Πολιτικός τρόμος και κοινωνική παρακμή στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Political terror and social decadence in Europe between the Wars

Σολομών Νικρίτιν, «Μνημείο» 1930, ΚΜΣΤ- συλλογή Κωστάκη. Solomon Nikritin, "Monument", 1930, SMCA-Costakis Collection. The exhibition “Solomon Nikritin – George Grosz: Political terror and social decadence in Europe between the Wars”, curated by Lutz Becker and Maria Tsantsanoglou is opening on June 4, 2014, at the State Museum of Contemporary Art – Moni Lazariston, in Thessaloniki. It will show works of George Grosz and Solomon Nikritin.

Το «θηριοτροφείο» της βερολινέζικης καθημερινότητας του Μεσοπολέμου, τα ιδιαίτερα «μνημεία» μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο στη Ρωσία (1919-1920), δύο σημαντικοί καλλιτέχνες , ο ανερχόμενος ναζισμός στη Γερμανία, η σταλινική απολυταρχία, οι άνθρωποι σε σύγχυση και απόγνωση και μια κοινωνία σε παρακμή, είναι οι άξονες της νέας έκθεσης του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη στη Μονή Λαζαριστών που φέρει τον τίτλο «Σολομών Νικρίτιν - Τζορτζ Γκρος. Πολιτικός Τρόμος και Κοινωνική Παρακμή στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Σχέδια και Χαρακτικά» και θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 4 Ιουνίου, στις 20:30.

George Grosz, Twilight from Ecce Homo, 1922. Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid. ‘What I saw made me loathe most of my fellow men; everything I could say has been recorded in my drawings’, wrote George Grosz in order to explain the prints that present a monstrous menagerie of Berlin characters.

«Αυτά που έβλεπα με έκαναν να νιώσω μεγάλη αποστροφή για τους περισσότερους από τους συνανθρώπους μου. Όλα όσα θα μπορούσα να πω έχουν αποτυπωθεί στα σχέδιά μου», έγραψε ο Τζορτζ Γκρος για να εξηγήσει τα χαρακτικά του που απεικονίζουν ένα τρομακτικό «θηριοτροφείο» που απαρτίζεται από διαφορετικούς ανθρώπινους χαρακτήρες της βερολινέζικης καθημερινότητας.

 Τζορτζ Γκρος, «Ο υποχόνδριος Otto Schmalhausen», 1921.

Φανατικός πολέμιος του ναζιστικού καθεστώτος, ο Γκρος αποτυπώνει την ασχήμια και τη διαφθορά μιας κοινωνίας που ζούσε υπό τη σκιά του υπερ-πληθωρισμού και του κοινωνικού αποπροσανατολισμού στα χρόνια της ανόδου του Χίτλερ και προτού ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Νικρίτιν Σολομών, "Γυναίκα που ουρλιάζει" (1928). Solomon Nikritin. Screaming Woman, 1928. In the same years, the Soviet artist Solomon Nikritin, after he faced the harsh times of the Civil War in 1921, he created a series of drawings, which he entitled “War” and they record scenes of violence. The human figure returns schematically in many series of Nikritin’s works. He often depicts lonely people who are unable to communicate or irrational clusters of people, animals and buildings which he names “Monuments”. His works create a sense of an impending political terror and of a non-humanistic society that succumbs to the absurdity of such violence. Nikritin was a communist ideologist, although through his work he sometimes inwardly criticizes the rising totalitarianism of the Stalinist regime.

Την ίδια εποχή, ο σοβιετικός καλλιτέχνης Σολομών Νικρίτιν, αφού έζησε τη φρίκη του Εμφυλίου Πολέμου το 1919-1920, δημιούργησε μια σειρά από σχέδια που τα ονόμασε «Πόλεμος» και στα οποία καταγράφονται σκηνές ωμής βίας. 

Νικρίτιν Σολομών, "Η μούσα του ποιητή. Από τη σειρά "Μνημείο"" (1930). Απεικονίζεται συμπλεγματική μορφή με ανθρώπινο κεφάλι που επιστέφει σώμα το οποίο σχηματίζεται αφαιρετικά από γεωμετρικά σχήματα (τρίγωνο, κυλινδρικό στερεό με σπειροειδή απόληξη) και μονοχρωματικές φόρμες. Το κεφάλι, αν και σχηματικά αποδοσμένο, διακρίνεται με ευκρίνεια και χαρακτηρίζεται από μια “παγωμένη” ακινησία που παραπέμπει σε γλυπτό. Η συμπλεγματική αυτή “μορφή” ή “υβρίδιο”, η οποία κινείται χρωματικά κυρίως στους τόνους της ώχρας, είναι τοποθετημένη στο μέσον του μήκους, εκτείνεται σε όλο το ύψος της ζωγραφικής επιφάνειας και προβάλλεται σε ενιαίο γκρι – μπλε φόντο.

Η ανθρώπινη μορφή επανέρχεται σχηματοποιημένη σε πολλές σειρές έργων του. Συχνά στα σχέδιά του απεικονίζονται μοναχικοί άνθρωποι που αδυνατούν να επικοινωνήσουν ή παράλογα συμπλέγματα ανθρώπων, ζώων και οικοδομημάτων που ονομάζει «Μνημεία».

 Σολομών Νικρίτιν, «Τόπος κατοικίας, αρ. 5», 1927.

Τα έργα του δημιουργούν την αίσθηση ενός επικείμενου πολιτικού τρόμου και μιας απάνθρωπης κοινωνίας που υποκύπτει στον παραλογισμό αυτού του τρόμου. Ο Νικρίτιν ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής, ωστόσο μέσα από το έργο του συχνά ασκεί ενδόμυχα κριτική στον ανερχόμενο απολυταρχισμό του σταλινικού καθεστώτος.

Solomon Nikritin. The old and the new. 1935. Oil on canvas. 178.5 x 216cm. Solomon Nikritin (Chernigov, Ukraine, 1898 – Moscow, 1965) was a multifarious creator of Jewish origin, who did not limit himself to painting. His archive includes a large number of philosophical essays, theatrical plays and screenplays. He also developed a unique artistic theory, which he called “Projectionism” on the connection between painting, theatre and the cinema.

Ο Σολομών Νικρίτιν (Τσέρνιγκοφ Ουκρανίας, 1898 – Μόσχα, 1965) ήταν ένας εβραϊκής καταγωγής πολυσχιδής δημιουργός που δεν είχε περιοριστεί μόνο στη ζωγραφική. Στο αρχείο του διασώζεται ένας μεγάλος αριθμός φιλοσοφικών δοκιμίων, θεατρικών έργων και κινηματογραφικών σεναρίων, ενώ είχε αναπτύξει μια πρωτότυπη εικαστική θεωρία, την οποία ονόμαζε «προβολισμό» σχετικά με τη σύνδεση της ζωγραφικής με το θέατρο και τον κινηματογράφο. 

Νικρίτιν Σολομών, "Τεκτονική. Η σύνδεση της ζωγραφικής με την αρχιτεκτονική" (1919). Η σύνθεση δομείται εντός ενός όρθιου μακρόστενου ορθογωνίου, όπου ορθογώνια, τετράγωνα, τρίγωνα και ποικίλα άλλα γεωμετρικά σχήματα κατανέμονται στο μέσον του μήκους του καμβά και σε όλο το ύψος του, το ένα δίπλα ή κάτω από το άλλο εν είδει «λωρίδας». Ανάμεσά τους εμφανίζονται και τέσσερις συνολικά κύκλοι μικρών διαστάσεων που τέμνονται από ευθείες γραμμές, οι οποίες σχηματίζουν μεταξύ τους γωνίες. Τα σχήματα διακρίνονται για την ποικιλία των μεγεθών αλλά και της χρωματικής του επεξεργασίας. Στο μέσον του μήκους της λωρίδας και κατά μήκος του κατακόρυφου άξονα τα σχήματα προσλαμβάνουν μορφή ανθρώπου, καθώς διακρίνεται ευκρινώς το γεωμετρικό κεφάλι που σχηματίζει μια έλλειψη, ο μακρόστενος ορθογώνιος λαιμός, το τριγωνικό χρώματος μπλε στέρνο και το δεξί χέρι που αποδίδει μια στερεομετρικά αποδοσμένη ακανόνιστη γεωμετρική φόρμα.

To 1919-20 έζησε την φρίκη του Εμφυλίου Πολέμου και το 1922-23 δημιούργησε μια σειρά από σχέδια που τα ονόμασε «Πόλεμος» και όπου καταγράφονται σκηνές βίας. Το 1921, μαζί με τους Αλεξάντρ Λαμπάς, Σεργκέι Λουτσίσκιν, Κλίμεντ Ρέντκο, Μιχαήλ Πλαξίν και Αλεξάντρ Τίσλερ, ίδρυσε την ομάδα «Προβολισμός» και στη συνέχεια την ομάδα «Ηλεκτροοργανισμός», η οποία διοργάνωσε έκθεση στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας της Μόσχας (1922). Συμμετείχε στην Πρώτη Έκθεση Ρωσικής Τέχνης στο Βερολίνο (1922) και στο Άμστερνταμ (1923). Το 1922 επίσης σχημάτισε την ομάδα των Προβολιστών με το όνομα «Μέθοδος». Συμμετείχε στην Πρώτη Διαλογική Έκθεση των Ενώσεων Δραστικής Επαναστατικής Τέχνης στη Μόσχα (1924) και υπέγραψε τη διακήρυξη των Προβολιστών στον κατάλογό της.

Νικρίτιν Σολομών, "Διαδήλωση" (Αρχές δεκαετίας 1930). Αφηρημένη σύνθεση που δομείται κυρίως με βάση φαρδιές χρωματικές μάζες και κινείται βασικά στις αποχρώσεις του καφέ και λιγότερο του κόκκινου. Στο μέσον της και κατά μήκος του κατακόρυφου άξονα, διακρίνεται ο σχηματισμός τριών ιδιαίτερα μακρόστενων χρωματικών όγκων, που μοιάζουν με στήλες. Κατά μήκος τους διακρίνονται σποραδικά, σε μικρογραφική απόδοση, ανθρώπινες μορφές σε διάφορες στάσεις, συχνά με το ένα χέρι ψηλά, σαν ρήτορες. Οι μορφές πυκνώνουν στη βάση του πίνακα, όπου ομάδες ανθρώπων συνωστίζονται σε οριζόντια παράταξη ή ασύντακτα, σε μπουλούκια, καταλαμβάνοντας το σύνολο του μήκους της ζωγραφικής επιφάνειας. Πάνω από το μέσο της κεντρικής “στήλης” διακρίνεται αντικείμενο που μοιάζει με φωτεινή πηγή.

Το 1931 ήταν μέλος της ομάδας ΙΖΟΜΠΡΙΓΚΑΝΤΑ, ενώ από το 1922 εργαζόταν στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας, ως επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης. Τα χρόνια 1922-1930 δίδαξε στη Σχολή Καλλιτεχνικής Παιδείας της πόλης Ριαζάν.

Νικρίτιν Σολομών, "Γυναίκα που πίνει" (1927-1928). Ασπρόμαυρη ζωγραφική αναπαράσταση καθιστής γυναικείας μορφής που είναι τοποθετημένη κατά μήκος του διαγώνιου άξονα της ζωγραφικής επιφάνειας με κατεύθυνση από κάτω αριστερά προς τα πάνω δεξιά και καταλαμβάνει το σύνολο σχεδόν του μεγάλων διαστάσεων αυτού πίνακα. Η ελαφρώς υπέρβαρη μορφή, της οποίας τα χαρακτηριστικά και η ένδυση αποδίδονται σχηματικά, παρουσιάζεται καθιστή σε καρέκλα, τμήμα της οποίας διακρίνεται, μπροστά σε τραπέζι με μπολ και άλλο αντικείμενο (ποτήρι;), από το οποίο μικρό γωνιακό τμήμα καταλαμβάνει την αριστερή κάτω γωνία της σύνθεσης. Η μορφή κρατά ποτήρι στο δεξί, υψωμένο της χέρι, ενώ το στόμα της παρουσιάζεται ανοικτό σε έλλειψη, σα να τραγουδά ή να φωνάζει. Η μορφή προβάλλεται σε μονόχρωμο, με μικρές τονικές διαβαθμίσεις, φόντο.

Χαρακτηριστικό στοιχείο του έργου του Νικρίτιν ήταν η εμμονή του στην εξάντληση του θέματος μέσα από σχέδια που αποτελούσαν ένα θεματικό κύκλο. Πίστευε έτσι, ότι το έργο τέχνης είναι ένα προϊόν που θα διαμορφωθεί στο μυαλό του θεατή και έδινε έμφαση στη διαδικασία τόσο της παραγωγής όσο και της πρόσληψης, παρά στο τελικό αποτέλεσμα. Η ανθρώπινη μορφή επανέρχεται σχηματοποιημένη σε πολλές σειρές έργων του. Συχνά στα έργα του απεικονίζονται μοναχικοί άνθρωποι που αδυνατούν να επικοινωνήσουν ή παράλογα συμπλέγματα ανθρώπων, ζώων και οικοδομημάτων που δημιουργούν την αίσθηση ενός επικείμενου πολιτικού τρόμου και μιας κοινωνίας που υποκύπτει στον παραλογισμό αυτής της βίας. Παρόλο που ο Νικρίτιν ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής, μέσα από το έργο του συχνά ασκεί ενδόμυχα κριτική στον ανερχόμενο απολυταρχισμό του σταλινικού καθεστώτος.

Νικρίτιν Σολομών, "Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο"" (Αρχές δεκαετίας 1930). Στη σύνθεση εικονίζονται τέσσερις μορφές σε όρθια (πρώτη και τρίτη από αριστερά), καθιστή (τέταρτη από αριστερά) ή διαγώνια στάση. Οι μορφές αποδίδονται σχηματικά, μόνο σχεδόν με τα περιγράμματά τους και δύο από αυτές (οι δύο δεξιά) με – γενικευμένα – τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του προσώπου τους. Η αριστερή γυναικεία μορφή απεικονίζεται με αχνότερο περίγραμμα και ελαφρώς αποκομμένη από τις άλλες τρεις. Έμφαση δίνεται στο περίγραμμα της δεύτερης από αριστερά μορφής, η οποία εμφανίζεται χαμηλότερα από τις άλλες και δομείται στη βάση ενός διαγώνιου άξονα με κατεύθυνση από κάτω αριστερά προς τα πάνω δεξιά. Η μορφή εμφανίζεται σε προφίλ να κοιτά προς μια σφαίρα που ίπταται πάνω από το προτεταμένο δεξί της χέρι και στο ύψος της δεξιάς λεκάνης της διπλανής μορφής. Η πιθανόν γυμνή αυτή γυναικεία μορφή εμφανίζεται να στέκεται με τα πόδια σε ελαφρά διάσταση, το αριστερό της χέρι εκτεινόμενο προς τα αριστερά και το κεφάλι ελαφρώς στραμμένο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Τη σύνθεση συμπληρώνει δεξιά και σε μικρή απόσταση από την όρθια μορφή, άλλη καθιστή μορφή, πιθανόν επίσης γυμνή ή μισοντυμένη, με κομμένα τα πόδια στο ύψος των μηρών. Μπροστά της υπάρχει μικρό αντικείμενο με τη μορφή κυκλικού δίσκου. Η σύνθεση κινείται στις αποχρώσεις του καφέ.

Ήδη από την δεκαετία του 1920 συναντούμε έργα που περιέχουν συνθέσεις με ιδεολογικό προσανατολισμό χωρίς όμως να ακολουθείται η αισθητική μέθοδος του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού, κάτι για το οποίο ο Νικρίτιν θα υποστεί σκληρή λογοκρισία στη δεκαετία του 1930.  Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κατέχει 234 έργα του καλλιτέχνη. Σε συνεργασία με την  Κρατική Πινακοθήκη Τρετυακόφ, διοργάνωσε την πρώτη παγκόσμια αναδρομική του έκθεση στη Θεσσαλονίκη, τον Ιανουάριο του 2004.

Ο George Grosz (Βερολίνο, 1893-1959) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σατιρικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Συνιδρυτής της ομάδας Ντανταϊστών του Βερολίνου, δημιούργησε εκατοντάδες σχέδια που αποτύπωναν τις ατέλειες και τις ανισότητες της γερμανικής κοινωνίας κατά τη δεκαετία του 1920, κάποια από τα οποία δημοσιεύονταν σε λαϊκά φωτολιθογραφικά άλμπουμ. Η έκθεση αυτή παρουσιάζει το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό από αυτά, με τίτλο “Ecce Homo” («Ιδού ο Άνθρωπος»), του 1923.

 George Grosz. Passanten / Passers-by (1921) from Ecce Homo, 1922.

Τα σχέδια απεικονίζουν ένα τερατώδες θηριοτροφείο που απαρτίζεται από διαφορετικούς ανθρώπινους χαρακτήρες της βερολινέζικης καθημερινότητας και αποτυπώνουν την ασχήμια και τη διαφθορά μιας κοινωνίας που ζούσε υπό τη σκιά του υπερ-πληθωρισμού και του κοινωνικού και πολιτικού αποπροσανατολισμού. 

George Grosz. Behold the Man (1921) from Ecce Homo, 1922. George Grosz (Berlin, 1893-1959) was one of the greatest satirical artists of the 20th century. A co-founder of the Berlin Dada group, he made hundreds of drawings depicting the vices and injustices of German society during the 1920s, some of them published in popular photo-lithographed portfolios. This exhibition presents his largest and most powerful one: ‘Ecce Homo’ (‘Behold the Man’) of 1923.

Στους δρόμους της πόλης, στα εργατικά χαμόσπιτα, στα άθλια μπαρ και στους οίκους ανοχής βρίσκονται προαγωγοί, τυχοδιώκτες, πόρνες, ζητιάνοι, απόστρατοι στρατιώτες, μια στημένη άρχουσα τάξη και μια ανερμάτιστη μικρο-μπουρζουαζία, που χορεύουν μέσα στην παρακμή τον χορό του θανάτου. 

 George Grosz. Niederkunst / Lying-in (1917) from Ecce Homo, 1922.

Η σειρά “Ecce Homo” δείχνει τον Grosz στο απόγειο της τέχνης του. Αυτό που τον κάνει τόσο μοναδικό είναι το ότι συνδύασε την κοινωνική κριτική και τη δηκτική οξυδέρκεια μιας ευφυούς σάτιρας με τις φορμαλιστικές καινοτομίες των πρωτοποριών του Μοντερνισμού. Οι αιχμηρές σαν ξυράφια γραμμές του κατατέμνουν τη ζωή του Βερολίνου με συγκλονιστική οξύτητα και βάναυσο χιούμορ. Τα σχέδια ποικίλουν από αδρές σαν γράφιτι έως περίπλοκες φουτουριστικές συνθέσεις που παρουσιάζουν σκηνές δρόμου μέσα από πολλαπλές οπτικές γωνίες. Ανθρώπινες φιγούρες διαδέχονται η μία την άλλη, με αυστηρά αντικειμενικές σπουδές προσώπων και εκφράσεων, όπου ακόμα και η κάθε τρίχα και η κάθε ρυτίδα αντανακλούν κάποιο προσωπικό ελάττωμα ενώ το κάθε μάτι γυαλίζει από μοχθηρία ή φόβο. Οι εικόνες αυτές αποτελούν μια καυστική ματιά στη Γερμανία των τραυματικών χρόνων που οδήγησαν στη δικτατορία των Ναζί.

George Grosz. Kraft und Anmut / Strength and Grace (1922) from Ecce Homo, 1922.

Λίγο μετά την έκδοση του “Ecce Homo” το 1923, όλα τα διαθέσιμα αντίτυπα κατασχέθηκαν από την αστυνομία του Βερολίνου και ο Grosz μαζί με τον εκδότη του διώχθηκαν με την κατηγορία της προσβολής των ηθών. Οι Ναζί διέταξαν να καταστραφούν όλα τα προσβλητικά τυπώματα και σχέδια, τα οποία ρίχτηκαν σε δημόσια πυρά τον Μάιο του 1933. Το ίδιο έτος ο Grosz μετοίκησε στις ΗΠΑ. Όσο ήταν εξόριστος δυσφημίστηκε στη Γερμανία ως «καλλιτέχνης - μπολσεβίκος» και τα έργα του κατείχαν σημαντική θέση στην περιβόητη έκθεση «Εκφυλισμένης Τέχνης» του 1937.

George Grosz. Schönheit, dich will ich preisen / Beauty, Thee I Praise (1920) from Ecce Homo, 1922. “In Grosz’s Germany, everything and everybody is for sale. All human transactions, except for the class solidarity of the workers, are poisoned. The world is owned by four breeds of pig: the capitalist, the officer, the priest and the hooker, whose other form is the sociable wife. He was one of the hanging judges of art.” -Robert Hughes.

Μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη η χήρα του και οι γιοί του συνέχισαν να προωθούν το έργο του και το 1964 έδωσαν την άδεια για αναδημοσίευση του κατεστραμμένου άλμπουμ “Ecce Homo”. Αυτά είναι τα χαρακτικά που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση.

George Grosz. Whiskey (1917) from Ecce Homo, 1922. The exhibition is realized with the support of the Goethe Institute in Thessaloniki. Duration: June 4 – September 14, 2014. Opening: Wednesday, June 4, at 20:00.

Διάρκεια έκθεσης: 4 Ιουνίου – 13 Σεπτεμβρίου 2014. Ώρες και μέρες λειτουργίας: Τρίτη-Σάββατο 10:00-18:00. Επιμέλεια έκθεσης: Lutz Becker (επιμελητής εκθέσεων-σκηνοθέτης κινηματογράφου) και Μαρία Τσαντσάνογλου (ιστορικός τέχνης-διευθύντρια ΚΜΣΤ). Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Goethe Institut της Θεσσαλονίκης.

Η νευροεπιστήμη έχει δρόμο. All Circuits Are Busy

Εκπληκτικής ομορφιάς οι συνδέσεις των νευρώνων του εγκεφάλου, όπως διακρίνονται με τη βοήθεια ηλεκτρονικού μικροσκοπίου. A model of one such connection between parts of two neurons in a mouse retina. Credit Alex Norton/EyeWire

Ο Σεμπάστιαν Σέουγκ είναι ο προφήτης των συνάψεων, ο χαρτογράφος του εγκεφάλου. Σε ένα δημοφιλές βιβλίο του, σε διαλέξεις και δημόσιες ομιλίες, ο δρ Σέουγκ υποστηρίζει ότι στις συνάψεις αυτές κρύβεται η ταυτότητα του κάθε ανθρώπου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιλαμβάνει 85 δισ. εγκεφαλικά κύτταρα και σε καθένα αντιστοιχούν ως και 10.000 συνδέσεις. Αν προσπαθούσε κανείς να αναπαραστήσει ολόκληρο τον χάρτη των συνάψεων σε αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας, θα χρειαζόταν αποθηκευτικό χώρο ενός zettabyte – ο όρος αυτός καθιερώθηκε πρόσφατα, καθώς ο όγκος των δεδομένων που συγκεντρώνεται στον κόσμο απαιτεί νέους όρους. Ένα zettabyte ισούται με περίπου ένα τρισ. gigabytes ή, σύμφωνα με έναν υπολογισμό, με 75 δισ. i-Pads των 16 gb.

H. Sebastian Seung projects a complete map of the brain, showing every connection, in 20 to 30 years. Credit Zach Wise for The New York Times

Ο δρ Σέουγκ, που πρόσφατα μετακόμισε από το ΜΙΤ στο Princeton, προβλέπει ότι τέτοιου είδους χάρτες θα φτιαχτούν σε είκοσι-τριάντα χρόνια, αν η τεχνολογία των υπολογιστών συνεχίσει να εξελίσσεται με τους σημερινούς ρυθμούς. Εκτός από οραματιστής, όμως, ο δρ Σέουγκ είναι και ρεαλιστής, μιλώντας με αφοπλιστική ειλικρίνεια για τους περιορισμούς των νευροεπιστημών. «Δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε σε απλές ερωτήσεις», λέει. «Ο κόσμος θέλει να ξέρει τι είναι η συνείδηση. Και πιστεύουν ότι η νευροεπιστήμη θα μπορούσε κάποτε να το κατανοήσει. Θέλουν να καταλάβουμε τη σχιζοφρένεια ενώ εμείς δεν έχουμε καταλάβει ακόμη γιατί ένας νευρώνας απαντά σε ένα ερέθισμα και όχι σε άλλο».

Ο ενθουσιασμός για τις νευροεπιστήμες είναι γενικευμένος. Νέα ινστιτούτα ξεπηδούν, ενώ δημοφιλή βιβλία για τον εγκέφαλο κυκλοφορούν τόσο συχνά, που μοιάζει σχεδόν σαν να γράφει ο κάθε νευροεπιστήμονας και από ένα. Πέρυσι ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα δημιούργησε την Πρωτοβουλία για τον Εγκέφαλο, με χρηματοδότηση 100 εκατ. δολαρίων για τον πρώτο χρόνο. Η Ε.Ε. έχει υποσχεθεί 1 δισ. δολάρια για τον στόχο της αναπαράστασης της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου σε υπολογιστή.

Crowd-sourced science has exploded in recent years. An Internet game called Eyewire, from Sebastian Seung’s lab at M.I.T., asks volunteers to trace the fine details of neurons.

Την ίδια στιγμή, οι εργασίες που δημοσιεύονται στις κορυφαίες επιστημονικές επιθεωρήσεις είναι τεχνικές και πολύ συγκεκριμένες. Η τελευταία εργασία του δρος Σέουγκ αφορά τη λειτουργία ενός κυττάρου στον βυθό του ματιού του ποντικού. Στην εργασία αυτή, η ομάδα του ΜΙΤ χρησιμοποίησε τη βοήθεια εθελοντών που έπαιξαν ένα είδος ιντερνετικού παιχνιδιού, το Eyewire. Ο άνθρωπος εξακολουθεί να είναι καλύτερος από τις μηχανές σε κάποια πράγματα, όπως η αναγνώριση μοτίβων, έτσι οι εθελοντές εξέτασαν μοντέλα συνάψεων μέσω Ιντερνέτ και προσπαθούσαν να εντοπίσουν τις λεπτομέρειες των νευρώνων.

This reconstruction of bipolar cells in a mouse retina, which is composed of brain tissue, and their connections to other neurons reveals the tangle of the central nervous system. Credit Alex Norton/EyeWire

«Ένα από τα περίεργα της νευροεπιστήμης είναι ότι φαίνεται σαν να έχουμε πάρα πολλά δεδομένα, αλλά στην πραγματικότητα δεν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε αν ευσταθούν οι θεωρίες», λέει. «Περνάει μισός αιώνας ή και ολόκληρος, προκειμένου να ελέγξουμε μια θεωρία και να μπορούμε να μιλήσουμε για πραγματική επιστήμη», επισημαίνει ο δρ Σέουγκ, που σπούδασε πρώτα Φυσική, μετά ασχολήθηκε με τη θεωρητική νευροεπιστήμη και εντέλει τα παράτησε όλα για να χωθεί στα εργαστήρια, προκειμένου να ελέγξει αν οι τολμηρές ιδέες ευσταθούν. Πάντως, κάποιοι συνάδελφοί του, όπως η Ιβ Μάρντερ από το Πανεπιστήμιο Brandeis, δεν συμφωνούν με τις ιδέες αυτές. Η Μάρντερ, που έχει κάνει πρωτοποριακές έρευνες για τους νευρώνες των καβουριών, λέει ότι η γνώση των νευρικών συνδέσεων δεν είναι ποτέ αρκετή από μόνη της, ενώ το επίπεδο λεπτομέρειας που παρέχουν τα ηλεκτρονικά μικροσκόπια δεν είναι πάντα χρήσιμο.

Πηγή: JAMES GORMAN / THE NEW YORK TIMES

Η συνταγή του Στίβεν Χώκινγκ για το Μουντιάλ, Will England win World Cup 2014? Yes, as long as it's cold and we wear red

O Στίβεν Χώκινγκ φωτογραφίζεται μπροστά από τον πίνακα στον οποίο εικονίζονται οι εξισώσεις για την επιτυχία της Εθνικής Αγγλίας στο μουντιάλ. Winning formula: Professor Stephen Hawking has unveiled maths that would win England the World Cup.

Μια ενδιαφέρουσα ιδέα είχαν οι ιδιοκτήτες μιας εταιρείας στοιχημάτων στην Ιρλανδία ενόψει του επερχόμενου μουντιάλ. Απευθύνθηκαν στον διάσημο Βρετανό αστροφυσικό Στίβεν Χώκινγκ και του ζήτησαν να μελετήσει για ένα μήνα τις επιδόσεις της Εθνικής Αγγλίας σε προηγούμενα μουντιάλ και να καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα και προτάσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προσπάθεια διάκρισης της Αγγλίας στα γήπεδα της Βραζιλίας. Ο Χώκινγκ αποδέχτηκε την πρόταση και παρέδωσε τις προτάσεις ή καλύτερα τη δική του συνταγή επιτυχίας της Εθνικής Αγγλίας.

Η ανάλυση

Professor Stephen Hawking presents his findings on the optimal conditions for England success at the World Cup in Brazil and how Steven Gerrard and team can score the perfect penalty.

«Υποβάλαμε την πρόταση στον Χώκινγκ και πιστεύαμε ότι οι πιθανότητες να δεχθεί ήταν 1%. Πραγματικά εκπλαγήκαμε όταν μάθαμε ότι αποδέχθηκε την πρόταση» αναφέρουν τα στελέχη της εταιρείας Paddy Power που ζήτησε τα ποδοσφαιρικά φώτα του Χώκινγκ. Ο αστροφυσικός (ίσως και με τη βοήθεια κάποιων φοιτητών του) μελέτησε όλους τους αγώνες που έχει δώσει η Εθνική Αγγλίας σε μουντιάλ μετά από εκείνο του 1966 που έγινε σε αγγλικό έδαφος και νικήτρια αναδείχθηκε η Αγγλία. Όμως έκτοτε η Εθνική Αγγλίας δεν έχει καταφέρει απολύτως τίποτε είτε σε μουντιάλ είτε σε κάποιο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις η Εθνική Αγγλίας έχει χάσει κρίσιμους αγώνες στη διαδικασία των πέναλτι με πολλούς να υποστηρίζουν ότι υπάρχει σοβαρό ψυχολογικό πρόβλημα στην ομάδα.

Οι εξισώσεις της νίκης

Οι εξισώσεις της αγγλικής νίκης στο μουντιάλ. Stephen Hawking's World Cup winning formula.

Οι εξισώσεις της νίκης

Ο Χώκινγκ παρέδωσε στην εταιρεία μια στατιστική ανάλυση υπό τη μορφή δύο εξισώσεων πολλών παραμέτρων. Ο Χώκινγκ θεωρεί ότι υπάρχουν πέντε τομείς που παίζουν ρόλο στην επίδοση της Εθνικής Αγγλίας. Πρόκειται για το περιβάλλον στο οποίο αγωνίζεται η ομάδα, την ψυχολογία της, τη φυσιολογία της, την τακτική της αλλά και κάποια θέματα που άπτονται της πολιτικής.

Colour of success: England are more likely to win if they wear red, as they did famously in 1966.

Σύμφωνα με τον αστροφυσικό, το πρώτο που πρέπει να κάνει η Εθνική Ομάδα της Αγγλίας για να κερδίζει τα ματς είναι να παίζει με κόκκινες εμφανίσεις επειδή πιθανώς το κόκκινο χρώμα ενισχύει τη ψυχολογία τους. Θα πρέπει η ομάδα να παίζει σε γήπεδα που δεν είναι σε πολύ μεγάλο υψόμετρο και σε κάθε περίπτωση σε γήπεδα που δεν βρίσκονται πάνω από 500 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Σύμφωνα με τον Χώκινγκ η θερμοκρασία την ώρα των αγώνων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη άρα η ομάδα να παίζει απογευματινές ή βραδινές ώρες. Οσον αφορά την τακτική ο Χώκινγκ διαπίστωσε ότι το σύστημα 4-3-3 είναι εκείνο με το οποίο έχει καταφέρει να κερδίσει περισσότερες φορές η Εθνική Αγγλίας σε μουντιάλ και άρα ίσως αυτό πρέπει να είναι το σύστημα που πρέπει να ακολουθήσει ο προπονητής της ομάδας Ρόι Χόντσον.

Τα νικηφόρα πέναλτι

Blonds are better: Apparently blonds (such as Joe Hart) are proven to be more proficient at penalties.

Ο Hawking κάνει παράλληλα ειδική αναφορά στα πέναλτι.. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι:

• Οι επιθετικοί παίκτες σε σχέση με τους αμυντικούς έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας
• οι ξανθοί ή οι παίκτες με ξυρισμένο κεφάλι (!) έχουν ποσοστά επιτυχίας 84% και 71% σε σχέση με το 69% των μελαχρινών παικτών
• ευνοούνται οι παίκτες που κάνουν τουλάχιστον τρία βήματα κατά την εκτέλεση και
• όσοι εκτελούν το πέναλτι με το πλαϊνό του ποδιού κι όχι με τα κορδόνια
• ενώ οι παίκτες που σημαδεύουν τις επάνω γωνίες έχουν ποσοστό επιτυχίας 84%

Καλό κούρεμα!

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εύρημα του διάσημου αστροφυσικού είναι το ακόλουθο: «Εκείνοι που φαίνεται ότι έχουν περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν γκολ είναι εκείνοι που έχουν κοντά ή και καθόλου μαλλιά. Η αιτία για αυτό δεν είναι ξεκάθαρη. Αυτό μάλλον θα παραμείνει ένα από τα μεγάλα μυστήρια της επιστήμης» αναφέρει ο Χώκινγκ.

Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ιθάκη

Δεν ξέρω αν έφυγα από συνέπεια

ή από ανάγκη να ξεφύγω από τον εαυτό μου,

τη στενή και μικρόχαρη Ιθάκη

με τα χριστιανικά της σωματεία

και την ασφυκτική της ηθική.

Πάντως δεν ήταν λύση· ήταν ημίμετρο.

Κι από τότε κυλιέμαι από δρόμο σε δρόμο

αποχτώντας πληγές κι εμπειρίες.

Οι φίλοι που αγάπησα έχουνε πια χαθεί

κι έμεινα μόνος, τρέμοντας μήπως με δει κανένας

που κάποτε του μίλησα για ιδανικά...

Τώρα επιστρέφω με μιαν ύστατη προσπάθεια

να φανώ άψογος, ακέραιος, επιστρέφω

κι είμαι, Θεέ μου, σαν τον άσωτο που αφήνει

την αλητεία, πικραμένος, και γυρνάει

στον πατέρα τον καλόκαρδο, να ζήσει

στους κόλπους του μιαν ασωτία ιδιωτική.

τον Ποσειδώνα μέσα μου τον φέρνω,

που με κρατάει πάντα μακριά·

μα κι αν ακόμα δυνηθώ να προσεγγίσω,

τάχα η Ιθάκη θα μου βρει τη λύση;

Από τη συλλογή «Εποχή των ισχνών αγελάδων» (1950)

Ντίνος Χριστιανόπουλος

Αυτο-οδηγούμενο αυτοκίνητο χωρίς τιμόνι. Just press go: designing a self-driving vehicle

Στη φωτογραφία εικονίζεται το πρωτότυπο όχημα της νέας γενιάς αυτοκινήτων που αναπτύσσει η Google. Google has been rethinking self-driving cars from the ground up. Today we unveiled a prototype self-driving car built by Google.

Τα δικά της πλήρως αυτόνομα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό, τιμόνι και φρένα θα αρχίσει σύντομα να κατασκευάζει η Google, αντί να κάνει τροποποιήσεις αυτοματισμού σε οχήματα άλλων κατασκευαστών. Το «πανέξυπνο» διθέσιο ηλεκτρικό αυτοκίνητο θα διαθέτει μόνο δύο πλήκτρα ενεργοποίησης απενεργοποίησης (go-stop) και θα οδηγείται μόνο του.

Μίλα του

Πατάς απλώς το κουμπί «ξεκίνα», λες στον υπολογιστή του αυτοκινήτου-ρομπότ που θέλεις να πας και αυτό σε πάει. Αν πανικοβληθείς ή θέλεις να σταματήσεις, πατάς το «στοπ». Θα μπορείς επίσης να καλέσεις το όχημα -χάρη στο κατάλληλο λογισμικό του- μέσω του «έξυπνου» κινητού τηλεφώνου σου. Πρόκειται για μια περαιτέρω βελτίωση και αυτοματοποίηση του (απλώς) «έξυπνου» αυτοκινήτου της Google, το οποίο διαθέτει παράλληλα τιμόνι και πεντάλ - για την περίπτωση που ο οδηγός χρειαστεί να επέμβει. Ήδη μερικοί ονειρεύονται ταξί χωρίς οδηγό.

Η αμερικανική εταιρεία, η οποία μετά το διαδίκτυο φιλοδοξεί να φέρει επανάσταση και στις μεταφορές, παρουσίασε σε συνέδριο στην Καλιφόρνια εικόνες του πρώτου υπό ανάπτυξη πλήρως αυτόνομου  αυτοκινήτου της, που προορίζεται για μετακινήσεις στις πόλεις και τα προάστια και όχι σε δρόμους υψηλής ταχύτητας. Σκοπίμως το αυτοκίνητο διαθέτει ένα φιλικό «πρόσωπο», σχεδόν σαν αστείο καρτούν, ώστε να καθησυχάζει όσους τρέμουν και μόνο στην ιδέα ενός αυτοκινήτου που θα κινείται στους δρόμους χωρίς ανθρώπινο έλεγχο, αλλά μόνο υπό την καθοδήγηση ενός υπολογιστή.

Φιλικό και ασφαλές

Η εταιρεία δήλωσε ότι το αυτοκίνητό της (που μοιάζει λίγο με Fiat 500 ή με Smart) θα βελτιώσει τις ζωές των ανθρώπων και θα μεταμορφώσει τον τρόπο που μετακινούνται, μειώνοντας τα τροχαία, τα μποτιλιαρίσματα και τη ρύπανση. Αλλοι ειδικοί είναι πάντως πιο επιφυλακτικοί, φοβούμενοι ότι η νέα τεχνολογία οδήγησης άνευ οδηγού μπορεί να κάνει το κυκλοφοριακό πρόβλημα ακόμη χειρότερο, ενθαρρύνοντας τις μετακινήσεις με αυτοκίνητο (και όχι με τα μέσα μαζικής μεταφοράς), από τη στιγμή που δεν θα χρειάζεται κανείς να οδηγεί ο ίδιος.

Αν και προς το παρόν ο σχεδιασμός του αυτοκινήτου αποτελεί μυστικό, νέα στοιχεία βλέπουν πλέον το φως. Το παραδοσιακό καπό θα έχει εξαφανιστεί και οι τέσσερις ρόδες θα βρίσκονται στις γωνίες του οχήματος. Θα μπορεί να δεχτεί δύο ανθρωππους (οδηγό και συνοδηγό), ο κινητήρας του θα είναι ηλεκτρικός και η αρχική ταχύτητά του (για λόγους ασφάλειας και εμπέδωσης ενός αισθήματος εμπιστοσύνης στο ευρύ κοινό) δεν θα ξεπερνά τα 40 χιλιόμετρα την ώρα.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Κατά την αρχική φάση των δοκιμών, το αυτοκίνητο θα διαθέτει και συμβατικά χειριστήρια ελέγχου (πεντάλια, τιμόνι κ.α.), ώστε ο οδηγός να μπορεί να ανακτήσει τον έλεγχο του οχήματος, αν κάτι δεν πάει καλά με το αυτόματο σύστημα. Όμως, καθώς θα εμπεδώνεται η εμπιστοσύνη στο αυτοκίνητο-ρομπότ, δεν θα παραμείνει τελικά τίποτε περισσότερο από δύο μόνα πλήκτρα που θα δίνουν τις εντολές «ξεκίνα» ή «σταμάτα».

Το μπροστινό τμήμα του οχήματος -στη θέση του προφυλακτήρα- θα είναι επενδυμένο με ένα μαλακό αφρώδες υλικό, ώστε να προστευτεί ο πεζός σε περίπτωση ατυχήματος, ενώ το παρμπρίζ θα είναι από εύκαμπτο υλικό, προς αποφυγή τραυματισμού των επιβατών σε ένα τροχαίο.

A snapshot of how a Google car sees the world around it. (Alexis Madrigal).

Η αυτόνομη οδήγηση θα βασίζεται σε ένα συνδυασμό λέιζερ και αισθητήρων ραντάρ, σε συνδυασμό με τα στοιχεία από τις κάμερες που θα καταγράφουν συνεχώς το δρόμο μπρος-πίσω και αριστερά-δεξιά σε μια περιμετρική ακτίνα περίπου 200 μέτρων. Φυσικά, θα γίνεται αξιοποίηση των ψηφιακών χαρτών της Google και του δορυφορικού συστήματος πλοήγησης GPS.

Η παραγωγή

The lasers and cameras of a Google self-driving car.

Αρχικά, η Google θα κατασκευάσει 100 πλήρως αυτόνομα αυτοκίνητα  χωρίς τιμόνι και πεντάλια και αισιοδοξεί ότι το πρώτο θα κυκλοφορεί δοκιμαστικά στους δρόμους σε ένα περίπου χρόνο (στόχο που πολλοί θεωρούν υπεραισιόδοξο). Ήδη τα πιλοτικά οχήματά της (με πρόσθετα συμβατικά χειριστήρια ελέγχου) έχουν διασχίσει εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα και πλέον δοκιμάζονται σε πολυσύχναστους δρόμους πόλεων.

Αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Mercedes, η BMW και η Volvo αναπτύσσουν τα δικά τους αυτόνομα οχήματα, δεν έχουν όμως φτάσει στο σημείο να «ξεφορτωθούν» τελείως τον οδηγό, όπως η Google. Ήδη τρεις αμερικανικές πολιτείες (Καλιφόρνια, Νεβάδα, Φλόριντα) επιτρέπουν την κυκλοφορία αυτόνομων οχημάτων στους δρόμους τους, αλλά με δεδομένο ότι ο οδηγός θα έχει τα κατάλληλα χειριστήρια σε περίπτωση ανάγκης. Πάντως η Google ελπίζει ότι στο απώτερο μέλλον θα πείσει τις αρμόδιες Αρχές ότι ούτε καν αυτό δεν θα χρειάζεται.

Όμως ο διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Αυτοκίνησης του Πανεπιστημίου Στάνφορντ προειδοποίησε ότι εξαιτίας των αυτόνομων οχημάτων οι άνθρωποι σιγά-σιγά θα ξεχάσουν να οδηγούν, πράγμα επικίνδυνο σε μια επείγουσα περίπτωση, όταν ο υπολογιστής του αυτοκινήτου «κολλήσει» και χρειαστεί να αντιδράσουν οι ίδιοι.

Ο εντοπισμός εξωγήινης ζωής θα είναι δυνατός στα επόμενα 20 χρόνια, αλλά θα χρειαστεί αρκετή τύχη! Want to Find Alien Life? It Will Take A Lot of Luck

Humanity will have the tools to detect alien life in the next two decades, but whether scientists can actually find life in another solar system depends a lot on luck, a panel of experts said Wednesday (May 21).

Η ανθρωπότητα στα επόμενα 20 χρόνια θα έχει την τεχνική δυνατότητα να ανιχνεύσει εξωγήινη ζωή, αλλά το αν οι επιστήμονες πράγματι θα εντοπίσουν ζωή σε ένα άλλο ηλιακό σύστημα θα εξαρτηθεί πολύ από την τύχη. Την άποψη αυτή διατύπωσε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων πριν από μια εβδομάδα.

The James Webb Space Telescope (JWST) is the successor to the Hubble Space Telescope, and it will be almost three times the size of Hubble. JWST has been designed to work best at infrared wavelengths. This will allow it to study the very distant Universe, looking for the first stars and galaxies that ever emerged. Credit: ESA

Ενώ το 2018 αναμένεται να μπει σε τροχιά το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, που θα είναι σε θέση να ερευνήσει για τις χημικές υπογραφές της ζωής στις ατμόσφαιρες εξωπλανητών, δεν είναι σίγουρο ότι οι επιστήμονες θα βρουν εξωγήινη ζωή κάπου στο σύμπαν.

A sci-fi imagining of an alien civilization -- where are the intelligent aliens of sci-fact? Credit: Corbis

Σύμφωνα με τους επιστήμονες που έλαβαν μέρος στο αμερικανικό εθνικό συμπόσιο για το διάστημα, ο εντοπισμός είναι δύσκολος γιατί κανείς δεν είναι σίγουρος για το πώς η ζωή αρχίζει ή για το αν είναι πανταχού παρούσα.

17 percent of the stars surveyed by NASA's Kepler space telescope have Earth-sized worlds in orbit, underlining the preponderance of small exoplanets in our galaxy. Credit: David A. Aguilar (CfA)

Σύμφωνα με τον John Grünsfeld, υποδιευθυντή επιστημονικών αποστολών της NASA: «Δεν γνωρίζουμε πόσους πλανήτες θα χρειαστεί να εξετάσουμε πριν βρούμε ζωή, και αν δε βρούμε στους πρώτους 10 ή 100, δε θα σημαίνει πως δεν υπάρχει. Αυτό είναι το δύσκολο».

The radio signal detected by the 100-meter Green Bank Telescope in West Virginia while scanning the exoplanetary candidate KOI 817. This is the kind of signal SETI scientists would expect to find if an alien civilization is transmitting. There have been a few false alarms when listening out for a SETI signal. As we're looking for a specific, narrow-band radio signal (something that could only be generated by a form of technology), terrestrial interference can show up in SETI searches. Fortunately, astronomers are a savvy bunch and usually know the difference between aliens and Aunt Sally gossiping on her cellphone. Credit: UC Berkeley/SETI

Η κατασκευή νέων, ισχυρότερων διαστημικών τηλεσκοπίων θα βοηθήσει τους ερευνητές να δουν περισσότερα άστρα, αυξάνοντας τις πιθανότητες εύρεσης ιχνών ζωής στην ατμόσφαιρα εξωπλανήτη – όπως το οξυγόνο που παράγεται από φυτά ή το μεθάνιο.

Artist's impression of HP 56948. Forget "habitable exoplanets" for now -- how about directing a search at stars that are similar in temperature, size and chemical composition to our sun? The sun, after all, provides our planet with energy, and all the chemicals that form our planet came from the protoplanetary disk surrounding our newborn star 4.5 billion years ago... why not just look for sun-like stars? Well, in 2012, astronomers discovered HP 56948 -- the sun's "clone" only 200 light-years away. Although no exoplanets have been discovered in orbit so far, it's interesting to ponder whether to target "Earth-like" planets or "sun-like" stars as potentially habitable places for alien civilizations. Credit: ESO

Σύμφωνα με την Sara Seager αστροφυσικό του MIT που ψάχνει για εξωπλανήτες: «Δεν μπορούμε να πούμε τι ακριβώς είναι η ζωή και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εργαστούμε με αυτό που κάνει η ζωή. Η ζωή μεταβολίζει και παράγει αέρια και αυτά είναι που ψάχνουμε … Τα καλά νέα είναι, πως ότι κι αν είναι η ζωή, εφόσον χρησιμοποιεί τη χημεία, θα είμαστε σε θέση να την εντοπίσουμε».

A sunflower-shaped 'starshade' launched to space with a simple telescope could help scientists on the ground hunt for another Earth. Credit: NASA/JPL/Caltech

Μια αποστολή που βρίσκεται ακόμα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει τους επιστήμονες να ερευνήσουν για εξωγήινους κόσμους, ακόμη και χωρίς τη χρήση ενός μεγάλου τηλεσκοπίου, ονομάζεται «starshade». Ένα διαστημικό σκάφος που μοιάζει με γιγαντιαίο ηλιοτρόπιο, θα κρύβει το φως του άστρου-ήλιου, επιτρέποντας έτσι στο κατάλληλα τοποθετημένο διαστημικό τηλεσκόπιο, να παρατηρεί τις ατμόσφαιρες των πλανητών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από το άστρο-ήλιο.

A protytpe "petal" for a giant starshade being studied by NASA for a future planet-hunting mission. The petals would unfold in space to block the light of distant stars so an accompanying telescope can attempt to directly image alien planets. Credit: NASA/Doug Lisman

Με την χρήση του starshade, σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι πολύ πιθανό μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, να εντοπιστούν ίχνη ζωής σε έναν εξωπλανήτη παρόμοιο με τη Γη.

NASA's Mars Phoenix lander as seen from orbit. Why stop at the moon? If an advanced alien species has cruised through the solar system at some point in our sun's history, perhaps they left some artifacts littered about the solar system. Credit: NASA/JPL-Caltech

Βέβαια, εκτός από την πιθανή ύπαρξη μορφών ζωής σε εξωπλανήτες, υπάρχει και η πιθανότητα εύρεσης εξωγήινης ζωής και μέσα στο ίδιο το ηλιακό μας σύστημα. Όπως για παράδειγμα στον ωκεανό της Ευρώπης, του δορυφόρου του Δία, ή στον Άρη την επιφάνεια του οποίου ερευνά ήδη το Curiosity.

The spiral galaxy M51 -- see any bubbles of darkness? Could the absence of stars in a galaxy reveal the presence of immense alien technology? Why not! In 1964, Soviet astronomer Nikolai Kardashev hypothesized that some alien civilizations may become so advanced that they utilize all the energy coming from a star. Such extraterrestrial civilizations are known as "Type II" on the Kardashev scale. How can they do this? Well, by creating the sci-fi favorite Dyson Sphere around a star. This shell would collect all the energy from the star, thus hiding it to any outside observer. From our perspective, if we saw a lack of star light in dark pockets in nearby galaxies, perhaps that's due to these types of civilizations constructing huge spheres around stars. Credit: NASA, ESA

Για τους ερευνητές είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσουν ένα πρώτο παράδειγμα εξωγήινης ζωής. Αν βρουν ένα, τότε θα μπορούν να ισχυριστούν ότι η ζωή είναι τελικά νόμος του σύμπαντος.