Βουτιά στους δακτυλίους του Κρόνου. NASA Saturn Mission Prepares for 'Ring-Grazing Orbits'

Το Cassini σε λίγα 24ωρα θα... βουτήξει κυριολεκτικά στους εντυπωσιακούς δακτυλίους του Κρόνου. Cassini will soon begin a series of 20 orbits that fly high above and below Saturn's poles, plunging just past the outer edge of the main rings. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Το ρομποτικό διαστημικό σκάφος «Κασίνι» (Cassini) θα ξεκινήσει στις 30 Νοεμβρίου μια σειρά από διαδοχικές προσεγγίσεις σχεδόν ξυστά στους εξωτερικούς δακτυλίους του Κρόνου.

Eίκοσι βουτιές (οι τροχιές με καφέ χρώμα), μία κάθε επτά μέρες, στον δακτύλιο F ξεκινάει το διαστημικό σκάφος Cassini, από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι στις 22 Απριλίου. Cassini crosses Saturn's F ring once on each of its 20 Ring-Grazing Orbits, shown here in tan and lasting from late November 2016 to April 2017. Blue represents the extended solstice mission orbits, which precede the ring-grazing phase. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Οι συνολικά 20 «βουτιές-θρίλερ» -μία κάθε επτά μέρες- θα διαρκέσουν έως τις 22 Απριλίου. Το σκάφος θα εισέλθει σε «αχαρτογράφητα νερά», καθώς καμία άλλη ανθρώπινη συσκευή δεν έχει πλησιάσει ποτέ τόσο πολύ στους θεαματικούς δακτυλίους του γιγάντιου αέριου πλανήτη με τους πολλούς δορυφόρους.

Τα δείγματα

Saturn's rings were named alphabetically in the order they were discovered. The narrow F ring marks the outer boundary of the main ring system. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Τα όργανα του Cassini θα συλλέξουν δείγματα σωματιδίων και αερίων από τους δακτυλίους. Το σκάφος θα παρατηρήσει -από απόσταση 7.800 χιλιομέτρων- κυρίως τον δακτύλιο F, πλάτους περίπου 800 χιλιομέτρων, που είναι πιο στενός σε σχέση με τους υπόλοιπους.

Παράλληλα, το σκάφος θα μελετήσει τα πολλά μικρά φεγγάρια με τα αρχαιοελληνικά ονόματα (Πανδώρα, Άτλας, Παν, Δάφνις), που βρίσκονται σε τροχιά μέσα ή κοντά στους δακτυλίους. Όλο αυτό το διάστημα, το Cassini θα παραμείνει περίπου 90.000 χιλιόμετρα πάνω από το ανώτερο στρώμα των νεφών του πλανήτη.

Now in its final year of operations, on Nov. 30, 2016, NASA’s Cassini mission will begin a daring set of ring-grazing orbits, skimming past the outside edge of Saturn's main rings. Cassini will fly closer to Saturn’s rings than it has since its 2004 arrival. It will begin the closest study of the rings and offer unprecedented views of moons that orbit near them. Even more dramatic orbits ahead will bring Cassini closer to Saturn than any spacecraft has dared to go before. Credit: NASA / Jet Propulsion Laboratory - Caltech

Το Cassini, μια κοινή αποστολή της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), εκτοξεύθηκε το 1997 και έφθασε στο σύστημα του Κρόνου το 2004. Στη διάρκεια των 12 ετών που έχει μείνει στη «γειτονιά» του πλανήτη, έστειλε μια διαστημοσυσκευή στο μεγάλο δορυφόρο Τιτάνα, όπου ανακάλυψε θάλασσες μεθανίου και άλλων υδρογονανθράκων. Επίσης εντόπισε ένα υπόγειο ωκεανό κάτω από την επιφάνεια του δορυφόρου Εγκέλαδου, ενώ ανακάλυψε και αρκετά άγνωστα μικρότερα φεγγάρια του Κρόνου.

Πηγή: NASA

Στη Φθινοπωρινή Σαμοθράκη. At Autumn Samothrace

Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Ερευνητές «ζωντάνεψαν» το πυρίτιο! Bringing Silicon to Life

Δημιούργησαν πρωτεΐνη που δημιουργεί μόνη της τους δεσμούς άνθρακα-πυριτίου. A new study is the first to show that living organisms can be persuaded to make silicon-carbon bonds--something only chemists had done before. Scientists have "bred" a bacterial protein to have the ability to make the human-made bonds--a finding that has applications in several industries.

Για πρώτη φορά επιστήμονες στις ΗΠΑ «έπεισαν» ζωντανούς οργανισμούς να δημιουργήσουν χημικούς δεσμούς πυριτίου-άνθρακα, κάτι που έως τώρα μόνο οι χημικοί είχαν καταφέρει να πετύχουν στο εργαστήριο και μάλιστα με πολύ μικρότερη αποτελεσματικότητα.

Η κουμπαριά

Ζωντανά βακτηριακά κύτταρα «πάντρεψαν» το πυρίτιο και τον άνθρακα για πρώτη φορά, με «κουμπάρο» (βιολογικό καταλύτη) ένα τροποποιημένο από τους ερευνητές ένζυμο. Με άλλα λόγια, η φύση προσαρμόστηκε να κάνει κάτι που είχε αποφύγει να κάνει μέχρι σήμερα μόνη της: να ενσωματώσει το πυρίτιο στα μόρια του άνθρακα. Με δεδομένο ότι ο άνθρακας αποτελεί τη βάση της ζωής στη Γη, ενώ το πυρίτιο τη βάση της ηλεκτρονικής και ψηφιακής τεχνολογίας, ο «γάμος» τους σε βιολογικό πλέον επίπεδο ανοίγει νέες δυνατότητες, αδιανόητες μέχρι σήμερα.

Το επίτευγμα   

Researchers in Frances Arnold’s lab at Caltech have persuaded living organisms to make chemical bonds not found in nature. The finding may change how medicines and other chemicals are made in the future. Credit: Caltech

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech), με επικεφαλής την καθηγήτρια Φράνσις Άρνολντ του Τμήματος Χημικών και Βιολόγων Μηχανικών ανέπτυξαν μια βακτηριακή πρωτεΐνη, η οποία μπορεί να δημιουργήσει μόνη της τους δεσμούς άνθρακα-πυριτίου, με βάση τη μέθοδο της λεγόμενης «κατευθυνόμενης εξέλιξης». Με την ίδια τεχνική, εδώ και χρόνια δημιουργούνται νέα και καλύτερα ένζυμα (π.χ. για απορρυπαντικά) μέσω μετάλλαξης και τεχνητής επιλογής στο εργαστήριο. Τα ένζυμα είναι πρωτεΐνες που διευκολύνουν τις χημικές αντιδράσεις.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι επιστήμονες δεν βελτίωσαν απλώς τη βιολογική λειτουργία ενός ενζύμου, αλλά το «έπεισαν» -με την κατάλληλη μετάλλαξη στο DNA του- να κάνει κάτι που ποτέ πριν δεν είχε κάνει: να δημιουργήσει δεσμούς άνθρακα-πυριτίου. Ως αφετηρία χρησιμοποιήθηκε μια πρωτεΐνη (το κυτόχρωμα C) ενός ακραιόφιλου βακτηρίου, του Rhodothermus marinus, που αναπτύσσεται στις θερρμοπηγές της Ισλανδίας. Τελικά, δημιουργήθηκε ένα ένζυμο που δημιουργεί τέτοιους δεσμούς 15 φορές πιο αποτελεσματικά από ό,τι το καλύτερο ένζυμο (καταλύτης), που έχουν δημιουργήσει οι χημικοί μέχρι σήμερα.

«Αποφασίσαμε να καθοδηγήσουμε τη φύση, ώστε να κάνει αυτό που μόνο οι χημικοί μπορούσαν να κάνουν - και να το κάνει καλύτερα», δήλωσε η Άρνολντ. Η νέα διαδικασία είναι μη τοξική, φθηνότερη και πιο εύκολη από την υπάρχουσα, ενώ μπορεί να πραγματοποιηθεί τόσο σε θερμοκρασία δωματίου, όσο και σε νερό. Το επίτευγμα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science» αναμένεται να έχει πλειάδα πρακτικών εφαρμογών σε διάφορες βιομηχανίες.

Το αίνιγμα

Το πυρίτιο είναι -μετά το οξυγόνο- το δεύτερο πιο κοινό στοιχείο στο φλοιό της Γης, αλλά αποτελεί αίνιγμα η ανυπαρξία του στη βιόσφαιρα. Κανένας ζωντανός οργανισμός δεν το έχει μόνος του ενσωματώσει στη βιοχημεία του μέχρι σήμερα, ενώ αντίθετα κάτι τέτοιο έχει συμβεί με μέταλλα όπως το σίδηρο ή το μαγνήσιο. «Μολονότι το πυρίτιο είναι άφθονο παντού γύρω μας, στα πετρώματα και στις παραλίες, όμως κανείς γνωστός έμβιος οργανισμός δεν είχε έως τώρα δημιουργήσει δεσμούς άνθρακα-πυριτίου», δήλωσε η ερευνήτρια Τζένιφερ Καν.

Στο παρελθόν οι χημικοί είχαν συνθέσει μόρια με οργανοπυρίτιο (συνδυασμό άνθρακα και πυριτίου), τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί σε φαρμακευτικά, λιπάσματα, βαφές ημιαγωγούς, οθόνες και άλλα προϊόντα. Στο μέλλον, τέτοια μόρια δεν θα χρειάζεται να είναι συνθετικά, αφού θα μπορούν να παραχθούν από ζωντανούς οργανισμούς, με τρόπο φθηνότερο και πιο φιλικό προς το περιβάλλον (με λιγότερα ανεπιθύμητα υποπροϊόντα και απόβλητα). Όσον αφορά το ερώτημα κατά πόσο η ζωή μόνη της -χωρίς την παρέμβαση των επιστημόνων- θα εξελιχθεί κάποτε, ώστε να χρησιμοποιεί πυρίτιο ενσωματώνοντάς το στα οργανικά μόρια, αυτό, όπως είπε η Άρνολντ, εναπόκειται στην ίδια τη φύση να το «αποφασίσει».        

Το όραμα

This is an artist rendering of organosilicon-based life. Organosilicon compounds contain carbon-silicon bonds. Recent research from the laboratory of Frances Arnold shows, for the first time, that bacteria can create organosilicon compounds. This does not prove that silicon- or organosilicon-based life is possible, but shows that life could be persuaded to incorporate silicon into its basic components. Credit: Lei Chen and Yan Liang (BeautyOfScience.com) for Caltech

Ο άνθρακας και το πυρίτιο είναι χημικά όμοια στοιχεία, που μπορούν να δημιουργήσουν χημικούς δεσμούς με τέσσερα άτομα ταυτόχρονα, πράγμα που τους καθιστά την κατάλληλη βάση για το σχηματισμό των μακρών αλυσίδων μορίων της ζωής, όπως οι πρωτεΐνες και το DNA. Οι επιστήμονες εδώ και χρόνια αναρωτιούνταν αν η ζωή στον πλανήτη μας θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί με βάση το πυρίτιο και όχι τον άνθρακα και κατά πόσο κάτι τέτοιο μπορεί ήδη να συμβαίνει σε άλλο πλανήτη. Κατά καιρούς οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας οραματίσθηκαν κόσμους με βάση το πυρίτιο - και τώρα το όραμά τους έρχεται ένα βήμα πιο κοντά στην υλοποίησή του.

Πηγή: S. B. J. Kan, R. D. Lewis, K. Chen, F. H. Arnold. Directed evolution of cytochrome c for carbon-silicon bond formation: Bringing silicon to life. Science, 2016; 354 (6315): 1048 DOI: 10.1126/science.aah6219

Η άνοδος στην κοινωνική ιεραρχία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Low social status leads to off-kilter immune system

Victor Tardieu, Liverpool, les haleurs à l'aube, 1903. Το αυξημένο χρόνιο στρες που βιώνουν τα άτομα που βρίσκονται χαμηλά στην κοινωνική ιεραρχία έχει επιπτώσεις στην υγεία τους. Living on the bottom rungs of the social ladder may be enough to make you sick. A new study manipulating the pecking order of monkeys finds that low social status kicks the immune system into high gear, leading to unwanted inflammation akin to that in people with chronic diseases.

Η άνοδος στην κοινωνική ιεραρχία αλλάζει τον τρόπο που λειτουργούν τα γονίδια και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, υποστηρίζουν αμερικανοί ερευνητές βάσει πειραμάτων που έκαναν σε μαϊμούδες, υποστηρίζοντας ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει επίσης σε άλλα είδη ζώων, αλλά και στους ανθρώπους.

Όπως αναφέρει σχετικό άρθρο του «Science», η μελέτη ουσιαστικά αποδεικνύει ότι το χρόνιο στρες που βιώνουν τα άτομα που βρίσκονται χαμηλά στην κοινωνική ιεραρχία μπορεί να επιδεινώσει την υγεία, ακόμη κι αν δεν υπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου. 

Προηγούμενες έρευνες σε ζώα είχαν δείξει ότι το κοινωνικό status επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο που εκφράζονται ή απενεργοποιούνται τα γονίδια στο εσωτερικό των ανοσοποιητικών κυττάρων.

Αυτό πιθανώς εξηγεί εν μέρει γιατί υπάρχει σαφής διαφορά ανάμεσα στο προσδόκιμο ζωής μεταξύ πλουσίων και φτωχών, η οποία μπορεί να ξεπερνά ακόμη και τα δέκα χρόνια σε ορισμένες χώρες. Η ανισότητα αυτή συνήθως αποδίδεται στις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και στις διαφορές στον τρόπο ζωής (διατροφή, άσκηση, κάπνισμα κ.α.), αλλά μπορεί επίσης να υπεισέρχεται και ένας βιολογικός παράγων, όπως δείχνει η νέα έρευνα σε μακάκους.

Η μελέτη

The richest and poorest Americans differ in life expectancy by more than a decade. Glaring health inequalities across the socioeconomic spectrum are often attributed to access to medical care and differences in habits such as smoking, exercise and diet. But a new study in rhesus monkeys shows that the chronic stress of life at the bottom can alter the immune system even in the absence of other risk factors. Credit: © EcoView / Fotolia

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Ντιουκ της Βόρειας Καρολίνα, με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Εξελικτικής Ανθρωπολογίας και Βιολογίας Τζένι Τανγκ, πήραν δείγματα και μελέτησαν χιλιάδες κύτταρα και γονίδια από 45 πειραματόζωα.

Διαπίστωσαν ότι ο οργανισμός των πειραματόζωων αντιδρούσε διαφορετικά στις μολύνσεις από βακτήρια και ιούς, ανάλογα με τη θέση τους στην ιεραρχία της κοινωνίας τους. Όταν η θέση τους ήταν χαμηλή, άρα και το στρες μεγαλύτερο, η φλεγμονή στο σώμα ήταν πιο σοβαρή και το ανοσοποιητικό σύστημα πιο αναποτελεσματικό. Η κατάσταση βελτιωνόταν αισθητά, όταν το ζώο ανέβαινε στην ιεραρχία με τις σκόπιμες παρεμβάσεις των επιστημόνων.

Αυτό, όπως είπε η Τανγκ, δείχνει ότι «Οι επιπτώσεις της κοινωνικής ιεραρχίας στην υγεία δεν είναι μόνιμες, αλλά αναστρέψιμες», σημειώνει η δρ Τανγκ.

Και ο ερευνητής Νόε Σνάιντερ-Μάκλερ προσθέτει ότι «οι κοινωνικές αντιξοότητες τρυπώνουν κάτω από το δέρμα. Αν μπορέσουμε να βελτιώσουμε την κοινωνική θέση τους και να μειώσουμε κάποιες ιεραρχίες, ίσως καταφέρουμε να βελτιώσουμε την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων».

Πηγή: N. Snyder-Mackler, J. Sanz, J. N. Kohn, J. F. Brinkworth, S. Morrow, A. O. Shaver, J.-C. Grenier, R. Pique-Regi, Z. P. Johnson, M. E. Wilson, L. B. Barreiro, J. Tung. Social status alters immune regulation and response to infection in macaques. Science, 2016; 354 (6315): 1041 DOI: 10.1126/science.aah3580