Μανόλης Αναγνωστάκης, Θα 'ρθει Μια Μέρα

Francis Picabia, Cocolo

Θα 'ρθει μια μέρα που δε θα 'χουμε πια τι να πούμε

Θα καθόμαστε απέναντι και θα κοιταζόμαστε στα μάτια

Η σιωπή μου θα λέει: Πόσο είσαι όμορφη, μα δε βρίσκω άλλο τρόπο να στο πώ

Θα ταξιδέψουμε κάπου, έτσι από ανία ή για να πούμε πως κι εμείς ταξιδέψαμε.

Francis Picabia, Montparnasse.

Ο κόσμος ψάχνει σ' όλη του τη ζωή να βρεί τουλάχιστο

τον έρωτα, μα δεν βρίσκει τίποτα.

Σκέφτομαι συχνά πως η ζωή μας είναι τόσο μικρή

που δεν αξίζει καν να την αρχίσει κανείς.

Απ' την Αθήνα θα πάω στο Μοντεβίδεο ίσως και

στη Σαγκάη, είναι κάτι κι αυτό δε μπορείς να το αμφισβητήσεις.

Καπνίσαμε -θυμήσου- ατέλειωτα τσιγάρα συζητώντας ένα βράδυ

-ξεχνώ πάνω σε τι- κι είναι κρίμα γιατί ήταν τόσο μα τόσο ενδιαφέρον.

Francis Picabia, Lausanne Abstract (Abstrait Lausanne).

Μια μέρα, ας ήτανε, να φύγω μακριά σου αλλά κι

εκεί θα 'ρθεις και θα με ζητήσεις

Δε μπορεί, Θέ μου, να φύγει κανείς μοναχός του.

Μανόλης Αναγνωστάκης

Αναστάσιος Δρίβας, Βλέπω· το κυματώδες ανάστημά σου

Georges Seurat, Poseuses, Détail, 1886-1888.

Βλέπω· το κυματώδες ανάστημά σου

ξεσηκωμένο από πανάρχαια ερειπωμένα πρότυπα

πλασμένο με τη δύναμη της φλόγας

που χρωματίζει τη φωνή το σύννεφο και το μικρό λουλούδι –

την αυγή όταν γυρίζω

σε δροσερούς ορίζοντες και σε κοιτάω

με τη λαχτάρα της μητέρας για το παιδί

κοιμισμένη ακόμη στο λίθινο κρεβάτι σου.

Vincent Van Gogh, Femme nue étendue sur un lit, Naked woman extended on a bed, 1887.

Από το βιβλίο: Αναστάσιος Δρίβας, «Τα έργα», φιλολογική επιμέλεια Ευριπίδης Γαραντούδης & Μαίρη Μικέ, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 2012, σελ. 252.

Πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε τις επιπλέον διαστάσεις. How to Look for Signs of Extra Dimensions

Η παραπάνω γελοιογραφία πρέπει να κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1980 (;) και σατίριζε τις φυσικές θεωρίες που υποστήριζαν ότι ο κόσμος μας έχει περισσότερες από τις 4 γνωστές μας διαστάσεις (3 χωρικές + χρόνος).

Σήμερα η γελοιογραφία δεν προκαλεί και τόσο γέλιο γιατί οι έξτρα διαστάσεις θεωρούνται κάτι αυτονόητο (βλέπε π.χ. θεωρία χορδών) δεδομένου ότι πολλοί φυσικοί περιμένουν ότι ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) στο CERN θα δώσει σύντομα αποδείξεις για την ύπαρξη των επιπλέον 6(;) χωρικών διαστάσεων.

Hi! I’m Matt Strassler, theoretical physicist — currently a visiting scholar at Harvard University, and until recently a full professor at Rutgers University — with over 75 papers on string theory and on particle physics.

Στο ερώτημα αυτό δίνει απάντηση ο Matt Strassler, θεωρητικός φυσικός, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Rutgers, σε μια σειρά άρθρων που δημοσιεύει στην ιστοσελίδα του. 

H απόδειξη ύπαρξης επιπλέον διαστάσεων μπορεί να γίνει έμμεσα από την ανίχνευση καινούργιων σωματιδίων, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να κινηθούν και στις πρόσθετες διαστάσεις.

A type of particle that can travel in both known and unknown (i.e. extra) dimensions will appear to human scientists as a set of types of particles (the original particle of mass m and a family of heavy KK partners of mass greater than m) that can travel in the known dimensions. The details of the masses of the KK partners can be used to help determine the number, size and shape of the extra dimensions. The smaller the extra dimensions, the heavier the KK partners will be.

Ένα τέτοιο σωματίδιο φαίνεται στους παρατηρητές που δεν αντιλαμβάνονται τις επιπλέον διαστάσεις – όπως εμείς – ως πολλαπλά είδη σωματιδίων τα οποία κινούνται μόνο στον χώρο των γνωστών διαστάσεων και τα οποία μοιάζουν μεταξύ τους αλλά έχουν διαφορετικές μάζες ή να το πούμε διαφορετικά: αν ένα είδος σωματιδίου μπορεί να κινηθεί σε όλες τις διαστάσεις, τότε θα φαίνεται στον ανυποψίαστο (για τις έξτρα διαστάσεις) παρατηρητή ότι η φύση διαθέτει όχι μόνο αυτό το σωματίδιο (που κινείται στις γνωστές διαστάσεις) αλλά ένα σύνολο σωματιδίων – συντρόφων, που ονομάζονται «σύντροφοι ΚΚ», τα οποία κινούνται επίσης στις γνωστές μας διαστάσεις και οι διαφορές τους με το αρχικό είναι πολύ μικρές, εκτός του ότι είναι βαρύτερα. [Τα αρχικά ΚΚ δεν έχουν καμιά σχέση με τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος:)– προέρχονται από τα αρχικά των Kaluza και Klein].

Και γιατί τα σωματίδια αυτά έχουν μεγαλύτερη μάζα; Διότι ο παρατηρητής που δεν αντιλαμβάνεται τις έξτρα διαστάσεις, δεν μπορεί να μετρήσει τις συνιστώσες της ορμής του σωματιδίου σ’ αυτές.Έτσι, σύμφωνα με την εξίσωση E² = m² c⁴ + p² c² θα μετρήσει μεγαλύτερη ενέργεια την οποία όμως θα την αποδώσει στην μάζα του σωματιδίου.

Αυτό γίνεται περισσότερο κατανοητό με το παραπάνω σχήμα. Βλέπουμε ένα πλοίο που μπορεί να κινείται μπρος-πίσω κατά μήκος ενός καναλιού και μια μικρότερη βάρκα που μπορεί κινηθεί και κάθετα προς το κανάλι. Η βάρκα παριστάνει προφανώς το σωματίδιο που έχει τη δυνατότητα κίνησης στις επιπλέον διαστάσεις.

Σύμφωνα με το παραπάνω σχήμα:
(α) Πάνω: Μια μικρή βάρκα (κόκκινο) που βρίσκεται ακίνητη στο κανάλι θεωρείται ότι είναι ακίνητη και ότι έχει μάζα m και από τον παρατηρητή που αντιλαμβάνεται τις έξτρα διαστάσεις αλλά και απ’ αυτόν που τις αγνοεί (όπως εμείς).
Ο παρατηρητής που δεν αντιλαμβάνεται το πλάτος του καναλιού (έξτρα διάσταση) θεωρεί ότι όπως το πλοίο, έτσι και η βάρκα έχει δυνατότητα κίνησης μόνο κατά μήκος της οριζόντιας διάστασης [η γραμμή στο δεύτερο μισό της εικόνας (α)].
(β) Μέσον: Αν η μικρή βάρκα κινείται προς τα δεξιά όλοι οι παρατηρητές (αυτοί που αντιλαμβάνονται τις επιπλέον διαστάσεις και αυτοί που δεν τις αντιλαμβάνονται) συμφωνούν ότι για την κίνησή της, την ορμή της, την ενέργεια και την μάζα της.
(γ) Κάτω: Όμως αν η μικρή βάρκα κινείται κάθετα προς το κανάλι, o παρατηρητής που δεν αντιλαμβάνεται το πλάτος του καναλιού θεωρούν ότι η βάρκα είναι ακίνητη. Όμως από το γεγονός ότι η ενέργειά της θα είναι μεγαλύτερη από mc² θα συμπεράνει λανθασμένα ότι η μάζα της M θα είναι μεγαλύτερη από m.

When we remember its finite depth, a ship canal really forms a finite three-dimensional world. Top to bottom, from left to right: Although a submarine can move throughout this three-dimensional world, a small boat can move across the canal but is “tethered” to its surface, so for it the depth of the canal is an extra dimension. The last three boats can move only along the canal: the boat tethered to the side of the canal, the barge, which spreads across the canal but is trapped at its surface, and the freighter, which completely fills the canal. These three boats all move one-dimensionally and their world naively appears one-dimensional; for them, the two finite dimensions of the canal are unexpected extras.

Έτσι οι παρατηρητές όπως εμείς – που δεν αντιλαμβάνονται την επιπλέον διάσταση – θα πουν αφού εξετάσουν τα αποτελέσματα των πειραμάτων τους: εδώ υπάρχει ένα είδος σωματιδίου που κινείται σε τρεις διαστάσεις και έχει μάζα m … αλλά να κι ένα άλλο είδος σωματιδίου που κινείται στις τρεις διαστάσεις και μοιάζει με το πρώτο εκτός του ότι έχει μάζα Μ, πολύ μεγαλύτερη από το m … κ.ο.κ.

Διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες στα τρία άρθρα του Matt Strassler (αξίζει κανείς να παρακολουθήσει και τα σχόλια που συνοδεύουν το κάθε άρθρο):

1. How to Look for Signs of Extra Dimensions

2. Kaluza-Klein Partners — Why? Step 1

3. Kaluza-Klein Partners — Why? Step 2

Θεσσαλονίκη, μέρες προεκλογικές του 2015 μ.Χ

Γιάννης  Σκαρίμπας, Φαντασία

Nάναι σα να μας σπρώχνει ένας αέρας μαζί

προς έναν δρόμο φειδωτό που σβει στα χάη,

και σένα του καπέλλου σου βαμμένη φανταιζί

κάποια κορδέλλα του, τρελλά να χαιρετάει.

Kαι νάν’ σαν κάτι να μου λες, κάτι ωραίο κοντά

γι’ άστρα τη ζώνη που πηδάν των νύχτιων φόντων,

κι’ αυτός ο άνεμος τρελλά, –τρελλά να μας σκουντά

όλο προς τη γραμμή των οριζόντων.

Kι’ όλο να λες, να λες, στα θάμβη της νυκτός

για ένα –με γυάλινα πανιά– πλοίο που πάει

όλο βαθειά, όλο βαθειά, όσο που πέφτει εκτός :

όξ’ απ’ τον κύκλο των νερών –στα χάη.

Kι’ όλο να πνέει, να μας ωθεί αυτός ο αέρας μαζί

πέρ’ από τόπους και καιρούς έως ότου –φως μου–

–καθώς τρελλά θα χαιρετάει κείν’ η κορδέλλα η φανταιζί,–

βγούμε απ’ την τρικυμία αυτού του κόσμου…

(από το "Ουλαλούμ", 1936)

Mανόλης Aναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ.

Στην οδό Αιγύπτου ―πρώτη πάροδος δεξιά―

Τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών

Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως.

Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε.

Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε

Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται,

Όσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε

Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες·

Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες

Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα οι ίδιοι στα παιδιά τους

Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα

Ίσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιών των παιδιών τους.

Προς το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται Η Τράπεζα Συναλλαγών

―εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι αυτός συναλλάσσεται―

Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως

―εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν―

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής

Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες εκκλησιές

Η Ελλάς των Ελλήνων.

 (από το «Ποιήματα 1941-1971», Νεφέλη 2000)

Άκανθος, "Έτος ιδρύσεως"

ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΜΑΓΟΥΛΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΣΤΑΖΟΥΝ ΧΡΩΜΑΤΑ ΑΓΟΡΑΣΜΕΝΑ

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΣΤΙΡΙΚΤΕΣ ΦΟΡΜΕΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΒΑΣΑΝΟ

ΚΑΡΜΙΝΙΟ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΡΑΚΙ

ΤΟΥ ΑΛΕΚΟΥ ΜΕ ΔΥΛΙΤΙΡΙΑΖΕΙ

ΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΠΑΥΣΕΙΣ

ΟΡΓΑΝΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΣΤΑΤΗ ΖΩΗ ΜΟΥ

ΑΥΤΟΑΠΟΚΑΛΟΥΜΕΝΟΙ ΦΙΛΟΙ

ΠΙΝΟΥΝ ΥΓΡΑ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ

ΠΟΥ ΑΛΑΖΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ ΦΩΡΜΙΟΝΑΣ ΠΑΓΚΡΑΤΙ ΜΕΤΣ

ΤΟ ΧΙΛΙΑ ΕΝΙΑΚΟΣΣΙΑ ΟΓΔΟΝΤΑΚΙΤΡΙΝΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ

Ο ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΖΩΝ

ΧΑΡΤΙ ΤΗΣ ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΑ ΜΕΤΡΗΜΕΝΑ

ΑΠΟΡΟΣ

ΚΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΟΣ

ΠΑΤΩ ΣΙΓΑΝΑ ΤΗΝ ΑΓΡΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΓΗ

ΩΣΠΟΥ ΝΑ ΚΑΤΑΠΙΕΙ ΚΙ ΕΜΕΝΑ ΣΑΝ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ

ΕΤΟΣ ΓΕΝΗΣΕΩΣ ΚΙΤΡΙΝΟ ΜΕ ΣΤΙΓΜΑΤΑ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

ΤΟΥ ΒΕΡΟΝΕΖΕ

ΕΤΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ 25 ΜΑΥΡΑ ΚΑΙ ΟΛΗ Η ΓΚΑΜΑ ΤΩΝ ΓΚΡΙΖΩΝ

ΚΑΙ 10 ΠΙΝΕΛΙΕΣ ΚΟΚΚΙΝΟ ΤΗΣ ΑΛΙΖΑΡΙΝΗΣ

ΔΙΑΦΑΝΟ ΣΑΝ ΤΗΝ ΧΛΩΡΙΝΗ ΕΝΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΤΗ

ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Nίκος Εγγονόπουλος, Σύντομος Βιογραφία του Ποιητού Kωνσταντίνου Kαβάφη (και του καθενός μας – άλλωστε)

...δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

                          K. KABAΦH H πόλις

νταλγκαδιασμένος και βαρύς

γυρνάει τα στενορρύμια

της πολιτείας της άχαρης

που τρώει τα σωθικά του

σ' αυτήν εδώ γεννήθηκε

σ' αυτή θε ν' αποθάνη

εδώ πίκρες τον πότισαν         κρουνηδόν

εδώ τον βασανίσαν

μόνος του

πίστεψε - φορές -

πως τη χαράν ευρήκε            σπανίως

κάποτε θέλησε κι' αυτός

κάπου μακρυά να φύγη

μα εκατέβη στο γιαλό

και δεν είχε καράβι

  

Καλλιόπη Εξάρχου, Σιωπή

Μύριζαν σιωπή

από μακριά 

Ούτε μια λέξη

που να μοσχοβολάει

φρεσκάδα

ούτε ένα φωνήεν

από εκείνα τα αλαφροΐσκιωτα

που ενοχλούν 

τα ανάπηρα αυτιά 

Κι όμως είναι μαζί

αιώνες τώρα

μια κοψιά

ένας τάφος

Στόματα

σώματα

σιγαστήρες 

Καλλιόπη Εξάρχου, "Μάχιμα Χείλη", Εκδόσεις Σοκόλη, 2014

Γιώργος Δάγλας, Τα πουλιά

Τα πουλιά,

σκέφτεται ο Μήτσος,

όταν τη μαύρη νύχτα

γυρνάνε στο ρημάδι τους

κινάνε για ένα άλλο ταξίδι.

Χωρίς άρμπουρα πλοίων

σ' εξωτικά νησιά

Χωρίς καραβάνια να διασχίζουν

νύχτα την έρημο

Χωρίς έλκηθρα στις παγωμένες στέπες.

Τα πουλιά

σκέφτεται ο Μήτσος,

μελαγχολούν κι αυτά,

και γέρνει σε κάτι ξερόκλαδα

να ξεχαστεί.

  

  

   

Γιώργος Δάγλας, Άσυλο

Στις άθλιες πόλεις.

Τις μίζερες συνοικίες και τα σαλόνια των ηθοποιών.

Σ’ αυτή τη νύχτα που δεν έχει τέλος.

Απ’ τη χαραμάδα του κόσμου ακούω τους

ήχους του μπουζουκιού

Πιάνω τα χέρια της Αστυπάλαιας.

Βλέπω τα μάτια που πνίγονται.

Αυτό το άσυλο σχιζοφρενών ήταν η κατοικία του

παρελθόντος.

Το αόρατο μουσείο της λήθης.

Τα άλλοθι και τα λόγια

που δεν είπαμε ποτέ

κεντημένα στα κλειστά μας βλέφαρα.

(απ’ τη συλλογή «Το μαύρο χιόνι» εκδ. Ελλέβορος)

Γιώργος Δάγλας, Απεργία Πείνας

Δεν έρχονται στα χέρια μου

σφυριά

δεν πιάνονται περίστροφα

Στιγμή τη στιγμή

σφιγγομαι στις κουρτινες και τα ξυραφακια

ψαχνοντας έναν ησυχο πλανητη

να πιω καφέ χωρίς εφημερίδα.

Δεν τρώω πια.

Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Ποίηση: Mανόλης Aναγνωστάκης, Γιώργος Δάγλας, Γιάννης Σκαρίμπας, Άκανθος, Καλλιόπη Εξάρχου, Nίκος Εγγονόπουλος.