Τα αγάλματα στο νησί του Πάσχα… περπατούσαν. Did Easter Island’s Famous Statues ‘Walk’?

"The statues walked," Easter Islanders say. Archaeologists are still trying to figure out how—and whether their story is a cautionary tale of environmental disaster or a celebration of human ingenuity. Photograph by Randy Olson.

Από την πρώτη στιγμή που ανακαλύφθηκε το νησί του Πάσχα από Ολλανδούς θαλασσοπόρους τον 18ο αιώνα μέχρι και σήμερα κανείς δεν μπόρεσε να βρει πειστικές εξηγήσεις για την ύπαρξη των γιγάντιων πέτρινων αγαλμάτων που βρίσκονται στο νησί του Ειρηνικού Ωκεανού. Τόσο η κατασκευή τους όσο και ο τρόπος μετακίνησης των moai (όπως ονομάζονται τα αγάλματα) αποτελεί αντικείμενο έρευνας εδώ και πολλές δεκαετίες. Ερευνητική ομάδα από τις ΗΠΑ επικέντρωσε την προσοχή της στον τρόπο μετακίνησης και οργάνωσε ένα πείραμα το οποίο δείχνει ότι είναι πιθανό οι κάτοικοι του νησιού να είχαν αναπτύξει μια τεχνική με την οποία τα αγάλματα… «περπατούσαν»!

Το νησί και τα αγάλματα

Στο έκτασης 163 τετραγωνικών χλμ νησί που σήμερα ανήκει στη Χιλή υπάρχουν εκατοντάδες αγάλματα το μεγαλύτερο εκ των οποίων έχει ύψος δέκα μέτρα και βάρος 74 τόνους. Όπως είναι ευνόητο η ύπαρξη αυτών των αγαλμάτων σε ένα μικρό απομονωμένο νησί στη μέση του ωκεανού προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί μεγάλη έκπληξη. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι το νησί κατοικήθηκε για πρώτη φορά τον 13ο αιώνα από Πολυνήσιους αποίκους που ονομάστηκαν Rapa Nui.

Easter Island Sunset View (Source: Google Images)

Σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία τους πρώτους αιώνες οι κάτοικοι ζούσαν στο νησί ειρηνικά και χωρίς προβλήματα. Όμως κάποια  στιγμή αναπτύχθηκαν εμφύλιες έριδες οι οποίες οδήγησαν στην ταχεία αποψίλωση των δασών για την κατασκευή των αγαλμάτων. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τους λόγους της κατασκευής των αγαλμάτων. Είναι πιθανό τα αγάλματα να κατασκευάζονταν για να αναδείξουν την υπεροχή της μιας ή της άλλης πλευράς ή για να συμβολίσουν την επικράτηση σε κάποια αναμέτρησή τους ή ίσως ως προσφορά στους θεούς. Υπάρχει και μια θεωρία που αναφέρει ότι ενδεχομένως δεν υπήρξε κάποια εμφύλια έριδα αλλά απλά οι κάτοικοι του νησιού κυριεύτηκαν κυριολεκτικά από μανία για την κατασκευή αυτών των αγαλμάτων.

Mysterious Easter Island Heads Have Bodies Too

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η κατασκευή των αγαλμάτων έλαβε τέτοια έκταση που τελικά οδήγησε στην ολοκληρωτική καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος με αποτέλεσμα το νησί να γίνει ένας άγονος τόπος στον οποίο δεν μπορούσε να επιβιώσει ο τοπικός πληθυσμός. Οι θαλασσοπόροι που ανακάλυψαν το νησί βρήκαν εκεί μόλις μερικές δεκάδες άτομα που κυριολεκτικά λιμοκτονούσαν.

Το «περπάτημα»

Ομάδα ειδικών από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια έφτιαξε ένα αντίγραφο moai βάρους 4.4 τόνων και έψαξε να βρει κάποιο τρόπο που, με τα πενιχρά μέσα που είχαν στη διάθεση τους οι Rapa Nui, να είναι εφικτό το άγαλμα να μετακινηθεί σχετικά γρήγορα και με ασφάλεια σε μεγάλη απόσταση.

To move each moai, two groups may have rocked it side to side while a rear group kept it upright. Illustration by Fernando G. Baptista, National Geographic

Τελικά βρήκαν μια τεχνική μετακίνησης η οποία δείχνει ιδιαίτερα αποτελεσματική. Οι ερευνητές έδεσαν το άγαλμα με μακριά σκοινιά και χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Η μια ομάδα έπιασε το ένα σκοινί, η δεύτερη ομάδα το σκοινί που βρισκόταν στην αντίθετη πλευρά από την πρώτη ομάδα και η τρίτη ομάδα έπιασε το σκοινί που ήταν δεμένο στην πλάτη του αγάλματος Οι δύο ομάδες άρχισαν να τραβούν τα σκοινιά με τρόπο ανάλογο όπως γίνεται στο παιχνίδι της διελκυστίνδας.

A 10-foot, 5-ton replica of an Easter Island "moai" dances down the road, guided by teams on each side and behind it. Archaeologists Carl Lipo and Terry Hunt, who led the experiment, report that once the balance of the teams and ropes was established, the statue "just did its thing." The experiment, funded by the National Geographic Society, is described in the July 2012 issue of National Geographic magazine. (Sheela Sharma)

Όπως αποδείχτηκε η μέθοδος αυτή επέτρεψε στο άγαλμα να κινείται προς τα εμπρός. Το άγαλμα μοιάζει κυριολεκτικά να περπατάει. Αν λοιπόν οι Rapa Nui χρησιμοποιούσαν αυτή τη τεχνική θα μπορούσαν να μετακινούν σχετικά γρήγορα τα αγάλματα από τα λατομεία στα σημεία εγκατάστασης και μάλιστα η τοποθέτησή τους θα γινόταν σχετικά εύκολα αφού τα moai μετακινούνταν σε όρθια θέση.

Scientists Make Easter Island Statue Walk

Οι ενδείξεις

Πολλά από τα moai που διασώζονται είναι πεσμένα σε διάφορα σημεία του νησιού. Σύμφωνα με τους ερευνητές που έκαναν το πείραμα η θέση στην οποία βρίσκονται τα πεσμένα αγάλματα δείχνουν ότι ο τρόπος μετακίνησής τους ήταν αυτός που δοκίμασαν οι ίδιοι. Στα ανηφορικά σημεία τα moai είναι πεσμένα με την πλάτη στο έδαφος ενώ στα κατηφορικά με το πρόσωπο στο έδαφος κάτι που σημαίνει ότι μετακινούνταν σε όρθια θέση πριν οι μεταφορείς χάσουν για κάποιο λόγο τον έλεγχό τους.

Επίσης οι θρύλοι των ντόπιων έκαναν λόγο για «περπάτημα» των αγαλμάτων αλλά μέχρι σήμερα κανείς δεν είχε δώσει βάση σε αυτές τις ιστορίες. Η έρευνα που έγινε με τη συνεργασία του National Geographic δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Journal of Archaelogical Science και παρουσιάζεται στον δικτυακό τόπο της επιθεώρησης Nature.