Αλλάζει ο χάρτης της εισβολής του Αννίβα στην Ιταλία. The truth about Hannibal’s route across the Alps

Ο στρατηλάτης μάλλον ακολούθησε διαφορετική πορεία από εκείνη που πιστεύαμε. Hannibal is considered to be one of the greatest military commanders in history and is famous for leading his army across the Alps to face the Romans. New evidence, including a pile of ancient dung, is providing clues as to the route he took across the mountain range (artists impression of Hannibal crossing the Alps pictured). The findings are published in Archaeometry.

Ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και του Πανεπιστημίου Queens στο Μπέλφαστ εντόπισαν κάποια ευρήματα που τους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Αννίβας, ο μεγάλος στρατηλάτης της Καρχηδόνας,  στην περίφημη εισβολή του μέσω των Άλπεων στην Ιταλία ακολούθησε διαφορετική πορεία από εκείνη που οι ιστορικοί πιστεύουν ότι έκανε για να επιτεθεί στους Ρωμαίους.

Η εισβολή

Νεα στοιχεία προκύπτουν για την εκπληκτική πορεία του στρατού του Αννίβα μέσα από τις Άλπεις. How exactly did the Carthaginian general and his elephants reach Italy? Scientists have got their hands dirty to come up with an answer. A painting of Hannibal and his army on the wall of the Capitoline Museum, Rome. Photograph: Alamy

Ο Αννίβας έχοντας καταφέρει να επικρατήσει στην Ιβηρική Χερσόνησο το 218 π.Χ αποφάσισε να επιτεθεί στον «αιώνιο» εχθρό των Καρχηδονίων, τους Ρωμαίους. Η Ρώμη όμως υπερείχε πολύ σε ναυτική δύναμη και έτσι μια προσπάθεια εισβολής στην Ιταλία μέσω θαλάσσης ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Ο Αννίβας έπρεπε να βρει άλλο τρόπο για να επιτεθεί στους Ρωμαίους και τελικά εκπόνησε το πιο φιλόδοξο και παράτολμο σχέδιο εισβολής στην ιστορία. Αποφάσισε να οδηγήσει τον στρατό του που αποτελούνταν από περίπου 90 χιλιάδες πεζικάριους, περίπου δέκα χιλιάδες ιππείς και μερικές δεκάδες ελέφαντες στην Ιταλία δια μέσου των Πυρηναίων και των Άλπεων!

An illustration of Hannibal crossing the Alps with elephants and horses. Photograph: Getty Images/Dorling Kindersley

Παρά τις πολλές δυσκολίες που αντιμετώπισε σε αυτό το εκπληκτικό εγχείρημα ο Αννίβας κατάφερε να διασχίσει περί τα 1.600 χλμ πάνω στα βουνά και να εισβάλει στην Ιταλία. Κέρδισε σημαντικές μάχες απέναντι στους Ρωμαίους και ενώ είχε ανοίξει τον δρόμο για να επιτεθεί και μάλιστα με αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας στην Ρώμη εντούτοις δεν το έκανε αποφασίζοντας τελικά να κινηθεί σε άλλες περιοχές της Ιταλίας.

Publius Cornelius Scipio Africanus, the Roman general who defeated Hannibal at the battle of Zama in 202 BC. Photograph: Alamy

Αυτή του η απόφαση έδωσε χρόνο στους Ρωμαίους να ανασυγκροτηθούν και τελικά να κερδίσουν τον πόλεμο εξαπολύοντας αρχικά επίθεση στην Καρχηδόνα την οποία κατέστρεψαν και στη συνέχεια κατάφεραν να διαλύσουν τον στρατό που είχε απομείνει στον Αννίβα στην ιταλική χερσόνησο και να τρέψουν τον ίδιο σε φυγή.

Η διαδρομή

The exact route Hannibal took over the Alps has been a subject of great debate between academics (one route illustrated), but it enabled him to lead campaigns in Italy and take control of a large part of the country.

Παρά τις επίμονες προσπάθειες αρχαιολόγων και ιστορικών δεν έχουν ανευρεθεί αδιαμφισβήτητα στοιχεία που να υποδεικνύουν την ακριβή διαδρομή που ακολούθησε ο στρατός του Αννίβα σε αυτή την πολεμική επιχείρηση. Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι ο Αννίβας ακολούθησε μια διαδρομή η οποία πέρασε από τις Γαλλικές Άλπεις και πιο συγκεκριμένα την οροσειρά Clapier και την οροσειρά Cenis η υψηλότερη κορυφή της οποίας είναι 3.600 μέτρα.

The Col de la Traversette, a narrow pass between Grenoble in France and Turin in Italy. CREDIT: GOOGLE

Οι Βρετανοί ερευνητές εντόπισαν σε μια νοτιότερη ορεινή περιοχή μια μεγάλη λεπτή κρούστα περιττωμάτων ελεφάντων και κάποια άλλα ευρήματα τα οποία υποστηρίζουν ότι ανήκαν στον στρατό του Αννίβα. Τα ευρήματα εντοπίστηκαν στην θέση Col de la Traversette το υψηλότερο σημείο της οποίας βρίσκεται στα 2.400 μέτρα.

Hannibal is thought to have lost many elephants, horses and men during the crossing over the Alps (illustrated above), which at the time formed a formidable barrier to invading armies. If he did take the route through the Col de Traversette it would explain why it posed such a dangerous path.

Σύμφωνα με τους ερευνητές ο Αννίβας κινήθηκε νοτιότερα από όσο πιστεύαμε και στο τέλος έστριψε βόρεια για να φτάσει στο Cenis και από εκεί να κατέβει στην Ιταλία.

Καυτός Δίας ανάμεσα σε τρία άστρα. New Alien Planet Boasts Rare Triple Suns

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη KELT-4ab που βρίσκεται σε τριπλό αστρικό σύστημα. An international team of astronomers has announced the discovery of a transiting hot Jupiter in a rare triple-star system. This artist’s impression shows the view from a terrestrial exoplanet towards the planet’s host star in a triple stellar system. Image credit: M. Kornmesser / ESO.

Ερευνητές του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian ανακάλυψαν ένα ακόμη εξωπλανήτη. Δεν είναι όμως ένας συνηθισμένος εξωπλανήτης αλλά ένας «καυτός Δίας» που ανήκει σε ένα τριπλό αστρικό σύστημα το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 680 ετών φωτός από εμάς. Έχουν εντοπιστεί δεκάδες συστήματα που αποτελούνται από τρία (και περισσότερα άστρα) αλλά μόλις σε τέσσερα εξ αυτών έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη πλανητών. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα στοιχεία για τόσο για τον σχηματισμό τέτοιων συστημάτων όσο και για τον σχηματισμό και συμπεριφορά ενός «καυτού Δία».

Το σύστημα

This artist's concept of HD 1885 Ab, the first known planet to reside in a triple-star system, would have a similar sunset to KELT-4Ab. Both systems host a pair of stars distantly orbiting the planet-hosting single sun. Credit: NASA/JPL-Caltech

Ο πλανήτης έλαβε την ονομασία KELT-4ab και κινείται γύρω από το άστρο KELT-A το οποίο με την σειρά του βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τα γειτονικά άστρα KELT-B και KELT-C. Ο πλανήτης ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από το άστρο του σε περίπου 72 ώρες. Είναι τόσο κοντά σε αυτό που σε περίπτωση που βρισκόταν κάποιος στον πλανήτη το άστρο θα φαινόταν 40 φορές μεγαλύτερο από ότι φαίνεται ο Ήλιος σε εμάς.

Ο πλανήτης ανήκει στην κατηγορία των πλανητών που είναι γνωστοί ως «καυτοί Δίες». Πρόκειται για γίγαντες αερίου η ύπαρξη των οποίων πονοκεφαλιάζει τους επιστήμονες αφού τα πλανητικά μοντέλα δείχνουν ότι αυτοί οι πλανήτες σχηματίζονται μακριά από το μητρικό τους άστρο όμως οι «καυτοί Δίες» βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από το μητρικό τους άστρο. Έτσι οι επιστήμονες αναζητούν απαντήσεις για αυτό το φαινόμενο τα οποία ευελπιστούν να τους δώσει ο νέος εξωπλανήτης. Για αυτόν τον σκοπό ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος έκανε γνωστό ότι ο δορυφόρος Gaia θα στρέψει σύντομα το βλέμμα του στο συγκεκριμένο σύστημα για να το παρατηρήσει. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astronomical Journal».

Γιώργος Σεφέρης, «Τελευταίος σταθμός». George Seferis, “The Last Station”

Ivan Aivazovsky, Moon night, 1885

Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ’ αρέσαν.

Τ’ αλφαβητάρι των άστρων που συλλαβίζεις

όπως το φέρει ο κόπος της τελειωμένης μέρας

και βγάζεις άλλα νοήματα κι άλλες ελπίδες,

πιο καθαρά μπορείς να το διαβάσεις.

Τώρα που κάθομαι άνεργος * και λογαριάζω

λίγα φεγγάρια απόμειναν στη μνήμη∙

νησιά, χρώμα θλιμμένης Παναγίας, αργά στη χάση

ή φεγγαρόφωτα σε πολιτείες του βοριά ρίχνοντας κάποτε

σε ταραγμένους δρόμους ποταμούς και μέλη ανθρώπων

βαριά μια νάρκη.

Κι όμως χτες βράδυ εδώ, σε τούτη τη στερνή μας σκάλα

όπου προσμένουμε την ώρα της επιστροφής μας να χαράξει

σαν ένα χρέος παλιό, μονέδα που έμεινε για χρόνια

στην κάσα ενός φιλάργυρου, και τέλος

ήρθε η στιγμή της πληρωμής κι ακούγονται

νομίσματα να πέφτουν πάνω στο τραπέζι∙

σε τούτο το τυρρηνικό χωριό, πίσω από τη θάλασσα του Σαλέρνο

πίσω από τα λιμάνια του γυρισμού, στην άκρη

μιας φθινοπωρινής μπόρας το φεγγάρι

ξεπέρασε τα σύννεφα, και γίναν

τα σπίτια στην αντίπερα πλαγιά από σμάλτο.

Σιωπές αγαπημένες της σελήνης. *

Είναι κι αυτός ένας ειρμός της σκέψης ένας τρόπος

ν’ αρχίσεις να μιλάς για πράγματα που ομολογείς

δύσκολα, σε ώρες όπου δε βαστάς σε φίλο

που ξέφυγε κρυφά και φέρνει

μαντάτα από το σπίτι κι από τους συντρόφους,

και βιάζεσαι ν’ ανοίξεις την καρδιά σου

μη σε προλάβει η ξενιτιά και τον αλλάξει.

Ερχόμαστε απ’ την Αραπιά, την Αίγυπτο την Παλαιστίνη  τη Συρία∙

το κρατίδιο

της Κομμαγηνής  που ‘σβησε σαν το μικρό λυχνάρι

πολλές φορές γυρίζει στο μυαλό μας, *

και πολιτείες μεγάλες που έζησαν χιλιάδες χρόνια

κι έπειτα απόμειναν τόπος βοσκής για τις γκαμούζες

χωράφια για ζαχαροκάλαμα και καλαμπόκια.

Ερχόμαστε απ’ την άμμο της έρημος απ’ τις θάλασσες του Πρωτέα,

ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,

καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί του.

Το βροχερό φθινόπωρο σ’ αυτή τη γούβα

κακοφορμίζει την πληγή του καθενός μας

ή αυτό που θα ‘λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα

ή μονάχα κακές συνήθειες, δόλο και απάτη, *

ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.

Εύκολα τρίβεται ο άνθρωπος μες στους πολέμους∙

ο άνθρωπος είναι μαλακός, ένα δεμάτι χόρτο∙

χείλια και δάκτυλα που λαχταρούν ένα άσπρο στήθος

μάτια που μισοκλείνουν στο λαμπύρισμα της μέρας

και πόδια που θα τρέχανε, κι ας είναι τόσο κουρασμένα,

στο παραμικρό σφύριγμα του κέρδους.

Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο,

άπληστος σαν το χόρτο, ρίζες τα νεύρα του κι απλώνουν∙

σαν έρθει ο θέρος

προτιμούν να σφυρίξουν τα δρεπάνια στ’ άλλο χωράφι∙

σαν έρθει ο θέρος

άλλοι φωνάζουνε για να ξορκίσουν το δαιμονικό

άλλοι μπερδεύονται μες στ’ αγαθά τους, άλλοι ρητορεύουν.

Αλλά τα ξόρκια τ’ αγαθά τις ρητορείες,

σαν είναι οι ζωντανοί μακριά, τι θα τα κάνεις;

Μήπως ο άνθρωπος είναι άλλο πράγμα;

Μην είναι αυτό που μεταδίνει τη ζωή;

Καιρός του σπείρειν, καιρός του θερίζειν.

Πάλι τα ίδια και τα ίδια θα μου πεις φίλε.

Όμως τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου τη σκέψη

του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια

δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς.

Ίσως και να ‘θελε να μείνει βασιλιάς ανθρωποφάγων

ξοδεύοντας δυνάμεις που κανείς δεν αγοράζει

να σεργιανά μέσα σε κάμπους αγαπάνθων

ν’ ακούει τα τουμπελέκια κάτω απ’ το δέντρο του μπαμπού,

καθώς χορεύουν οι αυλικοί με τερατώδεις προσωπίδες.

Όμως ο τόπος που τον πελεκούν και που τον καίνε σαν το πεύκο, και τον βλέπεις

είτε στο σκοτεινό βαγόνι, χωρίς νερό, σπασμένα τζάμια, νύχτες και νύχτες

είτε στο πυρωμένο πλοίο που θα βουλιάξει καθώς το δείχνουν οι στατιστικές,

ετούτα ρίζωσαν μες στο μυαλό και δεν αλλάζουν

ετούτα φύτεψαν εικόνες ίδιες με τα δέντρα εκείνα

που ρίχνουν τα κλωνάρια τους μες στα παρθένα δάση

κι αυτά καρφώνονται στο χώμα και ξαναφυτρώνουν∙

ρίχνουν κλωνάρια και ξαναφυτρώνουν δρασκελώντας

λεύγες και λεύγες∙

ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων φίλων το μυαλό μας.

Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές

είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη

δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή

γιατί είναι αμίλητη και προχωράει∙

Στάζει τη μέρα στάζει στον ύπνο

μνησιπήμων πόνος. *

Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης

που έφυγε μ’ ανοιχτές πληγές απ’ το νοσοκομείο

ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη

που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,

ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας∙ «Στα σκοτεινά

πηγαίνουμε στα σκοτεινά προχωρούμε...»

Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.

Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ’ αρέσουν.

Cava dei Tirreni, 5 Οκτωβρίου ’44

Vincent van Gogh, Landscape with Couple Walking and Crescent Moon, 1890

* Τώρα που κάθομαι άνεργος: όπως στην Εισαγωγή των Απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη: «... εδώ εις Άργος, όπου κάθομαι άνεργος» (Σημ. του ποιητή).

* Σιωπές αγαπημένες της σελήνης: «Amica silentia lunae». Βιργίλιος (Σημ. του ποιητή).

* δόλο κι απάτη: όπως και στο Μακρυγιάννη, Β΄, σελ. 258 «και τώρα δικαιοσύνη δεν βρίσκομεν από κανέναν∙ όλο δόλο κι απάτη» (Σημ. του ποιητή).

* μνησιπήμων πόνος: Αισχ. Αγαμέμνων, στ. 179 «στάζει δ’ ἐν γ’ ὕπνωι προ καρδίας μνησιπήμων πόνος» (στάζει στον ύπνο, μπρος στην καρδιά, της συμφοράς ο καημός) (Σημ. του ποιητή).

Το SETI συνεχίζει να αναζητεί εξωγήινους - Νέες έρευνες σε 20.000 ερυθρούς νάνους. Search for alien signals expands to 20,000 star systems

This artist's conception released February 6, 2013 courtesy of NASA shows a hypothetical planet with two moons orbiting in the habitable zone of a red dwarf star.

Το αμερικανικό Ινστιτούτο Αναζήτησης Εξωγήινης Νοημοσύνης (SETI) δεν πτοείται από τις εδώ και δεκαετίες αποτυχημένες προσπάθειές του να ανιχνεύσει κάποιο σήμα εξωγήινων. Όπως ανακοίνωσε, μόλις εγκαινίασε ένα νέο διετές πρόγραμμα αναζήτησης ραδιοσημάτων, το οποίο θα εστιασθεί στη «γειτονιά» 20.000 άστρων-ερυθρών νάνων.

Οι αχνοί ερυθροί νάνοι είχαν προσελκύσει λίγη προσοχή έως τώρα, επειδή οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι εξωγήινοι μάλλον θα ζουν σε πλανήτες γύρω από άστρα λαμπερά όπως ο Ήλιος μας. Επιπλέον, η «κατοικήσιμη» ζώνη ενός ερυθρού νάνου -η απόσταση που καθιστά έναν εξωπλανήτη δυνητικά φιλόξενο για ζωή- είναι πολύ πιο μικρή σε σχέση με την αντίστοιχη ενός φωτεινότερου άστρου όπως ο Ήλιος.

Όμως, καθώς νέοι εξωπλανήτες συνεχώς ανακαλύπτονται, υπολογίζεται ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ερυθρών νάνων (κάπου ανάμεσα στο 15% και στο 50%) διαθέτουν «κατοικήσιμους» εξωπλανήτες. Επιπλέον, οι ερυθροί νάνοι καίνε πολύ αργά τα καύσιμά τους και έτσι ζουν πολύ περισσότερο από ό,τι τα πιο λαμπρά άστρα, συνεπώς υπάρχει και περισσότερος χρόνος διαθέσιμος για να αναπτυχθεί ένας εξωγήινος πολιτισμός στο σύστημά τους.

Με δεδομένο εξάλλου ότι τα τρία τέταρτα περίπου όλων των άστρων στον γαλαξία μας είναι ερυθροί νάνοι (άρα είναι πολύ πιο κοινοί σε σχέση με άστρα όπως ο Ήλιος μας), οι επιστήμονες του SETI αποφάσισαν να στρέψουν την προσοχή τους τελικά σε αυτούς.

Η αναζήτηση θα γίνει με το Τηλεσκόπιο Άλεν, που βρίσκεται στα όρη Κασκέιντ της βόρειας Καλιφόρνια και αποτελείται από 42 αντένες, οι οποίες είναι σε θέση να παρατηρούν τρία άστρα ταυτόχρονα. Τα άστρα-στόχοι θα παρατηρούνται σε ένα μεγάλο εύρος ραδιοσυχνοτήτων μεταξύ 1 και 10 GHz.

Πηγή: www.seti.org

Ο άνθρωπος εξόντωσε τον Χόμπιτ της Ινδονησίας; Hobbits In Indonesia Died Out Long Ago - Were Modern Humans To Blame?

Η νέα μελέτη υποδεικνύει τον άνθρωπο ως πιθανό ένοχο της εξαφάνισης των Χόμπιτ της Ινδονησίας. Homo floresiensis (skull pictured), were believed to have outlived the Neanderthals on their island paradise by surviving until just 12,000 years ago, but new excavations suggests they may have disappeared far earlier. The study indicates they died out 50,000 years ago, around the same time Homo sapiens may have arrived.

Ο «Άνθρωπος της Ινδονησίας» (Homo floresiensis), πιο γνωστός ως «Χόμπιτ» λόγω του μικρού ύψους του, που έφθανε περίπου το ένα μέτρο, εξαφανίσθηκε πριν από περίπου 50.000 χρόνια, σύμφωνα με νέες επιστημονικές εκτιμήσεις, και όχι πριν από 11.000 έως 13.000 χρόνια, όπως ήταν η έως τώρα κυρίαρχη άποψη.

Νέα μελέτη για το πότε και πώς εξαφανίστηκε το μυστηριώδες είδος. The hobbit, Homo floresiensis, lived on the island of Flores some 18,000 years ago, and researchers have more evidence (its relatively large brain) the diminutive creature was a unique human species. Halfling-like creatures walked around the Indonesian Island of Flores long ago. Now, it appears our ancestors may have wiped them out. Credit: © National Museum of Nature and Science, Tokyo.

Η εξαφάνισή του δεν αποκλείεται μάλιστα να οφείλεται σε πιέσεις που δέχθηκε από τους ανθρώπους που έφτασαν στις περιοχές που ζούσε.

Όπως οι Νεάντερταλ;

New excavations in Liang Bua cave (pictured) on Flores where the remains of the Hobbits were discovered have suggested the original excavations made mistakes when estimating their age. Instead they have found the fossils and stone tools they used date from between 190,000 years ago to 50,000 years ago. Analysis of the hobbit people remains was detailed in the journal Nature. Credit: REUTERS/LIANG BUA TEAM/HANDOUT VIA REUTERS

Οι «Χόμπιτ» (το όνομά τους παραπέμπει σε μυθικά πλάσματα από τον «Άρχοντα των Δακτυλιδιών») ανακαλύφθηκαν το 2003 στο ασβεστολιθικό σπήλαιο Λιάνγκ Μπούα στη νήσο Φλόρες της Ινδονησίας και η νέα έρευνα ενισχύει την πεποίθηση ότι αποτελούσαν ξεχωριστό είδος από τον άνθρωπο. Η νέα ημερομηνία εξαφάνισης δείχνει ότι αυτή συνέβη λίγο μετά την άφιξη των πρώτων ανθρώπων στην περιοχή, πράγμα που θυμίζει την εξαφάνιση των Νεάντερταλ στην Ευρώπη μετά την εμφάνιση των πρώτων ανθρώπων (Homo sapiens).

Archaeologists have conducted new excavations in parts of Liang Bua cave (pictured) not covered by the original dig. This has provided new information about the age of the fossils and stone tools found. The deposits being examined above were found to contain fossils and artefacts from our own species, Homo sapiens.

Μελέτη διεθνούς ερευνητικής ομάδας αναφέρει ότι τα αρχαιότερα απολιθώματα σκελετών «Χόμπιτ» χρονολογούνται προ 60.000 έως 100.000 ετών, ενώ ίχνη εργαλείων τους συνεχίζουν να υπάρχουν έως πριν από 50.000 χρόνια. Μετά όμως εξαφανίζεται κάθε ίχνος των «Χόμπιτ» και των εργαλείων τους.

The Flores hobbit were far smaller than modern humans (skulls of a hobbit pictured left and Homo sapien pictured right), leading may anthropologists to claim they may have been simply suffering from a form of dwarfism, but recent studies have shown they were a separate species. Credit: Professor Peter Brown, University of New England

Στο μεγάλο σπήλαιο όπου ανακαλύφθηκαν οι «Χόμπιτ», συνεχίζονται οι ανασκαφές, οπότε μπορεί να υπάρξουν νέες ανακαλύψεις στο μέλλον. Ο διακεκριμένος καθηγητής παλαιοανθρωπολογίας Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου δεν απέκλεισε μερικοί σημερινοί άνθρωποι να έχουν στο DNA τους και μερικά γονίδια από τους «Χόμπιτ»! Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Μια Υπερ-Γη πραγματική κόλαση! Hot Nights, Hotter Days on Super-Earth 55 Cancri e

O 55 Cancri e είναι ένας εξωπλανήτης που κυριολεκτικά καίει. Η θερμοκρασία του κυμαίνεται από 1.100-2.400 Βαθμούς Κελσίου. An artist's depiction of 55 Cancri e as it zips around its Sun-like host star. Credit: ESA / Hubble / M. Kornmesser

Πριν από δύο μήνες ερευνητική ομάδα στη Βρετανία κατέφερε να αναλύσει την ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη 55 Cancri e επίτευγμα που συνέβη για πρώτη φορά. Ο πλανήτης αυτός είναι βραχώδης βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 ετών φωτός από εμάς και ανήκει στην κατηγορία των «Υπερ-Γαιών», πλανητών δηλαδή με μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό του πλανήτη μας. Οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν τον 55 Cancri e που βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από το μητρικό του άστρο.

Spitzer created a thermal map of 55 Cancri e by staring at the system as the planet passed in front of, next to, and behind its host star. By looking at the combined light of star and planet as they alternately blocked each other, astronomers were able to pick out how much infrared radiation comes from the planet alone. Credit: NASA / JPL-Caltech / University of Cambridge

Ερευνητές, με επικεφαλής τον αστρονόμο Μπράις Ντέμορι του Εργαστηρίου Κάβεντις του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ κατάφεραν να υπολογίσουν την θερμοκρασία του 55 Cancri e και διαπίστωσαν ότι έχει κάτι περισσότερο από καυτές νύχτες και ακόμη πιο καυτές μέρες, που θα μπορούσαν να λιώσουν ακόμη και το σίδερο.

Καυτός

This animated illustration shows one possible scenario for the rocky exoplanet 55 Cancri e: magma pools on the dayside surface. Credit: NASA / JPL-Caltech / University of Cambridge

Η φωτεινή πλευρά του εξωπλανήτη, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 2011 και βρίσκεται στον αστερισμό του Καρκίνου, είναι σχεδόν λιωμένη και η σκοτεινή στερεά. Η διαφορά ανάμεσά τους είναι ανάμεσα στην «τελείως κόλαση» και στη «σκέτη κόλαση». Οι ερευνητές υπολόγισαν με τη βοήθεια του υπέρυθρου διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer της NASA ότι οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια του 55 Cancri e κυμαίνονται από 1.100 βαθμούς Κελσίου στη σκοτεινή πλευρά που δεν βλέπει το άστρο του ως 2.400 βαθμούς Κελσίου στη φωτεινή πλευρά του.

Πρώτη φορά

55 Cancri e, a super-Earth that might have a molten surface (left) could occasionally be covered by giant volcanic plumes (right), which would dim the planet's infrared emission. Credit: NASA / JPL-Caltech / R. Hurt

Είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες μελετούν με ακρίβεια τις θερμοκρασιακές αποκλίσεις σε έναν σχετικά μικρό εξωπλανήτη, ο οποίος κινείται γύρω από ένα άστρο που μοιάζει με τον Ήλιο μας. Ο 55 Cancri e περιφέρεται τόσο κοντά στο άστρο του που το «έτος» του (δηλαδή η πλήρης περιφορά γύρω από το άστρο) διαρκεί μόλις 18 ώρες. Ο 55 Cancri e είναι βαρυτικά «κλειδωμένος» κατά την περιφορά του (όπως η Σελήνη με τη Γη), δηλαδή μονίμως η ίδια πλευρά του «ψήνεται» από την ακτινοβολία του άστρου του.

Ο Cancri e είναι ο πρώτος εξωπλανήτης που ανιχνεύθηκε από το φως του και εκτιμάται ότι έχει διπλάσια διάμετρο από τη Γη και εννιαπλάσια μάζα. Η αραιή ατμόσφαιρά του περιέχει κυρίως υδρογόνο και ήλιο, ενώ στο σχεδόν λιωμένο έδαφός της φωτεινής και πιο καυτής πλευράς του εκτιμάται ότι καθημερινά ρέουν τεράστιες ποσότητες καυτής λάβας.

Όπως είπε ο Ντέμορι, οι επιστήμονες εξακολουθούν να μην κατανοούν από τι είναι φτιαγμένος ο πλανήτης (είχε, μεταξύ άλλων, προταθεί ότι μπορεί να είναι σχεδόν διαμαντένιος!). Φως στο μυστήριο θα ρίξει η νέα γενιά ισχυρότερων τηλεσκοπίων όπως το James Webb της NASA, που θα εκτοξευθεί το 2018. H νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Ένα σύγχρονο Ψηφιακό Αρχείο για τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ioannis Kapodistrias Digital Archive

Η πολυσχιδής προσωπικότητα του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια παρουσιάζεται μέσα από ένα σύγχρονο ψηφιακό αρχείο, ανοιχτό στο ευρύ κοινό.

Τη Δευτέρα 21 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε ημερίδα στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τίτλο «Πέραν του έθνους: Εξετάζοντας τον Καποδίστρια εντός διεθνικών και αυτοκρατορικών πλαισίων. Ημερίδα με αφορμή το Ψηφιακό Αρχείο Καποδίστρια». Στόχος ήταν να παρουσιαστεί η πολυσχιδής δράση του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, του Ιωάννη Καποδίστρια, παρουσιασμένη σε ευρύτερα γεωγραφικά, πολιτισμικά και νοηματικά πλαίσια που υπερβαίνουν τα παραδοσιακά δίπολα όπως ελληνικό-δυτικοευρωπαϊκό, ελληνικό-οθωμανικό, έθνος-αυτοκρατορία, οικουμενισμός-εθνικισμός, θρησκεία-εκκοσμίκευση, κ.ά.. Επιπλέον μέσα από αυτήν την προσέγγιση, η Ελληνική Επανάσταση του 1821 εξετάζεται στην ευρωπαϊκή της διάσταση.

Προσωπογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια, άγνωστου καλλιτέχνη, μέσα 19ου αιώνα.

Η διοργάνωση ήταν μέρος  της διάχυσης των αποτελεσμάτων της έρευνας που εκπονήθηκε  κατά τα έτη 2013 και 2014 με τίτλο «Ψηφιακό Αρχείο Ιωάννη Καποδίστρια» και  χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση. Στόχος του έργου ήταν η δημιουργία ενός ψηφιακού αρχείου/κόμβου σχετικά με τη ζωή, το έργο και την προσωπικότητα του Ιωάννη Καποδίστρια (1776-1831), μέσα από την καταγραφή, συγκέντρωση και ψηφιακή παρουσίαση αρχειακών συλλογών και τεκμηρίων που βρίσκονται διάσπαρτα στις διαφορετικές πόλεις και χώρες στις οποίες έζησε και έδρασε. Για τον λόγο αυτόν η επιστημονική ομάδα, πέρα από τη διαδικτυακή έρευνα, επισκέφθηκε βιβλιοθήκες και αρχεία σε Κέρκυρα, Αθήνα, Γενεύη, Ζυρίχη, Φλωρεντία, Μπολόνια, Πάβια, Αγία Πετρούπολη και Μόσχα. Η επιστημονική επιτροπή του προγράμματος απαρτιζόταν από διακεκριμένους ιστορικούς και ειδικευμένους στο πεδίο της ψηφιακής παρουσίασης της ιστορίας.

Το ψηφιακό αρχείο, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στο αναδυόμενο πεδίο των Digital Humanities (Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες), επιχειρεί να υπερβεί τις δυσκολίες που παρουσιάζει μέχρι τώρα η συγκέντρωση των τεκμηρίων που αφορούν στο έργο του Ιωάννη Καποδίστρια. Ξεφεύγοντας από τους περιορισμούς ενός παραδοσιακού αρχείου, ο ψηφιακός κόμβος που δημιουργήθηκε προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την πολλαπλότητα και διαφορετικότητα των τεκμηρίων που αφορούν στον Ι. Καποδίστρια, τη γεωγραφική διασπορά τους καθώς και τη γλωσσική τους ποικιλία, αποτελώντας, ταυτόχρονα ερευνητικό και εκπαιδευτικό εργαλείο για τη μελέτη της εποχής, της ζωής και του έργου του. Στο πλαίσιο του έργου, μεταξύ άλλων, ψηφιοποιήθηκαν 13.000 τεκμήρια της αρχειακής συλλογής του Ιωάννη Καποδίστρια που φιλοξενείται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Κέρκυρα, αναρτήθηκαν 276 τεκμήρια όπως προσωπογραφίες, πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες προσωπικών αντικειμένων, ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές εκπομπές κ.ά., παρουσιάστηκε η πλούσια βιβλιοθήκη που είχε ο Καποδίστριας και συγκεντρώθηκαν 714 τίτλοι επιστημονικών μελετών που έχουν συγγραφεί περί τον Καποδίστρια από το 1831 έως το 1996. Επιπλέον διοργανώθηκε ημερίδα στην Αίγινα για εκπαιδευτικούς σε σχέση με τις δυνατότητες αξιοποίησης του Αρχείου μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Μπορείτε να επισκεφτείτε τον κόμβο του προγράμματος στην παρακάτω διεύθυνση: http://kapodistrias.digitalarchive.gr/index.php.