Ο εντοπισμός εξωγήινης ζωής θα είναι δυνατός στα επόμενα 20 χρόνια, αλλά θα χρειαστεί αρκετή τύχη! Want to Find Alien Life? It Will Take A Lot of Luck

Humanity will have the tools to detect alien life in the next two decades, but whether scientists can actually find life in another solar system depends a lot on luck, a panel of experts said Wednesday (May 21).

Η ανθρωπότητα στα επόμενα 20 χρόνια θα έχει την τεχνική δυνατότητα να ανιχνεύσει εξωγήινη ζωή, αλλά το αν οι επιστήμονες πράγματι θα εντοπίσουν ζωή σε ένα άλλο ηλιακό σύστημα θα εξαρτηθεί πολύ από την τύχη. Την άποψη αυτή διατύπωσε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων πριν από μια εβδομάδα.

The James Webb Space Telescope (JWST) is the successor to the Hubble Space Telescope, and it will be almost three times the size of Hubble. JWST has been designed to work best at infrared wavelengths. This will allow it to study the very distant Universe, looking for the first stars and galaxies that ever emerged. Credit: ESA

Ενώ το 2018 αναμένεται να μπει σε τροχιά το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, που θα είναι σε θέση να ερευνήσει για τις χημικές υπογραφές της ζωής στις ατμόσφαιρες εξωπλανητών, δεν είναι σίγουρο ότι οι επιστήμονες θα βρουν εξωγήινη ζωή κάπου στο σύμπαν.

A sci-fi imagining of an alien civilization -- where are the intelligent aliens of sci-fact? Credit: Corbis

Σύμφωνα με τους επιστήμονες που έλαβαν μέρος στο αμερικανικό εθνικό συμπόσιο για το διάστημα, ο εντοπισμός είναι δύσκολος γιατί κανείς δεν είναι σίγουρος για το πώς η ζωή αρχίζει ή για το αν είναι πανταχού παρούσα.

17 percent of the stars surveyed by NASA's Kepler space telescope have Earth-sized worlds in orbit, underlining the preponderance of small exoplanets in our galaxy. Credit: David A. Aguilar (CfA)

Σύμφωνα με τον John Grünsfeld, υποδιευθυντή επιστημονικών αποστολών της NASA: «Δεν γνωρίζουμε πόσους πλανήτες θα χρειαστεί να εξετάσουμε πριν βρούμε ζωή, και αν δε βρούμε στους πρώτους 10 ή 100, δε θα σημαίνει πως δεν υπάρχει. Αυτό είναι το δύσκολο».

The radio signal detected by the 100-meter Green Bank Telescope in West Virginia while scanning the exoplanetary candidate KOI 817. This is the kind of signal SETI scientists would expect to find if an alien civilization is transmitting. There have been a few false alarms when listening out for a SETI signal. As we're looking for a specific, narrow-band radio signal (something that could only be generated by a form of technology), terrestrial interference can show up in SETI searches. Fortunately, astronomers are a savvy bunch and usually know the difference between aliens and Aunt Sally gossiping on her cellphone. Credit: UC Berkeley/SETI

Η κατασκευή νέων, ισχυρότερων διαστημικών τηλεσκοπίων θα βοηθήσει τους ερευνητές να δουν περισσότερα άστρα, αυξάνοντας τις πιθανότητες εύρεσης ιχνών ζωής στην ατμόσφαιρα εξωπλανήτη – όπως το οξυγόνο που παράγεται από φυτά ή το μεθάνιο.

Artist's impression of HP 56948. Forget "habitable exoplanets" for now -- how about directing a search at stars that are similar in temperature, size and chemical composition to our sun? The sun, after all, provides our planet with energy, and all the chemicals that form our planet came from the protoplanetary disk surrounding our newborn star 4.5 billion years ago... why not just look for sun-like stars? Well, in 2012, astronomers discovered HP 56948 -- the sun's "clone" only 200 light-years away. Although no exoplanets have been discovered in orbit so far, it's interesting to ponder whether to target "Earth-like" planets or "sun-like" stars as potentially habitable places for alien civilizations. Credit: ESO

Σύμφωνα με την Sara Seager αστροφυσικό του MIT που ψάχνει για εξωπλανήτες: «Δεν μπορούμε να πούμε τι ακριβώς είναι η ζωή και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εργαστούμε με αυτό που κάνει η ζωή. Η ζωή μεταβολίζει και παράγει αέρια και αυτά είναι που ψάχνουμε … Τα καλά νέα είναι, πως ότι κι αν είναι η ζωή, εφόσον χρησιμοποιεί τη χημεία, θα είμαστε σε θέση να την εντοπίσουμε».

A sunflower-shaped 'starshade' launched to space with a simple telescope could help scientists on the ground hunt for another Earth. Credit: NASA/JPL/Caltech

Μια αποστολή που βρίσκεται ακόμα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει τους επιστήμονες να ερευνήσουν για εξωγήινους κόσμους, ακόμη και χωρίς τη χρήση ενός μεγάλου τηλεσκοπίου, ονομάζεται «starshade». Ένα διαστημικό σκάφος που μοιάζει με γιγαντιαίο ηλιοτρόπιο, θα κρύβει το φως του άστρου-ήλιου, επιτρέποντας έτσι στο κατάλληλα τοποθετημένο διαστημικό τηλεσκόπιο, να παρατηρεί τις ατμόσφαιρες των πλανητών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από το άστρο-ήλιο.

A protytpe "petal" for a giant starshade being studied by NASA for a future planet-hunting mission. The petals would unfold in space to block the light of distant stars so an accompanying telescope can attempt to directly image alien planets. Credit: NASA/Doug Lisman

Με την χρήση του starshade, σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι πολύ πιθανό μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, να εντοπιστούν ίχνη ζωής σε έναν εξωπλανήτη παρόμοιο με τη Γη.

NASA's Mars Phoenix lander as seen from orbit. Why stop at the moon? If an advanced alien species has cruised through the solar system at some point in our sun's history, perhaps they left some artifacts littered about the solar system. Credit: NASA/JPL-Caltech

Βέβαια, εκτός από την πιθανή ύπαρξη μορφών ζωής σε εξωπλανήτες, υπάρχει και η πιθανότητα εύρεσης εξωγήινης ζωής και μέσα στο ίδιο το ηλιακό μας σύστημα. Όπως για παράδειγμα στον ωκεανό της Ευρώπης, του δορυφόρου του Δία, ή στον Άρη την επιφάνεια του οποίου ερευνά ήδη το Curiosity.

The spiral galaxy M51 -- see any bubbles of darkness? Could the absence of stars in a galaxy reveal the presence of immense alien technology? Why not! In 1964, Soviet astronomer Nikolai Kardashev hypothesized that some alien civilizations may become so advanced that they utilize all the energy coming from a star. Such extraterrestrial civilizations are known as "Type II" on the Kardashev scale. How can they do this? Well, by creating the sci-fi favorite Dyson Sphere around a star. This shell would collect all the energy from the star, thus hiding it to any outside observer. From our perspective, if we saw a lack of star light in dark pockets in nearby galaxies, perhaps that's due to these types of civilizations constructing huge spheres around stars. Credit: NASA, ESA

Για τους ερευνητές είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσουν ένα πρώτο παράδειγμα εξωγήινης ζωής. Αν βρουν ένα, τότε θα μπορούν να ισχυριστούν ότι η ζωή είναι τελικά νόμος του σύμπαντος.

Αλλάζει τον εγκέφαλο η απόκτηση παιδιού. Does having a baby change your brain?

Pablo Picasso. Famille d'acrobates avec singes, Family of acrobats with monkeys, 1905. Gouache, aquarelle, pastel, encre de chine sur carton, 104x75 cm. H απόκτηση παιδιού προκαλεί σημαντικές μεταβολές στην εγκεφαλική λειτουργία των γονιών. Having a baby obviously changes the appearance of a woman's body, but studies have found that it may also change a mother's brain.

Τα ευρήματα μιας νέα μελέτης δείχνουν ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που γίνονται για πρώτη φορά γονείς εμφανίζουν αξιοσημείωτες εγκεφαλικές μεταβολές που σχετίζονται με την νέα τους ιδιότητα. Ενδιαφέρον έχει επίσης το γεγονός ότι ανάλογες μεταβολές παρουσιάζονται και στους εγκεφάλους των ομοφυλόφιλων ανδρών που υιοθετούν ένα παιδί. Η έρευνα δείχνει ότι γενικότερα στον ανθρώπινο εγκέφαλο υπάρχουν νευρωνικά δίκτυα που ενεργοποιούνται, όταν κανείς αναλαμβάνει τις ευθύνες της ανατροφής, γεγονός που επιβεβαιώνει την «πλαστικότητά» του.

Η μελέτη

Νέα μελέτη παρουσιάζει τις… νοητικές μεταβολές των νέων γονιών. A study published Monday in the Proceedings of the National Academy of Sciences sought to determine whether mothers’ brains became hyper-reactive to emotional cues, like hearing their child cry after birth, because of hormonal changes or parenting experience. Researchers videotaped 89 new moms and dads taking care of their infants at home. They then measured parents’ brain activity in an MRI while the parents watched videos in which their children were not featured, followed by the footage shot in their home with their kids.

Τη μελέτη πραγματοποίησε διεθνής ομάδα ερευνητών με επικεφαλής την Ρουθ Φέλντμαν του Τμήματος Ψυχολογίας του ισραηλινού πανεπιστημίου Μπαρ-Ιλάν και του Τμήματος Μελέτης του Παιδιού του αμερικανικού Πανεπιστημίου Yale. Οι ερευνητές μελέτησαν τους εγκεφάλους 89 γονιών -ετεροφυλόφιλων και ομοφυλόφιλων- που είχαν γίνει για πρώτη φορά γονείς. Οι ερευνητές βιντεοσκόπησαν τις καθημερινές δραστηριότητες των γονιών με τα παιδιά τους στο σπίτι και, στη συνέχεια, ζήτησαν από τους γονείς να παρακολουθήσουν τις βιντεοταινίες στο εργαστήριο, ενώ παρακολουθούσαν τον εγκέφαλό τους σε μηχανήματα μαγνητικής απεικόνισης.

Τα ευρήματα

Pablo Picasso. La Famille, The Family, 1970. Huile sur Toile, 162x130 cm. A new study that could affect whether adoption agencies are willing to work with gay couples shows that after adopting, gay men's brain activity resembles that of both new moms and new dads Research has shown that a new mother’s brain activity changes after having a baby. Turns out, gay men’s pattern of brain activity also adapts to parenthood, and resembles that of both new moms and new dads, in findings published Monday.

Η μελέτη έδειξε σαφείς αλλαγές στον εγκέφαλο τόσο των μαμάδων που είχαν αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροφή του παιδιού, όσο και των μπαμπάδων που είχαν υποστηρικτικό ρόλο. Οι γυναίκες που μεγαλώνουν ένα παιδί, εμφανίζουν πολύ πιο έντονη δραστηριότητα (πενταπλάσια) από ό,τι οι πατέρες στην περιοχή της αμυγδαλής του εγκεφάλου τους, εκεί όπου γίνεται η επεξεργασία των συναισθημάτων και ιδίως του φόβου.

«Οι γυναίκες είναι αυτές που ανησυχούν περισσότερο. Είναι πολύ πιο προετοιμασμένες από την εγκυμοσύνη και την ανατροφή του παιδιού να βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση για το παραμικρό σήμα κινδύνου εκ μέρους του παιδιού», δήλωσε η Φέλντμαν.

Από την άλλη, οι πατέρες εμφανίζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα σε μια άλλη περιοχή του εγκεφάλου, στην άνω κροταφική αύλακα, η οποία εμπλέκεται σε λογικές δραστηριότητες σχετικές με την κοινωνική αλληλεπίδραση (π.χ. το ‘διάβασμα' των εκφράσεων του προσώπου του μωρού). «Στους πατέρες, η ανατροφή του παιδιού καθοδηγείται περισσότερο από την κατανόηση και την ενσυναίσθηση με λογικό τρόπο», ανέφερε η αμερικανο-ισραηλινή ερευνήτρια.

Όταν όμως είναι ο άνδρας αυτός που αναλαμβάνει τον βασικό ρόλο της ανατροφής τότε, όπως δείχνει η έρευνα, ενεργοποιούνται ταυτόχρονα και οι δύο περιοχές του εγκεφάλου τους, η «πατρική» και η «μητρική».

«Οι εγκέφαλοι των πατεράδων είναι πολύ εύπλαστοι. Όταν υπάρχουν δύο πατεράδες, τότε οι εγκέφαλοί τους πρέπει να ενεργοποιήσουν και τα δύο δίκτυα, το νοητικό και το συναισθηματικό, για να είναι σωστοί γονείς. Έτσι, έχουν τις νοητικές δομές του πατέρα, όμως η αμυγδαλή τους είναι ευαίσθητη ανησυχώντας για το παιδί, όπως μια μητέρα», δήλωσε η Φέλντμαν.

Ο βαθμός σύνδεσης ανάμεσα στην «πατρική» και στην «μητρική» περιοχή του εγκεφάλου σε όλους τους πατέρες (γκέι και μη) εξαρτάται από το πόσο χρόνο αφιερώνουν για τη φροντίδα του παιδιού. «Όσο περισσότερο οι πατέρες εμπλέκονται ενεργά στην ανατροφή, τόσο περισσότερο το ‘πατρικό' εγκεφαλικό δίκτυό τους θα ενεργοποιήσει το ‘μητρικό' δίκτυο», τόνισε η Φέλντμαν.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PNAS» δείχνει επίσης για πρώτη φορά ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει ακόμη και στους εγκεφάλους των ομοφυλόφιλων ανδρών που έχουν υιοθετήσει κάποιο παιδί. Το συγκεκριμένο εύρημα αναμένεται να παίξει ρόλο στον δημόσιο διάλογο για ένα από τα πιο επίμαχα κοινωνικά θέματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Για το αν τα ζευγάρια των ομοφυλόφιλων ανδρών επιτρέπεται να υιοθετούν παιδιά.

Strange fruit: το συγκλονιστικό animation που δίνει γροθιά στον ρατσισμό. Strange Fruit from Hili Noy & Shimi Asresay

Το συγκλονιστικό animation με τον τίτλο «Strange Fruit» (Παράξενο Φρούτο), μιλά μέσα από μια αλληγορική ιστορία για τον ρατσισμό και πόσο εύκολα μπορούμε να μισήσουμε τον "ξένο" που μας πλησιάζει. “Strange Fruit” is a great short film by Shimi Asresay and Hili Noy that deals with the phenomena of racism as an acquitted cultural epidemic. The film is an allegory that question our personal conscience versus the bigotry that we receive from our environment, families and culture. This short animation shows how we can quickly form hatred and fear towards someone different or foreign from us.

Είναι ο ρατσισμός επιδημία; Κι αν είναι πώς μπορούμε να σταματήσουμε την εξάπλωσή του και να πολεμήσουμε το κακό στη ρίζα του; Αυτά τα ερωτήματα πραγματεύεται το τρυφερό και συγκινητικό animation με τίτλο «Strange Fruit».

Η ειρηνική καθημερινότητα ενός πατέρα και του γιου του διακόπτεται από ένα άγνωστο αγόρι, διαφορετικού χρώματος από τους ίδιους.

Το βίντεο που σκηνοθέτησαν οι Shimi Asresay και Hili Noy έχει κερδίσει αμέτρητα βραβεία, μεταξύ των οποίων τη μαθητική διάκριση, στο 9ο Αnimfest της Αθήνας.

Πρόκειται για μία αλληγορία που πραγματεύεται τα φαινόμενα του ρατσισμού ως επίκτητη πολιτιστική επιδημία και το ζήτημα της προσωπικής συνείδησης του καθενός από εμάς, σε σχέση με την εκπαίδευση που λαμβάνουμε από την οικογένεια και το περιβάλλον μας.

Μπορούμε πραγματικά να επιμείνουμε στο προσωπικό μας σύστημα πεποιθήσεων, όταν αυτό που πρέπει να πιστέψουμε, υπαγορεύεται σε εμάς; Η ταινία παρουσιάζει το πόσο εύκολα μπορούμε να αποκτήσουμε το φόβο και το μίσος για τους «ξένους» καθώς και το πόσο εύκολα μπορεί τελικά να γίνουμε οι ίδιοι «ξένοι».

A father and son's peaceful daily routine is interrupted by an encounter with an unfamiliar boy of a different colour. An allegory of racism as an acquired cultural epidemic, Strange Fruit discusses whether this racism stems from our personal conscience or rather the education we receive from our families and environment. Can we really insist on having a personal belief system, when what we must believe is dictated to us?  Strange Fruit shows how easily we acquire fear and hatred of foreigners, as well as how easily we might become the "strangers" and "others" ourselves.

This is the cover art for Strange Fruit by the artist Billie Holiday. The cover art copyright is believed to belong to the label, Commodore, or the graphic artist(s).

Το Strange Fruit είναι τραγούδι της Μπίλι Χόλιντεϊ. Κυκλοφόρησε ως Β' πλευρά σε δίσκο γραμμοφώνου, αφού λόγω των στίχων του θεωρείτο αδύνατο να αναφέρεται ως Α' πλευρά. Είναι το πρώτο τραγούδι για τα δικαιώματα του πολίτη που κυκλοφόρησε σε δίσκο. Οι στίχοι του καταγγέλλουν το λυντσάρισμα δυο μαύρων Αμερικάνων στον νότο των ΗΠΑ. Η ερμηνεία του από την Χόλιντεϊ συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο Grammy Hall of Fame το 1978. Συμπεριλαμβάνεται επίσης στον κατάλογο Songs of the Century. 

On Aug. 7, 1930, Lawrence Beitler took what would become the most iconic photograph of lynching in America. Thomas Shipp and Abram Smith were lynched in the town center of Marion, Ind., for allegedly murdering a white factory worker, Claude Deeter, and raping his companion, Mary Ball. But the case was never solved. Lawrence Beitler/Bettmann/Corbis

Οι στίχοι του τραγουδιού προέρχονται από το ποίημα Bitter Fruit του Άμπελ Μέροπολ, ενός καθηγητή γυμνασίου του Μπρονξ. Ο Μέροπολ ήταν εβραίος από τη Ρωσία και μέλος του κομουνιστικού κόμματος των ΗΠΑ. Από φόβο για αντίποινα χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Λιούις Άλλαν (Lewis Allan). Το ποίημα εκφράζει την φρίκη του Μέροπολ βλέποντας τη φωτογραφία του Lawrence Beitler με τον Thomas Shipp και τον Abram Smith, δυο μαύρους που είχαν λιντσαριστεί και κατόπιν κρεμαστεί σε δέντρο στο Μάριον της Ιντιάνα. Κυκλοφόρησε τους στίχους το 1936 στο περιοδικό The New York Teacher, και το μελοποίησε μόνος του, αφού κανένας μουσικός δεν ήταν διατεθειμένος να τον βοηθήσει. Το τραγούδι αρχικά σημείωσε μικρή επιτυχία, και ο Μέροπολ μαζί με την γυναίκα του και μια μαύρη τραγουδίστρια, τη Λώρα Ντάνκαν, το ερμήνευσαν στο Madison Square Garden.

"Strange Fruit" is a song performed most famously by Billie Holiday, who first sang and recorded it in 1939. Written by the teacher Abel Meeropol as a poem, it exposed American racism, particularly the lynching of African Americans. Such lynchings had occurred chiefly in the South but also in other regions of the United States. Meeropol set it to music and with his wife and the singer Laura Duncan, performed it as a protest song in New York venues, including Madison Square Garden.

Tίτος Πατρίκιος, Ταξίδι

Walter Sickert. La Maigre Adeline, 1906. Oil on canvas, 46.4 x 38.7 cm.

Έσπαγα το κορμί σου σα ζαχαροκάλαμο

        σε κάθε κόμπο κάθε άρθρωση

ρουφώντας από τις ρωγμές χυμό.

Κι εσύ διαρκώς αναδυόσουν πιο ακέρια

με σκέπαζες με την πολύβουη φυλλωσιά σου

την αρμυρή δροσιά της θαλασσινής σου νύχτας

       και με ταξίδευες όλο το δρόμο

       από το αγρίμι ως τον άνθρωπο.

Σίφνος, Αύγουστος 1959

Paul Delvaux. Le Récitant, 1937. Huile sur Toile, 70x80 cm. Fondation Paul Delvaux, Saint-Idesbald.

Τίτος Πατρίκιος: «Ποιήματα, ΙΙΙ: 1959-1973», Κέδρος, Αθήνα 1998.

Θαλάσσιοι δρόμοι και πλουτοπαραγωγικές πηγές στις Κυκλάδες της Εποχής του Χαλκού. Routes and Resources in the Bronze Age Cyclades

Άωτο κύπελλο με αποτύπωμα ψάθας στη βάση από το νεκροταφείο της Χαλανδριανής στη Σύρο, Μουσείο Ashmolean. Handless cup with leaf impression on base from the cemetery at Chalandriani Syros, Ashmolean Museum. On Thursday, 29 May 2014, at 7.00 p.m., Susan Sherratt will address the topic “Routes and Resources in the Bronze Age Cyclades.” The lecture will be given in the framework of the Cycladic Seminar, organized by Marisa Marthari. This seminar paper will present a very brief overview of some of what we have learned in the last 50 years or so of archaeological research into the Cyclades during the Bronze Age and what we can perhaps infer from it, particularly about the context of the Cyclades in the wider eastern Mediterranean.

«Πριν από πενήντα χρόνια οι Κυκλάδες ήταν ακόμη ελάχιστα γνωστές σε σύγκριση με άλλες περιοχές, η δε δυναμική των εσωτερικών και εξωτερικών τους σχέσεων ήταν ακόμη λιγότερο κατανοητή. Λίγοι κυκλαδικοί οικισμοί διαφόρων φάσεων της Εποχής του Χαλκού –για παράδειγμα η Φυλακωπή της Μήλου, το Καστρί της Σύρου, το Ακρωτήρι της Θήρας, η Αγία Ειρήνη της Κέας και η Γρόττα της Νάξου– είχαν ανασκαφεί σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όπως είχε ανασκαφεί και ένας αριθμός νεκροταφείων, κυρίως της Πρώιμης Eποχής του Χαλκού.

Group of Cycladic Figures of the Spedos Variety, c. 2500-2200 BCE (ECII), Bronze Age, Aegean, Cyclades. “Fifty years ago, the Bronze Age Cyclades were still comparatively poorly known, and the dynamics of their internal relationships and of their relationships with other regions even more poorly understood”, as explained in the abstract of the paper. “A few Cycladic settlement sites of varying Bronze Age dates –for example, Phylakopi on Melos, Kastri on Syros, Akrotiri on Thera, Ayia Irini on Kea and Grotta on Naxos– had been excavated or partially excavated, as had number of cemeteries, mainly of the Early Bronze Age. 

Early Cycladic 'violin' figurines in marble, 3200-2800 BCE. The figurines represent a squatting female figure but their exact significance is not known. Most probably they represent a female fertility deity. (National Archaeological Museum, Athens). And indeed, in many ways, the Cycladic islands were still seen chiefly as the source of highly collectable Early Bronze Age marble ‘art’ objects, particularly marble figurines and vessels, which led to fairly intensive looting of Early Cycladic cemeteries all through the 1960s.”

Τα Κυκλαδονήσια μάλιστα εξακολουθούσαν να θεωρούνται κυρίως ως η πηγή άκρως συλλεκτικών μαρμάρινων αντικειμένων “τέχνης” της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού και ιδιαίτερα μαρμάρινων ειδωλίων και αγγείων. Αυτό οδήγησε στη λεηλασία των Πρωτοκυκλαδικών νεκροταφείων καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960.

Cycladic vessels. Pottery of the Bronze Age. Belong to the Early Bronze Age, dating to 3000 BC. “Since then, however, we have learned considerably more – not only about additional Cycladic settlement and cemetery sites, but also about such matters as the resources exploited on various islands, the development of maritime transport technology and its wider implications, and the relative chronology of the Cycladic (especially Early Bronze Age) sequence and its relationships to what was going on in adjacent regions, such as the Greek Mainland, Crete, Anatolia and Cyprus”.

«Από τότε, όμως, έχουμε μάθει πολύ περισσότερα – όχι μόνο για επιπλέον κυκλαδικούς οικισμούς και νεκροταφεία, αλλά και για θέματα όπως οι εκμεταλλεύσιμες πλουτοπαραγωγικές πηγές διαφόρων νησιών, η ανάπτυξη της τεχνολογίας των θαλασσίων μεταφορών και οι ευρύτερες συνέπειές της καθώς και η σχετική κυκλαδική χρονολογική ακολουθία (ιδιαίτερα της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού) και η σχέση των Κυκλάδων με ό,τι συνέβαινε σε γειτονικές περιοχές, όπως η Ηπειρωτική Ελλάδα, η Κρήτη, η Μικρά Ασία και η Κύπρος».

Αργυρή φιάλη που λέγεται ότι βρέθηκε στον Κάπρο της Αμοργού, Μουσείο Ashmolean. Silver bowl said to be from Kapros, Amorgos, Ashmolean Museum.

Αυτά αναφέρει η Susan Sherratt σχετικά με την ομιλία της με τίτλο «Routes and Resources in the Bronze Age Cyclades» (Θαλάσσιοι δρόμοι και πλουτοπαραγωγικές πηγές στις Κυκλάδες της Εποχής του Χαλκού»), που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 29 Μαΐου 2014, στις 7 μ.μ., στο πλαίσιο του Κυκλαδικού Σεμιναρίου που διοργανώνεται στην Αρχαιολογική Εταιρεία από τη Μαρίζα Μαρθάρη.

Κυκλαδίτικα αγαλματίδια στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Figurines of a flutist (playing a flute of the aulos type) and a harpplayer, bronze age, 2600 B.C., from the Greek island Keros in the island group of the Cyclades. National Archaeological Museum of Athens.

Το σεμινάριο θα αποτελέσει σύντομη επισκόπηση ορισμένων από εκείνα που έχουμε μάθει τα τελευταία περίπου 50 χρόνια της αρχαιολογικής έρευνας των Κυκλάδων της σχετικής με την Εποχή του Χαλκού και των συμπερασμάτων που προκύπτουν από αυτήν, ιδιαίτερα για το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο των Κυκλάδων στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στο κτήριο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (Πανεπιστημίου 22). The seminar takes place at the Archaeological Society at Athens, 22 Panepistimiou st.

Πηγή: Αρχαιολογία Online

Καταφθάνει αόρατος γαλαξίας, Failed dwarf galaxy survives galactic collision thanks to full dark-matter jacket

Εντυπωσιακή διαπίστωση για το γιγάντιο και μυστηριώδες Νέφος Σμιθ. This is a false-color image of the Smith Cloud made with data from the Green Bank Telescope (GBT). Like a bullet wrapped in a full metal jacket, a high-velocity hydrogen cloud hurtling toward the Milky Way appears to be encased in a shell of dark matter, according to a new analysis. Astronomers believe that without this protective shell, the high-velocity cloud known as the Smith Cloud would have disintegrated long ago when it first collided with the disk of our Galaxy. Credit: NRAO/AUI/NSF

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πριν από 50 χρόνια την ύπαρξη ενός γιγάντιου νέφους που κινείται περιφερειακά στον γαλαξία μας. Το Νέφος Σμιθ, όπως ονομάστηκε το νέφος από το όνομα του αστρονόμου που το εντόπισε, ακολουθεί μια πορεία η οποία κατά περιόδους το φέρνει κοντά στον δικό μας γαλαξία τον οποίο όπως φαίνεται πλησιάζει, «ακουμπά» και στη συνέχεια απομακρύνεται από αυτόν. Μια νέα μελέτη αναφέρει ότι το Νέφος Σμιθ είναι στην πραγματικότητα ένας… γαλαξίας.

Το νέφος

Το Νέφος Σμιθ πλησιάζει τον γαλαξία μας. Σύμφωνα με νέα μελέτη πρόκειται για έναν αποτυχημένο γαλαξία νάνο. Στη καλλιτεχνική απεικόνιση σημειώνεται το σημείο του γαλαξία μας όπου εκτιμούν οι ειδικοί ότι θα πέσει το Νέφος δημιουργώντας ένα νέο εργοστάσιο παραγωγής άστρων. Artist's conception of Smith's Cloud approaching, then colliding with, our own Milky Way Galaxy in approximately 40 million years, a long way from our yellow sun. Credit: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF.

Το μήκος του Νέφους Σμιθ είναι 11 χιλιάδες έτη φωτός, το πλάτος του 2,5 χιλιάδες έτη φωτός. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου το Νέφος Σμιθ πλησιάζει και πάλι τον γαλαξία μας. Οι τελευταίοι υπολογισμοί δείχνουν ότι απέχει 8.000 έτη φωτός από τις εξωτερικές σπείρες του γαλαξία μας και αναμένεται να πέσει πάνω τους σε περίπου 30 εκ. έτη. Όπως εκτιμάται το νέφος περιέχει τόσο πολύ υδρογόνο ώστε στο σημείο όπου θα πέσει θα δημιουργηθεί μια καινούργια μεγάλη περιοχή γέννησης νέων άστρων.

Η ανακάλυψη

If confirmed by further observations, a halo of dark matter could mean that the Smith Cloud is actually a failed dwarf galaxy, an object that has all the right stuff to form a true galaxy, just not enough to produce stars.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων μελετώντας το Νέφος Σμιθ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για ένα κοινό κοσμικό νέφος αλλά για έναν αποτυχημένο γαλαξία νάνο. Με τον όρο «γαλαξίας νάνος» οι επιστήμονες περιγράφουν γαλαξίες που δεν κατάφεραν να αποκτήσουν αρκετή μάζα ώστε να παραχθούν τα απαραίτητα επίπεδα βαρύτητας και να υπάρξει παραγωγή άστρων. Σύμφωνα με τους ερευνητές το υδρογόνο και η υπόλοιπη κοσμική ύλη του Νέφους Σμιθ στην πραγματικότητα βρίσκονται μέσα σε ένα κέλυφος που αποτελείται από σκοτεινή ύλη, χαρακτηριστικό που υποδηλώνει τη γαλαξιακή του φύση.

Η εξήγηση

Η διαπίστωση των ερευνητών δίνει και την απάντηση σε ένα μυστήριο που απασχολούσε τους ειδικούς σχετικά με το Νέφος Σμιθ. Κανονικά το νέφος θα έπρεπε να έχει διαλυθεί μετά την αρχική (ή έστω την δεύτερη) επίσκεψη και σύγκρουση με τον γαλαξία μας. Σύμφωνα με τους ερευνητές το «κουκούλι» της σκοτεινής ύλης προστάτευσε το υδρογόνο και την υπόλοιπη κοσμική ύλη του νέφους.

«Το Νέφος Σμιθ είναι πραγματικά μια μοναδική κοσμική δομή. Αν και μεγάλο κινείται με ταχύτητα και επιπλέον είναι σε απόσταση τέτοια που μπορούμε να το παρατηρήσουμε με λεπτομέρεια. Ταυτόχρονα καλύπτεται από μυστήριο αφού ένα τέτοιο αντικείμενο κανονικά δεν θα έπρεπε να επιβιώσει από την επαφή του με τον γαλαξία μας και όλα δείχνουν ότι τα κατάφερε στο παρελθόν» δηλώνει ο Μάθιου Νίκολς του Αστεροσκοπείου Sauverny στην Ελβετία που ήταν επικεφαλής της νέας μελέτης. Οι ερευνητές μελέτησαν κυρίως δεδομένα του τηλεσκοπίου GBT και δημοσιεύουν τα συμπεράσματα τους στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society». Τα ευρήματα αναμένεται να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της δημιουργίας και εξέλιξης των γαλαξιών.

Οι επιδράσεις από την Ανατολή και τα πρώτα λίθινα γλυπτά. The effects of the East and the first stone sculptures

Χάλκινο αγαλμάτιο πολεμιστή από την περιοχή της Καρδίτσας, τέλος του 8ου αι. π.Χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στην πλαστική τα ερεθίσματα που πήραν οι Έλληνες από την Ανατολή είναι πολύ εμφανέστερα από ό,τι στην αγγειογραφία. Η εξέλιξη αυτής της τέχνης συνδέεται αναμφίβολα με την ευημερία και τις κοινωνικές αλλαγές που έφεραν στην Ελλάδα, μέσα στον 7ο αιώνα π.Χ., το εμπόριο, ο αποικισμός και η νέα πολιτική οργάνωση σε πόλεις. Θέλοντας να προβάλουν τον πλούτο τους αλλά και να δοκιμάσουν τις τεχνικές δυνατότητές τους, οι Έλληνες δημιουργούν για πρώτη φορά γλυπτά μνημειακών διαστάσεων, έχοντας ως πρότυπα τα επιβλητικά έργα που έβλεπαν και θαύμαζαν στα ανάκτορα και τους ναούς της Συρίας, της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου. Από την άποψη αυτή η ανάπτυξη της μεγάλης πλαστικής συμβαδίζει με εκείνη της μνημειακής αρχιτεκτονικής.

Άνδρας με πεταλοειδή λύρα. Ορειχάλκινο αγαλματίδιο. Γεωμετρικό, 700 πΧ. Ηράκλειο, Αρχαιολογικό Μουσείο.

Η μνημειακότητα όμως δεν είναι μόνο θέμα μεγέθους. Η εντύπωση που προκαλεί ένα γλυπτό στον θεατή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αναλογίες του και από τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο. Τα χάλκινα αγαλμάτια και τα μικρά συμπλέγματα της όψιμης γεωμετρικής εποχής δεν είναι κατασκευασμένα με βάση αυστηρούς κανόνες αναλογιών και δεν έχουν μία κύρια όψη· μόνο όσα διακοσμούν μεγάλους χάλκινους τρίποδες υποτάσσονται αναγκαστικά στην οπτική γωνία που επιβάλλει η θέση τους. Ήδη όμως από τις αρχές του 7ου αιώνα τα γλυπτά, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη θέση τους, αποκτούν μια σαφώς προσδιορισμένη δομή, κάτι που προϋποθέτει τη χρήση ενός συστήματος αναλογιών. Συνέπεια του νέου τρόπου κατασκευής, ειδικά των ανθρώπινων μορφών, είναι μια έντονη σχηματοποίηση· έχει κανείς την εντύπωση ότι είναι δομημένες με βάση γεωμετρικά σχήματα.

Χάλκινο αγαλμάτιο Απόλλωνα από τη Βοιωτία, πρώτο τέταρτο του 7ου αι. π.Χ. Βοστόνη, Museum of Fine Arts.

Για να κατανοήσουμε τη σημασία αυτής της αλλαγής αρκεί να συγκρίνουμε το αγαλμάτιο ενός πολεμιστή από την περιοχή της Καρδίτσας (του «Αχιλλέα»), έργο του τέλους του 8ου αιώνα π.Χ., με ένα λίγο μεγαλύτερο γυμνό χάλκινο άγαλμα από τη Βοιωτία, πιθανότατα από τη Θήβα, που χρονολογείται γύρω στο 680 π.Χ., είναι δηλαδή μόλις 20 με 30 χρόνια νεότερο. Τo κεφάλι της δεύτερης μορφής μοιάζει σαν ένα ανεστραμμένο ισοσκελές τρίγωνο πλαισιωμένο από κάθετους βοστρύχους μαλλιών (δύο από κάθε πλευρά), που πέφτουν στους ώμους, το σώμα σαν τραπέζιο και οι μηροί σαν κύλινδροι που στενεύουν προς τα κάτω, εκεί όπου διαμορφώνονται σαν μικρές σφαίρες τα γόνατα. Το χάλκινο αγαλμάτιο από τη Βοιωτία ήταν αφιερωμένο σε ένα ιερό του Απόλλωνα (πιθανόν στο ιερό του Απόλλωνα Ισμηνίου στη Θήβα), όπως δηλώνει η επιγραφή που είναι χαραγμένη στην μπροστινή επιφάνεια των μηρών: το έμμετρο κείμενο (δύο δακτυλικοί εξάμετροι στίχοι) λέει ότι το έργο το αφιέρωσε στον Απόλλωνα ο Μάντικλος από το δέκατο των κερδών του. Ο αναθέτης θέλησε να ευχαριστήσει τον τοξότη θεό κάνοντάς του ένα όμορφο δώρο και του ζητά να του ανταποδώσει τη χάρη. Η μορφή εικονίζει τον ίδιο τον θεό, αφού πρέπει να κρατούσε τόξο στο προτεταμένο αριστερό χέρι.

Χάλκινο αγαλμάτιο γυμνού νέου από τους Δελφούς, τρίτο τέταρτο του 7ου αι. π.Χ. Δελφοί, Αρχαιολογικό Μουσείο.

Με πόσο γρήγορα βήματα προχώρησε η εξέλιξη της πλαστικής κατά τη διάρκεια του 7ου αιώνα το βλέπουμε αν συγκρίνουμε τον Απόλλωνα του Μαντίκλου με ένα 30 ή 40 χρόνια νεότερό του χάλκινο αγαλμάτιο από τους Δελφούς, που εικονίζει, έναν όρθιο γυμνό νέο, ο οποίος (όπως και ο Απόλλων του Μαντίκλου) φοράει μόνο ένα φαρδύ περίζωμα γύρω από τη μέση του. Η διαφορά στις αναλογίες του σώματος ανάμεσα στα δύο έργα οφείλεται ασφαλώς ως έναν βαθμό στη διαφορετική εργαστηριακή παράδοση: ο Απόλλων του Μαντίκλου πρέπει να είναι έργο Βοιωτού καλλιτέχνη, ενώ ο «νέος των Δελφών» έχει αποδοθεί με πειστικά επιχειρήματα σε κρητικό εργαστήριο. Σημαντικό είναι όμως να προσέξουμε πόσο πιο οργανικά δεμένα είναι μεταξύ τους τα μέλη του σώματος του νεότερου έργου: ο λαιμός αποτελεί οργανική συνέχεια του κεφαλιού και δεν είναι ένα ξεχωριστό κυλινδρικό στοιχείο που το ενώνει με τους ώμους· η μετάβαση από τον κορμό στους γλουτούς και τα σκέλη ακολουθεί μια συνεχή μαλακή καμπύλη και δεν δηλώνεται με μιαν απλή οριζόντια τομή. Οι διαφορές αυτές δείχνουν ποια κατεύθυνση ακολούθησε η τέχνη από το πρώτο τέταρτο ως τα μέσα του 7ου αιώνα: οι καλλιτέχνες άρχισαν να εγκαταλείπουν τα καθαρά γεωμετρικά σχήματα και να χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο καμπύλες γραμμές και πλαστικούς όγκους για να αποδώσουν το ανθρώπινο σώμα. Έτσι, τα νεότερα έργα φαίνονται λιγότερο σχηματοποιημένα και πιο "φυσιοκρατικά".

Καθιστό γυναικείο άγαλμα από τη Γόρτυνα της Κρήτης. Ηράκλειο, Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στο πρώτο μισό του 7ου αιώνα π.Χ. εμφανίζονται και τα πρώτα λίθινα γλυπτά, κατασκευασμένα από μαλακό ασβεστόλιθο. Το παλαιότερο ίσως παράδειγμα είναι το κάτω μέρος μιας φυσικού μεγέθους καθιστής γυναικείας μορφής από τη Γόρτυνα της Κρήτης. Οι λείες, επίπεδες επιφάνειες του ενδύματος καλύπτονται από καμπυλόγραμμα διακοσμητικά μοτίβα, στα οποία διακρίνεται ακόμη έντονο κόκκινο χρώμα. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι τα αρχαία γλυπτά, σε αντίθεση με τα σύγχρονα, ήταν πάντα χρωματισμένα, συχνά με ζωηρά χρώματα. Είδαμε ότι η Κρήτη είναι ένα κομβικό σημείο του ελληνικού κόσμου που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάδοση του ανατολίζοντος ρυθμού στην τέχνη.

Άγαλμα όρθιας γυναίκας από την Κρήτη (“κυρία της Auxerre”), τρίτο τέταρτο του 7ου αι. π.Χ. Παρίσι, Λούβρο.

Το πιο γνωστό ολόγλυφο έργο της πρώιμης κρητικής πλαστικής είναι ένα μικρό σχετικά άγαλμα ντυμένης γυναίκας, που ακουμπάει το δεξί χέρι στο στήθος, σε μια στάση που ίσως δηλώνει προσευχή. Το άγαλμα, που σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου, είναι γνωστό με το όνομα «κυρία της Auxerre», γιατί παλαιότερα βρισκόταν στο μουσείο της μικρής αυτής γαλλικής πόλης. Η «κυρία της Auxerre» μπορεί να χρονολογηθεί λίγο μετά τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ., καθώς βρίσκεται τεχνοτροπικά στην ίδια εξελικτική φάση με το επίσης κρητικής προέλευσης χάλκινο αγαλμάτιο από τους Δελφούς. Χαρακτηριστική για την εποχή είναι η ενδυμασία: αποτελείται από έναν κυλινδρικό μάλλινο μακρύ χιτώνα ζωσμένο στη μέση με φαρδιά ζώνη, και έναν επενδύτη που καλύπτει τους ώμους και το πίσω μέρος των βραχιόνων, και στερεώνεται επάνω από τα στήθη με δύο πόρπες, τις οποίες καλύπτουν τα μαλλιά.

Υπέρθυρο του ναού Α του Πρινιά.

Ο χιτώνας έχει πλούσιο εγχάρακτο διάκοσμο από γραμμικά κοσμήματα και ήταν βέβαια χρωματισμένος. Λίγο μεταγενέστερα από την «κυρία της Auxerre» είναι τα γλυπτά του ναού του Απόλλωνα στον Πρινιά.

Ανάγλυφη πλάκα από την ακρόπολη των Μυκηνών, μέσα του 7ου αι. π.Χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Μπορεί η Κρήτη να διεκδικεί τα πρωτεία στη λιθογλυπτική στα χρόνια του ανατολίζοντος ρυθμού, όμως η τέχνη αυτή φαίνεται ότι εξαπλώθηκε γρήγορα, καθώς πρώιμα λίθινα γλυπτά προέρχονται και από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στην ίδια περίοδο με την «κυρία της Auxerre», δηλαδή γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ., ανήκει μια αποσπασματικά σωζόμενη ανάγλυφη πλάκα από ασβεστόλιθο που βρέθηκε στην ακρόπολη των Μυκηνών. Η παρουσία στο επάνω μέρος της πλάκας μιας φαρδιάς προστατευτικής λωρίδας δείχνει ότι ήταν τμήμα του ανάγλυφου διακόσμου ενός κτίσματος. Είναι, ωστόσο, δύσκολο να προσδιορίσουμε με ακρίβεια τι είδους κτίσμα ήταν αυτό και σε ποιο σημείο του ήταν τοποθετημένη η ανάγλυφη πλάκα. Από την παράσταση διατηρείται το επάνω μέρος μιας ντυμένης γυναικείας μορφής, που εικονίζεται κατενώπιον.

Πρωτοκορινθιακός πλαστικός αρύβαλλος, μέσα του 7ου αι. π.Χ. Παρίσι, Λούβρο.

Η ομοιότητα του κεφαλιού με κεφάλια από πλαστικούς πρωτοκορινθιακούς αρυβάλλους βεβαιώνει τη χρονολόγηση της ανάγλυφης πλάκας και οδηγεί επιπλέον στη σκέψη ότι πρέπει να είναι έργο Κορίνθιου γλύπτη.

Πηγή: «Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της» των Μανόλη Βουτυρά & Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά.