Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τρίτη 11 Απριλίου 2017

Νίκος Γκάτσος, «Μεγάλη Τρίτη»

Καραβάτζιο, Η Μαγδαληνή σε έκσταση, 1606

Επόρευσαν οι βασιλείς και εκ του οίνου της πορνείας
εμεθύσθησαν οι κατοικούντες την γην.
Κάτω απ’ τα λάβαρα της Ρώμης
στην τέντα της Μαγδαληνής
εσύ πατέρας της συγγνώμης
κι εμείς παιδιά της ηδονής.

Frederick Sandys, Mary Magdalene, ca. 1858–60

Ζοφώδης και ασέληνος ο έρως της αμαρτίας.
Βραχνή ακούστηκε η κραυγή
στα καπηλειά της πολιτείας
εσύ αμνίον για σφαγή
κι εμείς κριοί της αμαρτίας.

Master of the Magdalen Legend, The Magdalen Weeping, c. 1525

Το πολύτιμον μύρον η πόρνη έμιξε μετά δακρύων και εξέχεεν
εις τους αχράντους πόδας σου.
Δε σε πτοήσαν οι Πιλάτοι
ούτ’ ο καιρός που ειν΄ εγγύς
εσύ στων ουρανών τα πλάτη
κι εμείς παρείσακτοι της γης.

Νίκος Γκάτσος, «Μέρες Επιταφίου»

Τι δείχνει η νέα «χαρτογράφηση» των ονείρων στον εγκέφαλο. Scientists Identify More-Precise Neural Correlates of Dreaming

Salvador Dali, The Dream, 1931. Τα νέα ευρήματα διεθνούς ομάδας ειδικών αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι ονειρεύονται πολύ παρά το γεγονός ότι συνήθως ξεχνούν τα όνειρά τους. The stuff of dreams has bewildered science for years, but a new study has found a so-called "hot zone" near the back of the brain that is always active during dreaming.

Επιστήμονες από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων κι ένας Έλληνας της διασποράς, ανακάλυψαν ένα νέο τρόπο να ανιχνεύουν τα όνειρα στον εγκέφαλο των ανθρώπων και, με αυτή την τεχνική, πιστεύουν ότι εντόπισαν το «κέντρο» των ονείρων.

Το βασικό συμπέρασμα από τη νέα «χαρτογράφηση» είναι ότι οι άνθρωποι ονειρεύονται πολύ περισσότερο από ό,τι νόμιζαν, αν και μετά συνήθως έχουν ξεχάσει τα όνειρά τους.

Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα όνειρα δεν συμβαίνουν μόνο στη φάση REM (ταχεία κίνηση των ματιών) του ύπνου. Οι κοιμισμένοι άνθρωποι ονειρεύονται επί αρκετές ώρες και παρόλα αυτά θυμούνται λίγα μόνα λεπτά -κι αυτά με το ζόρι.

Όταν κοιμόμαστε, μπορούν να ανιχνευθούν χαμηλής συχνότητας εγκεφαλικά κύματα στον εγκέφαλο. Η νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι μια μείωση αυτών των κυμάτων σε μια συγκεκριμένη περιοχή στο πίσω μέρος του εγκεφάλου αποτελεί την «υπογραφή» ότι κάποιος ονειρεύεται. Αυτή η περιοχή φαίνεται να αποτελεί το «κέντρο» των ονείρων.

Η μελέτη

Puvis de Chavannes, Le Rêve, The Dream, 1883. Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα όνειρα δεν συμβαίνουν μόνο στη φάση REM. The study also confirmed that dreaming does not just happen in the rapid eye movement (REM) phase, associated with fast rhythms of brain activity, but can also take place in non-rapid eye movement (NREM) sleep, when brain activity is slower.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Φρανσέσκα Σικλάρι του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστήμης Nature Neuroscience, μελέτησαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε 32 εθελοντές που κοιμούνταν και φορούσαν στο κεφάλι τους μια κάσκα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος, που κατέγραφε τα εγκεφαλικά κύματά τους.

Lampros Perogamvros. Senior Researcher chez Université de Genève / University of Wisconsin-Madison.

Μεταξύ των ερευνητών ήταν ο ελληνικής καταγωγής Λάμπρος Περόγαμβρος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (2006), ο οποίος σήμερα είναι ερευνητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Ουσκόνσιν-Μάντισον, στο Τμήμα Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου της Γενεύης και στο Εργαστήριο Ύπνου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της ελβετικής πόλης.

Κάθε φορά που εμφανιζόταν μια διακριτή εγκεφαλική δραστηριότητα, οι επιστήμονες ξυπνούσαν τους συμμετέχοντες και τους ρωτούσαν αν ονειρεύονταν και τι θυμούνταν από τα όνειρά τους. Με τον τρόπο αυτό, διαπιστώθηκε μια στενή σχέση ανάμεσα στα όνειρα και στα μειωμένα κύματα χαμηλής συχνότητας κύματα σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου. Έχοντας εντοπίσει αυτή την περιοχή, οι ερευνητές ήταν στη συνέχεια σε θέση -βλέποντας την εγκεφαλική δραστηριότητα- να προβλέψουν με ακρίβεια περίπου 90% αν κάποιος έβλεπε όνειρο. Έτσι, διαπίστωσαν ότι τα όνειρα δεν συνοδεύουν μόνο τη φάση REM του ύπνου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, ένας άνθρωπος ονειρεύεται στο 95% του ύπνου REM και στο 71% του μη-REM ύπνου.

Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι όταν κανείς θυμάται τα όνειρά του αργότερα, υπάρχει αυξημένη δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τη μνήμη. Συνεπώς η εγκεφαλική περιοχή ανάμνησης ενός ονείρου είναι διαφορετική από την περιοχή δημιουργίας του ονείρου.

Οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι, μεταξύ άλλων, η νέα «χαρτογράφηση» των ονείρων θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η αϋπνία και οι εφιάλτες, αλλά επίσης στην κατανόηση του σκοπού των ονείρων.




Νέες ανακαλύψεις σχετικά με ωκεάνιους κόσμους στο ηλιακό μας σύστημα. NASA News Briefing: Discoveries About Oceans Beyond Earth

NASA is exploring the ocean worlds in our solar system as part of our search for life outside of Earth. Credit: NASA

Η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) εξήγγειλε ότι τη Μεγάλη Πέμπτη (στις 21:00 ώρα Ελλάδας) θα οργανώσει συνέντευξη Τύπου για να κάνει ανακοινώσεις που θα αφορούν «νέα ευρήματα σχετικά με ωκεάνιους κόσμους στο ηλιακό μας σύστημα».

Η ανακάλυψη σχετίζεται με παρατηρήσεις που έχει κάνει τόσο το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» όσο και το σκάφος «Κασίνι» που μελετά τον Κρόνο και τους δορυφόρους του από το 2004.

Σύμφωνα με τη σχετική προαναγγελία, «αυτές οι νέες ανακαλύψεις θα βοηθήσουν στη εξερεύνηση των ωκεανών – συμπεριλαμβανομένης της μελλοντικής αποστολής Europa Clipper της NASA που σχεδιάζεται να εκτοξευθεί στη δεκαετία του 2020- καθώς και στην ευρύτερη αναζήτηση ζωής πέρα από τη Γη».

Η συνέντευξη θα μεταδοθεί διαδικτυακά στη διεύθυνση:

Και στο μεταξύ ο καθένας μπορεί να βάλει στοιχήματα για το τι θα ανακοινωθεί…

For more information on ocean worlds, visit:

Πηγές: www.amna.gr  www.jpl.nasa.gov

Δευτέρα 10 Απριλίου 2017

Νίκος Καρούζος, «Οιδίππους τυραννούμενος»

Pierre-Auguste Renoir, Oedipus Rex, 1895 

Εζούσα τις πιο βαθιές μου λεπτομέρειες
καθώς αργά ο έρμος
διανύω την κόλαση

περιμένοντας καρπούς απ’ τα ψέματα πάλι
την όσφρηση του βίαιου μυαλού μου κι ο θάνατος
αχολογούσε άρωμα μητέρας
βόσκοντας έρωτα στην αναισθησία
των άστρων ανεπαίσχυντα.

Λοιπόν η άβυσσος ο καταπιώνας που δεν κοπάζει.
Δικό μου είναι αυτό το βιβλίο η δάκνουσα λαλιά
κι η ανάγνωση.

Δεν έχω κανένα δικαίωμα στην ευτυχία.

Από τη συλλογή «Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα», Ίκαρος, 2014

H επίσκεψη στον προϊστορικό οδοντίατρο ήταν μάλλον εφιαλτική. Oldest tooth filling was made by an Ice Age dentist in Italy

Τα αρχαιότερα σφραγίσματα ηλικίας 13.000 ετών εντοπίστηκαν στην περιοχή της Τοσκάνης στην Βόρεια Ιταλία. O προϊστορικός «οδοντίατρος» καθάριζε και μεγάλωνε με κάποιο μικρό λίθινο εργαλείο τις τρύπες (μάλλον χωρίς αναισθητικό...), προτού τις παραγεμίσει με το υλικό του σφραγίσματος το οποίο μάλλον είχε αντισηπτικές ιδιότητες. Seen from above in computer reconstructions, cavities in two human teeth dating to around 13,000 years ago contain signs of an ancient treatment for tooth decay. Marks on the inner walls of each cavity were made by a pointed stone tool used to remove infected tissue, researchers propose. Credit: Stefano Benazzi

Ιταλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ανακάλυψαν στην περιοχή Ριπάρο Φρέντιαν της Τοσκάνης, στη βόρεια Ιταλία, σφραγίσματα από οργανικό υλικό σε δόντια ηλικίας 13.000 ετών, τα οποία είναι τα αρχαιότερα που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα.

Τα σφραγίσματα, που βρέθηκαν σε ένα ζευγάρι μπροστινά δόντια, τους κεντρικούς κοπτήρες της άνω γνάθου, είχαν γίνει από μια μορφή φυσικών υδρογονανθράκων, το βιτουμένιο, ένα είδος ημι-στερεής ορυκτής πίσσας, που είχε ανακατευτεί με φυτικές ίνες και...τρίχες.

Λίθινα... βασανιστήρια

Two front teeth from a person who lived in what’s now northern Italy around 13,000 years ago contain clues to Stone Age dentistry, a new study finds. These ancient examples of treated tooth decay are shown from the side (top) and looking down on the chewing surface (bottom). Credit: Stefano Benazzi

Η μελέτη των δοντιών με ισχυρό μικροσκόπιο αποκάλυψε ότι τα δόντια είχαν μεγάλες κουφάλες, στο εσωτερικό των οποίων υπήρχαν οριζόντιες χαραγματιές.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο προϊστορικός «οδοντίατρος» καθάριζε και μεγάλωνε με κάποιο μικρό λίθινο εργαλείο τις τρύπες (μάλλον χωρίς αναισθητικό...), προτού τις παραγεμίσει με το υλικό του σφραγίσματος, το οποίο μάλλον είχε αντισηπτικές ιδιότητες.

Πιθανότατα τα αρχαία σφραγίσματα εξυπηρετούσαν τον ίδιο στόχο με τα σημερινά, δηλαδή να μειώσουν τον πόνο και να αποτρέψουν τον εγκλωβισμό της τροφής μέσα στα χαλασμένα δόντια.

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Στέφανο Μπενάτσι του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό φυσικής ανθρωπολογίας «Journal of Physical Anthropology», σύμφωνα με το New Scientist.

Η φροντίδα των δοντιών αναπτύχθηκε στις νεολιθικές αγροτικές κοινωνίες, αλλά νωρίτερα οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της παλαιολιθικής εποχής είχαν αρχίσει να πειραματίζονται με την οδοντιατρική.

Παλαιότερα, οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει στη Σλοβενία ένα σφράγισμα από κερί μελισσών σε δόντι ηλικίας 6.500 ετών.

Πηγές: Gregorio Oxilia et al. The dawn of dentistry in the late upper Paleolithic: An early case of pathological intervention at Riparo Fredian, American Journal of Physical Anthropology (2017). DOI: 10.1002/ajpa.23216 - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=873216





Κίνδυνο καρδιακής νόσου συνεπάγονται τα γκρίζα μαλλιά στους άνδρες. Grey hair linked with increased heart disease risk in men

Rembrandt, Autoportrait, Self-portrait, 1663. Η αθηροσκλήρωση και το γκριζάρισμα των μαλλιών μοιράζονται κοινούς μηχανισμούς σύμφωνα με νέα μελέτη. A new study has found that men with grey hair are at greater risk of heart disease. Τhe researchers assessed the prevalence of grey hair in patients with coronary artery disease.

Μπορεί τα γκρίζα μαλλιά να προσδίδουν γοητεία στον άνδρα, αλλά μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Μάλαγα της Ισπανίας, έρχεται να προσθέσει μια νέα και καθόλου ευοίωνη παράμετρο.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η δρ Ειρήνη Σαμουήλ, καρδιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου στην Αίγυπτο, τα γκρίζα μαλλιά συνεπάγονται αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου για τους άνδρες.

«Η γήρανση είναι ένας αναπόφευκτος παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου και σχετίζεται με δερματολογικές ενδείξεις που μπορεί να σηματοδοτούν αυξημένο κίνδυνο. Πρέπει να μελετήσουμε περισσότερο τα δερματικά σημάδια κινδύνου που θα μας δώσουν το περιθώριο της πρώιμης παρέμβασης στην εξέλιξη της καρδιαγγειακής νόσου», εξήγησε η ερευνήτρια.

Η αθηροσκλήρωση και το γκριζάρισμα των μαλλιών μοιράζονται κοινούς μηχανισμούς, όπως η εξασθενημένη επιδιόρθωση του DNA, το οξειδωτικό στρες, η φλεγμονή, οι ορμονικές αλλαγές και η γήρανση των λειτουργικών κυττάρων.

Τα νέα στοιχεία

It found that if at least half of a man’s thatch has turned grey they are at an increased risk. The risk was independent of a man’s age and other cardiovascular risk factors such as smoking. GETTY

Η μελέτη εστίασε στην συχνότητα των γκρίζων μαλλιών σε ασθενείς στεφανιαία νόσο και αν ήταν ανεξάρτητος δείκτης κινδύνου της νόσου. Στο δείγμα συμπεριλήφθησαν 545 άνδρες που υποβλήθηκαν σε πολυτομική υπολογιστική τομογραφία στεφανιογραφία λόγω υποψίας στεφανιαίας νόσου. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε υποομάδες ανάλογα με την παρουσία ή απουσία στεφανιαίας νόσου και την ποσότητα γκρίζων/λευκών μαλλιών.

Η ποσότητα των γκρίζων μαλλιών αντιστοιχίστηκε σε ένα σκορ όπου 1=μαύρα μαλλιά, 2=περισσότερα μαύρα παρά λευκά, 3=εξίσου μαύρα-λευκά, 4=περισσότερα λευκά από μαύρα και 5=μόνο λευκά.

Στους παραδοσιακούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου συμπεριλήφθηκε η υπέρταση, ο διαβήτης, το κάπνισμα, η δυσλιπιδαιμία και το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ένα σκορ μαλλιών 3 και άνω σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου ανεξαρτήτως της ηλικίας και των εδραιωμένων καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο είχαν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο σκορ λευκών τριχών και υψηλότερη στεφανιαία ασβεστοποίηση από τα άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο.

Η περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι, η ηλικία, το σκορ γκριζαρίσματος των μαλλιών, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία ήταν ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες αθηροσκληρωτικής στεφανιαίας νόσου. Μόνο η ηλικία ήταν ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας των γκρίζων μαλλιών.

«Η μελέτη δείχνει ότι, ανεξάρτητα της χρονολογικής ηλικίας, το γκριζάρισμα των μαλλιών δείχνει την βιολογική ηλικία και μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι καρδιαγγειακού κινδύνου», συμπλήρωσε η ερευνήτρια τονίζοντας ότι οι ασυμπτωματικοί ασθενείς με υψηλό κίνδυνο στεφανιαίας νόσου θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά για την αποφυγή πρώιμων καρδιακών επεισοδίων.


Σάββατο 8 Απριλίου 2017

Μπρους Ντάβιντσον. Bruce Davidson

Bruce Davidson was born in Oak Park, Ill., where his prolific career began at the tender age of 10 when his mother built him a dark room. He spent his adolescence photographing different neighborhoods in Chicago. This photograph was taken in Queens, N.Y., in 1980.

Drive-Through. After graduating from high school, Davidson entered Rochester Institute of Technology and Yale University. This photograph was made in Los Angeles in 1964 and was famously used for the cover of the Beastie Boys' triple-platinum album Ill Communication.

Child's Play. After college, Davidson enlisted in the Army; at his first station, he was assigned to the base's photo pool. In this photo, a girl pushes a baby carriage down a factory road in Wales.



Dining Out. His talent as a photographer was recognized by an editor of the post's newspaper, and Davidson was asked to be permanently assigned to the paper, where he was given a certain amount of autonomy. In the above shot, an elderly couple eats in a New York cafeteria in 1973.




During these golden years he photographed extensively, taking photos of two of his famous projects, “Brooklyn Gang” – a project on troubled teenage youth in the area and “The Dwarf” – a circus-dwarf named Jimmy Armstrong that he befriended which showed the various levels of emotional complexity that Jimmy faced as a performer.


Circus. Not long after, Davidson was stationed in Paris, where he met the famed photographer Henri Cartier-Bresson, a founder of the storied Magnum photo agency. Above, a circus dwarf is photographed in Palisades, N.J., in 1958.






















































Portrait. In this photo, two people pose for a portrait in Alabama in 1965.


From 1961 to 1965, Davidson produced one of his most famous bodies of work, “Time of Change” in which he followed the Civil Rights Movement and Freedom Riders around the United States, in both the North and South. This project awarded him the first National Endowment for the Arts grant ever given to a photographer.























































Davidson’s next project, “East 100th Street” is probably his most famous bodies of work, in which he photographed an infamously run-down block in East Harlem for two years. Using a 4×5 large-format view camera, he befriended many of the locals and constantly gave out prints from the project that he worked on. Through the project you get a very intimate look into the lives of people in East 100th Street – both the difficulties they faced as well as the joys.




















Looking Out. In 1998, the photographer returned to East 100th Street to document the changes that had occurred in the 30 years since his seminal work documenting the neighborhood.
















Lean on Me. Two kids sit on a sofa in a New York City apartment in 1966. This photo is taken from Davidson's series East 100th Street, the result of his spending two years documenting the people inhabiting the East Harlem street.
































To create a memorable street photograph is a combination of content & form. We want strong content (capturing interesting people, scenes, situations) and strong form (composition, framing, backgrounds). Although both are important, Davidson says that his photographs revolve more around the content by capturing moods: “From the start, my photographs were about capturing a mood. I didn’t do picture stories; it was more about taking a picture that caught a mood, then building a series that sustained that mood.”





















March to Freedom. After briefly working as a freelance photographer, Davidson joined Magnum in 1958. Above, a group of civil rights demonstrators led by Martin Luther King Jr. marches from Selma to Montgomery, Ala., during the civil rights movement.


































«Οι περισσότερες από τις φωτογραφίες μου είναι συμπονετικές, ευγενικές και προσωπικές. Τείνουν να επιτρέπουν στο θεατή να δει μόνος του. Και τείνουν να μην παρουσιάζονται ως τέχνη.» Μπρους Ντάβιντσον