Πως αισθάνεται ο γάτος του Schrödinger; What is it like to be a Schrödinger cat?

The possibility of quantum interference of a composite object with many internal degrees of freedom is studied from the point of view of the object itself. The internal degrees play a role of an internal environment. In particular, if the internal degrees have a capacity for an irreversible record of which-path information, then the internal-environment induced decoherence prevents external experimentalists from observing interference. Interference can be observed only if the interfering object is sufficiently isolated from the external environment, so that the object cannot record which-path information. Extrapolation to a hypothetical interference experiment with a conscious object implies that being a Schrödinger cat would be like being an ordinary cat living in a box without any information about the world external to the box….

Η σημερινή τεχνολογία επιτρέπει πειράματα κβαντικής συμβολής με μόρια που περιέχουν εκατοντάδες άτομα και η γρήγορη ανάπτυξή της αναμένεται να επιτρέψει την υλοποίηση πειράματος κβαντικής συμβολής με ιούς στο άμεσο μέλλον.

The paradox of Schrodinger's Cat can be explained in this theory giving us an explanation of why we have a flow of time in our everyday life.

Δεδομένου ότι οι θεμελιώδεις νόμοι της κβαντικής μηχανικής δεν φαίνεται να θέτουν κανένα όριο στο μέγεθος ή την πολυπλοκότητα των αντικειμένων που επιδέχονται πειράματα συμβολής, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας αυξάνει τις ελπίδες να πραγματοποιηθεί ένα πείραμα κβαντικής υπέρθεσης, παρόμοιο με το αρχικό πείραμα σκέψης με τον γάτο του Schrödinger, με ένα ον που θα διαθέτει συνείδηση όπως ένας πραγματικός γάτος ή ένας άνθρωπος.

Dead and alive: Schrödinger’s cat enraged Stephen Hawking. Photo: ALAMY

Αλλά ακόμα κι αν βρισκόμαστε πολύ μακριά από μια τέτοια τεχνολογία, η ιδέα και μόνο ότι ένα τέτοιο πείραμα μπορεί να πραγματοποιηθεί, μας οδηγεί σε ένα προκλητικό ερώτημα που ξεπερνά τα όρια της κοινότητας των κβαντομηχανικών φυσικών. Κατά τη διάρκεια ενός πειράματος υπέρθεσης με ένα αντικείμενο που έχει συνείδηση, τι θα βιώνει τι θα αισθάνεται το ίδιο το συνειδητό ον;

The strangeness of the world of the very small that allows a particle to be in two states at once may extend to larger scales, two new studies reveal. If the research proves true, that would bolster the validity of a thought experiment suggesting a cat can be both alive and dead at the same time. The idea, called Schrödinger’s Cat after the physicist, Erwin Schrödinger, who proposed it in 1935, goes like this: Put a cat in a box with a vial of poison gas. The vial opens when a tiny piece of radioactive metal emits an alpha particle (the nucleus of a helium atom) as it decays. Emitting an alpha particle is a quantum-mechanical process, which means that whether it happens in any given stretch of time is basically random. Quantum mechanics says that it’s impossible to know whether the radioactive decay has happened (and the cat is dead) unless one measures it — that is, unless the alpha particle interacts with the environment in some way that an observer can see. Until that happens, the alpha particle is emitted and not emitted at the same time. The cat is both dead and alive, a state called superposition. Opening the box is a measurement — one sees the effect of an alpha particle as the dead cat, or the absence of an alpha particle as a live one.

Ή αν το θέσουμε διαφορετικά, αν μετά το πείραμα υπέρθεσης, του ζητούσαμε να μας περιγράψει την εμπειρία του, τι θα μας έλεγε; Τι αισθάνεται ο γάτος του Schrödinger;

Αν θέλουμε μια απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση στα πλαίσια των καθιερωμένων αρχών και θεωρήσεων της κβαντομηχανικής, είναι χρήσιμο να προσαρμοστεί το ερώτημα σε μια μορφή που δεν θα απαιτεί καμία αναφορά στη συνείδηση.

Έτσι, αντί της μελέτης ενός αντικειμένου με συνείδηση, που θα μπορούσε να μας αναφέρει τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια της συμβολής, μελετάμε αντικείμενα που μπορούν να καταγράψουν κλασικές πληροφορίες μη αντιστρεπτά, έτσι ώστε να μπορούμε να τις διαβάσουμε μετά το πέρας του πειράματος υπέρθεσης.

Schrödinger's cat: a cat, a flask of poison, and a radioactive source are placed in a sealed box. If an internal monitor detects radioactivity (i.e. a single atom decaying), the flask is shattered, releasing the poison that kills the cat. The Copenhagen interpretation of quantum mechanics implies that after a while, the cat is simultaneously alive and dead. Yet, when one looks in the box, one sees the cat either alive or dead, not both alive and dead. This poses the question of when exactly quantum superposition ends and reality collapses into one possibility or the other.

Για παράδειγμα, το αντικείμενο που παίρνει μέρος στο κβαντικό πείραμα εφοδιασμένο με έναν μη αντιστρεπτό καταγραφέα θα μπορούσε να είναι ένα νανορομπότ, κατά πολλές τάξεις μεγέθους μικρότερο και απλούστερο από έναν ζωντανό γάτο, και ένα τέτοιο νανορομπότ είναι προφανώς καταλληλότερο για ένα πραγματικό πείραμα κβαντικής υπέρθεσης.

Αν λοιπόν πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο πείραμα υπέρθεσης με το συγκεκριμένο αντικείμενο, ποιες πληροφορίες θα διαβάζαμε από τον μη αντιστρεπτό καταγραφέα;

Όταν το ερώτημα διατυπώνεται μ’ αυτόν τον τρόπο, δεν είναι δύσκολο να μαντέψουμε την απάντηση.

The quantum-mechanical "Schrödinger's cat" paradox according to the many-worlds interpretation. In this interpretation, every event is a branch point. The cat is both alive and dead—regardless of whether the box is opened—but the "alive" and "dead" cats are in different branches of the universe that are equally real but cannot interact with each other.

Σύμφωνα με την αρχή της συμπληρωματικότητας, η μη αναστρέψιμη καταγεγραμμένη πληροφορία δεν μπορεί να διακρίνει οποιαδήποτε πληροφορία που θα ήταν συμπληρωματική ως προς τις κυματικές ιδιότητες της μετρούμενης συμβολής.

Για παράδειγμα, αν η μετρούμενη συμβολή μπορεί να εξηγηθεί με ένα σύμφωνο κύμα που ταξιδεύει κατά μήκος δυο διαδρομών ταυτόχρονα, τότε η μη αντιστρεπτή καταγεγραμμένη πληροφορία δεν θα διακρίνει οποιαδήποτε πληροφορία που με κάποιο τρόπο θα μας έλεγε την πραγματική τροχιά που ακολούθησε το αντικείμενο.

Η εργασία του Hrvoje Nikolic με τίτλο «Internal environment: What is it like to be a Schrödinger cat?» αποδεικνύει ότι η εικασία αυτή είναι σωστή, και εξηγεί με λεπτομέρεια γιατί συμβαίνει αυτό.

Στην ποιοτική συζήτηση των αποτελεσμάτων που παρουσιάζεται στο τέλος της εργασίας αυτής, επιχειρείται μια προέκταση των συμπερασμάτων της ανάλυσης στο υποθετικό πείραμα με ένα συνειδητό όν.

Στο κύριο μέρος της μελέτης αναλύεται η συμβολή ενός σύνθετου αντικειμένου με πολλούς βαθμούς ελευθερίας, έτσι ώστε οι εσωτερικοί βαθμοί ελευθερίας να μπορούν να μεταφέρουν κλασική πληροφορία. Ειδικότερα, οι εσωτερικοί βαθμοί μπορούν να έχουν τη χωρητικότητα για μια μη αντιστρέψιμη καταγραφή πληροφορίας σχετικά με την επιλεχθείσα διαδρομή.

Ωστόσο, σύμφωνα με τις γνωστές αρχές της κβαντομηχανικής η ανάλυσή δείχνει ότι δεν είναι δυνατόν να έχουμε και συμβολή και γνώση της διαδρομής.

Ή γενικότερα, η συμβολή δεν είναι δυνατή αν η κατάσταση των εσωτερικών βαθμών ελευθερίας που αντιστοιχεί σε μια κίνηση κατά μήκος μιας διαδρομής είναι μακροσκοπικά διακριτή από εκείνη που αντιστοιχεί στην κίνηση κατά μήκος της άλλης διαδρομής.

Για να επιτευχθεί ορατή συμβολή, είναι απαραίτητο να απομονωθούν οι εσωτερικοί βαθμοί από το εξωτερικό περιβάλλον, έτσι ώστε οι εσωτερικοί βαθμοί να μη μπορούν να πάρουν πληροφορίες σχετικά με την διαδρομή της κίνησης.

New research bolsters the validity of Schrodinger's Cat, a thought experiment suggesting a cat can be both alive and dead at the same time. (Shown here, an illustration of the quantum teleportation of 'Schrodinger's Cat' wave packets of light from a past physics study.) Credit: Image courtesy of Science/AAAS

Αυτά τα αποτελέσματα μπορούν να προεκταθούν σε ένα υποθετικό πείραμα συμβολής με ένα ον που διαθέτει συνείδηση, όπως ένας γάτος ή ένας άνθρωπος. Προφανώς, η συνείδηση απαιτεί την κατοχή κλασικής πληροφορίας από τον εγκέφαλο, έτσι τα αποτελέσματά μας όσον αφορά την κωδικοποίηση της κλασικής πληροφορίας σε εσωτερικούς βαθμούς ελευθερίας, έχει άμεσες συνέπειες στην κατάσταση της συνείδησης.

Η έρευνα στις γνωστικές επιστήμες δείχνει ότι ο εγκέφαλος και η συνείδηση δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Επειδή θέλουμε ένα πείραμα με ένα συνειδητό όν, πρέπει να το τοποθετήσουμε σε ένα κατάλληλο κλειστό κουτί, όπου θα ικανοποιούνται όλες οι προϋποθέσεις για την σωστή λειτουργία της συνείδησής του.

Το κουτί υποτίθεται πως χρησιμεύει σαν ασπίδα έναντι των επιδράσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος (έξω από το κουτί). Με τον τρόπο αυτό το κουτί μαζί με το συνειδητό όν στο εσωτερικό του, θεωρείται ως ένα σύνθετο αντικείμενο που υφίσταται την συμβολή. Στο ίδιο το πείραμα συμβολής, ο εξωτερικός παρατηρητής μετράει μόνο τη θέση του κουτιού σαν ένα σύνολο.

Με ένα τέτοιο υποθετικό πείραμα μπορούμε να απαντήσουμε οριστικά στο πρόβλημα που θέτει η εργασία: «What is it like to be a Schrödinger cat?».

Η απάντηση είναι πολύ εύκολη. Ως προς το να δει την συμβολή ένας εξωτερικός παρατηρητής, το κουτί πρέπει να είναι τέλεια απομονωμένο από την επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος, έτσι ώστε το ον με συνείδηση μέσα στο κουτί να μην έχει καμία πληροφορία σχετικά με τον εξωτερικό κόσμο.

Συνεπώς, ακόμη κι αν η κυματοσυνάρτηση του όντος με συνείδηση μπορεί να ταξιδέψει κατά μήκος και των δυο διαδρομών (όπως αποδεικνύεται από την μέτρηση συμβολής) το συνειδητό ον δεν θα αισθανθεί κάτι ασυνήθιστο διότι δεν θα γνωρίζει ότι ταξιδεύει κατά μήκος των διαδρομών. Οπότε, ένας γάτος του Schrödinger θα είναι σαν ένας κοινός γάτος που ζει μέσα σε ένα κουτί χωρίς καμία πληροφορία για τον κόσμο έξω από του κουτί.

Εναλλακτικά, αν το κουτί δεν είναι πλήρως απομονωμένο από τις επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, τότε η συνειδητή οντότητα μπορεί να γνωρίζει τη διαδρομή που ακολουθεί, αλλά τότε δεν θα παρατηρηθεί καμία συμβολή.

Πράγματι αυτό είναι που συμβαίνει στα καθημερινά μακροσκοπικά φαινόμενα και πειραματικά δεν μπορούν να διαχωριστούν από την κλασική κατάσταση στην οποία το ον ταξιδεύει μόνο κατά μήκος μιας διαδρομής.

Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ: http://arxiv.org/pdf/1406.3221v1.pdf.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Άνθρωποι μέσα στη νύχτα. Rainer Maria Rilke, Menschen bei Nacht

Paul Delvaux. Le Musée Spitzner, 1943. Huile sur Toile, 200x240 cm. Collection Communauté française de Belgique.

Οι νύχτες για τα πλήθη δεν έγιναν, στοχάσου.

Η νύχτα σε χωρίζει από τον γείτονά σου,

γι' αυτό, δεν πρέπει εσύ να τον ζητήσεις.

Κι αν, νύχτα, ανάψεις φως στην κάμαρά σου,

στο πρόσωπον ανθρώπους ν' αντικρύσεις...

ποιούς; - πρέπει τον εαυτό σου να ρωτήσεις.

Paul Delvaux. Les Phases de la Lune III, 1942. Huile sur Toile, 155x175 cm. Rotterdam, Museum Boymans-van Beuningen.

Οι άνθρωποι είναι φοβερά αλλοιωμένοι

από το φως, που ιδρώνουνε τα πρόσωπά τους,

κι αν, νύχτα, τύχαινε να' ναι μαζεμένοι,

έναν κόσμο, που θα παραπάταγε, να δεις

θα μπορούσες, ο ένας στον άλλο πάνω ακουμπισμένοι.

Κίτρινο φως, πάνω στα μέτωπά τους,

όλες τις σκέψεις έδιωξε μακρυά,

το κρασί τρέμει μες στα βλέμματά τους

και στα χέρια τους κρέμεται η βαρειά

χειρονομία, που μ' αυτήν εννοούνε,

όταν συνομιλούν, ο ένας τον άλλο, και σ' αυτό

απάνω, ολένα λεν: Εγώ κ' Εγώ,

και, με το Εγώ, έναν άλλον, οποιονδήποτε, θεωρούνε.

Από το βιβλίο: Ράινερ Μαρία Ρίλκε, «Εκλογή από το ποιητικό του έργο», μετάφραση Άρης Δικταίος, Κάδμος, Αθήνα 1957, σελ. 101.

*************

Menschen bei Nacht

Paul Delvaux. La Ville Lunaire, 1944. Huile sur Toile, 107,5x238 cm. Collection Particulière.

Die Nächte sind nicht für die Menge gemacht.

Von deinem Nachbar trennt dich die Nacht,

und du sollst ihn nicht suchen trotzdem.

Und machst du nachts deine Stube licht,

um Menschen zu schauen ins Angesicht,

so musst du bedenken: wem. 

Paul Delvaux. Les Phases de la lune II, 1941. Huile sur Toile, 143x175 cm. Collection Particulière.

Die Menschen sind furchtbar vom Licht entstellt,

das von ihren Gesichtern träuft,

und haben sie nachts sich zusammengesellt,

so schaust du eine wankende Welt

durcheinandergehäuft.

Auf ihren Stirnen hat gelber Schein

alle Gedanken verdrängt,

in ihren Blicken flackert der Wein,

an ihren Händen hängt

die schwere Gebärde, mit der sie sich

bei ihren Gesprächen verstehn;

und dabei sagen sie: Ich und Ich

und meinen: Irgendwen.

Rainer Maria Rilke

Ένα άστρο εκρήγνυται σε θεαματικό βίντεο του Hubble. Watch a star explode 20,000 years ago: Time-lapse footage reveals beautiful burst that sent 'light echoes' around the universe

Το Σύμπαν μοιάζει να μιμείται την τέχνη σε αυτές τις εικόνες που θυμίζουν τον πίνακα Έναστρη Νύχτα του Βαν Γκογκ. The universe seems to imitate art in these images remind the table Starry Night by Van Gogh. The animation, which spans images taken over four years, documents a huge explosion emanating from V838 Monocerotis – a red star located in the constellation Monoceros.

Το Σύμπαν μοιάζει να μιμείται την τέχνη σε αυτές τις εικόνες που θυμίζουν τον πίνακα Έναστρη Νύχτα του Βαν Γκογκ. To timelapse που παρουσίασαν οι υπεύθυνοι του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble δείχνει ένα φωτοστέφανο να εξαπλώνεται γύρω από το άστρο V838 του Μονόκερου, σε απόσταση 20.000 ετών φωτός.

Το φαινόμενο

Για δύο χρόνια το Hubble παρακολουθούσε έναν παλμό φωτός να εξαπλώνεται γύρω από το άστρο. The sequence captured by Hubble from 2002-2004 showing the interstellar dust being illuminated by the star's explosion.

Το φωτοστέφανο εμφανίστηκε το 2002 όταν το άστρο -ένας μεσήλικος κόκκινος γίγαντας- πέρασε μια φάση παροξυσμού και έγινε για λίγο το λαμπρότερο αστέρι του Γαλαξία. Οι αστρονόμοι δεν γνωρίζουν τι προκάλεσε την απότομη έκλαμψη, μπόρεσαν όμως να παρακολουθήσουν το φως της να εξαπλώνεται στο διάστημα και να φωτίζει σύννεφα σκόνης γύρω από το άστρο.

Θα φανταζόταν κανείς ότι τα σύννεφα σχηματίζονται από υλικό που εκτινάσσει το άστρο, στην πραγματικότητα όμως η σκόνη βρισκόταν ήδη εκεί και απλά φωτίστηκε από τη λάμψη. Το παραπάνω βίντεο συμπυκνώνει δύο χρόνια παρατηρήσεων με το Hubble -αυτό είναι το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε το φως της έκλαμψης για  να φτάσει τα πιο απομακρυσμένα σύννεφα σκόνης, ταξιδεύοντας με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Συγκριτικά, το φως του Ήλιου χρειάζεται περίπου πέντε ώρες να φτάσει μέχρι τον Πλούτωνα.

While the animation appears to show V838 expel material into space, what it is actually showing is an outwardly moving 'light echo' of the bright flash - about a million times solar luminosity.

Το φαινόμενο του διαδοχικού φωτισμού όλο και πιο απομακρυσμένων πέπλων σκόνης ονομάζεται «ηχώς του φωτός», εξηγούν οι υπεύθυνοι του Hubble. Δηλώνουν ωστόσο άγνοια όσον αφορά το μηχανισμό της έκλαμψης. Σε γενικές γραμμές, τα άστρα που παρουσιάζουν απότομη αύξηση της φωτεινότητας ονομάζονται καινοφανείς ή νόβα. Τα νόβα είναι συνήθως λευκοί νάνοι που απορροφούν υδρογόνο από ένα συνοδό άστρο μέχρι που πυροδοτούνται και εκρήγνυνται λόγω πυρηνικών αντιδράσεων σαν ένα είδος γιγάντιας βόμβας υδρογόνου.

According to Nasa, in a light echo, light from the flash is reflected by successively more distant rings in the complex array of ambient interstellar dust that already surrounded the star.

Παραμένει άγνωστο αν το V838 του Μονόκερου είναι στην πραγματικότητα δύο άστρα που μετατράπηκαν σε καινοφανείς. Το πιθανότερο όμως είναι ότι το ξέσπασμα που παρακολούθησε το Hubble «αντιστοιχεί σε ένα μεταβατικό στάδιο στην εξέλιξη του άστρου το οποίο σπάνια έχουμε την ευκαιρία να δούμε».

Οι Κούροι της Νάξου. The “Kouroi” of Naxos

Κούρος της Νάξου (περίπου 625-600 π.Χ.). Βρίσκεται κοντά στο χωριό Απόλλωνας. Με ύψος π. 10,5 μ. είναι από τα μεγαλύτερα αγάλματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής. Αποδίδεται στο θεό Διόνυσο. Πιθανώς εγκαταλείφτηκε, γιατί κατά την επεξεργασία παρουσίασε ράγισμα. The area of Apollonas and the giant statue of beard-sporting god Dionysus which was probably destined for his temple at Yria.

Στη Νάξο μπορούμε να δούμε τρεις γιγαντιαίους και ημιτελείς Κούρους, δηλαδή αγάλματα νέων ανδρών. Και τα τρία αγάλματα χρονολογούνται στην Αρχαϊκή περίοδο (7ος-6ος αιώνας π.Χ.) και βρίσκονται στις θέσεις που κάποτε άρχισαν να σμιλεύονται, χωρίς ποτέ να τελειώσουν. Οι δύο από αυτούς βρίσκονται στη θέση Φλεριό, κοντά στο χωριό Μέλανες σε απόσταση περίπου 9 χιλιόμετρα από την Χώρα, ενώ ο τρίτος και μεγαλύτερος βρίσκεται κοντά στο χωριό Απόλλωνα σε απόσταση περίπου 35 χιλιόμετρα από τη Χώρα.

One of the most interesting sightseeing of Naxos is three “Kouroi”, that is to say statues of young men, left unfinished at the place where once the artists had started to sculpt them. All three statues are dated in the Archaic period (7th – 6th centuries b.C.). Two of them lie at Flerio, near the village of Melanes, at a distance of some 9 kilometers far from the town of Naxos (Chora), whereas the third and bigger one is found near the village of Apollonas, some 35 kilometers far from Chora.

Κούροι ονομάζονται τα μαρμάρινα αναθηματικά ή επιτύμβια αγάλματα της μνημειακής ελληνικής αρχαϊκής πλαστικής που απεικονίζουν όρθιους γυμνούς νέους. Παραμένει άγνωστο πότε ακριβώς οι Έλληνες ξεκίνησαν να σμιλεύουν στο μάρμαρο τους γυμνούς εφήβους με τους φαρδείς ώμους και τη λεπτή μέση, φαίνεται όμως ότι ο τύπος του κούρου διαδόθηκε ταχύτατα σε όλο τον ελληνικό χώρο. Οι Κούροι, όπως και οι σύγχρονες με αυτούς Κόρες αντίστοιχα, παρουσιάζονται στο τελευταίο τέταρτο του 7ου π.Χ. αι και η παρουσία τους συνεχίζεται ως τις αρχές του 5ου π.Χ. αι. Αποτελούν τον τύπο του αγάλματος, στον οποίο οι αρχαϊκοί καλλιτέχνες ερεύνησαν ακούραστα επί εκατόν πενήντα περίπου χρόνια τις σχέσεις που διέπει το ανθρώπινο σώμα εξωτερικά, με την οργανική του δομή, τη λειτουργία της ανατομίας και γενικά τους πολύπλοκους μηχανισμούς του.

Τον ένα από τους δυο Κούρους στο Φλεριό είναι αρκετά δύσκολο να τον δούμε γιατί βρίσκεται σε μέρος με δύσκολη πρόσβαση. Τον άλλο, ο οποίος χρονολογείται στον 7ο π.Χ. αιώνα και έχει μήκος περίπου 6,5 μέτρα, τον βλέπουμε «ξαπλωμένο» στο έδαφος μέσα σε ένα χωράφι γεμάτο ελιές, ιδιοκτησία της οικογένειας Κονδύλη, στην ίδια θέση που τον δούλευε ο αρχαίος τεχνίτης. Τον Κούρο αυτόν ονόμασαν «Έλληνα», λόγω του εντυπωσιακού μεγέθους και της δύναμης που αποπνέει ως γλυπτό.

Only one of the statues at Flerio is easily accessible. It lies on a field full of olive trees, now property of Kondylis’ family, at the same place where the sculpture worked it. The statue is dated in the 7th century b.C. and it would be some 6,5 meters high. Due to its impressive size the statue was called “Hellen” (“Greek”).

Τέτοιου μεγέθους έργα στην αρχαιότητα δουλεύονταν χονδρικά στο λατομείο (για να μην καταστραφεί κατά τη μεταφορά η τελική επιφάνειά τους) και ολοκληρώνονταν στον τόπο προορισμού τους. 

Μετά το χωριό Μέλανες και μέσα σε μια καταπράσινη περιοχή που ονομάζεται Φλεριό είναι ξαπλωμένοι δυο κούροι. Το όνομα Μέλανες προέρχεται από το ΜΕΛΑΣ= σκιερός, γεμάτος δέντρα. Ιδιαίτερα η περιοχή Φλεριό πλούσια σε παχιά, επιφανειακά στρώματα, καλής ποιότητας μαρμάρου, αποτέλεσε το λίκνο της ανάπτυξης της μαρμάρινης ελληνικής αρχιτεκτονικής. Η περιοχή ήταν και εξακολουθεί και είναι κατοικήσιμη από την 3η π.Χ. χιλιετία. Από αυτά τα λατομεία έχουμε εντυπωσιακά γλυπτά σε Νάξο και Δήλο και σε άλλα μέρη της Ελλάδος. 

Η περιοχή βρίθει καταλοίπων λατόμευσης (χαρακτηριστικά ίχνη αρχαίων λατομιών, όπως φάλκες, ορθογώνιες οπές σφηνών, σειρές μικρών κυκλικών οπών από βελόνι, πληθώρα λατύπης) και κυρίως, φιλοξενεί δύο ημίεργα ανδρικά γυμνά αγάλματα (κούρους) υπερφυσικών διαστάσεων, τα οποία χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 6ου αι. π.Χ. 

Λίγο πιο έξω από το Πάνω χωριό, στο δρόμο για Χαλκί, βρίσκεται ένα γυναικείο άγαλμα, η Κόρη της Ποταμιάς, γνωστό και ως η σύντροφος του Κούρου των Μελάνων.

Oι ξαπλωμένοι στις ερημιές κούροι της Νάξου είναι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της μυθολογίας της. Η αναζήτησή τους είναι μια αποκαλυπτική της ψυχής του νησιού περιπλάνηση. 

Κοιτάζεις αυτούς τους γυμνούς, μισοτελειωμένους νέους του 6ου αιώνα π.Χ. να είναι ξαπλωμένοι, ο ένας στη σκιά ενός μεγάλου δένδρου και ο άλλος κάτω από τον δυνατό ήλιο στη γυμνή πλαγιά, και κάνεις ένα σωρό σκέψεις. Φαντάζεσαι τους ονομαστούς μαρμαρογλύπτες, τον Ευθυκαρτίδη και τους άλλους, να δημιουργούν σε αυτή την ίδια ακριβώς θέση τα αγάλματα και μετά να διευθύνουν την τεράστια και κοπιώδη μεταφορά τους, χιλιόμετρα ολόκληρα, ως τη θάλασσα, για να ολοκληρώσουν εκεί την παραγγελία. Αν βεβαίως το έργο τους δεν πάθαινε ζημιά και δεν το εγκατέλειπαν, όπως αυτούς τους κούρους, στο σημείο όπου άρχισαν να το λαξεύουν. 

Και στις δύο περιπτώσεις είναι προφανές ότι κατά τη μεταφορά τους από τις πλαγιές του λατομείου προς την κοιλάδα του ποταμού κάποιο ατύχημα έγινε αφορμή να σπάσει τμήμα τους (στον κούρο στο Φαράγγι στα σκέλη, στον κούρο στο Φλεριό στο δεξιό πόδι) με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν. Η ατυχής έκβαση της μεταφοράς τους αναδεικνύει εύγλωττα τις δυσκολίες και την αγωνία των λατόμων της εποχής, που αναζητούσαν στο γειτονικό ιερό στις πηγές του Φλεριού στο πρόσωπο των γιγάντων Ώτου και Εφιάλτη παραστάτες στο επίπονο έργο τους. 

Ο Κούρος στον Απόλλωνα έχει μήκος σχεδόν 10 μέτρα και χρονολογείται από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Βρίσκεται κοντά στην είσοδο ενός παλιού λατομείου, αρκετά κοντά στο χωριό και έχουμε αρκετές ενδείξεις ότι παριστάνει τον Διόνυσο. Για να συλλάβουμε το τεράστιο μέγεθος και να κατανοήσουμε το σχήμα του ημιτελούς αγάλματος πρέπει να το δούμε από κάποια απόσταση, γιατί από κοντά το βλέπουμε ως ένα τεράστιο πέτρινο όγκο. Ο πιθανότερος λόγος που το άγαλμα αυτό εγκαταλείφθηκε ημιτελές είναι το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της επεξεργασίας του παρουσίασε μεγάλες ρωγμές και έτσι το άφησαν στο σημείο που το δούλευαν.

The Kouros at Apollonas, dated in the 6th century b.C. is much more impressive. From what we see today it would be some 10 meters high and according to some scholars it would present Dionysus, the god of wine. The statue lies at the entrance of an old quarry, pretty close to the village. The size and the shape of the statue can be perceived only from a certain distance; due to its dimensions, if we are very close, we would think that it is just a huge piece of marble. It has been suggested that possibly the statue was left unfinished when cracks appeared in the material, which would not permit its realization as planned. Thus, it had been left in site.

Οι ίδιοι λόγοι πιθανόν να οδήγησαν και στην εγκατάλειψη και των άλλων δυο Κούρων στα σημεία που τους δούλευαν. Άλλοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα αγάλματα έμειναν ημιτελή, λόγω πιθανού θανάτου του πελάτη που τα είχε παραγγείλει, ή εξαιρετικά πολιτικά γεγονότα. Λέγεται, σύμφωνα πάντα με τις φιλολογικές πηγές της αρχαιότητας, ότι ο τύραννος Λύγδαμις, μόλις κατέλαβε την εξουσία κατάσχεσε όλες τις παραγγελίες των πλουσίων αρχόντων του νησιού στα λατομεία. Επίσης, πάντα κατά τις πηγές, αργότερα μερικά από αυτά, αλλά όχι όλα, τα ξαναπούλησε στους αρχικούς ιδιοκτήτες.

It is possible that the other two statues were left unfinished for the same reasons. Some scholars have suggested that the statues were never realized because of the death of the people that had ordered them, or because some extraordinary facts interrupted the process. According to ancient texts, Lygdamis, the tyrant of Naxos, when seized power, he confiscated all the orders for statues that wealthy people of Naxos had given to the quarries. According to some other written sources, later on, Lygdamis had sold some of them to the initial owners.

It is considered that the statues of Kouroi express the idea people had about their gods in this period. The gods are human, but much taller than man. It is for this reason that scholars think that these statues present some of the most important gods of the island, above all Dionysus.

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Βακουφτσής. Photo credit: Konstantinos Vakouftsis