Το Μουσείο Μπενάκη υποδέχεται τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. The Benaki Museum celebrates the life and work of Domenikos Theotokopoulos

Γκρέκο, «Πορτραίτο του Doctor Rodrigo de la Fuente», 1582-1585, λάδι σε μουσαμά, Museo Nacional del Prado. Madrid, αρ. ευρ. P00807. El Greco, Portrait of Doctor Rodrigo de la Fuente (El Médico) 1588-89. Museo del Prado, Madrid. On the occasion of the quatercentenary of Domenikos Theotokopoulos’ death, the Benaki Museum organizes two exhibitions and an international conference. The exhibition “Friends and Patrons of El Greco in Toledo” will be presented at the museum’s main building, while the conference “El Greco from Crete, to Venice, to Rome, to Toledo” and the exhibition “Domenikos Theotokopoulos between Venice and Rome” will be hosted at the Pireos Street Annexe of the museum.

Δύο εκθέσεις και ένα διεθνές επιστημονικό συνέδριο θα πρωταγωνιστήσουν τους επόμενους μήνες στο μεγάλο αφιέρωμα που ετοιμάζει το Μουσείο Μπενάκη στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, με αφορμή τη συμπλήρωση 400 χρόνων από τον θάνατό του. Πιο αναλυτικά, στο Κεντρικό Κτήριο του Μουσείου θα παρουσιαστεί η έκθεση «Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο», ενώ στο Κτήριο της Οδού Πειραιώς θα πραγματοποιηθούν η έκθεση «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης», καθώς και το διεθνές επιστημονικό συνέδριο «Ο Γκρέκο απ’ την Κρήτη στη Βενετία, στη Ρώμη, στο Τολέδο».

Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο

Γκρέκο, «Πορτραίτο του Antonio de Covarrubias y Leyva», περ. 1600, λάδι σε μουσαμά, Museo del Greco, Toledo, αρ. ευρ. CE00015. “Friends and Patrons of El Greco in Toledo”, curated by Richard Kagan (Professor, John Hopkins University, Baltimore) and Nikos Hadjinikolaou, focuses on the presentation of the intellectuals, collectors and patrons who constituted El Greco’s personal close circle in Toledo, inspiring and supporting him, throughout his creative journey. The exhibition comprises important archival material from archives in Toledo (Archivo Municipal de Toledo, Archivo Provincial de Toledo, Biblioteca de Castilla-La Mancha) and Madrid (Archivo Historico de Protocolos de Madrid), manuscripts and books from the National Library of Spain (Biblioteca Nacional de Espana), as well as four portraits of El Greco from the collections of the Museo del Prado, the Museo del Greco in Toledo as well as from a private collection in London. The exhibition is accompanied by a rich scientific publication, edited by Art Historian Nikos Hadjinikolaou (Professor Emeritus of the University of Crete).

Στόχος της έκθεσης είναι να γίνουν γνωστοί και να τιμηθούν οι διανοούμενοι, συλλέκτες και παραγγελιοδότες που αποτελούσαν τον προσωπικό κύκλο του Γκρέκο στο Τολέδο, τον ενέπνευσαν και τον στήριξαν σε όλη τη φάση της δημιουργικής του ζωής. Ο Κρητικός ζωγράφος έζησε 37 ολόκληρα χρόνια στο Τολέδο, επαγγελματικά σε μεγάλο βαθμό πετυχημένος αλλά πνευματικά σχετικά απομονωμένος. Ένας ζωγράφος με τη δική του ουμανιστική παιδεία δεν μπορούσε να έχει παρά ελάχιστους συνομιλητές στο Τολέδο: μια αριθμητικά περιορισμένη ελίτ ιταλικής κουλτούρας που ήταν σε θέση να εκτιμήσει το ιδιόμορφο εικαστικό του έργο.

Γκρέκο, «Jerónimo de Ceballos», 1613, λάδι σε μουσαμά, Museo Nacional del Prado. Madrid, αρ. ευρ. P00812. El Greco, Jerónimo de Cevallos, 1613. Museo Nacional del Prado, Madrid.

Η έκθεση περιλαμβάνει δύο από τις σημαντικότερες προσωπογραφίες που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης (από τις συλλογές του Museo del Prado), καθώς και άλλα ζωγραφικά έργα, σπάνια βιβλία, χειρόγραφα και χαρακτικά του 16ου και του 17ου αιώνα που φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας, στα Αρχεία του Τολέδου (Archivo Municipal de Toledo, Archivo Provincial de Toledo, Biblioteca de Castilla-La Mancha), και σε άλλα ιδρύματα (Museo del Greco, Archivo Historico de Protocolos de Madrid) που πρόθυμα δέχτηκαν να δανείσουν τους θησαυρούς τους.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο ιστορικός Richard Kagan (καθηγητής στο Johns Hopkins University, Baltimore), σε συνεργασία με τον ιστορικό τέχνης Νίκο Χατζηνικολάου (ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης). Την έκθεση συνοδεύει πλούσια επιστημονική έκδοση, την οποία επιμελείται ο Νίκος Χατζηνικολάου, με κείμενα του επιμελητή και των Richard Kagan και Ιωάννη Χασιώτη.

Μουσείο Μπενάκη, Κεντρικό Κτήριο. Διάρκεια: 13 Νοεμβρίου 2014 – 1 Μαρτίου 2015.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης

Γκρέκο, «Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά», περ. 1570, τέμπερα και λάδι σε ξύλο, Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, αρ. ευρ. 3149, Ιδρύματα Ανδρέου και Μαρίας Καλοκαιρινού, υπό καθεστώς μακροχρόνιου δανεισμού στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. El Greco, View of the Mount Sinai and the Monastery of St Catherine, 1570. Historical Museum of Crete. “Domenikos Theotokopoulos between Venice and Rome” investigates the artist’s first steps in the West, during his stay in Venice and through the early stages of his residence in Rome (1567-1574). With the help of paintings, engravings and manuscripts, visitors will be able to follow the blossoming art of the ambitious and defiant Cretan in the important artistic centres of post-Renaissance Italy. The exhibition has been presented at the Historical Museum of Crete (21/06- 25/10/2014).

Η έκθεση είναι μια συνδιοργάνωση του Μουσείου Μπενάκη με το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, όπου και παρουσιάστηκε αρχικά (21 Ιουνίου έως τις 25 Οκτωβρίου 2014).

Γκρέκο, «Η Βάπτιση του Χριστού», περ. 1566/67, μεικτή τεχνική (αυγοτέμπερα και λάδι) σε ξύλο, Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, Δήμος Ηρακλείου υπό καθεστώς μακροχρόνιου δανεισμού στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. “Domenikos Theotokopoulos between Venice and Rome” focuses on the two panels of the painter’s Italian period which are kept in Heraklion. These are The Baptism of Christ, which belongs to the Municipality of Heraklion, and the View of Mt Sinai and the Monastery of St Catherine, which was purchased by Andreas & Maria Kalokairinou Foundation in 1991. Also, the exhibition will present for the first time in Greece the El Greco’s painting A boy blowing a candle from the Museo Nazionale di Capodimonte in Naples.

Επικεντρώνεται σε δύο πίνακες του Γκρέκο που εκτίθενται μόνιμα στους χώρους του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, στο Ηράκλειο. Πρόκειται για τη «Βάπτιση του Χριστού», που ανήκει στον Δήμο Ηρακλείου, και την «Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά», που αγοράστηκε από τα Ιδρύματα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού, το 1991. Τα ιστορικά πρόσωπα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι ο καρδινάλιος Alessandro Farnese, ο βιβλιοθηκάριός του Fulvio Orsini, καθώς και ο μικρογράφος Giulio Clovio. Ο Γκρέκο φιλοξενήθηκε επί δύο χρόνια (1570-1572) στο Palazzo Farnese μετά από επιστολή του Giulio Clovio προς τον καρδινάλιο, όπου τον χαρακτήριζε «σπάνια περίπτωση για τη ζωγραφική», ενώ για τον Fulvio Orsini οι ειδικοί πιστεύουν ότι το έργο «Άποψη του Όρους Σινά» του ανήκε και ίσως να ήταν παραγγελία δική του. Έτσι, διερευνώνται τα πρώτα βήματα του καλλιτέχνη στη Δύση, τόσο στη Βενετία όσο και στην αρχή της ρωμαϊκής περιόδου της ζωής του (1567-1574). Με τη βοήθεια ζωγραφικών έργων, χαρακτικών και χειρογράφων ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη του φιλόδοξου και υπερήφανου ζωγράφου από την Κρήτη στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της μετα-αναγεννησιακής Ιταλίας.

Γκρέκο, «Η προσκύνηση των μάγων», 1567, λάδι σε ξύλο, Agnes Etherington Art Centre, Queen's University, Kingston, Δωρεά Alfred και Isabel Bader (1991), αρ. ευρ. 34-011.

Στην έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η «Προσκύνηση των Μάγων» από το Agnes Etherington Art Center (Kingston, Καναδάς), η «Προσωπογραφία του Giulio Clovio» της Sofonisba Anguissola που ανήκει σε ιδιωτική συλλογή του εξωτερικού (Ρώμη), μια «Προσωπογραφία του Fulvio Orsini», αγνώστου καλλιτέχνη, από τις συλλογές του Μουσείου Uffizi, καθώς και ο πίνακας του Γκρέκο «Παιδί που φυσάει ένα αναμμένο κερί» από το Museo Nazionale di Capodimonte της Νάπολης.

Γκρέκο, «Παιδί που φυσάει κερί», 1570-72, λάδι σε μουσαμά, Νεάπολη, Museo Nazionale di Capodimonte. El Greco, A boy blowing a candle (Soplόn) 1570-72. Museo Nazionale di Capodimonte, Naples.

Την έκθεση συνοδεύει πλούσια επιστημονική έκδοση με κείμενα των Παναγιώτη Ιωάννου, Μαρίας Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου, David McTavish και Νίκου Χατζηνικολάου. Επιμελητής της έκθεσης και της έκδοσης είναι ο Νίκος Χατζηνικολάου.

Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο Οδού Πειραιώς. Διάρκεια: 21 Νοεμβρίου 2014 – 1 Μαρτίου 2015.

Διεθνές επιστημονικό συνέδριο

Γκρέκο, «Λαοκόων>, 1610-4, λάδι σε μουσαμά, WASHINGTON National Gallery of Art Samuel H. Kress Collection 1946.18.1. The three-day conference “El Greco from Crete, to Venice, to Rome, to Toledo” focuses on the life and oeuvre of Domenikos Theotokopoulos.

Το Μουσείο Μπενάκη, στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Γκρέκο, διοργανώνει τριήμερο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο «El Greco from Crete, to Venice, to Rome, to Toledo», με τη συμμετοχή 22 επιστημόνων από όλο τον κόσμο, ειδικών στο έργο του Θεοτοκόπουλου.

Η ευρεία θεματική και η έμφαση που θα δοθεί στον πίνακα του Λαοκόοντα, όπως επίσης και το επίπεδο τόσο των επιστημονικών ανακοινώσεων όσο και των δύο κεντρικών ομιλιών που έχουν προγραμματιστεί, καθιστούν το συνέδριο ένα πραγματικό γεγονός για όσους ενδιαφέρονται για τον καλλιτέχνη ή ευρύτερα για την ευρωπαϊκή ζωγραφική του 16ου αιώνα.

Οι ανακοινώσεις στα ισπανικά θα μεταφράζονται ταυτόχρονα στα αγγλικά και στα ελληνικά. Οι ανακοινώσεις στα γαλλικά, ιταλικά και ελληνικά, θα μεταφράζονται ταυτόχρονα στα αγγλικά.

Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο Οδού Πειραιώς, Αμφιθέατρο. 21-22-23 Νοεμβρίου 2014.

Εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολικών ομάδων

Γκρέκο, «Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού» (El Espolio), 1577-9, λάδι σε μουσαμά, 285 x 173 εκ., Τολέδο, Καθεδρικός Ναός.

Ειδικά για την έκθεση «Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο» (Κεντρικό Κτήριο) το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου Μπενάκη πρόκειται να οργανώσει εκπαιδευτικές επισκέψεις, οι οποίες απευθύνονται κυρίως σε μαθητές που φοιτούν στις δυο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Όσα σχολεία ενδιαφέρονται να δηλώσουν συμμετοχή θα προμηθεύονται εκ των προτέρων πλούσιο πληροφοριακό υλικό για την προετοιμασία της επίσκεψης με επιλογές από τη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά και οδηγίες-προτάσεις προς τον εκπαιδευτικό για την εποικοδομητική κίνηση των μαθητών του στο χώρο της έκθεσης. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια νοερή διαδρομή που θα συνδέει την έκθεση του Κεντρικού Κτηρίου του Μουσείου Μπενάκη, τόσο με αυτήν του Κτηρίου της οδού Πειραιώς όσο και με εκείνη του γειτονικού Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

Πληροφορίες και κρατήσεις: Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Δευτέρα έως Πέμπτη, 10:00-14:00, τηλ. 210 3671067-69.

Πηγή: Αρχαιολογία Online