Πάνας: ο δορυφόρος του Κρόνου που μοιάζει με ραβιόλι. Pan, Moon of Saturn, Looks Like a Cosmic Ravioli

Ήταν γνωστό ότι οι δορυφόροι δεν είναι όλοι σφαιρικοί: Ο Ιαπετός, για παράδειγμα, δορυφόρος του Κρόνου, μοιάζει λιγάκι με γιγάντιο αμύγδαλο, ενώ ο Φόβος, δορυφόρος του Άρη, θυμίζει μάλλον πατάτα. Ωστόσο, ο Πάνας – άλλος ένας δορυφόρος του Κρόνου – είναι σίγουρα το πρώτο γνωστό στον άνθρωπο ουράνιο σώμα σε σχήμα ραβιόλι (ένα ραβιόλι στο μέγεθος της Νέας Υόρκης, περίπου). A raw image of Pan, a moon of Saturn, captured by the Cassini spacecraft on Tuesday. Credit: NASA/JPL-Caltech, via Space Science Institute

Το διαστημικό σκάφος της NASA, Cassini φωτογράφισε τον μικρό δορυφόρο του Κρόνου Πάνα την Τρίτη 7 Μαρτίου, από απόσταση 15268 μιλίων (περίπου 25000 km). O Πάνας έχει διάμετρο περίπου 30 χιλιόμετρα και μοιάζει με ραβιόλι που χάθηκε στο διάστημα.

The ridge around Pan's equator could be a couple of miles high and is likely made of dust from Saturn’s rings. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute/K. Walbolt/S. Samochina

Είναι πιο καθαρές εικόνες του Πάνα που λήφθηκαν μέχρι σήμερα και αποκαλύπτουν έναν δακτύλιο κατά μήκος του ισημερινού του, που μάλλον σχηματίστηκε από την εναπόθεση ύλης από τους δακτυλίους του Κρόνου.

Ο δορυφόρος του Κρόνου Πάνας, ανακαλύφθηκε το 1981 από τον αστρονόμο Mark R. Showalter μέσα από τις φωτογραφίες που έστειλε στη Γη το διαστημικό σκάφος Voyager 2. Mark R. Showalter, an astronomer, found a dot in an image taken by Voyager 2 — the discovery of Pan. Credit NASA/Mark R. Showalter

Ο Παν ανακαλύφθηκε το 1990 από τον Μαρκ Σοουόλτερ. Η ύπαρξη ενός φεγγαριού μέσα στο Χάσμα Ένκε είχε ήδη προβλεφθεί θεωρητικά από το 1985 λόγω των κυματώσεων που εμφανίζονταν στα χείλη του χάσματος, που υποδήλωναν κάποια βαρυτική διαταραχή. Το επόμενο έτος ο Μαρκ Σοουόλτερ και άλλοι προέβλεψαν με αρκετή ακρίβεια το μέγεθός του και τη θέση της τροχιάς του. Στην έρευνα που ακολούθησε χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφίες του συστήματος του Κρόνου που είχε πάρει το Βόγιατζερ 2 καθώς και υπολογιστής που προέβλεψε την πιθανή θέση του Πάνα την ώρα που λήφθηκαν οι φωτογραφίες. Το φεγγάρι τελικά εντοπίστηκε σε έντεκα από τις εικόνες.

Το όνομά του τού δόθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου του 1991. Είναι επίσης γνωστός ως Κρόνος XVIII (Saturn XVIII, "Κρόνος 18" επειδή ήταν ο 18ος δορυφόρος του πλανήτη που ανακαλύφθηκε). Η αρχική προσωρινή ονομασία που του είχε δοθεί ήταν S/1981 S 13 (επειδή εντοπίστηκε σε φωτογραφίες του 1981).

This raw, unprocessed image of Saturn's moon Pan was taken on March 7, 2017 by NASA's Cassini spacecraft. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Το διαστημικό σκάφος Cassini βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο από το 2004 και αποτελεί πλέον μια από τις πιο επιτυχημένες αποστολές της NASA. Τον Σεπτέμβριο θα ολοκληρώσει το έργο του με μια ηρωική βουτιά στην επιφάνεια του Κρόνου. Πριν από αυτό όμως θα εκτελέσει μερικές ακόμα κοντινές τροχιές γύρω από τον Κρόνο, έτσι ώστε να πάρει φωτογραφίες του πλανήτη και των δορυφόρων του από νέες οπτικές γωνίες.

Πηγές: physicsgg - go.nasa.gov/2mnQW8S - www.nytimes.com