accommodate the state company in charge of building the rail will remain in place where it was found. This is a big turn-around from four months ago when the ancient remains were slated to be moved far out of the way to make station construction easier.

«Εδώ, ο σταθμός σχεδιάστηκε πάνω στο αιώνιο σταυροδρόμι της πόλης» είπε στη διάλεξή της η κ. Μακροπούλου. Η ανασκαφή, σε έκταση 1600 τ.μ., έδωσε όλα τα απαιτούμενα στοιχεία για τη διαχρονία του σταυροδρομιού: την περίφημη Decumanus Maximus.

One of the central features of the ruins is a 76m section of the city's main paved road (decumanus) which was found in excellent condition.

«Decumanus» ονόμαζαν τις ρωμαϊκές οδούς που ήταν προσανατολισμένες από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνήθως κοσμούνταν στην αρχή και το τέλος του από πλατείες ενώ cardo τις καθέτους οδούς με κατεύθυνση από το βορρά προς το νότο. Στην περίπτωση των αποκαλύψεων του σταθμού Βενιζέλου, decumanus ήταν η σημερινή οδός Εγνατία (μετατοπισμένη σήμερα προς τα βόρεια) και cardo η οδός Βενιζέλου (ή Σαμπρή Πασά της περιόδου της τουρκοκρατίας). Οι δυο οδοί (εντοπίστηκαν στην ακριβή διασταύρωσή τους) αποκαλύφθηκαν σε πλάτος 7,80 και 4,50 μέτρων αντίστοιχα, μαρμαροστρωμένες με ίχνη σε πολλά σημεία των αμαξοτροχών.

Alongside the decumanus are the remains of shops, workshops and public buildings dating from the 6th-9th Centuries AD.

Γύρω από τους δρόμους εκτείνονται πυκνοδομημένα οικοδομικά τετράγωνα, που συνιστούν γειτονιές της βυζαντινής αγοράς της πόλης. Καταστήματα και εργαστήρια προσανατολίζονται με ανοιχτούς προς το δρόμο χώρους για την έκθεση των προς πώληση προϊόντων. Πληθώρα μικροαντικειμένων και κοσμημάτων, όπως επιστήθιοι σταυροί, γυάλινα και χάλκινα βραχιόλια, χάλκινα κυρίως και σπανιότερα ασημένια δακτυλίδια, μαρτυρούν τον διαχρονικά εμπορικό χαρακτήρα της περιοχής, με έμφαση κυρίως στον τομέα της αργυροχρυσοχοΐας.

Δεν είναι τυχαίο, όπως τόνισε η κ. Μακροπούλου ότι ακόμη και σήμερα υπάρχει πληθώρα καταστημάτων χρυσοχοΐας στην Εγνατία οδό, ούτε και η ... ανεύρεση υδραργύρου, που χρησιμοποιούνταν στην αργυροχρυσοχοΐα.

The marble-paved avenue formed a crossroads with the road (cardo) leading to the harbour. The columns were built by metro excavators.

Στη διάλεξη έγινε αναφορά στους σεισμούς του 6ου αλλά και του 9ου αιώνα, που ουσιαστικά καταργούν τη Μεγάλη Λεωφόρο και τη μετατρέπουν σε στενό οθωμανικό σοκάκι μετά τον 10ο αιώνα.

«Όχι» στην απόσπαση

Archaeological organizations responded to the ministerial decree with swift and public outrage. Polyxeni Veleni, the Director of the 16th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities, described it poetically: “It is our Parthenon. Would you like to see Parthenon on Mount Taygetus?” (That’s a mountain on the south Peloponnese between Sparta and Kalamata, about 100 miles southwest of Athens.) The municipal leaders of Thessaloniki agreed. The city already lost much of its ancient history to hasty development after World War II, and thus the second most important city in the Byzantine Empire after Constantinople has little of its illustrious past to show for it. This discovery is a window into that history, and it’s not the kind of find that can be dug up and shipped to a museum. It’s like a core sample of the city, a large section that preserves 83 yards of the 3rd century A.D. Roman marble-paved main street built over the Greek one from 300 B.C. that passed through the center of the city, the remains of buildings, columns, foundations from the 6th through the 9th centuries A.D., a monumental Roman-era gate and pieces of large public buildings from the 7th century that are rare finds anywhere in the Byzantine world.

Στη διάλεξη έγινε λόγος και για τη «λάθος», όπως χαρακτηρίστηκε, αρχική απόφαση του ΚΑΣ για την απόσπαση, φύλαξη και στο μέλλον έκθεση σε άλλο χώρο των ευρημάτων, για τις 12.500 υπογραφές Ελλήνων και ξένων επιστημόνων και πολιτών υπέρ της «ιστορικής αναγκαιότητας συνύπαρξης (και όχι απόσπασης) των αρχαίων με το σύγχρονο μετρό».

Demonstrators protest outside the construction site of a new subway station in Thessaloniki, Greece, on Monday Oct. 7 2013. Some 200 people, including many state-employed archaeologists, have protested Greek government plans to dig up a large section of an ancient Roman road, and move it elsewhere, to make way for a new subway station. Holding a banner reading "Culture is not business," the demonstrators outside the construction site at the center of the northern city of Thessaloniki are calling for the stone road to be incorporated into the subway station. (AP Photo Nikolas Giakoumidis)

«Πράγματι, οι εργασίες για τη διάνοιξη του μετρό έγιναν η αφορμή για να μάθουμε πολλά για την πόλη μας. Αλλά και για να μεριμνήσουμε για τη διάσωσή τους. Θέλουμε να κτίσουμε το μέλλον μας πάνω στη γνώση του ιστορικού παρελθόντος αλλά όχι πάνω στο πτώμα του» κατέληξε η κ. Μακροπούλου καταχειροκροτούμενη.

Demonstrators protest outside the construction site of a new subway station in Thessaloniki, Greece, on Monday Oct. 7 2013. Some 200 people, including many state-employed archaeologists, have protested Greek government plans to dig up a large section of an ancient Roman road, and move it elsewhere, to make way for a new subway station. Holding a banner reading "Culture is not business," the demonstrators outside the construction site at the center of the northern city of Thessaloniki are calling for the stone road to be incorporated into the subway station. (AP Photo Nikolas Giakoumidis)

Την εκδήλωση-διάλεξη διοργάνωσε το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τον Σύλλογο Αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ «ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ».

Tο φινλανδικό θαύμα στην Παιδεία. The Finnish miracle in Education

"This is what we do every day," says Kirkkojarvi Comprehensive School principal Kari Louhivuori, "prepare kids for life." (Stuart Conway)

Δεκαετίες ολόκληρες αιωρείται στην ελληνική (και όχι μόνο) κοινή γνώμη η ακαθόριστη άποψη ότι στη Σκανδιναβία η εκπαίδευση είναι πολύ καλή.

Όταν όμως άρχισαν να δημοσιοποιούνται ευρύτερα τα αποτελέσματα του προγράμματος PISA (Programme for International Student Assessment - Πρόγραμμα Διεθνούς Aξιολόγησης των Σπουδαστών) κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας, το όνομα της Φινλανδίας βρέθηκε στα χείλη αλλά και τις γραφίδες πολλών.

Author Lynnell Hancock says that an attitude of doing "whatever it takes" drives not only Kirkkojarvi principal Kari Louhivuori, shown here, but also Finland's 62,000 other professional educators in 3,500 public schools from Lapland to Turku. (Stuart Conway)

Oι εντυπωσιακές επιδόσεις των Φινλανδών μαθητών και φοιτητών προκάλεσαν αίσθηση σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο και δικαιολογημένα έστρεψαν την προσοχή στο εκπαιδευτικό σύστημα της «Xώρας των Xιλίων Λιμνών».

Finland ranks near the top in reading, science and math. Chart Resources: Programme for International Student Assessment Test Scores; Infographic by 5W Infographics

Πόσο μάλλον που οι ανά τριετία έρευνες του προγράμματος PISA διενεργούνται από τον OOΣA σε σαράντα ανεπτυγμένες χώρες, σε 15χρονους μαθητές και με πολύ μεγάλα δείγματα (π.χ. στη Φινλανδία εξετάστηκαν 6.235 μαθητές από 197 σχολεία), οπότε είναι κανείς βέβαιος ότι δεν έχουμε να κάνουμε με τα αποτελέσματα κάποιας τρέχουσας δημοσκόπησης, αλλά με σοβαρή επιστημονική έρευνα.

"Play is important at this age," says veteran Kirkkojarvi teacher Maija Rintola with a few of her twenty-three 7- and 8-year-old first graders. "We value play." Children in Finland spend less time in classrooms and more time playing than American students. (Stuart Conway)

Tάξεις - Kοινωνικές κυψέλες

H Φινλανδία έχει εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, όπως και η Eλλάδα. Oι αρχές όμως που διαπερνούν τη φινλανδική εκπαιδευτική αντίληψη διαφέρουν ριζικά. Bασίζονται στις παιδαγωγικές αρχές του Γάλλου Σελεστίν Φρενέ - να μαθαίνουν τα παιδιά κάνοντας πράγματα μέσα σε πλαίσιο κοινότητας. Στην πράξη αυτό μεταφράζεται στο ότι από την πρώτη κιόλας τάξη του Δημοτικού οι μικροί μαθητές συμμετέχουν σε πληθώρα δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής.

Fred Dervin teaching in vivid and interesting way. What Can We Learn from the Finnish Miracle of Education?——Teaching Chinese in Finland is the new course for the Chinese language teachers in Finland to be conducted in 2013. The course introduces innovative and practical ideas to teach Chinese in Finland. The Finnish education is now known worldwide for its excellent results in most international rankings, especially in PISA studies. The course on teaching Chinese in Finland is designed by Professor Fred Dervin from the Faculty of Behavioural Sciences, the Department of Teacher Education at University of Helsinki. 

Xρησιμοποιούν ελάχιστα βιβλία, δεν ενθαρρύνεται καθόλου η παθητική απομνημόνευση, δεν απαιτείται από τα παιδιά να είναι καρφωμένα στο θρανίο. Mπορούν να περιφέρονται στην τάξη, να ζητούν πληροφορίες από τον δάσκαλο, να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους. Yπό την καθοδήγηση του δασκάλου τα παιδιά αποφασίζουν τι θα κάνουν κάθε εβδομάδα και υλοποιούν μόνα τους, με τους δικούς τους ρυθμούς, τα καθήκοντα που αυτά αποφάσισαν.

Helsinki's Siilitie schoolteacher Aleksi Gustafsson, with first graders taking his measure, developed his "outdoor math" curriculum at a free workshop for teachers. "It's fun for the children to work outside," he says. "They really learn with it." (Stuart Conway)

Δεν κάνουν απλώς πάμπολλες εκδρομές εκτός σχολείου σε χώρους διαφόρων δραστηριοτήτων αλλά και εναλλάσσονται σε ομάδες που συμμετέχουν σε όλες ανεξαιρέτως τις δουλειές που σχετίζονται με το σχολείο: βοηθούν στην κουζίνα, τακτοποιούν βιβλία στη βιβλιοθήκη, φροντίζουν τα λουλούδια και τα φυτά που υπάρχουν στη σχολική αυλή, συμμετέχουν στον διαχωρισμό για ανακύκλωση των απορριμμάτων του σχολείου...

Finland's schools have not always been so freewheeling. Timo Heikkinen, who is principal of the Kallahti school in Helsinki, shown here, remembers a time when most of his high-school teachers simply dictated to the open notebooks of compliant children. (Stuart Conway)

Mάλιστα στις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά δεν καθοδηγούνται από τους δασκάλους τους, αλλά από το μη εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου: μαγείρους, κηπουρούς, καθαρίστριες, γραμματέα... Έτσι τα παιδιά αναπτύσσουν αισθήματα σεβασμού προς τη δουλειά όχι μόνο των δασκάλων τους, αλλά και όλων των εργαζομένων.

«H ευθύνη για την εκπαίδευση των παιδιών μοιράζεται εξίσου σε όλους και αποφεύγονται μη αναγκαίες ιεραρχικές δομές μεταξύ του προσωπικού», σημειώνει χαρακτηριστικά φυλλάδιο του φινλανδικού υπουργείου Eξωτερικών που αναφέρεται στο θέμα, παρουσιάζοντας τη νοοτροπία που διαπερνά αυτή την πολιτική.

Στην υπηρεσία όλων 

Three wars between 1939 and 1945 left Finland deeply in debt. Still, says Pasi Sahlberg, "we managed to keep our freedom." (Stuart Conway)

Tα φινλανδικά σχολεία βρίσκονται εξαρχής στην υπηρεσία των πολιτών. Mορφώνουν τα παιδιά, αλλά διευκολύνουν και τους γονείς. Eίναι φυσικά δημόσια σχεδόν στην ολότητά τους. Xρηματοδοτούνται από τους δήμους ή το κράτος. Eίναι ολοήμερα, εφοδιασμένα με παιδότοπους, παιδικές χαρές και φυσικά το αναγκαίο προσωπικό για την επίβλεψη των παιδιών μέχρι να γυρίσουν οι γονείς από την εργασία τους και να τα πάρουν σπίτι.

Όλα ανεξαιρέτως τα σχολεία (συμπεριλαμβανομένου του αντίστοιχου Λυκείου) της Φινλανδίας παρέχουν δωρεάν ζεστό φαγητό το μεσημέρι στους μαθητές. Δωρεάν είναι και όλα τα βασικά υλικά για την εκπαίδευση (βιβλία, τετράδια, μολύβια κ.λπ.), ενώ δωρεάν γίνεται και η μεταφορά στο σχολείο όλων των παιδιών που ζουν μακριά ή παρουσιάζουν κινητικά προβλήματα.

Tα φινλανδικά σχολεία είναι επίσης ανοιχτά στην τοπική κοινωνία. Oι γονείς είναι ευπρόσδεκτοι στις σχολικές δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν με τις γνώσεις ή την τέχνη τους - ένας πατέρας δημοσιογράφος π.χ. μπορεί να πάει στο εργαστήριο που τα παιδιά φτιάχνουν ανά ομάδα το δικό τους περιοδικό και να τους πει πώς να το κάνουν καλύτερο ή μία μητέρα που γνωρίζει ραπτική, πλέξιμο ή κέντημα είναι καλοδεχούμενη στην αντίστοιχη ομάδα για να δείξει στα παιδιά πώς να ράβουν, να πλέκουν ή να κεντούν.

Oι τοπικές αρχές είναι επίσης υποχρεωμένες να παράσχουν τη βασική εκπαίδευση ακόμη και στα παιδιά που λόγω βαριάς ασθένειας ή αναπηρίας δεν μπορούν να πάνε στα κανονικά γενικά σχολεία, ακόμη και αν χρειάζεται να τους στείλουν δάσκαλο στο σπίτι.

Δρόμοι διαρκώς ανοιχτοί 

Mετά την εννιάχρονη υποχρεωτική βασική εκπαίδευση, περίπου οι μισοί μαθητές κατευθύνονται στο Λύκειο και άλλοι τόσοι στα επαγγελματικά σχολεία. Mόλις το 6% των Φινλανδών μαθητών σταματάει την εκπαίδευσή του με την ολοκλήρωση της φοίτησης στο εννιάχρονο σχολείο γενικής παιδείας. Oύτε και τρέχουν όμως όλοι στο Γενικό Λύκειο, όπως εδώ. Mόνο οι μισοί.

Στη βασική και μέση εκπαίδευση οι Φινλανδοί δίνουν εξαιρετική έμφαση στις γλώσσες, με την πρώτη ξένη γλώσσα να διδάσκεται υποχρεωτικά από την τρίτη Δημοτικού και τη δεύτερη από την πρώτη Γυμνασίου το αργότερο. Mέχρι να τελειώσουν το Λύκειο, όσοι μαθητές θέλουν μπορούν να έχουν μάθει έως και έξι(!) γλώσσες.

Όσο για τα παιδιά μεταναστών, αρκεί να μπορούν να σχηματίσουν μια μικρή, ολιγομελή ομάδα και ο δήμος, με δικά του φυσικά έξοδα, είναι υποχρεωμένος να παρέχει εκπαίδευση και στη γλώσσα τους δύο φορές την εβδομάδα. Στο Eλσίνκι π.χ. όπου υπάρχουν 2.600 παιδιά μεταναστών, τέτοια μαθήματα γίνονται σε περίπου 40 γλώσσες.

Aκόμη μεγαλύτερη προσοχή δίνουν οι Φινλανδοί σε θέματα θρησκείας. Aρκεί να υπάρξουν τρία και μόνο παιδιά σε μία τάξη από κάποια θρησκεία για να διδάσκονται το μάθημα των Θρησκευτικών στη θρησκεία τους και αποκλειστικά σε αυτήν. Θρησκευτικά δεν διδάσκονται επίσης καθόλου στα παιδιά που οι γονείς τους δεν το επιθυμούν. Tα παιδιά αυτά διδάσκονται Hθική και Διαπροσωπικές Σχέσεις όλα τα χρόνια της βασικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

«Εκτόπισαν» την ιδιωτική εκπαίδευση 

H τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίζεται σε Πανεπιστήμια και Πολυτεχνεία. Kαθώς ο αριθμός των υποψηφίων υπερβαίνει τις θέσεις σε αυτά, το κάθε AEI επιλέγει τους φοιτητές που θα δεχθεί είτε μόνο με τους βαθμούς του Λυκείου είτε με συνδυασμό βαθμών Λυκείου και επιμέρους εισαγωγικών εξετάσεων για το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο ή Πολυτεχνείο. H εθνική στρατηγική της Φινλανδίας πάντως συνίσταται στο να προσφέρει τη δυνατότητα ανώτατης εκπαίδευσης στα δύο τρίτα της κάθε ηλικιακής ομάδας.

Tα AEI παραμένουν ανοιχτά και για παιδιά που έχουν στραφεί στα επαγγελματικά Λύκεια, μέσα από κάποιες διαδικασίες. Tο τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών είναι, όπως με εμφανή υπερηφάνεια τονίζει το φινλανδικό υπουργείο Eξωτερικών, ότι «χάρη στην υψηλή ποιότητα του σχολικού συστήματος γενικής παιδείας του δημόσιου τομέα, η Φινλανδία δεν έχει εμπορική αγορά στη βασική εκπαίδευση, ενώ και στα άλλα επίπεδα και στους άλλους τομείς η εμπορική παροχή εκπαίδευσης είναι σχετικά μικρή συγκρινόμενη με πολλές άλλες δυτικές χώρες».

Προφανώς καθόλου δεν αρέσουν στον OOΣA, προπύργιο του νεοφιλελεύθερου δογματισμού, ούτε τα συμπεράσματα των Φινλανδών ούτε τα επιτεύγματα της δημόσιας εκπαίδευσης της Φινλανδίας, την υπεροχή των οποίων αναγκάζεται να πιστοποιεί ο ίδιος ο OOΣA!

Του Γιώργου Δελεαστίκ

Πηγή: imerisia.gr