Το
τηλεσκόπιο BICEP βλέπει το αρχαιότερο φως του Σύμπαντος, τη λεγόμενη
ακτινοβολία CBM. Εφόσον επιβεβαιωθεί, η ανακάλυψη θα είναι η μεγαλύτερη του αιώνα
και πιθανότατα θα βραβευθεί με Νομπέλ. (Image: Steffen Richter/Harvard)
Τηλεσκόπιο
που λειτουργεί σε βάση του Νότιου Πόλου ανίχνευσε για πρώτη φορά ρυτιδώσεις
στον χωροχρόνο που εμφανίστηκαν μια στιγμή μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, υποστηρίζουν
αμερικανοί ερευνητές. Εφόσον επιβεβαιωθεί, η ανακάλυψη θα είναι «η μεγαλύτερη
του αιώνα» και πιθανότατα θα βραβευτεί με Νομπέλ, σχολιάζουν ανεξάρτητοι
ειδικοί.
Proof of
gravitational waves created by cosmic inflation is shown here in this image of
the cosmic microwave background radiation collected by the BICEP2 experiment at
the South Pole. The proof comes in the form of a signature called B-mode
polarization, a curling of the orientation, or polarization, of the light,
denoted by the black lines on the image. The color indicates small temperature
fluctuations in the cosmic microwave background that correspond to density
fluctuations in the early universe. BICEP2
Collaboration
Τα
σήματα που κατέγραψε το εξειδικευμένο τηλεσκόπιο BICEP στην Ανταρκτική φέρεται
να είναι ίχνη από τα λεγόμενα βαρυτικά κύματα, η τελευταία ανεπιβεβαίωτη
πρόβλεψη του Άλμπερτ Άινσταϊν.
According to Albert
Einstein when something very explosive like this happens it leaves ripples in
space-time known as 'gravitational waves'.
Η
ανίχνευσή τους αφενός θα δικαίωνε τον πατέρα της Σχετικότητας, αφετέρου θα
προσέφερε στήριξη στη λεγόμενη θεωρία του πληθωρισμού, σύμφωνα με την οποία το
νεογέννητο Σύμπαν πέρασε από μια φάση απότομης διόγκωσης.
Microwave radiation
from the whole sky, captured by the European Space Agency's Planck satellite.
Astronomers today announced that they have found 'primordial gravitational
waves' - an echo of the Big Bang in which the universe came into existence 14bn
years ago.
Η
θεωρία, η οποία προτάθηκε ως εξήγηση για την παρατηρούμενη ομοιογένεια του
Σύμπαντος, είναι σήμερα αποδεκτή από τους περισσότερους κοσμολόγους και
θεωρητικούς φυσικούς, παραμένει όμως αναπόδεικτη.
Τα
αποτελέσματα του BICEP δεν έχουν υποβληθεί ακόμα για έλεγχο και δημοσίευση στον
επιστημονικό Τύπο, αναρτήθηκαν όμως
στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv. Οι ερευνητές υπολογίζουν μάλιστα την
αξιοπιστία των αποτελεσμάτων σε περισσότερο από πέντε σίγμα, κάτι που σημαίνει
ότι η πιθανότητα να οφείλονται τα αποτελέσματα σε καθαρή τύχη είναι μία στα 3,5
εκατομμύρια.
Alan Guth at
Trinity College, Cambridge, 2007.
Τα
συμπεράσματα των ερευνητών θα πρέπει να επιβεβαιωθούν, ωστόσο «η ομάδα [των
ερευνητών] φαίνεται πολύ αξιόπιστη και αυτό που είδαν φαίνεται σαφές» σχολίασε στο New Scientist ο κορυφαίος φυσικός Άλαν
Γκουθ του MIT, του οποίου η ομάδα πρότεινε τη θεωρία του πληθωρισμού
τη δεκαετία του 1980.
Ρυτιδώσεις
στον χωροχρόνο
Αυτές
οι «δίνες» στα μοτίβα πόλωσης της ακτινοβολίας CBM φέρεται να είναι ίχνη
βαρυτικών κυμάτων (Πηγή: BICEP II)
Τα
βαρυτικά κύματα είναι θεωρητικές ρυτιδώσεις στον χωροχρόνο οι οποίες
διαδίδονται σαν κύμα με την ταχύτητα του φωτός. Η ύπαρξή τους προβλέφθηκε τo
1916 από τον Άινσταϊν ως συνέπεια της Γενικής Σχετικότητας, μέχρι σήμερα όμως
δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Βαρυτικά
κύματα παράγονται θεωρητικά από επιταχυνόμενα αντικείμενα μεγάλης μάζας.
Μπορούν για παράδειγμα να παραχθούν από μαύρες τρύπες και άστρα νετρονίων που
κινούνται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο.
Η
κίνησή τους προκαλεί παραμορφώσεις στην καμπυλότητα του χωροχρόνου, η οποία
μπορεί θεωρητικά να γίνει αντιληπτή στη Γη ως αμυδρή μεταβολή στις διαστάσεις
μεγάλων αντικειμένων.
This image shows
temperature fluctuations, indicated by variations in colour, of the cosmic
microwave background (CMB). Researchers say since the CMB is a form of light,
it exhibits all the properties of light, including polarisation (shown by black
lines). The changes in polarisation are thought to be caused by gravitational
waves.
Όμως
αυτό που φέρεται να ανίχνευσαν οι ερευνητές του BICEP αφορά τα πρώτα βαρυτικά
κύματα που εμφανίστηκαν στο Σύμπαν, γνωστά ως «αρχέγονα» βαρυτικά κύματα.
The
14-billion-year-long history of our universe. It shows the main events that
occurred between the initial phase of the cosmos -- where its properties were
almost uniform and punctuated only by tiny fluctuations -- to the rich variety
of cosmic structure that we observe today, ranging from stars and planets to
galaxies and galaxy clusters.
Τα
κύματα αυτά εμφανίστηκαν αμέσως μετά τη Μεγάλη Έκρηξη και αρχικά πρέπει να
είχαν πολύ μικρό μήκος κύματος. Οι κοσμολόγοι όμως έχουν προβλέψει ότι ο
πληθωρισμός, δηλαδή η απότομη διόγκωση του χωροχρόνου που ξεκίνησε 10-34
δευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, ουσιαστικά τέντωσε τα βαρυτικά κύματα και
αύξησε το μήκος κύματος σε μετρήσιμα μεγέθη.
Ίχνη
των «τεντωμένων» βαρυτικών κυμάτων
"It is
absolutely mind-boggling that we've actually found it," says team member
Clement Pryke at the University of Minnesota in Minneapolis. "In my heart,
I did not expect it. I thought we would do this because there's good physics to
be done, and we'd prove that the signal was so small that it wasn't worth
trying any harder. Instead, it
is loud and clear."
Το
BICEP, το οποίο παρατηρεί τον ουρανό στο φάσμα των μικροκυμάτων, φέρεται να είδε
τα ίχνη αυτών των «τεντωμένων» βαρυτικών κυμάτων στη λεγόμενη μικροκυματική
ακτινοβολία υποβάθρου (CBM): το αρχαίο υπόλειμμα μιας λάμψης που γέμισε τα
πάντα όταν το νεαρό Σύμπαν έγινε ξαφνικά διαφανές περίπου 380.000 χρόνια μετά
τη γέννησή του (σήμερα έχει ηλικία περίπου 13,8 δισ. ετών).
Συγκεκριμένα,
το τηλεσκόπιο που βρίσκεται δίπλα στον αμερικανικό Σταθμό Άμουδσεν-Σκοτ στον
Νότιο Πόλο, φέρεται να ανίχνευσε ίχνη των βαρυτικών κυμάτων από την πόλωση που
προκαλούν στην ακτινοβολία CBM, δηλαδή τη μεταβολή στον προσανατολισμό των
κυμάτων της ακτινοβολίας.
BICEP2 observing
fields relative to the polarization amplitude predicted from FDS (Finkbeiner et
al. 1999) model 8, assuming a 5% polarization fraction.
Όπως
η ηλιακή ακτινοβολία πολώνεται καθώς σκεδάζεται (εκτρέπεται) από τα άτομα της
ατμόσφαιρας, έτσι και η CBM πολώνεται καθώς σκεδάζεται από ηλεκτρόνια που
συναντά στον δρόμο της εδώ και 13,8 δισ. χρόνια. Τα βαρυτικά κύματα θα άλλαζαν
το μοτίβο της πόλωσης και θα εμφανίζονταν ως «δίνες» που ονομάζονται B-modes.
Πρακτικά,
όμως, η ανίχνευση αυτών των δινών είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, αφού οι
ερευνητές θα έπρεπε να αποκλείσουν τις παραμορφώσεις που προκαλεί η σκόνη στον
γαλαξία μας, η βαρύτητα άλλων γαλαξιών, ή τυχόν λαθών που εισάγει το ίδιο το
τηλεσκόπιο.
Οι
ερευνητές, όμως, λένε ότι πέρασαν τρία χρόνια αποκλείοντας αυτές τις
εναλλακτικές εξηγήσεις.
Ισχυρό
σήμα
O
Chao-Lin Kuo μέλος της ομάδας BICEP2 ανακοινώνει στον Andrei Linde ότι η θεωρία
του πληθωρισμού που διατύπωσε (παράλληλα με τον Alan Guth) πριν από 35 χρόνια
επαληθεύεται από τα πειραματικά δεδομένα του BICEP2. That Moment When the “Father of Inflation” Learns of
the Detection of Gravitational Waves.
Μάλιστα
το σήμα που φέρεται να κατέγραψε το BICEP είναι ισχυρότερο από αυτό που
προβλέπουν πολλά θεωρητικά μοντέλα, ένα χαρακτηριστικό που ίσως βοηθήσει τους
θεωρητικούς φυσικούς να αποκλείσουν ορισμένα μοντέλα του πληθωρισμού.
Επιπλέον,
τα αποτελέσματα δείχνουν να βρίσκονται σε συμφωνία με τις προβλέψεις της
θεωρίας της ενοποίησης των δυνάμεων, σύμφωνα με την οποία όλες οι φυσικές
δυνάμεις (βαρύτητα, ηλεκτρομαγνητισμός, ασθενής και ισχυρή πυρηνική δύναμη)
είναι εκφάνσεις μιας ενιαίας δύναμης που κυριαρχούσε τις πρώτες στιγμές ζωής
του Σύμπαντος.
Θα
περάσει όμως καιρός μέχρι να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα του BICEP. Περισσότερα
στοιχεία ίσως προκύψουν από νέο χάρτη της ακτινοβολίας CBM από το ευρωπαϊκό
διαστημικό τηλεσκόπιο Planck και το πείραμα Polarbear στη Χιλή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου