Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

«Ιδανικές μορφές κι αγαπημένες…». Εικονογραφώντας ποιήματα του Καβάφη, «Figures loved and idealised …». Illustrating poems by C.P.Cavafy

Η αφίσα της έκθεσης. As part of the celebrations for the Year of Constantine Cavafy in 2013, which marks 150 years from the birth and 80 years from the death of the great Alexandrian poet, the Museum of Cycladic Art is organizing together with the Cavafy Archive/Onassis Foundation and the Hellenic Ministry of Culture and Sports the exhibition entitled ‘Figures’ loved and idealized: Illustrating poems by C.P.Cavafy, which will be displayed in the Stathatos Mansion from 27 November 2013 to 30 March 2014.

Ποιος δεν έχει διαβάσει ή ακούσει στίχους ή ποιήματα του Καβάφη; Όμως πόσοι έχουμε δει τις εικόνες και τα πρόσωπα της γραφής και του μυαλού του;

Άποψη της έκθεσης. Προτομή ηγεμόνα, ίσως του Σαυρομάτη Β’, βασιλέα του Κιμμερίου Βοσπόρου. Γύρω στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. Μουσείο Ακρόπολης. © Μαριλένα Σταφυλίδου, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. The exhibition focuses on figures that play a leading role in Cavafy's poetry. These are drawn either from myth or from the pages of history and, especially, the broader horizon of the Hellenistic world as it formed under the successors and descendants of Alexander the Great. Other sections relate to historical figures and events of the Roman period and Late Antiquity, to the transitional period before Christianity’s predominance, and to the Byzantine and Post-Byzantine periods.

Αγάλματα και πορτρέτα του Αλέξανδρου, του Δημητρίου του Πολιορκητή, του Ιούλιου Καίσαρα ή του Νέρωνα, παρατάσσονται μαζί με τα ποιήματα φέρνοντας πίσω τη λεπτή αίσθηση της ελληνιστικής εποχής με την οποία επιθυμούσε συνήθως να συνδιαλέγεται ο Αλεξανδρινός ποιητής. Και φυσικά, μαζί με αυτά, την παραβολή, την ειρωνεία και τη «διδαχή» του.

Άποψη της έκθεσης. © Ευγενία Χριστοδουλάκου, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Inspired by the verse “Voices, loved and idealized” from Cavafy’s poem Voices, the exhibition uses archaeological artefacts to illustrate a selection of poems with mythological and, especially, historical subjects, which experts believe comprise approximately one third of Cavafy’s work.

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με το Αρχείο Καβάφη/Ίδρυμα Ωνάση και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού παρουσιάζει στο Μέγαρο Σταθάτου την έκθεση «Ιδανικές “μορφές” κι αγαπημένες – Εικονογραφώντας ποιήματα του Καβάφη». Στο πλαίσιο της έκθεσης  67 αρχαία αντικείμενα πλαισιώνουν 27 επιλεγμένα ποιήματα, μυθολογικού και ιστορικού περιεχομένου. Πρόκειται για γλυπτά (κυρίως μαρμάρινες κεφαλές, προτομές, αγαλματίδια ή συμπλέγματα μορφών), χάλκινα σκεύη, πήλινα ειδώλια και αγγεία, σκεύη μικροτεχνίας από φαγεντιανή, νομίσματα, νεκρικά πορτρέτα, επιτύμβιες στήλες, καθώς και εικόνες και εκκλησιαστικά σκεύη της μεταβυζαντινής περιόδου.

Μαρμάρινο αγαλμάτιο νέου που κρατεί στα χέρια δάδες. 1ος αι. μ.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. This exhibition is an evocative exposition of the true meaning of some of Cavafy’s most important poems, bolstered by the museographical display and scenography. Thus, meaning and ancient artefacts merge so that a poem’s moment of conception and writing is moved to the time of Cavafy’s protagonists, offering the reader-visitor a novel ‘communion’.

Με αφορμή τον στίχο «Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες» από το ποίημα «Φωνές», στον οποίο παραπέμπει ο τίτλος της έκθεσης «Ιδανικές “μορφές” κι αγαπημένες…», επιχειρείται η εικονογράφηση των ποιημάτων μέσα από τα αρχαιολογικά αντικείμενα. Παρουσιάζοντας παράλληλα τα καβαφικά κείμενα με τα αρχαία αντικείμενα, γίνεται προσπάθεια υπαινικτικής παρουσίασης του πραγματικού νοήματος των ποιημάτων, στην οποία σημαντικό ρόλο παίζουν η μουσειογραφική μελέτη και η σκηνογραφική επιμέλεια της έκθεσης.

Μαρμάρινη κεφαλή Τύχης. Τέλη 1ου αι. μ.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Κορίνθου. The 67 ancient artefacts, which accompany and illustrate the 27 selected poems, come from 13 Greek museums, antiquities’ Ephorates, and private collections. They include sculptures (primarily marble heads, busts, statuettes, and groups), bronze vessels, terracotta figurines and clay vases, faience objects, coins, funerary portraits, grave stelai, as well as icons and ecclesiastical vessels of the Post-Byzantine period.

Με τον τρόπο αυτόν οσμώνεται το νόημα των ποιημάτων με τα αρχαία έργα και ο χρόνος της σύνθεσης και της συγγραφής του ποιήματος μεταφέρεται στην καρδιά του χρόνου δράσης των καβαφικών πρωταγωνιστών, προσφέροντας μιαν άλλη «μέθεξη» στον σημερινό αναγνώστη-επισκέπτη της έκθεσης.

Τα αντικείμενα προέρχονται από ελληνικά Μουσεία, Εφορείες Αρχαιοτήτων και ιδιωτικές συλλογές. Συγκεκριμένα τα μουσεία που συμμετέχουν στην έκθεση είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Ακρόπολης, το Νομισματικό Μουσείο, το Επιγραφικό Μουσείο, τα Αρχαιολογικά Μουσεία Κορίνθου, Ελευσίνας, Μαραθώνος, Σικυώνας, Σπάρτης και Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλόπουλου, η Νομισματική Συλλογή Alpha Bank και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν ο Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, η Μαρία Δόγκα-Τόλη και η Μιμίκα Γιαννοπούλου.

Οι ενότητες της έκθεσης

Η έκθεση αναπτύσσεται σε 5 ενότητες:

Θραύσμα μελανόμορφου λέβητα. Του Σοφίλου, 580-570 π.Χ. Επιτάφιοι αγώνες προς τιμήν του Πατρόκλου, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 

1. Ποιήματα με μυθολογικό περιεχόμενο, τα οποία αντλούν το θέμα από τον τρωικό κύκλο, το περιβάλλον του Αχιλλέα και τις σχέσεις θεών και θνητών.

2. Ποιήματα ιστορικής έμπνευσης, τα οποία εξετάζουν την ποικιλόμορφη περίοδο των ελληνιστικών χρόνων, με αφετηρία τον Μέγα Αλέξανδρο. Η ενότητα της πρώτης αίθουσας ξεκινά με τον Δημήτριο Πολιορκητή, βασιλιά της Μακεδονίας και τις σχέσεις του με τον Πύρρο της Ηπείρου, εστιάζει στην Αντιόχεια και τους Σελευκίδες, και, κυρίως, στους Πτολεμαίους της Αιγύπτου και τις διαπραγματεύσεις τους με ηγεμόνες του ελλαδικού χώρου. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στη σταδιακή επιρροή της Ρώμης στο περιβάλλον της κοσμοπολίτικης Αλεξάνδρειας επί Κλεοπάτρας και Μάρκου Αντωνίου και στην ατμόσφαιρα που διαμορφώθηκε στην περιοχή ύστερα από την καταναυμάχηση του στόλου τους στο Άκτιο.

Ανδρικό νεκρικό πορτρέτο. Περίοδος Αδριανού, περ. 117-138 μ.Χ. ή μέσα 4ου αι. μ.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στην ίδια ενότητα (δεύτερη αίθουσα) περιλαμβάνονται ποιήματα που αναφέρονται σε εξελληνισμένους «βάρβαρους» ηγεμόνες του Πόντου και της Παρθίας, στην περιοχή της Περσίας και Μεσοποταμίας, σε ρωμαϊκές προσωπικότητες της Δημοκρατικής περιόδου και των Αυτοκρατορικών Χρόνων, καθώς και σε σημαντικούς εκπροσώπους της ρητορικής (δεύτερης σοφιστικής) της Αδριάνειας περιόδου (2ος αι. μ.Χ.).

3. Ποιήματα με ψευδο-ιστορικό περιεχόμενο, με πρωταγωνιστές φανταστικούς γλύπτες ή τεχνουργούς μετάλλινων έργων οι οποίοι δημιουργούν παραγγελίες για επώνυμους άρχοντες, κινούμενοι σε ένα ευρύ περιβάλλον του ελληνιστικού κόσμου, από τη Σικελία του Ιέρωνα, τυράννου των Συρακουσών, μέχρι την επικράτεια του Αντιόχου Δ΄ Επιφανούς της Συρίας και την πρώτη περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας.

Εξετάζεται η σχέση τέχνης και ζωής, η καλλιτεχνική ελευθερία και το ιδανικό στην τέχνη, σε συσχετισμό με τις αναγκαιότητες που μπορεί να υπαγορεύει η εκάστοτε εξουσία ή το προσωπικό όφελος, οικονομικό και κοινωνικό.

4. Ποιήματα «επιτύμβια», όπως έχουν χαρακτηριστεί από τους μελετητές, με πρωταγωνιστές νέους, από το εθνικό ή το χριστιανικό περιβάλλον, που πέθαναν σε νεαρή ηλικία. Η ενότητα εικονογραφείται με γλυπτά, νεκρικά πορτρέτα Φαγιούμ των πρώτων μεταχριστιανικών χρόνων και επιτύμβιες στήλες.

Μαρμάρινη προτομή του Ηρώδη Αττικού (101-178 μ.Χ.). Περί τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

5. Ποιήματα που παραπέμπουν στη λατρεία κατά την ύστερη αρχαιότητα με σαφείς αναφορές στις εθνικές και χριστιανικές πρακτικές αλλά και στη βίαιη, σε περιπτώσεις, μετάβαση από την αρχαία στη νέα θρησκεία. Η ενότητα κλείνει με το ποίημα Στην Εκκλησία, το οποίο αναπολεί, μέσα από ένα μεταβυζαντινό περιβάλλον, το ιστορικό παρελθόν της ελληνοχριστιανικής θρησκείας.

Η έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων για το «Έτος Καβάφη» το 2013, το οποίο αποτελεί επέτειο για τα 150 χρόνια από τη γέννηση και τα 80 από τον θάνατο του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή. Την έκθεση θα πλαισιώσουν εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία, δημιουργικά εργαστήρια για παιδιά και οικογένειες, ξεναγήσεις και διαλέξεις για το ευρύ κοινό.

Διάρκεια έκθεσης: 27 Νοεμβρίου 2013 – 30 Μαρτίου 2014. Ξεναγήσεις: κάθε Πέμπτη στις 19.00, κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 13.00. Ημέρα ελεύθερης εισόδου στην έκθεση: Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013, 10.00-20.00.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου