Nίκος Εγγονόπουλος, «Ποίηση 1948»

Εμφύλιος Πόλεμος, 1948. Ελαιογραφία

Ο ωραιότατος αυτός πίνακας του Ν. Εγγονόπουλου αποτελεί ένα πικρό σχόλιο για το νεοελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Στην άκρη κάτω παρατημένο ένα κράνος με τη σβάστικα (αγκυλωτό σταυρό), σύμβολο του ναζισμού, από τον οποίο δεινοπάθησε η Ελλάδα. Άλλα δεινά πρόεκυψαν όμως, ενώ βρισκόταν η χώρα υπό ναζιστική κατοχή: ο αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος. Δύο γυναικείες φιγούρες σε ένα σύνολο συνδέονται μεταξύ τους με ένα ακόντιο, με το οποίο η μία, η οποία φορά πτηνόμορφο προσωπείο με ράμφος, έχει διαπεράσει το σώμα της άλλης. Πληγώνει θανάσιμα την αδερφή της και φεύγει τρέχοντας χωρίς να τη νοιάζεται. Τα στοιχεία που δείχνουν πως είναι αδερφές είναι οι αντιθέσεις που δημιουργούνται με τα παραπληρωματικά στοιχεία και χρώματα: η μία έχει μαλλιά πράσινα και η άλλη κόκκινα, η μία είναι ντυμένη μόνο από τη μέση και κάτω με ανοιχτό φόρεμα που αφήνει να φαίνεται πως δεν φορά εσώρουχα και η άλλη φορά μόνο εσώρουχα, τα χρώματα στο ντύσιμο είναι αντιστρόφως ανάλογα, γαλάζιο φόρεμα με λεπτή κόκκινη ζώνη στη μέση και κάλτσες με κόκκινες οριζόντιες ταινίες για τη μια - κόκκινο εσώρουχο με λεπτό γαλάζιο φινίρισμα στο στήθος και κάλτσες με γαλάζιες οριζόντιες ταινίες για την άλλη. Στον ουρανό τα σκούρα χρώματα δείχνουν μια δραματική ένταση.

«Ποίηση 1948»

τούτη η εποχή

του εμφυλίου σπαραγμού

δεν είναι εποχή

για ποίηση

κι' άλλα παρόμοια :

σαν πάει κάτι

να

γραφή

είναι

ως αν

να γράφονταν

από την άλλη μεριά

αγγελτηρίων

θανάτου

γι' αυτό και

τα ποιήματά μου

είν' τόσο πικραμένα

(και πότε - άλλωστε - δεν είσαν;)

κι' είναι

- προ πάντων -

και

τόσο

λίγα.

(από τα Ποιήματα, B΄, Ίκαρος 1977)

«Το κουτί της Πανδώρας»

John William Waterhouse, Pandora, 1896

"Je doute, donc je suis"

Καρτέσιος

Η ιστορία!

τι αβασάνιστες πληροφορίες συνεκράτησε

τι λανθασμένες φήμες μάς μετέδωσε!

Πόσα χουνέρια και τι πλεκτάνες:

Α! η Κλειώ! Μα βέβαιο

πως εσημείωνε ό,τι κι αν άκουγε:

φαίνεται πως πολύ λίγο θα την σκότιζε

ν' αντιληφθή

τι ήτανε αλήθεια

και τι δεν ήταν!

Μια ολόκληρη ζωή σπουδής και προσοχής και έρευνας

μας επιτρέπει σήμερα

ν' αποκαλύψουμε - να πούμε -

πως όλα τα περί Πανδώρας

και του κουτιού της

είναι ανάξια λόγου παραμύθια...

Ούτε η Πανδώρα ούτε οι θεοί

βάλανε τίποτα μες στο κουτί

κι ούτε με τ' άνοιγμα

φύγαν τα δώρα

(που δεν υπήρχαν).

Προσποιήσεις ψευτιές (φτηνές ψευτιές)

ανέντιμες υποσχέσεις και προδοσίες

μας κάναν να

πιστέψουμε πως κάτι έκλεινε μέσα στο

κουτί

που είχε η Πανδώρα!

Κι αν υπήρξαμε μωρόπιστοι

άνθρωποι και κουτοί

(πρώτος εγώ)

πάντως είμαι σε θέση σήμερα

να βεβαιώσω

πως και κουτί

(ν' ανήκη στην Πανδώρα)

ακόμη δεν υπήρχε!

Nίκος Εγγονόπουλος