4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης: «Κανένα σκοτάδι δεν θα μας κάνει να φοβηθούμε». The 4th Thessaloniki Biennale of Contemporary Art: "No darkness will make us afraid"

Gal Weinstein, Fire Tire, 2010. For his installation israeli artist used wax, wool, polyester wool, styrofoam and graphite to replicate burning tires emitting smoke. Some of the sculptures created for the piece reach up to 4 meters in height.

Λάστιχα έχουν πάρει φωτιά μέσα στο Γενί Τζαμί. Ο καπνός έχει γίνει ντουμάνι. Και όμως κανείς δεν προσπαθεί να τα σβήσει, ούτε κανείς προσπαθεί να απομακρυνθεί. Διότι τούτα τα ελαστικά που καίγονται δεν τα έχουν ανάψει διαδηλωτές, αλλά είναι μία από τις 220 και πλέον εικαστικές δημιουργίες που έχουν απλωθεί σε επτά εκθεσιακούς χώρους της Θεσσαλονίκης, εκεί που χτυπά η καρδιά της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης που διοργανώνεται στην πόλη και θέμα της «Παλιές Διασταυρώσεις - Make it New II».

«Τα λάστιχα αποτελούν φθηνή καύσιμη ύλη», λέει ο ισραηλινός καλλιτέχνης Γκαλ Βάινσταϊν, ο οποίος έφερε την εντυπωσιακή εγκατάστασή του στην Ελλάδα στο πλαίσιο της Μπιενάλε. «Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως, είτε όταν θέλει κάποιος να ανάψει φωτιά για διασκέδαση είτε ως σύμβολο πολιτικής ή κοινωνικής αναστάτωσης».

Τα δικά του καμένα λάστιχα βεβαίως δεν είναι πραγματικά και ο καπνός από κερί, μαλλί και αφρό πολυουρεθάνης τελικά τα κάνουν να μοιάζουν περισσότερο με ποπ γλυπτά, χωρίς το «επαναστατικό» άρωμα που κουβαλούν οι πρωτότυπες εικόνες από τις οποίες εμπνέεται ο καλλιτέχνης, κυρίως από βίαιες συγκρούσεις πολιτών με την Αστυνομία όπως καταγράφονται στα φωτορεπορτάζ των εφημερίδων.

Gal Weinstein, Lighthouse, μεικτή τεχνική, 2012

In the past, beacons were used to function as a kind of lighthouse for marking dangerous places for boats at sea. The smoke tower in the work Lighthouse functions almost as a reverse lighthouse – light at the bottom and thick smoke rising from the top. Unlike the lighthouse, which is intended to help you get your bearings, the smoke rises and blocks the view towards the horizon. It doesn’t mark the presence of land – it is situated between the sea and the sea. It is fueled by burning oil and develops and grows from the water on the background of the air. The land is missing from the picture. Water, air, fire, and smoke; these are images that lack lines of definition, substances that are not solid and cannot be felt, in constant movement, not holding any form of stability.

The image of the tires in flames evokes situations of community unrest, of chaos and social anger, of uncontrolled reactions linked to the impulse to demonstrate “against” something.

One of the principal challenges of the work Fire Tire is the attempt to “give form” to one of the most elusive things in existence, smoke. The simplicity of the materials from which the work is made contrasts with the significance of the themes and the images selected and with the rigor discernible in the design and realization. The discrepancy gives rise, in Weinstein’s work, to short-circuits of meaning and raises questions about the relations that can exist “between interpretation and experience, between expression and opinion”.

Only by dealing with the complexity of the present and taking responsibility for the problems, the uncertainties, the diverging expectations and the dilemmas that society presents to each one of us it is possible, according to Gal Weinstein, to avoid cultural catastrophe. It is necessary to be actively involved and to assert one’s own individuality, without forgetting that the social network to which we belong is a constraint, a necessity and an opportunity.

Ο τούρκος - αρμενικής καταγωγής - σκηνοθέτης, συγγραφέας και παραγωγός Χουσέιν Καραμπέι που παρουσιάζει στο Γενί Τζαμί τη μικρού μήκους ταινία του κινουμένων σχεδίων με τίτλο «Κανένα σκοτάδι δεν θα μας κάνει να φοβηθούμε», καθώς η πολιτική δεν θα μπορούσε να λείπει από την κεντρική έκθεση «Παντού αλλά τώρα», που φρόντισε η επικεφαλής επιμελήτρια Αντελίνα φον Φίρστενμπεργκ και στην οποία συμμετέχουν 50 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Βραζιλία και Κούβα έως Ινδία και Ιράν, όπου ανάμεσά τους βρίσκονται και σταρ καλλιτέχνες όπως η Μαρία Αμπράμοβιτς, η Γκάντα Αμέρ και ο Τζαφάρ Παναχί) με στόχο να αποτελέσει τόπο ανταλλαγής και συνάντησης, ακολουθώντας το πρότυπο της Μεσογείου.

«Η Ιστορία θα επαναληθφεί αν την ξεχάσουμε ή αν την αφήσουμε να ξεχαστεί», λέει ο δημιουργός, που μέσα σε εννέα λεπτά κατάφερε να καταγράψει τον πόνο, αλλά και τις ισορροπίες που έφερε η επιστολή της Ράκελ Ντινκ, της χήρας του συμπατριώτη του δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ, που δολοφονήθηκε από έναν 17χρονο τούρκο εθνικιστή. «Ήμουν πολύ θυμωμένος», θυμάται τα γεγονότα του 2007 ο σκηνοθέτης για τη δολοφονία του παιδικού φίλου του πατέρα του. «Και το ίδιο χιλιάδες άνθρωποι που ήρθαν στην κηδεία. Αν η Ρακέλ δεν είχε διαβάσει αυτό το γράμμα με τη μοναδική της φωνή μπορεί ο θυμός αυτών των χιλιάδων ανθρώπων να είχε γίνει οργή και βία. Γι' αυτό και μετά την Ιντιρα Γκάντι η Ράκελ Ντινκ είναι η γυναίκα που με έχει επηρεάσει περισσότερο».

“My love,

I always said Jesus gave us so much love for each other. Hrant’s companionship was given to me. […]

Today is the day when deep darkness will reach out to light. Whatever their age, seventeen or twenty-seven. Whoever the murderers are, I know they were once small babies. Without questioning the darkness that turns a baby into a murderer, nothing can be done my brothers.

My brothers, his affection for the truth, his love for clarity, his love for his friends, brought him to this end. Challenging fear, his love fostered him. They say, He was a great man. Let me ask you: was he born great? No. He was born just like we all were. He didn’t descend from the sky. He too came from this earth. A diminishing body, just like us. Except his soul, the work he did, his manner, the love he carried in his heart made him great. A man doesn’t become great by himself. One’s acts are what make one great.

Yes, he was a great man. Because he thought big, and talked big as well. By gathering here today you all thought big too. By staying silent, you talked big too. You are also great. Don’t stop today. Don’t settle with what’s there.

He laid a corner stone in Turkey’s history, and you’ve sealed it. Thanks to him the headlines, the talks, and the prohibitions changed. There were no taboos, no untouchables for him. As the holy scriptures say, words flooded from him. He paid a big price. [...]

My love, who could forget what you did, what you said? What darkness could make us forget? What could make us forget what happened to you? Could fear make us forget my love? Life? Oppression? Pleasures of this physical world? Or will death make us forget my love? No. No darkness can do that my love”.

Rakel Dink, excerpt from Letter to the loved one, 2007. Speech held in Istanbul during the funeral of her husband Hrant Dink, the Turkish-Armenian journalist assassinated in Istanbul in 2007 by Ogün Samast, a 17-year old Turkish nationalist.

Προσωπικές μνήμες με ένα μαντίλι και μια φωτογραφία

Το μαντίλι της αρμένισσας γιαγιάς της Βραζιλιάνας Ροζάνα Παλαζιάν είναι το κυρίαρχο στοιχείο στη βιντεοεγκατάστασή της.

Ένα μαντίλι και μια φωτογραφία κεντούν τη μνήμη στην κεντρική έκθεση «Παντού αλλά τώρα» της 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Δύο οικογενειακά κειμήλια που ταξίδεψαν από την Ελλάδα στο Ρίο ντε Τζανέιρο, σχεδόν 100 χρόνια πριν, μετατράπηκαν σε έργο τέχνης για να συνθέσουν μια αληθινή ιστορία που μόνο η μοίρα έμελλε πρόσφατα να αποκαλύψει. Την αφηγείται εικαστικά η Βραζιλιάνα καλλιτέχνης Ροζάνα Παλαζιάν, με το μαντίλι που κέντησε η Αρμένισσα γιαγιά της Noemi Dadoorian στη Θεσσαλονίκη, την πόλη που επί μια περίπου δεκαετία είχε προσφέρει καταφύγιο στους πρόσφυγες προγόνους της.

Στη βίντεο - εγκατάσταση «A Story I Never Forgot» ανασυντίθεται η κερματισμένη μνήμη της Γενοκτονίας των Αρμενίων (1915-1920) με βάση τα αντικείμενα και τις αφηγήσεις που άκουγε η καλλιτέχνης παιδί. «Ο σταθμός της Θεσσαλονίκης από τη διαδρομή της προσφυγιάς ήταν και για μένα άγνωστος ως τώρα», ομολογούσε η 50χρονη καλλιτέχνης καθώς έστηνε το έργο της στον «γυναικωνίτη» του Γενί Τζαμί.

«Άκουγα τη λέξη Tessalonica στις αφηγήσεις της γιαγιάς για τον ξεριζωμό των Αρμενίων, ως αναφορά, αλλά δεν είχα καταλάβει. Ήξερα μόνο ότι οι παππούδες μου μετά τη γενοκτονία έφυγαν από το Ικόνιο και μέσω της Ελλάδας κατέληξαν στη Βραζιλία. Άρχισα να ξετυλίγω το νήμα με αφορμή την πρόσκληση για τη συμμετοχή μου στην Μπιενάλε Θεσσαλονίκης. Σκέφτηκα ότι η φωτογραφία με τη γιαγιά μου που είχε φέρει στη Βραζιλία με τα ελάχιστα υπάρχοντά της ήταν μια εξαιρετική ιδέα να στήσω ένα έργο με αναφορά στην Ελλάδα. Στο Διαδίκτυο ανάμεσα σε εκατοντάδες φωτογραφίες προσφύγων εντόπισα την ίδια φωτογραφία. Απεικονίζει γυναίκες πρόσφυγες -ανάμεσά τους και η γιαγιά μου- που κρατούν κεντημένα μαντίλια. Τότε ανακάλυψα ότι είναι τραβηγμένη στη Θεσσαλονίκη όπου η γιαγιά, κοριτσάκι τότε, δίδασκε κέντημα στη Γενική Αρμενική Ένωση Αγαθοεργίας (AGBU) του Ερυθρού Σταυρού. Εκεί γνώρισε και τον παππού μου Ghevont Dadoorian. Εφυγαν μαζί από τη Θεσσαλονίκη το 1927 με προορισμό την Αμερική. Κατέληξαν στη Βραζιλία».

Το μαντίλι της γιαγιάς που κρατούσε ως τον θάνατό της σαν φυλακτό τυλίγοντας κλωστές και βελόνες, στο ολιγόλεπτο βίντεο, μετατρέπεται σε μπόγο, σε βιβλίο, σε βαρκούλα που ταξιδεύει σε κεντημένες θάλασσες, από την Αρμενία στην Ελλάδα κι από εκεί στη Βραζιλία, για να επιστρέψει και πάλι στη Θεσσαλονίκη.

Στην οπτικοακουστική διαδρομή η καλλιτέχνης κεντάει τη φιγούρα της γιαγιάς στον καμβά, σχεδιάζει στο φλιτζάνι του καφέ τη μοίρα, πλάθει ζυμάρι το ξεριζωμένο πλήθος των Αρμενίων  απλώνει κουβαρίστρες και κορυφώνει τη συγκίνησή της με μεσαιωνική αρμενική μουσική.

Rosana Palazyan, … A Story I never forgot…, 2013

«Στην έναρξη της εικαστικής μου πορείας τη δεκαετία του ’80, μια εποχή έντονης κοινωνικής βίας στη Βραζιλία, ένιωθα άβολα να ασχοληθώ με το αρμενικό ζήτημα. Χρειάστηκε να συνενώσω θραύσματα μνήμης. Καθώς ετοίμαζα το έργο της Μπιενάλε, πλήθος κόσμου διεκδικούσε στους δρόμους της χώρας μου τα δικαιώματά του. Η συγκυρία αυτή με έβαλε σε διαδικασία αναστοχασμού».

…A story I never forgot… is a video installation in which the video, produced in an “artisanal” manner, doesn’t pretend to achieve technical excellence, but to reorder and organize the fragmented memory of the Armenian genocide (c. 1915 to 1920) based on the stories and narrative heard since childhood. To forget it would mean forgetting one’s own being.

Brazilian of Armenian descent from both sides, having started the career in the end of 1980s, surrounded by episodes of violence and social, economical, and political traumas in Brazil, I did not feel comfortable to deal with the Armenian theme. My urgency was to bring together people numbed by the daily occurrence to these issues. Since then I’ve been trying to delicately expand the reflection about violence and exclusion in the social fabric, where everyone ends up victimized.

When invited to take part in the 4th Thessaloniki Biennial, a city where my ancestors found refuge for several years, the remote past became so close to me…

Who remembers the Armenian genocide? I do.

It was necessary to reassemble each fragment of memory as in a puzzle, full of enormous personal cost, to narrate once again the story which was told to me and which I never forgot: to remember and to remind, to never more happen.

History runs through with a handkerchief embroidered by my grandmother when a refugee in Thessaloniki, with the support of the Armenian General Benevolent, where she was an embroidery teacher. Transformed in each episode, the piece covers the story of her origin remembrances, the life in Greece and departure to Rio de Janeiro, until its return as part of the work to the Biennale.

This text is written in the heat of the moment, when multitudes are in the streets of my country, fighting for their rights, living times we haven’t seen for a long time. This made me think of all projects and experiences that art has provided me.

If it doesn’t change the world, I have been living art as a trajectory of understanding and meeting the Other. I have tirelessly dedicated myself to transform the relations of people in the face of such issues, trying to activate a mobilization for a better world.

Rosana Palazyan, June 2013.

Nightvision: ένα εντυπωσιακό βίντεο με τα μεγαλύτερα αξιοθέατα σε όλη την Ευρώπη. 'Nightvision' shows Europe's spectacular architecture after dark

Kατά τη διάρκεια τριών μηνών ο Luke Shepard ταξίδεψε με ένα φίλο του σε 36 πόλεις 21 χωρών, με τη φιλοδοξία να συλλάβει μερικές από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δομές με ένα νέο και μοναδικό τρόπο.

An image of the Berliner Dom, one of the many fantastic sights seen in "Nightvision." Credit: Luke Shepard

Αποτελείται από χιλιάδες slides  φωτογραφιών που έχουν ληφθεί, και  έχει ως στόχο να εμπνεύσει την εκτίμησή του για αυτά τα αξιοθέατα. Μια ταινία του Luke Shepard. Μουσική: «Outro» από M83

Brandenburg Gate, Berlin, Germany.

Με σειρά εμφάνισης: Πύλη του Βραδεμβούργου - Βερολίνο | Arc de Triomphe - Παρίσι | Philharmonie - Λουξεμβούργο | Atomium - Βρυξέλλες | Παλάτι του Γουέστμινστερ - Λονδίνο | Opera House - Copehagen | Φοντάνα ντι Τρέβι - Ρώμη | Πύργος Belém - Λισαβόνα | L'Hemisferic - Βαλένθια | Guggenheim Museum - Μπιλμπάο | Berliner Dom - Βερολίνο | Cathedral - Κολωνία | ουγγρικό κοινοβούλιο Building - Βουδαπέστη | Opera House - Όσλο | The Shard - Λονδίνο | Fernsehturm - Βερολίνο | Bode Museum - Βερολίνο | Τζαμί του Sultan Ahmed - Κωνσταντινούπολη | καθεδρικό ναό Alexander Nevsky - Σόφια | Tower Bridge - Λονδίνο | Αστρονομικό Ρολόι - Πράγα | Fraumünster - Ζυρίχη | Palau de les Arts Reina Sofía - Βαλένθια | Rathaus - Βιέννη | Εθνικό Θέατρο - Βουδαπέστη | Segrada Famiglia Φαμίλια - Βαρκελώνη | Κολοσσαίο - Ρώμη | Under Krystallen – Κοπεγχάγη.

After raising nearly $20,000 on Kickstarter for "Nightvision," Director Luke Shepard and Assistant Director Henry Farrow Miller spent three months photographing 36 cities in 21 European countries. Their goal? Create an inspirational exploration of European buildings, monuments, and landmarks in a new and unique way.

Arc de Triomphe, Paris, France.

To get around, Shepard and Miller made use of a 90-day Eurail train pass, and fought weather, time, and Eurail pass restrictions along the way.

Trevi Fountain, Rome, Italy.

Equipped with a Canon 5D Mark III dSLR and a gaggle of Zeiss and Canon lenses, the team shot more than 20,000 photos, which were whittled down and compiled into 27 image sequences seen in the final cut (Shepard is quick to point out that they captured 47 sequences, however). The duo used Adobe Premiere Pro, After Effects, and Bridge for the heavy-duty digital work.

Budapest theatre.

Can you name all of the buildings seen in the artsy flick? Here's a helpful tip to start you off: the first three are the Brandenburg Gate in Berlin, Arc de Triomphe in Paris, and Philharmonie Luxembourg. If you can't name them all, then Shepard's Web site describes the rest. Which buildings tickled your fancy?

Director: Luke Shepard. Music: 'Outro' by M83.

Η Χιγκσογένεση (Higgsogenesis) προτείνεται για να εξηγήσει τη σκοτεινή ύλη, 'Higgsogenesis' proposed to explain dark matter

The Higgs boson may have played a key role in the early Universe, including the creation of mysterious dark matter. Photograph: CERN

Σύμφωνα με τα προγνωστικά των βραβείων Nobel πιθανοί νικητές για το Nobel φυσικής – που θα ανακοινωθεί την επόμενη εβδομάδα – είναι οι  François Englert και Peter Higgs για την θεωρητική πρόβλεψη του μποζονίου Higgs, του οποίου η πειραματική ανίχνευση έγινε το καλοκαίρι του 2012 από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC).

What happens inside the Large Hadron Collider. Scientists at Cern, near Geneva, have announced the likely discovery of the Higgs boson particle. Photograph: Cern

Η αναμφισβήτητη πλέον ύπαρξη του μποζονίου Higgs, με μάζα 126 GeV, προσαρμόζεται σε διάφορες θεωρίες από τους φυσικούς. Έτσι σε μια εργασία που δημοσιεύεται στο Physical Review Letters, των ερευνητών Sean Tulin του πανεπιστημίου του Michigan και Géraldine Servant  του Καταλανικού ινστιτούτου έρευνας και προχωρημένων σπουδών στην Barcelona, υποστηρίζεται πως το σωματίδιο Higgs θα μπορούσε να δώσει απαντήσει σε βασικά κοσμολογικά προβλήματα.

Geraldine Servant

Οι δυο φυσικοί προτείνουν ότι το σωματίδιο Higgs είχε ρόλο κλειδί στο πρώιμο Σύμπαν και θα μπορούσε να εξηγήσει την ασυμμετρία που παρατηρείται σήμερα στη φύση μεταξύ ύλης και αντιύλης, καθώς επίσης και την μυστηριώδη σκοτεινή ύλη που αποτελεί τα πέντε έκτα της ύλης που υπάρχει σήμερα στο Σύμπαν.

Dr. Sean Tulin

Σύμφωνα με την παραπάνω εργασία η ύπαρξη του αντι-Higgs (το αντίστοιχο σωματίδιο αντιύλης του μποζονίου Higgs) στις πρώτες στιγμές της Μεγάλης Έκρηξης θα μπορούσε να εξηγήσει την επικράτηση της ύλης στο σημερινό Σύμπαν.

Don't try this one: Professor Peter Higgs with a description of the Higgs model. Photograph: Murdo Macleod

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το Καθιερωμένο Πρότυπο δεν απαγορεύεται η ύπαρξη του αντι-Higgs στο πρώιμο Σύμπαν. Το Higgs αλληλεπιδρά με την συνηθισμένη ύλη και η ασυμμετρία στον αριθμό σωματιδίων Higgs και αντι-Higgs θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μια ασυμμετρία μεταξύ της ποσότητας ύλης και αντιύλης.

Ο μηχανισμός που προτείνουν στο μοντέλο τους οι δυο ερευνητές ονομάζεται Higgsogenesis  (Χιγκσογένεση όπως βαρυογένεση, το όνομα της διαδικασίας δημιουργίας των βαρυονίων στο πρώιμο Σύμπαν).

Επιπλέον στην ίδια εργασία οι ερευνητές Tulin και Servant, δείχνουν πως αν το σωματίδιο Higgs αλληλεπιδρά με τη σκοτεινή ύλη – για παράδειγμα αν υπάρχει διαδικασία διάσπασης του Higgs προς σωματίδια σκοτεινής ύλης – τότε θα μπορούσε να εξηγηθεί η αναλογία της σκοτεινής ύλης προς την συνηθισμένη ύλη που παρατηρείται σήμερα στο Σύμπαν.

One of the LHC's first lead-ion collisions, as recorded by the ALICE detector's Inner Tracking System.

Το αν διασπάται το μποζόνιο Higgs σε σωματίδια σκοτεινής ύλης θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί έμμεσα από τον LHC στα πειράματα των επόμενων ετών. Μπορεί οι ανιχνευτές του LHC να μην μπορούν να ταυτοποιήσουν σωματίδια σκοτεινής ύλης, αν όμως ένας αριθμός των σωματιδίων Higgs που αναμένεται να παραχθούν εξαφανίζονται μυστηριωδώς, τότε θα μπορούσαν να μετατρέπονται σε σωματίδια σκοτεινής ύλης.

Οι Tulin και Servant δεν είναι οι μόνοι που χρησιμοποιούν την έννοια της Χιγκσογένεσης για την επίλυση κοσμολογικών αινιγμάτων. Το ίδιο κάνουν για παράδειγμα και οι Sacha Davidson et al στην εργασία τους με τίτλο «Baryogenesis through split Higgsogenesis», όπως επίσης και άλλοι ερευνητές.

Στίβεν Χόκινγκ: Αν ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνδεθεί με υπολογιστή η τεχνολογία θα μας χαρίσει αιώνια ζωή. Stephen Hawking: Brains Could Be Copied To Computers To Allow Life After Death

Image Credit: Thinkstock.com

Η δυνατότητα κάποιου είδους αιώνιας ζωής είναι πιθανή, σύμφωνα με τον φυσικό Στίβεν Χόκινγκ, με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Ο 71χρονος επιφανής επιστήμονας, μιλώντας στην πρεμιέρα μιας ταινίας με θέμα τη ζωή του, τόνισε πως αν ο εγκέφαλος λειτουργήσει εκτός του ανθρώπινου σώματος, τότε είναι πιθανή η αιώνια ζωή.

«Ο εγκέφαλος είναι όπως ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή. Θεωρητικά, είναι εφικτό να «αντιγράψουμε», όπως ένα λογισμικό, τον ανθρώπινο εγκέφαλο σε ένα κομπιούτερ και να παρέχουμε με τον τρόπο αυτό ένα είδος μεταθανάτιας ζωής», επεσήμανε κατά τη διάρκεια του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του Κέιμπριτζ ο βρετανός αστροφυσικός στην πρεμιέρα της ταινίας του Στίβεν Φίνιγκαν με τίτλο «Hawking».

«Ωστόσο, σήμερα αυτό με τις επικρατούσες συνθήκες, δεν είναι εφικτό. Θεωρώ πως η έννοια της συμβατικής ζωής μετά θάνατον είναι ένα παραμυθάκι για τους ανθρώπους που φοβούνται το σκοτάδι», καταλήγει ο Χόκινγκ.

Παρόμοιες δηλώσεις είχε κάνει και πριν από δυο χρόνια σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Guardian, εν όψει μιας διάλεξής του στο Λονδίνο με θέμα «Γιατί βρισκόμαστε εδώ;». «Θεωρώ τον εγκέφαλο ως έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος θα πάψει να λειτουργεί όταν χαλάσουν τα εξαρτήματά του. Και δεν υπάρχει Παράδεισος ή ζωή μετά θάνατον για χαλασμένους υπολογιστές», είχε πει το 2011. Αλλά, όπως φαίνεται, δυο χρόνια μετά βλέπει με μεγαλύτερη αισιοδοξία το ενδεχόμενο αυτό. 

Ταυτόχρονα με την ταινία, στις 30 Σεπτεμβρίου θα κυκλοφορήσει και η αυτοβιογραφία του Χόκινγκ, με τίτλο «Το χρονικό της ζωής μου» (και σε ελληνική μετάφραση - εκδ. Τραυλός).

Ο Χόκινγκ το 1963, σε ηλικία 21 ετών, έμαθε ότι θα ζούσε «δύο έως τρία χρόνια ακόμη» καθώς η διάγνωση των γιατρών ήταν ρητή και κατηγορηματική: ασθένεια στους νευρώνες του σώματος, γνωστή ως νόσος Λου Γκέριγκ. Ωστόσο, το πείσμα και η θέλησή του, του επέτρεψαν να ζήσει όχι τρία, αλλά μισό αιώνα ακόμη, αν και η εξέλιξη της νόσου ήταν καταδικαστική για την καθημερινότητα του.

Η νόσος του Λου Γκέριγκ επιβάρυνε τον Χόκινγκ με όλο και περισσότερα κινητικά προβλήματα και σήμερα επικοινωνεί μόνον μέσω μιας ειδικής συσκευής παραγωγής ομιλίας που κατασκευάσθηκε στο Κέμπριτζ. Stephen Hawking speaking at an event in Washington, D.C. in 2008. (JIM WATSON/AFP/Getty Images) | Getty

Η ασθένειά του προκαλούσε τόσο μεγάλες δυσκολίες στην ομιλία και το 1985, εξαιτίας μιας τραχειοτομίας, έχασε ολοκληρωτικά την ικανότητα ομιλίας. Σήμερα επικοινωνεί μέσω μιας ειδικής συσκευής παραγωγής ομιλίας που κατασκευάσθηκε στο Κέιμπριτζ. Από το 1979 μέχρι το 2009 ο διακεκριμένος φυσικός κατείχε την έδρα του «Λουκασιανού καθηγητή Μαθηματικών» στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, μια έδρα που στο παρελθόν είχε και ο Ισαάκ Νεύτων, ο πατέρας της σύγχρονης φυσικής επιστήμης.

Πατέρες του ηλιακού ημερολογίου οι Μινωίτες. Minoans are Fathers of the solar calendar

Αποτύπωση ηλιακού ημερολογίου σε μινωικό σφραγιστικό εύρημα, κατασκευασμένο από δόντι ιπποπόταμου. Οι 12 κοιλότητες αντιπροσωπεύουν τους μήνες του χρόνου ενώ στο κέντρο αποτυπώνεται η μορφή της Κρήτης. Όλα αυτά την 3η χιλιετία π.Χ. Cretan Professor Minas Tsikritzis read and translated ancient Minoan sources which specify that the Minoans found the solar calendar at around 3000 B.C., 19 centuries before the Babylonians founded there own. This finding goes against the established belief that the Babylonians were the first to invent the solar calendar. A Minoan sealing finding dated back to 2200 B.C. is what drove Mr. Tsikritzis to this encounter. This seal is cylindrical and made from a hippopotamus's tooth. The 12 cavities on the seal symbolise the moon, the year, the 12 months. Observing the winter solstice and the movement of the moon they would have found that the moon had the exact same position after 365,3 days.

Δεκαεννέα αιώνες πριν από τους Βαβυλώνιους είχαν ανακαλύψει το ηλιακό ημερολόγιο οι Μινωίτες, όπως αποκαλύπτει ο καθηγητής Μηνάς Τσικριτζής.

Ο Κρητικός ερευνητής, ύστερα από πολύχρονη μελέτη και διασταύρωση στοιχείων, εκφράζει τη βεβαιότητα ότι «διάβασε» ένα μέρος των ιερογλυφικών των Μινωιτών και φέρνει στο φως νέα δεδομένα για το πρώτο μινωικό ηλιακό ημερολόγιο της 3ης χιλιετίας π.Χ.

Παράλληλα καταρρίπτει την πρώτη μέχρι σήμερα προσέγγιση που είχε γίνει το 538 π.Χ. από τον Βαβυλώνιο αστρονόμο Ναμπού Ριμανού, ότι οι Βαβυλώνιοι ήταν εκείνοι που είχαν ανακαλύψει το ηλιακό ημερολόγιο.

Ο δρ. καθηγητής Μηνάς Τσικριτζής. "The seal reflects the island of the Minoans in the centre and the days which are positioned around it. It is believed that the maths validate the 365,3 days of the year. This fact emphasises that during the period of the old palace in the Minoan civilization they had a solar calendar, centuries before the Babylonians", Mr. Tsikritzis  says.

Η «πυξίδα» που οδήγησε στην αποκαλυπτική έρευνα του κ. Τσικριτζή ήταν ένα σπάνιο μινωικό σφραγιστικό εύρημα του 2200 π.Χ., το οποίο και αποτέλεσε, όπως λέει ο ίδιος, το κλειδί της ανακάλυψης για το πρώτο μινωικό ηλιακό ημερολόγιο.

Η ανακάλυψη του Κρητικού ερευνητή καταγράφεται σε υπό έκδοση ερευνητικό βιβλίο, που αναφέρεται στην αστρονομία του κρητομυκηναϊκού πολιτισμού και κυκλοφόρησε στις αρχές του 2011. Στο ίδιο βιβλίο πέρα από το ηλιακό ημερολόγιο γίνεται αναφορά στο σεληνιακό και το σεληνοηλιακό ημερολόγιο και στις ιδιαιτερότητές τους, όπως επίσης και στο μηνολόγιο-εορτολόγιο.

Το μινωικό σφραγιστικό εύρημα είναι, όπως αναφέρεται, κυλινδρικό και κατασκευασμένο από δόντι ιπποπόταμου. Ο αρχαιολόγος Σακελαράκης κατά την εύρεσή του πριν από 40 χρόνια στις Αρχάνες, στην ευρύτερη περιοχή της Κνωσού, το είχε περιγράψει «ως ένα ασυνήθιστο σφραγιστικό θέμα κοιλοτήτων».

Όμως από τη σύγχρονη έρευνα-μελέτη του ευρήματος ο Μηνάς Τσικριτζής υποστηρίζει ότι «οι 12 κοιλότητες που φέρει το σφράγισμα είναι συμβολισμοί σελήνης, είναι ο χρόνος, οι 12 μήνες».

Όπως ο ίδιος εξηγεί, στο σφράγισμα καταγράφονται οι ημέρες με χαραγμένες κάθετες γραμμές, ενώ στο κέντρο υπάρχει μια απεικόνιση που το σχήμα της θυμίζει με μια απλή ματιά αυτό της Κρήτης. "Το σφράγισμα αποτυπώνει το νησί των Μινωιτών στο κέντρο και το πλήθος των ημερών που περνά γύρω γύρω τους."

Αριθμητικές πράξεις

Fresco from the "Palace of Minos", Knossos, Crete.

«Το σφράγισμα αποτυπώνει το νησί των Μινωιτών στο κέντρο και το πλήθος των ημερών που περνά γύρω γύρω τους. Πιστεύουμε ότι οι αριθμητικές πράξεις επαληθεύουν το αποτέλεσμα των 365,3 ημερών και αποδεικνύει ότι οι Μινωίτες είχαν από την παλαιοανακτορική περίοδο ένα σύγχρονο ηλιακό ημερολόγιο το οποίο προηγήθηκε των Βαβυλωνίων 19 αιώνες» αναφέρει ο κ. Τσικριτζής.

Μάλιστα παραθέτει μαθηματική πράξη με βάση τα σύμβολα της Σελήνης, του μήνες και τις παρεμβαλλόμενες ημέρες, επισημαίνοντας ότι «οι Μινωίτες παρατηρώντας το χειμερινό ηλιοστάσιο τη φάση της σελήνης και καταγράφοντας κάθε ημέρα που περνούσε, θα διαπίστωναν μετά από 365,3 ημέρες ότι ο ήλιος είχε την ίδια ακριβή θέση στην ανατολή του σταματώντας την πορεία μετατόπισής του στον ουρανό».

 Unknown signs on the Phaistos Disc.

Ο κ. Μ. Τσικριτζής, ένθερμος οπαδός του Πυθαγόρα και του Ευκλείδη, ερευνά συστηματικά τα τελευταία 20 χρόνια τον μινωικό πολιτισμό, ενώ έχει εκδώσει το βιβλίο «Ο Δίσκος της Φαιστού: οδηγός στην αποκρυπτογράφησή του».

Σύνθετες και πολύπλοκες μαθηματικές πράξεις γνώριζαν να πραγματοποιούν οι Μινωίτες από τον 16ο αιώνα π.Χ. με κλάσματα και χρήση του δεκαδικού συστήματος, γεγονός το οποίο ανατρέπει πλήρως την εικόνα που έχουμε μέχρι τώρα για την επιστήμη και τις εφαρμογές της στον αρχαίο κόσμο και μάλιστα τόσο νωρίς. Τη συγκλονιστική αυτή ανακάλυψη πραγματοποίησε ο ερευνητής αιγαιακών γραφών Μηνάς Τσικριτσής, σε πρωτότυπο μαθηματικό κείμενο που βρίσκεται χαραγμένο στον τοίχο του διαδρόμου της μινωικής έπαυλης της Αγίας Τριάδας που είναι πλησίον του ανακτόρου της Φαιστού.  Μάλιστα ο Έλληνας ερευνητής τονίζει ότι αντίστοιχα μαθηματικά συναντώνται μόνο στον Ευκλείδη, δηλαδή 11 αιώνες αργότερα.

Πριν από δύο χρόνια αποκάλυψε μια άγνωστη επιγραφή, η οποία, όπως είπε, φέρει κλασματικά σύμβολα της γραμμικής Α’ και θα αποτελέσει πιθανότατα τον «μπούσουλα» για τη λύση του μυστικού.

Η επιγραφή αποκαλύφθηκε σε έπαυλη πλησίον του αρχαίου ανακτόρου της Φαιστού και αποτελεί φαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία των μαθηματικών.

Η λίμνη που μετατρέπει τα θύματά της σε στήλες άλατος. Deadly lake turns animals into statues

Calcified Dove, Lake Natron, 2012. (Image: Nick Brandt)

Όπως συνέβη στη γυναίκα του Λωτ όταν παρέβη τις εντολές και γύρισε να κοιτάξει την καταστροφή στα Σόδομα και τα Γόμορρα, τα πλάσματα που πέφτουν στη λίμνη Νάτρον της Τανζανίας γίνονται στήλες άλατος.

Calcified Flamingo, Lake Natron, 2012. (Image: Nick Brandt)

Η θανάσιμη λίμνη της βόρειας Τανζανίας είναι μια από τις θερμότερες και πιο αλκαλικές λίμνες του κόσμου -η θερμοκρασία του νερού μπορεί να ξεπεράσει τους 50 βαθμούς και το pH φτάνει το 10,5.

Αλμυρό οικοσύστημα

Lake Natron in Tanzania.

H λίμνη παίρνει το όνομά της από το νάτρον, ένα ορυκτό που αποτελείται κυρίως από ανθρακικό νάτριο με μικρές ποσότητες διττανθρακικού νατρίου, δηλαδή μαγειρικής σόδας.

Τα νερά βάφονται κόκκινα από μικροσκοπικά καρκινοειδή, στα οποία οφείλεται το κόκκινο χρώμα στα φτερά των φλαμίνγκο. An airplane casts a shadow over Lake Natron in Tanzania. The lake's color comes from a red pigment in cyanobacteria, which feed on high levels of salt in the lake. Photograph by George Steinmetz

Μόνο ελάχιστα είδη ψαριών και κάποια θερμόφιλα, κατακόκκινα καρκινοειδή ζουν στα αφιλόξενα νερά της λίμνης. Μεγάλοι πληθυσμοί φλαμίνγκο τρέφονται με τα κόκκινα καρκινοειδή και απορροφούν τις χρωστικές στα φτερά τους, τα οποία σταδιακά γίνονται ροζ.

Calcified Bat, Lake Natron, 2012. (Image: Nick Brandt)

Είναι όμως μια ριψοκίνδυνη ζωή, όπως μαρτυρά το φλαμίνγκο της παραπάνω εικόνας. Πουλιά και νυχτερίδες που απασβεστώθηκαν στα φονικά νερά απαθανατίστηκαν από τον φωτογράφο Νικ Μπράντ, γνωστό λάτρη της Αφρικής (είχε σκηνοθετήσει στην ανατολική Αφρική το βίντεο για το τραγούδι Earth Song του Μάικλ Τζάκσον το 1995).

Calcified Fish Eagle, Lake Natron, 2012. (Image: Nick Brandt)

Καλυμμένα με άλατα του ασβεστίου, τα μαρμαρωμένα πτηνά μοιάζουν με μακάβρια έργα νεκρής φύσης.

Calcified Swallow, Lake Natron, 2012. (Image: Nick Brandt)

«Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πώς πεθαίνουν. Φαίνεται ότι μπερδεύονται από την άκρως ανακλαστική επιφάνεια της λίμνης και συντρίβονται πάνω της, όπως τα πουλιά που πέφτουν σε γυάλινα παράθυρα» λέει ο φωτογράφος στην επιθεώρηση «New Scientist».

Το τελευταίο λεύκωμα του Νικ Μπράντ με φωτογραφίες ζώων της ανατολικής Αφρικής, με τίτλο Across the Ravaged Land, δημοσιεύεται από τον οίκο Abrams Books.

Βρήκαν τα υπερηφαίστεια του Άρη. Super Volcanoes Rocked Early Mars

Mars may once have been rocked by titanic supervolcano eruptions that may have shaped the planet's climate. This image shows an area of Mars known as Eden Patera looking which is a 70-kilometre wide caldera formed by formed by the collapse of land. Scientists believe the collapse may have followed a supervolcanic eruption.

Ο κόκκινος πλανήτης φιλοξενούσε στο παρελθόν γιγάντια ηφαίστεια, τα οποία εκτόξευαν δισεκατομμύρια τόνους βράχων και στάχτης στον ουρανό του, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature.

H μελέτη εγείρει ζητήματα σχετικά με τις συνθήκες που επικρατούσαν στον αρχέγονο Άρη, μια εποχή που οι επιστήμονες πιστεύουν πως ίσως ο πλανήτης να μη διέφερε και τόσο από τη Γη έχοντας παχιά ατμόσφαιρα, θερμότερο κλίμα και νερό στην επιφάνειά του.

If future work shows that supervolcanoes were present more widely on ancient Mars, it would completely change estimates of how the atmosphere formed from volcanic gases, how sediments formed from volcanic ash and how habitable the surface might have been.

Οι επιστήμονες γνώριζαν πως πριν δισεκατομμύρια χρόνια ο Άρης ήταν πιο ενεργός, αλλά δεν έβρισκαν ίχνη από ηφαιστειακή δραστηριότητα στην επιφάνειά του. Δύο πλανητολόγοι, οι Michalski και Jacob Bleacher προτείνουν πως η ύπαρξη υπερηφαιστείων στον Άρη ίσως λύνει το μυστήριο.

Μοναδικά σε όλα τους

Στη θέση αυτή, στην επιφάνεια του Άρη, είναι πιθανό να υπήρξε υπερ-ηφαίστειο. Oxus Patera, a candidate supervolcano on Mars. The image was created by putting color pictures from Mars Express’ High Resolution Stereo Camera on top of digital elevation data it collected. Credit: ESA/Mars Express/Freie Universitat Berlin/Google

Ο όρος υπερηφαίστειο αναφέρεται σε εκρήξεις ηφαιστείων που απελευθερώνουν τουλάχιστον 1.000 κυβικά χιλιόμετρα βράχων και στάχτης. Τέτοιες εκρήξεις θεωρείται πως συνέβησαν και στο παρελθόν της Γης, πριν εκατομμύρια χρόνια.

Τα συνηθισμένα ηφαίστεια όπως η Αίτνα στη Γη ή ο Όλυμπος στον Άρη δημιουργούν ένα βουνό μετά την έκρηξή τους καθώς πήζουν τα στρώματα λάβας. Τα υπερηφαίστεια ωστόσο, εκρήγνυνται με τεράστια ισχύ εκτοξεύοντας τα υλικά τους κι αφήνουν πίσω έναν κρατήρα.

A false-color view of Eden Patera, a possible supervolcano on Mars. Credit: ASU/GSFC/JPL/NASA

Οι δύο ερευνητές εντόπισαν ίχνη από ένα υπερηφαίστειο στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη, σε μία περιοχή που ονομάζεται Γη της Αραβίας (Arabia Terra). Με τη βοήθεια των παρατηρήσεων 15 ετών από τις διαστημικές αποστολές στον Άρη, εστίασαν το ενδιαφέρον τους στον κρατήρα Eden Patera, ο οποίος διαφέρει μορφολογικά από τους υπόλοιπους κρατήρες που προκύπτουν από την πρόσκρουση μετεωριτών στην επιφάνεια του Άρη. Η ανακάλυψη έγινε μάλιστα κατά τύχη, καθώς οι επιστήμονες ερευνούσαν τις φωτογραφίες για κρατήρες και όχι για ηφαίστεια.

Many Martian volcanoes are easily recognised from their massive shield-shaped structure, similar to what we see in Hawaii. 'But these are relatively youthful features on Mars and we have always wondered where the ancient volcanoes are,' said Dr Joseph Michalski, from the Natural History Museum.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, πολλές γιγάντιες ηφαιστειακές εκρήξεις έλαβαν χώρα στο πρώτο δισεκατομμύριο χρόνια της ζωής του Άρη. Αέρια από τέτοια υπερηφαίστεια επηρέασαν τη σύνθεση της πρώιμης ατμόσφαιρας και την εξέλιξη του κλίματος, καθώς η στάχτη στην ατμόσφαιρα εμποδίζει τις ακτίνες του Ήλιου να διεισδύσουν.

Οι βίαιες εκρήξεις θα έκαναν δυσκολότερη την ανάπτυξη ζωής στην επιφάνεια του πλανήτη, ωστόσο οι υδρατμοί στην ατμόσφαιρα θα αποτελούσαν ένα πιθανό περιβάλλον στο οποίο θα μπορούσαν να αναπτυχθούν μικρόβια.

Περαιτέρω στοιχεία ίσως έρθουν στο μέλλον από το όχημα Curiosity της NASA, το οποίο για την ώρα κινείται προς το βουνό Sharp ύψους πέντε χιλιομέτρων, με σκοπό τη μελέτη της γεωλογίας της περιοχής.