Ξηρός πάγος ο «γλύπτης» στον Άρη. Mystery of Mars Gullies Solved

Οι αυλακώσεις μήκους 2 χλμ. που υπάρχουν στον κρατήρα Russell στον Άρη και τις οποίες κατέγραψε ο δορυφόρος MRO είναι προϊόν της πτώσης μεγάλων κομματιών ξηρού πάγου από την κορυφή του. Gullies cut into the Russell Crater on Mars are revealed by the Mars Global Surveyor. New research reveals that sand propelled on a cushion of carbon dioxide gas could be responsible for slicing into the red planet's surface. CREDIT: NASA/JPL/Malin Space Science Systems

Νέα μελέτη υποδεικνύει τον ξηρό πάγο (παγωμένο διοξείδιο του άνθρακα) ως υπεύθυνο για τη δημιουργία των εντυπωσιακών αυλακώσεων που υπάρχουν σε ορισμένους αμμόλοφους και κρατήρες στον Άρη.

Το φαινόμενο

Russell Crater dunes. Credit: Credit: NASA/JPL/University of Arizona

Ο στόλος των δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη έχει στείλει τα τελευταία χρόνια φωτογραφίες από κρατήρες και μεγάλους αμμόλοφους οι πλαγιές των οποίων είναι «σκαμμένες» από βαθιές αυλακώσεις.Οι αυλακώσεις αυτές ξεκινούν από την κορυφή του κρατήρα και φτάνουν στον πυθμένα του. Οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει μέχρι σήμερα να εξηγήσουν την ύπαρξή τους.

Russell Crater Dunes - a favorite of HiRISE team members, especially for wanting to detect and note seasonal changes.

Ομάδα επιστημόνων στην οποία συμμετέχουν και ειδικοί  της NASA με νέα μελέτη τους πιστεύουν ότι βρήκαν την απάντηση, τουλάχιστον για ορισμένες από τις αυλακώσεις. Σύμφωνα με τους ερευνητές, κάποια από αυτά τα αυλάκια, και κυρίως εκείνα που φαίνονται ότι έχουν μεγαλύτερο βάθος από άλλα, δημιουργήθηκαν από ξηρό πάγο ο οποίος κάνει την εμφάνισή του στην επιφάνεια του Άρη κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Fig. 2. (a) Example CO2 (left) and water (right) ice blocks used in experiments. Notice that the CO2 block is sublimating, generating a constant cloud of CO2 vapor from the top and sides. This sublimation keeps the block pristine white as sand cannot become stuck to the sides of the block (as is visibly the case with the water block). The sublimation can be very vigorous, causing sand to be pushed away from the bottom and sides of the block. An example of particularly strong sublimation activity is shown in (b), where the sand appeared to “boil” around the edges of the block, which had been slid down the slope and then stopped midslope by a shoe (arrows highlight some of the larger bubbles of sand that were forming). This sublimation can also carve out shallow channels in sand (c) and the ice’s surface (not shown as difficult to photograph). In (c), white arrows highlight the levées that formed as sublimation caused the block to dig itself into the sand. The black arrows highlight channels carved into the sand as the gas escaped. Before taking this picture, this CO2 block (D7 in Table 1) was left on the surface for about 10 min.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, κάποια κομμάτια ξηρού πάγου αποσπώνται και, αν βρίσκονται πάνω σε αμμόλοφους ή στο χείλος κρατήρων, αρχίζουν να κυλούν δημιουργώντας τις αυλακώσεις. Οι αυλακώσεις που δημιουργούνται από ξηρό πάγο δεν αφήνουν ίχνη παρόμοια με εκείνα που αφήνουν τα αυλάκια που δημιουργεί το νερό. Το νερό που ρέει σε μια πλαγιά όταν φτάσει σε επίπεδη επιφάνεια θα δημιουργήσει σωρούς ιζημάτων που υποδεικνύουν την παρουσία του. Ο ξηρός πάγος αντίθετα δεν δημιουργεί το ίδιο φαινόμενο, καθώς κυλά επάνω σε «μαξιλάρι» από αέριο διοξείδιο του άνθρακος και δεν συμπαρασύρει  υλικά.

Οι ερευνητές σημειώνουν πάντως ότι δεν είναι υπεύθυνος ο ξηρός πάγος για όλες τις αυλακώσεις που υπάρχουν στον Άρη αλλά πολλές άλλες γεωλογικές διεργασίες. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Icarus».

Ο διαλογισμός ενισχύει τις σχολικές επιδόσεις. Study confirms Meditation boost school test scores

Αμερικανική μελέτη σε 235 μαθητές έδειξε ότι ο διαλογισμός δύο φορές την ημέρα μπορεί να ενισχύσει τις σχολικές επιδόσεις.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και το Πανεπιστήμιο Maharishi στην Αϊόβα, διαπίστωσαν ότι οι μαθητές που έκαναν υπερβατικό διαλογισμό δύο φορές την ημέρα επί 20 λεπτά τη φορά, εμφάνιζαν υψηλότερο ποσοστό επιτυχούς αποφοίτησης συγκριτικά με τους υπόλοιπους.

«Ομμμμ…» στους βαθμούς

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες είδαν ότι ο διαλογισμός αύξανε το ποσοστό των αποφοίτων κατά 15%, ενώ στην περίπτωση των μαθητών με πολύ χαμηλούς βαθμούς ένα επιπλέον 25% κατάφερνε να τελειώσει το σχολείο, σε αντίθεση με όσους δεν διαλογίζονταν.

«Ο υπερβατικός διαλογισμός, φαίνεται αρκετά υποσχόμενος στην περίπτωση των μαθητών, καθώς θα μπορούσε να ενισχύσει τους κακούς μαθητές και τις σχολικές τους επιδόσεις» αναφέρει ο καθηγητής Ρόμπερτ Κόλμπερτ από το Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ.

«Πρόκειται για τα πρώτα επιστημονικά ευρήματα που αποδεικνύουν ότι ο υπερβατικός διαλογισμός έχει θετική επίδραση στους βαθμούς και στα ποσοστά αποφοίτησης των μαθητών» εξηγεί από την πλευρά του ο καθηγητής Σάνφορντ Νίντλιχ από το Πανεπιστήμιο Maharishi. «Η μεγαλύτερη επίδραση εντοπίστηκε σε μαθητές με τις χειρότερες σχολικές επιδόσεις» υπογραμμίζει ο ειδικός.  

Η μαύρη «κοιμωμένη». Black hole naps amidst stellar chaos

Μια νέα εικόνα του γαλαξία του Γλύπτη στο κέντρο του οποίου βρίσκεται μια γιγάντια μελανή οπή η οποία... κοιμάται. The Sculptor galaxy is seen in a new light, in this composite image from NASA's Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) and the European Southern Observatory in Chile. Image credit: NASA/JPL-Caltech/JHU

Πριν από μερικά χρόνια αστρονόμοι διαπίστωσαν ότι η μελανή οπή που υπάρχει στο κέντρο του γαλαξία του Γλύπτη έχει έντονη δραστηριότητα. Οι πρόσφατες παρατηρήσεις δείχνουν όμως ότι η μαύρη τρύπα έχει πέσει εδώ και καιρό για… ύπνο.

Δείπνησε και κοιμήθηκε

Shiny NGC 253 Galaxy, is one of the brightest spiral galaxies visible, and also one of the dustiest. Some call it the Silver Dollar Galaxy for its appearance in small telescopes, or just the Sculptor Galaxy for its location within the boundaries of the southern constellation Sculptor. First swept up in 1783 by mathematician and astronomer Caroline Herschel, the dusty island universe lies a mere 10 million light-years away. About 70 thousand light-years across, NGC 253 is the largest member of the Sculptor Group of Galaxies, the nearest to our own Local Group of Galaxies. In addition to its spiral dust lanes, striking tendrils of dust seem to be rising from a galactic disk laced with young star clusters and star forming regions in this processed color image. The high dust content accompanies frantic star formation, giving NGC 253 the designation of a starburst galaxy. NGC 253 is also known to be a strong source of high-energy x-rays and gamma rays, likely due to massive black holes near the galaxy's center. Credit & Copyright: Star Shadows Remote Observatory and PROMPT/CTIO (Steve Mazlin, Jack Harvey, Rick Gilbert, and Daniel Verschatse)

Ο γαλαξίας του Γλύπτη (γνωστός και ως NGC 253) είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας με μεγάλη παραγωγή άστρων. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 11,5 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Γλύπτη. Είναι ένας από τους λαμπρότερους γαλαξίες όπως φαίνονται από τη Γη και είναι ο λαμπρότερος γαλαξίας στην ομάδα του Γλύπτη. Στο κέντρου του γαλαξία υπάρχει μια μελανή οπή με μάζα 5 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra είχε εντοπίσει πριν από περίπου μια δεκαετία έντονη δραστηριότητα στη μελανή οπή. Οι επιστήμονες τότε κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μαύρη τρύπα «κατάπινε» κοσμικά αέρια.

NuSTAR view only.

Νέες παρατηρήσεις που έγιναν με το διαστημικό παρατηρητήριο NuStar δείχνουν ότι το Chandra «συνέλαβε» τη μελανή οπή του Γλύπτη να γευματίζει και μάλιστα τη στιγμή που έτρωγε τις τελευταίες της…μπουκιές. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη η μαύρη τρύπα ολοκλήρωσε το γεύμα της και ύστερα... έπεσε σε λήθαργο.

«Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι η μελανή οπή κοιμάται τα τελευταία δέκα χρόνια. Τα διαστημικά τηλεσκόπια που την παρατηρούν θα μας ειδοποιήσουν όταν ξυπνήσει. Αν αυτό συμβεί τα επόμενα χρόνια ελπίζουμε ότι θα είμαστε μάρτυρες στην επαναδραστηριοποίησή της» αναφέρει ο Μπρετ Λέμερ, του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, μέλος της ερευνητικής της ομάδας. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal».

Βάρκες της Εποχής του Χαλκού στη Βρετανία. Archeologists unearth eight Bronze Age boats at British Quarry

Μια λέμβος είναι διακοσμημένη με σταυρούς, οι ειδικοί όμως δεν γνωρίζουν αν το σύμβολο είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία. One of the recovered log boats was decorated with a criss-cross pattern on both the inside and the outside of the vessel. It is uncertain whether there was any particular significance to the decoration or if the owner simply wanted to personalise it.

Οκτώ λέμβοι της Εποχής του Χαλκού που βρέθηκαν κοντά στο Πιτερμπόρο της Ανατολικής Αγγλίας μπήκαν σε ειδικό... ψυγείο προκειμένου να συντηρηθούν. Οι λέμβοι, οι οποίες είναι κατασκευασμένες από «μασίφ» κορμούς δέντρων, δεν είναι οι πρώτες αυτής της εποχής που ανασκάπτονται στη Βρετανία. Είναι όμως η πρώτη φορά που ένας τόσο μεγάλος αριθμός προϊστορικών σκαφών έρχεται στο φως στο ίδιο σημείο. Καθώς προέρχονται από διαφορετικές χρονικές στιγμές και έχουν διασωθεί σε άριστη κατάσταση, είναι σε θέση να δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες των κατόχων τους, οι οποίοι υπήρξαν οι βόρειοι σύγχρονοι των δικών μας Μινωιτών.

Ian Panter, of the York Archaological Trust and the log project's conservationist, inspects one of the eight Bronze Age log boats dug out of the ground at a quarry near Peterborough. The vessels, thought to be up to 3,500-years-old would most likely have been used to transport people and cargo.

Οι λέμβοι ανασκάφηκαν μαζί με μια πληθώρα άλλων ευρημάτων (όπλα, παγίδες, αγγεία και εργαλεία) σε ένα λατομείο στον αρχαιολογικό χώρο του Μαστ Φαρμ, σε μια περιοχή η οποία έχει αποδειχθεί πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα της βρετανικής Εποχής του Χαλκού, πριν από 3.500 χρόνια. Έχουν διατηρηθεί σε εξαιρετικά καλή κατάσταση «θαμμένες» μέσα στην παλιά κοίτη ενός ποταμού (του ποταμού Νένε) και οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά ανθρώπων και προϊόντων στα κανάλια των βαλτότοπων που την εποχή εκείνη κάλυπταν αυτό το σημείο της Ανατολικής Αγγλίας.

The log boats discovered in Peterborough were a similar elegant shape to those used during the annual Oxford and Cambridge Boat Race. The log boats are around 8.5m long whereas the international class eights boats are more than double this length, at 19.9m. This gives archaeologists clues as to how many people could sit in the log boat compared to modern-day vessels.

Η κάθε λέμβος είναι φτιαγμένη από έναν μονοκόμματο κορμό δέντρου (έξι από βελανιδιά, μία από σημύδα και μία από φλαμουριά). Η μικρότερη έχει μήκος 3,5 μ. και η μεγαλύτερη 8,5 μ. Οι περισσότερες φέρουν «εξελιγμένα» εξαρτήματα (όπως λαβές ή εγκοπές για την τοποθέτηση σανίδων) καθώς και διακοσμήσεις. Μια μάλιστα είναι εξ ολοκλήρου διακοσμημένη με σταυρούς, αν και οι ειδικοί δεν γνωρίζουν αν το συγκεκριμένο «μοτίφ» είχε κάποιο ιδιαίτερο νόημα. Όλες έχουν εμφανή σημάδια επισκευών και συντήρησης, γεγονός το οποίο δείχνει ότι οι κάτοχοί τους τις φρόντιζαν επιμελώς. Είναι επίσης εμφανές ότι βυθίστηκαν στον ποταμό επίτηδες, αλλά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, αφού βρέθηκαν σε διαφορετικά στρώματα της αρχαίας κοίτης. Προς το παρόν είναι άγνωστο αν βυθίστηκαν στο πλαίσιο κάποιου τελετουργικού - όπως π.χ. μιας νεκρώσιμης τελετής - ή αν απλώς οι κάτοχοί τους αποφάσισαν ότι δεν τις χρειάζονται πια.

The timbers were kept wet before archaeologists moved the boats from the mud to a purpose-built facility. Techniques pioneered on the Mary Rose Tudor warship are being employed to preserve the eight log boats.

Το εύρημα θεωρείται μοναδικό, όχι μόνο για τα βρετανικά αλλά και για τα παγκόσμια δεδομένα. Για τον λόγο αυτόν δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στη συντήρηση των προϊστορικών σκαφών. Για να τα διατηρήσει ανέπαφα και να τα εμποδίσει να διαλυθούν ερχόμενα σε επαφή με τον αέρα, η ομάδα των συντηρητών που ανέλαβε το έργο θα εφαρμόσει και εδώ τις πρωτοποριακές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν για τη συντήρηση του «Mary Rose», του πολεμικού πλοίου της εποχής των Τυδώρ.

It is the first time so many Bronze Age log boats have been found so close together. Usually log boats are found singly but at Much Farm there were eight, and they were all painstakingly excavated by archaeologists.

Σε πρώτη φάση οι λέμβοι τοποθετήθηκαν σε έναν ψυχρό θάλαμο που κατασκευάστηκε ειδικά για αυτές στο Αρχαιολογικό Πάρκο του Φλαγκ Φεν, σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το σημείο της ανασκαφής τους. Η ψύξη θα επιβραδύνει το στέγνωμα του ξύλου, εμποδίζοντας βιολογικές διαδικασίες (όπως π.χ. η ανάπτυξη βακτηρίων) που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη φθορά ή τη σήψη του. Για την περαιτέρω σταθεροποίηση του ξύλου θα εφαρμοστεί επί δυο χρόνια ένα ειδικό κερί με γλυκόλη πολυαιθυλενίου.

The eight Bronze Age boats have been moved to a purpose-built facility where they will be conserved. Over the two-year project they will be sprayed with a special wax that will preserve the timbers.

Ο όλος σχεδιασμός, ο οποίος έγινε από συντηρητές με επικεφαλής τον Ιαν Πάντερ του York Archaeological Trust, έχει ως στόχο να διατηρήσει τις λέμβους ακέραιες - γεγονός πρωτοφανές εφόσον ως τώρα οι προϊστορικές λέμβοι που έχουν ανακαλυφθεί χρειάστηκε να τεμαχιστούν για να συντηρηθούν. Οι εδικοί ευελπιστούν ότι η διαδικασία συντήρησης θα αποκαλύψει περισσότερα σχετικά με την ιστορία των προϊστορικών σκαφών. Καθ' όλη τη διάρκειά της οι επισκέπτες θα μπορούν να βλέπουν τις λέμβους μέσα από μια γυάλινη προθήκη.

Emma Turvey, a conservation technician, inspects one of the boats in cold storage. The boats, which can be viewed through glass panels by the public, has slots for transom boards and some of them had carrying handles.

«Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι οι λέμβοι του Μαστ Φαρμ μεταφέρθηκαν στο Αρχαιολογικό Πάρκο του Φλαγκ Φεν, επειδή αποτελούν μέρος της ίδιας ιστορίας» δήλωσε σε σχετικό δελτίο Τύπου ο Μαρκ Νάιτ της Αρχαιολογικής Μονάδας του Κέιμπριτζ, ένας εκ των κορυφαίων προϊστορικών αρχαιολόγων της Βρετανίας ο οποίος συμμετείχε στην ανασκαφή τους. «Η άφιξή τους αντιπροσωπεύει κάτι σαν "επιστροφή στο σπίτι" επειδή τόσο οι λέμβοι όσο και η προϊστορική οδός που ανακαλύφθηκε στο Φλαγκ Φεν αντιπροσωπεύουν καινοτόμους τρόπους μεταφοράς σε ένα τοπίο που εξαφανιζόταν γρήγορα κάτω από τα νερά που ανέβαιναν».

Last week it was reported that the National Trust has constructed a 2,300-year-old Celtic log boat over the course of three weeks in tribute to the one discovered in Poole harbour in 1964.

Η προϊστορική οδός του Φλαγκ Φεν, μια σειρά από ξύλινες πλατφόρμες και πασσάλους που εκτείνεται σε μήκος περίπου ενός χιλιομέτρου ενώνοντας το νησί Γουίτλσι του σημερινού Κέιμπριτζσαϊρ με το Πιτερμπόρο, είναι μια μοναδική κατασκευή η οποία θεωρείται παγκοσμίως ισάξιας σημασίας με το Στόουνχεντζ. Πριν από 4.000 χρόνια η στάθμη των υδάτων ανέβηκε ξαφνικά σε αυτή την περιοχή, πλημμυρίζοντας την ξηρά και δημιουργώντας κανάλια και βαλτοτόπους. Αρχικά οι άνθρωποι εγκατέλειψαν τα πλημμυρισμένα εδάφη, όπως όμως δείχνουν όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα, περίπου στη Μέση Εποχή του Χαλκού άρχισαν όχι μόνο να προσαρμόζονται στο νέο περιβάλλον αλλά και να το εκμεταλλεύονται προς όφελός τους.

Μετεωρίτης «φορέας» RNA, Martian Clay Contains Chemical Implicated in the Origin of Life, Astrobiologists Find

Οι ερευνητές έδωσαν στη δημοσιότητα μια εικόνα από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο των «αγγείων» αργίλου του μετεωρίτη στα οποία εντοπίσθηκαν συστατικά που συνδέονται με τη ζωή. Electron microscope image showing the 700-million-year-old Martian clay veins containing boron (100 µm = one tenth of a millimeter). Credit: Image courtesy of Institute for Astronomy at the University of Hawaii at Manoa

Η μελέτη ενός μετεωρίτη που εντοπίσθηκε στην Ανταρκτική ισχυροποιεί τη θεωρία ότι η ζωή ή τουλάχιστον τα δομικά υλικά της δεν παρήχθησαν στη Γη αλλά έφθασαν στον πλανήτη μας από το Διάστημα.

Η ανακάλυψη

Thin section of the Martian meteorite MIL 090030 analyzed by the UHNAI researchers.

Επιστήμονες του Ινστιτούτου Αστροβιολογίας της NASA (UHNAI) που λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης μελέτησαν έναν από τους μετεωρίτες που εντοπίσθηκαν σε ερευνητική αποστολή στην Ανταρκτική την περίοδο 2009-2010.

Αρχικά η ανάλυση της σύστασής του έδειξε ότι ο μετεωρίτης προερχόταν από τον Άρη. Χρησιμοποιώντας ένα προηγμένο φασματόμετρο μάζας (ion microprobe) οι ερευνητές ανέλυσαν τα «αγγεία» αργίλου του μετεωρίτη. Αφού διαχώρισαν οτιδήποτε αποτελούσε προϊόν μόλυνσης από τις γήινες συνθήκες οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα βορίου στα αγγεία ήταν δέκα φορές υψηλότερα από αυτά που έχουν βρεθεί σε οποιαδήποτε μετεωρίτη που έχει υποστεί ανάλυση.

Είναι γνωστό ότι η οξειδωμένη μορφή του βορίου (ο εστέρας βορικού οξέως) είναι πιθανό να έχει παίξει κεντρικό ρόλο στη δημιουργία του RNA, ενός εκ των δομικών υλικών της ζωής που θεωρείται «προάγγελος» του DNA. «Ο εστέρας βορικού οξέως μπορεί να έχει παίξει κρίσιμο ρόλο στην εμφάνιση της ζωής στη Γη επειδή μπορεί να σταθεροποιήσει τη ριβόζη, ένα από τα βασικά συστατικά του RNA» αναφέρει ο Τζέιμς Στίβενσον, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι το RNA ήταν το πρώτο μόριο που αποθήκευε πληροφορίες και τις περνούσε στην επόμενη γενιά, μηχανισμός κρίσιμος για την διαδικασία της εξέλιξης. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS One».

Η πορνεία στον Αρχαίο Ελληνικό Κόσμο. Prostitution in the Ancient Greek World

The Harvard 1960.346 vase, from the Early Classical period, portrays two symposium scenes where the hetairai are completely nude. Side A depicts a scene where two hetairai are teasing two men, also nude. Side B also shows two hetairai with a bearded man and a youth. These hetairai are wearing jewelry, especially on their head piece, which was common among prostitutes, for they could afford to buy jewelry, but also, their appearance was critical to their professional success. They are wearing earrings, anklets, thigh bands, and necklaces.

Ο Φιλήμων ιστορεί πως ο Σόλων ίδρυσε πρώτος τα πορνεία στην Αθήνα, για να ανακουφίσει τους νέους που έφταναν στην ακμή, ο δε Νίκανδρος ο Κολοφώνιος γράφει πως ο Σόλων ίδρυσε και τον ναό της Πανδήμου Αφροδίτης στην Αθήνα, της προστάτριας του αγοραίου έρωτα, από τα κέρδη των πορνών που είχε εγκαταστήσει στα οικήματα.

Red-figure chous. This symposium scene depicts a youthful symposiast reclining on a coach whilst a hetaira plays the harp. In was found in the Theatre of Dionysus, and is painted by the Eretria Painter, 425- 420 BCE. National Archaeological Museum, Athens.

Από ένα απόσπασμα του Ξενάρχου που διέσωσε ο Αθήναιος πληροφορούμαστε τον τρόπο λειτουργίας τους. Αφού ο Ξέναρχος κατηγορήσει την νεολαία της εποχής του που τρώει τα λεφτά και τον καιρό της με μεγαλόμισθες εταίρες ή με ελεύθερες παντρεμένες γυναίκες διατρέχοντας τον έσχατο κίνδυνο να συλληφθεί, λέει πως θα μπορούσε να διαλέξει άλλον ευκολότερο και ασφαλέστερο δρόμο, την επίσκεψη στα πορνεία, όπου όπως μας αναφέρει, μπορεί κανείς να διαλέξει ελεύθερα όποια του αρέσει.

Για να πείσει ένα πιθανό πελάτη για τα θέλγητρά της, αυτή η πόρνη δεν διστάζει να ξεγυμνωθεί εντελώς. (Ρώμη, Villa Giulia).

Στέκονταν σε παράταξη μέσα στους οίκους - «επί κέρως τεταγμέναι», όπως λέει χαρακτηριστικά, ημίγυμνες ή φορώντας διαφανείς χιτώνες, με αποτέλεσμα να φαίνονται τα πάντα και να διεγείρονται οι πελάτες.

Ρωμαϊκό νόμισμα που χρησιμοποιήθηκε από λάγνο λεγεωνάριο βρέθηκε στις όχθες του ποταμού Τάμεση, στη Βρετανία. Κατασκευασμένο από χαλκό, το νόμισμα απεικονίζει ένα ζευγάρι σε ιδιαίτερες στιγμές. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι το νόμισμα αποτελεί το πρώτο παράδειγμα ρωμαϊκής «μάρκας» πορνείου που έχει βρεθεί στη χώρα. Βρισκόταν κρυμμένο μέσα σε λάσπη για 2000 χρόνια περίπου μέχρι να βρεθεί από έναν ερασιτέχνη αρχαιολόγο χρησιμοποιώντας μεταλλικό ανιχνευτή. Στην πίσω πλευρά της μάρκας βρίσκεται το νούμερο XIIII, που πιστεύεται ότι δηλώνει την νομισματική αξία που έδωσε ο κάτοχός του για να το αποκτήσει, δηλ. 14 μικρά ρωμαϊκά νομίσματα.  Το ποσό αυτό είναι ισοδύναμο με επτά καρβέλια ψωμί ή τον ημερήσιο μισθό ενός εργάτη του 1ου αιώνα μ.Χ. Ο κάτοχος της μάρκας θα επισκέφτηκε κάποια από τα πορνεία του Londinium και το έδωσε στην πόρνη ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών της.

Η ταρίφα ποίκιλλε από σπίτι σε σπίτι ή από γυναίκα σε γυναίκα και ήταν κατά κανόνα ένας οβολός (το 1/6 δηλ. της δραχμής), αλλά μπορούμε να υποθέσουμε πως μπορούσε ο πελάτης να δώσει κάτι παραπάνω για να έχει ειδική περιποίηση).

Customer and a prostitute (a money pouch is hanging on the wall), tondo of a red-figure kylix. Munich, private collection.

Τα πορνεία στην Αθήνα ήταν εγκατεστημένα κυρίως στον Κεραμεικό που ήταν μέσα στην πόλη, κατά τον σχολιαστή του Αριστοφάνη, και ειδικότερα στις πύλες του Κεραμεικού, καθώς μας πληροφορούν ο Ησύχιος και η Σούδα. Τα περισσότερα, όμως, ήταν στο λιμάνι, στον Πειραιά, καθώς μας πληροφορεί ο Πολυδεύκης, μιας και ήταν χώρος, όπου έρχονταν έμποροι, ξένοι και ναυτικοί.

Youth and hetaira. Most portrayals of respectable women in Classical Athens on vase paintings display their domestic duties such as spinning and weaving clothes for the family. On many of these vases, these domestic chores are shown as a social event, where more than one woman are seen working in harmony. The faces of these women are usually pale, which signified their position in society; being secluded indoors and away from the public sector. In most cases, it was a sign of status and wealth for women to have pale skin, for they did not participate in strenuous labor outside, like the men. The pale skin may also represent the purity of these respectable women; their limited sexual partners, or virginity, and their importance to procreate heirs for their families.

Οι πόρνες ντύνονταν παρδαλά κι αυτό δεν επιτρεπόταν για τις ελεύθερες γυναίκες. Όταν έμπαινε ο πελάτης, η πόρτα έκλεινε. Μέσα στο δωμάτιο είχε συνήθως προθάλαμο. Στους τοίχους υπήρχαν άσεμνες και διεγερτικές παραστάσεις, κατάλληλος διάκοσμος για τον χώρο. Τον χειμώνα είχαν κάρβουνα αναμμένα για ζεστασιά. Το κρεβάτι είχε σεντόνια και καλύμματα και μέσα έκαιγε λύχνος συνεχώς. Οι πελάτες κατά τα φαινόμενα προπλήρωναν.

Οι πόρνες ήταν δούλες, ξένες ή αιχμάλωτες πολέμου, ή αγορασμένες. Απαγορευόταν αυστηρά να εκδίδεται ελεύθερη.

Ο Θεόπομπος αναφέρει πως ο ρήτορας Κλέομις της Μήθυμνας τους μαστροπούς που προήγαγαν στην πορνεία ελεύθερες τους έδεσε μέσα σε σακκιά και τους έριξε μέσα στη θάλασσα να πνιγούν.

Οι προαγωγοί ή πορνοβοσκοί ήταν πρόσωπα ανυπόληπτα και λεγόντουσαν κι αλλιώς πόρνοι, πορνοσκόποι και εταιροτρόφοι. Νοίκιαζαν τα πορνεία και είχαν τις πόρνες καταβάλλοντας κάθε χρόνο το πορνικόν τέλος στο κράτος, ένα φόρο δηλαδή στο κράτος, καθώς μαθαίνουμε απ’ τον Αισχίνη.

Θησαυρός αρχαίων ‘νομισμάτων’ βρέθηκε στη Νάπολη με ανάγλυφες παραστάσεις ερωτικών συνευρέσεων.  Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις ο θησαυρός των χάλκινων νομισμάτων, τα οποία ζυγίζουν 25 κιλά,  εκτιμάται σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.

Η ταρίφα των πορνών φαίνεται καθοριζόταν και πάλι απ’ το κράτος κι αυτό λεγόταν «διάγραμμα», όπως μας πληροφορεί η Σούδα, όπου οι αγορανόμοι καθώριζαν (διέγραφον) πόσο έπρεπε «λαμβάνειν την εταίραν εκάστην».

Πρόκειται για κέρματα στα οποία στην μία όψη απεικονίζουν ερωτικές σκηνές και στην άλλη έχουν λατινική αρίθμηση από το 1 έως το 20. Βρέθηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφών σε αρχαιολογικό χώρο, αλλά ακόμη δεν έχει διευκρινισθεί ο σκοπός της δημιουργίας τους.

Και στην Κω υπήρχε πορνικόν τέλος, όπως προκύπτει από μια πολύτιμη επιγραφή που καταγράφει τους φόρους του κράτους, μεταξύ των οποίων υπάρχει και ο φόρος των εταιρών. Το πορνικόν τέλος καταβαλλόταν στον πορνοτελώνη, τον τελώνη δηλαδή των δημοσίων πορνών.

Μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για μάρκες παιχνιδιού, ενώ άλλοι διατείνονται ότι έχουν χρησιμοποιηθεί για να πληρώσουν διάφορες ‘υπηρεσίες’ σε οίκους ανοχής ή ακόμη ως κουπόνι για παροχή υπηρεσιών από πόρνες του δρόμου.

Το πορνείο λεγόταν και οικίσκος, οίκημα (δηλ. το «σπίτι», όπως λέμε σήμερα), τέγος, παιδισκείον (από τα κοριτσάκια, τις παιδίσκες που είχε μέσα), κηλωστόν, χαμαιτυπίον (την ονομασία αυτή την πήρε απ’ τις λεγόμενες χαμαιτύπες, τις πόρνες δηλαδή που συνευρίσκονταν στο ύπαιθρο ξαπλώνοντας χάμω, δηλ. στο έδαφος.

Η ιδέα των κουπονιών εξηγείται ως εύκολος τρόπος παροχής υπηρεσιών για όλους: τους ξένους επισκέπτες της πόλης που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, καθώς και ικανοποίηση του πληθυσμού των δούλων που είχαν αιχμαλωτισθεί σε άλλες χώρες και μεταφερθεί στην ιταλική χερσόνησο.

Από τη μια πλευρά παρουσιάζεται η υπηρεσία που επιθυμεί ο πελάτης και από την άλλη  υπάρχει η τιμή για τη συγκεκριμένη εξυπηρέτηση.

Αργότερα φαίνεται σπιτώθηκαν κι έτσι απ’ αυτές πήρε την ονομασία και το σπίτι). Υπήρχε και μια άλλη κατηγορία ακόμη φτηνότερων πορνών που έκαναν τη δουλειά στο ύπαιθρο ψαρεύοντας τους πελάτες στο δρόμο με διάφορα κόλπα, μεταξύ των οποίων ήταν να έχουν γραμμένα με καρφιά στα πέδιλα λέξεις που αποτυπώνονταν στο μαλακό έδαφος.

Σώθηκε ένα τέτοιο παπούτσι που γράφει με τα καρφιά τη λέξη ‘’ακολούθει’’, κάτι ανάλογο με τις σύγχρονες πόρνες που έχουν τυπωμένες καρτούλες με την διεύθυνση, τις οποίες πετάνε στον ανυποψίαστο πελάτη. Οι πόρνες αυτές λεγόντουσαν «λεωφόροι» (το ανάλογο με το σημερινό τροτέζα ή καλντεριμιτζού) ή «σποδησιλαύραι» (λαύρα είναι το δρομάκι, τα ο σοκάκι και σποδός η σκόνη), χαμαιτύπαι, χαλκιδίτιδες (από το πολύ ευτελές ποσό που έπαιρναν, ένα χάλκινο νόμισμα), χαμαιταιρίδες.

Συνευρίσκονταν στους σκοτεινούς δρόμους στην περιοχή του Φιλοπάππου, σε ψηλά επιτάφια μνημεία. Άλλες πήγαιναν σε ειδικά πανδοχεία που νοίκιαζαν γι’ αυτό το σκοπό δωμάτια ή σε ταβέρνες που λεγόντουσαν ματρυλλία ή μαστρύπια. Υπήρχαν πόρνες εγκατεστημένες στα λουτρά. Τέλος, στα συμπόσια καλούσαν αυλητρίδες, χορεύτριες (ορχηστίδες), ακροβάτιδες που πέρα απ’ το πρόγραμμα που παρουσίαζαν, δίνονταν πολύ συχνά για μικρή πρόσθετη αμοιβή στον έρωτα των ανδρών.

Ο ανάγλυφος σκύφος του 1ου αιώνα μ.Χ. με φαλλόσχημη προχοή που βρέθηκε στο πορνείο της Αρχαίας Αγοράς στη Θεσσαλονίκη. Ήταν καλοκαίρι του 1995 όταν η αποκάλυψη ενός ανάγλυφου κεραμικού δοχείου κρασιού με φαλλόσχημο στόμιο και ανάγλυφες παραστάσεις του Ερμή, της Αφροδίτης, σταφυλιών και άλλων αρχαίων συμβόλων γονιμότητας και αφροδισιακής δραστηριότητας, στον υπό πολυετή ανασκαφή χώρο της Αρχαίας Αγοράς στη Θεσσαλονίκη, οδήγησε σε πλέον σαφή συμπεράσματα. Ο σκύφος είναι διακοσμημένος με κλαδιά αμπέλου, με σταφύλια, σφραγίσματα με τον Ερμή και την Αφροδίτη, παράσταση πουλιού και εντόμου. Την ιδιαίτερη χρήση του αγγείου δηλώνει η προχοή-φαλλός με τους δύο επίθετους όρχεις στο κάτω μέρος. Φαλλόσχημα και φαλλοφόρα αγγεία, ρυτά, κάνθαροι, σκύφοι, κύλικες χρησιμοποιούνταν ως σκεύη συμποσίων ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. και η χρήση τους συνεχίστηκε και στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Οι εταίρες έπιναν κρασί από τις φαλλόσχημες κάνουλες των αγγείων για να διεγείρουν τους συνδαιτυμόνες.

Οι εταίρες ήταν πόρνες πολύ όμορφες, ανωτέρου επιπέδου. Κατείχαν συνήθως υψηλή μόρφωση και μπορούμε να τις παρομοιάσουμε κατά κάποιο τρόπο με τις γιαπωνέζες γκέισες. Πολλές απ’ αυτές κέρδισαν την ελευθερία τους εξαγοράζοντάς την με τα κέρδη τους ή με χρήματα των εραστών τους.

Η τιμή τους κυμαινόταν από 1 δραχμή, δηλ.6 φορές περισσότερο από τις δημόσιες πόρνες, μέχρι αμύθητα ποσά. Το πόσο σοβαρή επίδραση άσκησαν στη ζωή της αρχαίας Ελλάδας φαίνεται από το ότι όλοι οι μεγάλοι άνδρες της αρχαιότητος είναι συνδεδεμένοι με εταίρες που φημίζονταν όχι μονάχα για την ομορφιά και την τέχνη του έρωτα, αλλά και το πνεύμα τους.

Μαρμάρινη προτομή της Ασπασίας, που φέρει επιγραφή με το όνομά της. Ρωμαϊκό αντίγραφο, ελληνιστικού αγάλματος. Μουσείο του Βατικανού, Ρώμη. Marble herm in the Vatican Museums inscribed with Aspasia's name at the base. Discovered in 1777, this marble herm is a Roman copy of a 5th-century BC original and may represent Aspasia's funerary stele.

Η Ασπασία έγινε σύζυγος του ισχυρότερου άνδρα της Αθήνας, του Περικλέους. Λέγεται πως έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη χάραξη της πολιτικής του αθηναϊκού κράτους κι ο Πλάτων στον «Μενέξενο» αναφέρει πως εκείνη συνέθεσε τον επιτάφιο λόγο που εξεφώνησε ο Περικλής.

Η Τιμάνδρα ή Δαμασάνδρα, μητέρα της Λαΐδος, συνδέθηκε με τον Αλκιβιάδη, όπως και η περίφημη Θεοδότη η Αττική.

Η χορεύτρια Φίλιννα συνδέθηκε με τον βασιλιά Φίλιππο κι απέκτησε μαζί του τον Αρριδαίο που βασίλεψε μετά τον Αλέξανδρο.

Η Μανία και η Λάμια ήταν οι περίφημες εταίρες του Δημητρίου Πολιορκητή.

Η Δημώ συνδέθηκε με τον βασιλιά Αντίγονο.

Η Μύστα και η Νύσα συνδέθηκαν με τον βασιλιά Σέλευκο.

«Η Λαΐς από την Κόρινθο» (1526), έργο του Χανς Χολμπάιν του νεότερου, Kunstmuseum Basel. “Lais of Corinth” by Hans Holbein the Younger, Kunstmuseum Basel.

Η Λαΐς είχε δεσμό με τον ζωγράφο Απελλή, τον φιλόσοφο Αρίστιππο και τον Διογένη τον Κυνικό.

Vénus Capitoline, copie de l'Aphrodite de Cnide, œuvre de Praxitèle dont la maîtresse, l'hétaïre Phryné, est le modèle, musée du Louvre.

Η Φρύνη με τον ρήτορα Υπερείδη.

Η Μιλτώ με το βασιλιά της Περσίας Κύρο.

Thais leading the destruction of the palace of Persepolis, as imagined by Joshua Reynolds.

Η Θαΐς ήταν η εταίρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και είναι αυτή που έκαψε το ανάκτορο της Περσέπολης σ’ ένα γιορταστικό συμπόσιο.

Η Γλυκέρα είναι η περίφημη ερωμένη του Μενάνδρου.

Η Λαμπιτώ η Σαμία συνδεόταν με τον Δημήτριο τον Φαληρέα.

Η Σινώπη με τον Ιεροφάντη των Ελευσινίων Μυστηρίων Αρχία.

Η Λεόντιον ήταν η συντρόφισσα του Επίκουρου.

Η Αγαθόκλεια ήταν η φίλη του Πτολεμαίου του Δ’.

Η Μανία ήταν η ερωμένη του ολυμπιονίκη στο παγκράτιον Λεοντίσκου. Το 13ο βιβλίο του Αθήναιου μας δίνει πλήθος ονόματα, ανέκδοτα και περιστατικά από τις διάσημες εταίρες της αρχαιότητας.

Courtesan mask of the New Comedy, number 39 on the Julius Pollux list, found in Cyrenaica (now in Libya). Terracotta, 3rd–2d centuries BC. Louvre.

Η ιεροδουλεία ήταν ένας θεσμός, κατά τον οποίο γυναίκες, αλλά ορισμένες φορές και άνδρες ασκούσαν στους ναούς την Ιερή Πορνεία.

Δύο είναι τα είδη της. Το πρώτο περιλαμβάνει όλες τις γυναίκες που είναι υποχρεωμένες, πριν παντρευθούν, να διακορευθούν μέσα στο ναό προς όφελος της θεάς, στην οποία ανήκει ο ναός.

Το δεύτερο, που είναι μετεξέλιξη του πρώτου και προφανώς επιβλήθηκε με την επικράτηση της πατριαρχίας και της ζηλοτυπίας του άνδρα που θέλει η γυναίκα του να μη σμίγει με κανένα, έστω και με θεό σε ναό, αφορά εκείνες τις γυναίκες που υπηρετούν στο ναό είτε ως σκλάβες είτε επειδή είναι ταμένες είτε γιατί έχουν έλθει με τη θέλησή τους και η ιερά πορνεία που ασκούν είναι σε μόνιμη επαγγελματική βάση.

One of a large number of terracotta images of lovers on beds found in Mesopotamia. Often understood as connected to the "Sacred Marriage" rite, with the woman seen as a "sacred prostitute." Dated to the third millennium BCE. © S. Beaulieu, after Teubel 1984:117, Plate 19

Η ιεροδουλεία, θεσμός πανάρχαιος και θρησκευτικός, ήταν απλωμένη σ’ όλο το χώρο της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Στην Κύπρο ήταν ανεπτυγμένη, όπως μας πληροφορούν οι Κλέαρχος Σολεύς και ο Ιουστίνος, ο οποίος αναφέρει επίσης ότι οι Επιζεφύριοι Λοκροί σε κρίσιμες στιγμές πολέμου πόρνευαν τις θυγατέρες τους στον ναό της Αφροδίτης.

Να και μια φωτογραφία, που απόλυτα εκφράζει την ελληνική προσέγγιση στον Έρωτα από τα αρχαιολογικό Μουσείο Καταλονίας.

Στην Άβυδο της Τρωάδος υπήρχε ιερό της Αφροδίτης Πόρνης. Στην Ελλάδα ξακουστό ήταν το ιερό της Αφροδίτης στην Κόρινθο που είχε περισσότερες από 1.000 ιερόδουλες εταίρες, τις οποίες είχαν αφιερώσει στη θεά άνδρες και γυναίκες. Γι’ αυτές συνέρρεε πλήθος κόσμου, όπως μαρτυρεί ο Στράβων, και πλούτιζε η πόλη. Οι καπετάνιοι των πλοίων σκόρπιζαν αφειδώς τα λεφτά τους και απ’ αυτό βγήκε η παροιμία «ου παντός ανδρός ες Κόρινθον έσθ’ ο πλους», δηλαδή δεν είναι εύκολο ταξίδι για τον καθένα η Κόρινθος.

Και υπήρχε αρχαίο έθιμο στην Κόρινθο, όταν επρόκειτο να προσευχηθεί η πόλη στην Αφροδίτη για ζητήματα υψίστης σημασίας, να προσκαλούν όσο το δυνατόν περισσότερες εταίρες να συνενώσουν την φωνή τους και να θυσιάσουν μαζί. Και για την πατριωτική τους στάση κατά την περσική εισβολή ανέγραψαν τα ονόματα των εταίρων σε δημόσια πινακίδα κι ο Σιμωνίδης τους αφιέρωσε επίγραμμα.