Οπτική ίνα από… αέρα! 'Optical Fiber' Made Out of Thin Air!

Αεροδιάδρομοι υπόσχονται την μεταφορά δεδομένων ακόμη και στον... Άρη! Physicists at the University of Maryland have found a way to make air behave like an optical fibre, which could guide light beams over long distances without losing power.

Μια νέα πρόταση στον τομέα της ασύρματης μεταφοράς δεδομένων κάνει ο Χάουαρντ Μίλτσμπεργκ, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ στις ΗΠΑ. Υποστηρίζει ότι είναι εφικτή η δημιουργία αεροδιαδρόμων που θα λειτουργούν με τρόπο ανάλογο με εκείνον των οπτικών ινών αλλά πολύ πιο αποδοτικά.

Το τείχος

Lasers were used to create a column of low-density air surrounding a core of higher-density air that acted like a conduit to channel light. Credit: THINKSTOCK

Οι οπτικές ίνες καθοδηγούν δέσμες φωτός αλλά όσο μεγαλώνει η απόσταση που πρέπει να διανύσει η κάθε δέσμη μειώνεται η ενέργεια της. Έτσι για πολύ μεγάλες αποστάσεις οι οπτικές ίνες δεν είναι ακόμη τουλάχιστον ιδιαίτερα αποδοτικές.

This is an illustration of an air waveguide. The filaments leave 'holes' in the air (red rods) that reflect light. Light (arrows) passing between these holes stays focused and intense.

Ο αεροδιάδρομος που προτείνει ο Μιλτσμπεργκ είναι όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος ένα «τείχος» χαμηλής πυκνότητας αέρα που περικλείει ένα πυρήνα αέρα υψηλότερης πυκνότητας. Σύμφωνα με τον Μιλτσμπεργκ οι παλμοί φωτός θα μπορούν να ταξιδεύουν προστατευμένοι μέσα σε αυτό το τείχος έτσι ώστε να ταξιδεύουν χωρίς προβλήματα και απώλειες ενέργειας σε τεράστιες αποστάσεις.

Εφαρμογές

Just like a conventional optical fibre (pictured), the wall has a lower refractive index than the core, guiding light along a 'pipe'.

Ο Μιλτσμπεργκ και μια ομάδα συνεργατών του διερεύνησαν τις πιθανές εφαρμογές που θα έχει η ύπαρξη ενός τέτοιου αεροδιαδρόμου. Υποστηρίζουν ότι θα βελτιώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τεχνολογίες που χρησιμοποιούν δέσμες λέιζερ όπως παραδείγματος χάριν: ο εντοπισμός μόλυνσης στην ατμόσφαιρα, η δημιουργία υψηλής ανάλυσης τοπογραφικών χαρτών, οπλικά συστήματα κ.α.

Air waveguides use differences in density to keep light beams focused. Credit: USAF

Εκεί όμως που οι αεροδιάδρομοι αυτοί θα φέρουν πραγματική επανάσταση είναι στη μετάδοση δεδομένων και ειδικότερα στην επικοινωνία ανάμεσα σε περιοχές που τους χωρίζει όχι απλά ένας ωκεανός ή ένα βουνό αλλά μια διαστημική άβυσσος! Ένας τέτοιος αεροδιάδρομος θα μπορούσε θεωρητικώς τουλάχιστον να συνδέει επικοινωνιακά τη Γη με βάσεις και αποικίες στη Σελήνη ή τον Άρη. Η πρόταση του αμερικανού επιστήμονα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Optica».

«Ζύγισαν» τον γαλαξία μας! Weighing the Milky Way!

Ο γαλαξίας μας είναι... fit όπως δείχνει η νέα μέτρηση της μάζας του. The Milky Way is less massive than astronomers previously thought, according to new research. For the first time, scientists have been able to precisely measure the mass of the galaxy that contains our Solar system. A team of researchers has found that the Milky Way is approximately half the mass of a neighboring galaxy -- known as Andromeda -- which has a similar structure to our own. An image of the Andromeda galaxy, Messier 31. Credit: © Malyshchyts Viktar / Fotolia

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου πραγματοποίησαν την ακριβέστερη μέχρι σήμερα μέτρηση της μάζας του γαλαξία μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν ο γαλαξίας μας είναι ελαφρύτερος από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα.

Ανατροπή

Using a new measurement technique, researchers have found that the Milky Way (artist rendition at top) has half the mass of the Andromeda Galaxy (image above). Image Credits: Andromeda image: ESA/Hubble & Digitized Sky Survey 2, Davide De Martin. Milky Way: NASA/JPL-Caltech

Μέχρι σήμερα οι μετρήσεις της μάζας του γαλαξία μας υπολόγιζαν μόνο την ύλη που υπάρχει στις εσωτερικές περιοχές του. Σύμφωνα με αυτές τις μετρήσεις ο γαλαξίας μας έχει μάζα τρία τρις. φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου προχώρησαν σε μια νέα μέτρηση της μάζας του γαλαξία μας συμπεριλαμβάνοντας αυτή τη φορά και την ύλη στις εξωτερικές περιοχές του. Τα αποτελέσματα προκαλούν έκπληξη αλλά και ενδιαφέρον αφού κάποιος θα περίμενε οι ερευνητές να ανακοινώσουν ένα γαλαξιακό βάρος ακόμη μεγαλύτερο από εκείνο που γνωρίζαμε. Σύμφωνα όμως με τη νέα μέτρηση ο γαλαξίας μας έχει μάζα μόλις 800 δις. φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ηλιου.

Η σκοτεινή ύλη

Ένα ακόμη ενδιαφέρον δεδομένο που προέκυψε από τη νέα μέτρηση είναι ότι ο γειτονικός γαλαξίας της Ανδρομέδας αν και έχει παρόμοιο μέγεθος με το δικό μας γαλαξία έχει διπλάσια μάζα. Οι ερευνητές εκτιμούν τώρα ότι  τα… περιττά κιλά της Ανδρομέδας είναι μεγάλες ποσότητες σκοτεινής ύλης, μιας αόρατης κοσμικής «ουσίας» η βαρύτητα της οποίας πιστεύεται ότι συγκρατεί τους γαλαξίες και τα αντικείμενα του Σύμπαντος στη θέση τους.

Με βάση τη νέα μέτρηση η Ανδρομέδα και ο γαλαξίας μας είναι οι μεγαλύτεροι στη γαλαξιακή μας γειτονιά, το λεγόμενο «Τοπικό Σμήνος» που αποτελείται από τουλάχιστον 54 γαλαξίες. Η νέα μέτρηση είναι πιθανό να βοηθήσει τους ειδικούς στο να κατανοήσουν καλύτερα το πώς σχηματίζονται οι εξωτερικές περιοχές των γαλαξιών. Επίσης ίσως οι επιστήμονες μελετώντας τα νέα δεδομένα ανακαλύψουν καινούργια στοιχεία για την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης. Η νέα μέτρηση δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Royal Astronomical Society».

Οι φοβίες περνούν από γενιά σε γενιά μέσω της μυρωδιάς. Mothers may pass on fears via smell

Mary Cassatt, Baby first Caress, La Caresse, 1891. Ίσως οι φόβοι της μητέρας περνούν μέσω της μυρωδιάς στα παιδιά. For generations experts have been puzzled by the degree to which a mother's traumatic experiences can affect her children.

Ο φόβος «διδάσκεται» από τις μητέρες στα παιδιά, περνώντας έτσι από γενιά σε γενιά, μέσω της μυρωδιάς, σύμφωνα με μία νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα σε πειραματόζωα. Η μελέτη πιθανώς διαφωτίζει, σε έναν βαθμό τουλάχιστον, γιατί και στους ανθρώπους ορισμένες φοβίες των γονιών, κυρίως μετά από τραυματικές εμπειρίες τους, κατατρύχουν και τους απογόνους τους.

Τα πειράματα

Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν και του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής τον πολωνικής καταγωγής ψυχίατρο και νευροεπιστήμονα Γιάτσεκ Ντέμπιεκ, που έκαναν τη σχετική στην επιθεώρηση «PNAS», πραγματοποίησαν πειράματα με αρουραίους και διαπίστωσαν ότι, ήδη από τις πρώτες μέρες της ζωής τους, τα νεογέννητα μαθαίνουν τι να φοβούνται, μυρίζοντας απλώς την οσμή του φόβου που αναδίδει η μητέρα τους, όταν εκείνη φοβάται κάτι.

Ακόμη κι αν μια μητέρα έχει φοβηθεί κάτι προτού καν γεννήσει, αλλά ενώ ήταν έγκυος, το μωρό της πολύ γρήγορα θα μάθει να φοβάται το ίδιο πράγμα. Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης, μέσω των τεχνικών νευρο-απεικόνισης, τη συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου (αμυγδαλή), όπου γίνεται η μεταβίβαση του φόβου κατά τις πρώτες μέρες της ζωής ενός ζώου.

Ο μηχανισμός

Mary Cassatt, Young Thomas and his Mother, Thomas et sa mere, 1893. Αυτό τουλάχιστον συμβαίνει στα ζώα όπως δείχνουν τα ευρήματα μιας νέας επιστημονικής έρευνας. Mothers teach newborn babies what to be scared of by literally letting them smell their fear, new research suggests.

Οι αμερικανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτός ο μηχανισμός εξηγεί αυτό που εδώ και χρόνια προβληματίζει ψυχολόγους και ψυχιάτρους: με ποιο τρόπο η τραυματική εμπειρία μιας μητέρας μπορεί να στιγματίσει ψυχικά το παιδί της, ακόμη και αν το τραυματικό συμβάν συνέβη πριν από πολλά χρόνια. Το αίνιγμα περιπλέκεται από το ότι δεν νιώθουν τις ίδιες φοβίες όλα τα παιδιά των μητέρων με τραυματικές εμπειρίες.

«Αν μια μητέρα είναι η πηγή απειλητικών πληροφοριών, όπως έδειξαν τα πειράματά μας, οι απόγονοί της μπορούν να μάθουν από αυτήν και να δημιουργήσουν τις δικές τους μνήμες διαρκείας, πολύ νωρίς στη ζωή τους. Προτού καν αποκτήσουν τις δικές τους εμπειρίες, βασικά αποκτούν τις (τραυματικές και φοβικές) εμπειρίες των μητέρων τους. Μάλιστα, αυτές οι μεταδιδόμενες από την μητέρα εμπειρίες διαρκούν πολύ χρόνο, ενώ οι άλλες μορφές μάθησης στη νηπιακή ηλικία, εξαφανίζονται γρήγορα, αν δεν επαναλαμβάνονται», δήλωσε ο Ντέμπιεκ.

Κάνοντας ήπια ηλεκτροσόκ σε θηλυκούς αρουραίους, οι επιστήμονες τις έμαθαν να φοβούνται συγκεκριμένες οσμές πριν την εγκυμοσύνη τους. Όταν, αφότου είχαν γεννήσει, οι ερευνητές εξέθεσαν τις μητέρες στις ίδιες μυρωδιές, χωρίς τη συνοδεία ηλεκτροσόκ αυτή τη φορά, βεβαιώθηκαν ότι οι θηλυκοί αρουραίοι είχαν διατηρήσει μια ενστικτώδη αντίδραση φόβου και αποφυγής, κάθε φορά που μύριζαν τις συγκεκριμένες οσμές.

Όταν, στη συνέχεια, τα μωρά των αρουραίων εκτέθηκαν στις ίδιες οσμές, αυτά είχαν παρόμοιες αντιδράσεις. Όταν οι επιστήμονες χορήγησαν στους νεογέννητους αρουραίους μια χημική ουσία που μπλόκαρε τη δραστηριότητα στην εγκεφαλική περιοχή της αμυγδαλής, τα μικρά πειραματόζωα έπαψαν πλέον να μαθαίνουν τον φόβο από τις μητέρες τους μέσω της οσμής.

Τα πιθανά οφέλη

Charles West Cope, Hope Deferred, and Hopes and Fears that Kindle Hope. Fear is one of the most intriguing and misunderstood of all human emotions. It’s necessary for keeping us alive and safe from danger, but having too much fear can be debilitating. A new study has identified the area of the brain responsible for learning fear. This finding not only holds potential for new and more effective phobia therapies, but could also lead to one day being able to prevent our ability to learn fear altogether.

Αυτό, κατά τους ερευνητές, σημαίνει ότι ίσως είναι δυνατό να βρεθούν τρόποι φαρμακευτικής παρέμβασης, έτσι ώστε στο μέλλον τα παιδιά να μην μαθαίνουν πια τους γονεϊκούς φόβους ή έστω η επίπτωση των φόβων να είναι μικρότερη. Η νέα μελέτη έρχεται να συσσωρεύσει νέες γνώσεις για το «κύκλωμα» του φόβου στον εγκέφαλο, δίνοντας παράλληλα αυξημένες ελπίδες ότι είναι θέμα χρόνου οι ψυχίατροι να έχουν στα χέρια τους νέα όπλα στη δύσκολη μάχη κατά των ριζωμένων φοβιών.

Προς το παρόν, έχει αποδειχτεί ότι στους ανθρώπους η μυρωδιά της μητέρας λειτουργεί με ηρεμιστικό τρόπο για το μωρό της, αλλά μένει να αποδειχτεί ότι ισχύει το αντίστροφο, ότι δηλαδή η μυρωδιά του φόβου της μητέρας γίνεται αντιληπτή από το νεογνό και μάλιστα επηρεάζει τον ψυχισμό του σε βάθος χρόνου.

Ως πολωνικής καταγωγής, ο Ντέμπιεκ επεσήμανε -και από προσωπική εμπειρία- ότι αρκετοί απόγονοι όσων επιβίωσαν από το Ολοκαύτωμα στην Πολωνία, είχαν εφιάλτες, φόβους και τραυματικές «αναμνήσεις», παρόλο που οι ίδιοι ποτέ δεν έζησαν τις χιτλερικές θηριωδίες, αλλά οι γονείς τους.

Tο Opportunity έσπασε το ρεκόρ εξωγήινης οδήγησης. NASA’s Long-Lived Mars Opportunity Rover Sets Off-World Driving Record

Το Opportunity έχει πατήσει σε περισσότερο εξωγήινο έδαφος από οποιοδήποτε άλλο εξερευνητικό διαστημικό όχημα. NASA's Mars Exploration Rover Opportunity, working on Mars since January 2004, passed 25 miles of total driving on July 27, 2014. The gold line on this map shows Opportunity's route from the landing site inside Eagle Crater (upper left) to its location after the July 27 (Sol 3735) drive. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS/NMMNHS

Το διαστημικό όχημα Opportunity της NASA έχει διανύσει πλέον 40,25 χιλιόμετρα στην επιφάνεια του Άρη, σπάζοντας το ρεκόρ εξωγήινης οδήγησης, που από το 1973 κρατούσε το σοβιετικό «Λούνοκχοντ 2», το οποίο είχε διασχίσει περίπου 39 χιλιόμετρα στη Σελήνη.  Κανένα άλλο όχημα, κατασκευασμένο από τον άνθρωπο, δεν έχει κάνει περισσότερα χιλιόμετρα οπουδήποτε εντός του ηλιακού μας συστήματος.

Η μάχη των... τροχών

Στο διάγραμμα βλέπουμε συγκριτικά τις αποστάσεις που διάνυσαν όλα τα διαστημικά οχήματα που εξερεύνησαν (ή εξερευνούν ακόμα) τις επιφάνειες του Άρη και της Σελήνης. Από τα οχήματα αυτά εξακολουθούν να είναι ενεργά τα Opportunity και Curiosity της NASA και αποστάσεις που σημειώνονται διανύθηκαν μέχρι στις 28 Ιουλίου 2014. This chart provides a comparison of the distances driven by various wheeled vehicles on the surface of Mars and Earth's moon. Of the vehicles shown, NASA's Mars rovers Opportunity and Curiosity are still active and the totals listed are distances driven as of July 28, 2014. Image Credit: NASA/JPL-Caltech

«Το Opportunity έχει πλέον πάει μακρύτερα από οποιοδήποτε άλλο όχημα με τροχούς σε έναν άλλο κόσμο. Το γεγονός είναι αξιοσημείωτο, αν σκεφτεί κανείς ότι το Opportunity προοριζόταν να διανύσει γύρω στο ένα χιλιόμετρο και ποτέ δεν είχε σχεδιαστεί για μία τόσο μεγάλη απόσταση» δήλωσε ο Τζον Κάλας του Εργαστηρίου Αεριοπροώθησης (JPL) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας, ο οποίος είναι επικεφαλής της αποστολής του ρόβερ στον Άρη.

Το «Λούνοκχοντ 2» της ΕΣΣΔ είχε φθάσει στη Σελήνη στις 15 Ιανουαρίου 1973 και παρέμεινε εν ενεργεία για σχεδόν πέντε μήνες. Ο υπολογισμός της απόστασης που είχε τότε διανύσει, έγινε με βάση εικόνες από τις κάμερες του σεληνιακού δορυφόρου Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) της NASA, που αποκαλύπτουν τις διαδρομές του από τα ορατά μέχρι σήμερα σημάδια που οι ρόδες του είχαν αφήσει στο έδαφος της Σελήνης.

Μια ρωσική επιστημονική ομάδα, που είχε αναλύσει νωρίτερα τις ίδιες φωτογραφίες, είχε εκτιμήσει ότι το σοβιετικό ρόβερ είχε διανύσει 42χλμ. Ωστόσο, νεότερες εκτιμήσεις από τη NASA μείωσαν την απόσταση στα 39χλμ, αν και δεν είναι δεδομένο ότι οι Ρώσοι θα αποδεχτούν το νέο νούμερο. Πάντως οι αμερικανοί επιστήμονες φρόντισαν να δηλώσουν ότι οι αποστολές «Λούνοκχοντ» (η πρώτη το 1970), με τα εντυπωσιακά για την εποχή τους επιτεύγματα, άνοιξαν το δρόμο για τα μετέπειτα κατορθώματα των ρόβερ της NASA.

Μια ρωσική επιστημονική ομάδα, που είχε αναλύσει νωρίτερα τις ίδιες φωτογραφίες, είχε εκτιμήσει ότι το σοβιετικό ρόβερ είχε διανύσει 42χλμ. Ωστόσο, νεότερες εκτιμήσεις από τη NASA μείωσαν την απόσταση στα 39χλμ, αν και δεν είναι δεδομένο ότι οι Ρώσοι θα αποδεχτούν το νέο νούμερο. Πάντως οι αμερικανοί επιστήμονες φρόντισαν να δηλώσουν ότι οι αποστολές «Λούνοκχοντ» (η πρώτη το 1970), με τα εντυπωσιακά για την εποχή τους επιτεύγματα, άνοιξαν το δρόμο για τα μετέπειτα κατορθώματα των ρόβερ της NASA.

Η «Κασσάνδρα» του μυαλού. The "Cassandra" of the mind

Εγκεφαλική περιοχή «προβλέπει» ό,τι κάτι κακό πρόκειται να συμβεί. The habenula encodes negative motivational value associated with primary punishment in humans.

Βρετανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν μια περιοχή του εγκεφάλου, που «πυροδοτεί» το ενστικτώδες αίσθημα στον άνθρωπο ό,τι κάτι κακό πρόκειται να του συμβεί. Μάλιστα η δραστηριότητα σε αυτή την περιοχή συνδέεται πιθανώς και με την εμφάνιση της κατάθλιψης γεγονός που ίσως ρίξει νέο φως στην συγκεκριμένη διαταραχή.

Τα πειράματα

Η περιοχή του εγκέφαλου που εντοπίσθηκε προβλέπει το κακό και πιθανώς παίζει ρόλο στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Organisms must learn adaptively about environmental cue–outcome associations to survive. Studies in nonhuman primates suggest that a small phylogenetically conserved brain structure, the habenula, encodes the values of cues previously paired with aversive outcomes. However, such a role for the habenula has never been demonstrated in humans. We establish that the habenula encodes associations with aversive outcomes in humans,  specifically that it tracks the dynamically changing negative values of cues paired with painful electric shocks, consistent with a role in learning. Importantly, habenula responses predicted the extent to which individuals withdrew from or approached negative and positive cues, respectively. These results suggest that the habenula plays a central role in driving aversively motivated learning and behavior in humans.

Η επίμαχη περιοχή ονομάζεται ηνία και όπως φαίνεται παίζει βασικό ρόλο στον τρόπο που οι άνθρωποι προβλέπουν τις δυσάρεστες εμπειρίες και διδάσκονται απ' αυτές, ώστε να τις αποφύγουν στο μέλλον.

Επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου Γνωσιακής Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, με επικεφαλής τον Δρ Τζόναθαν Ρόιζερ, υπέβαλλαν σε λειτουργική μαγνητική εγκεφαλική απεικόνιση (fMRI) 23 εθελοντές, ώστε να μπορέσουν να μελετήσουν καλύτερα την λειτουργία της ηνίας, μια εγκεφαλική δομή όχι μεγαλύτερη από ένα μπιζέλι.

Στο παρελθόν, η μελέτη της ηνίας είχε αποδειχθεί δύσκολη υπόθεση λόγω ακριβώς του μεγέθους της, που σε διάμετρο δεν ξεπερνά τα τρία χιλιοστά. Πειράματα σε ζώα είχαν δείξει ότι, η ηνία ενεργοποιείται όταν δυσάρεστα συμβάντα συμβαίνουν ή πρόκειται να συμβούν, ενώ έχει επίσης διαπιστωθεί ότι καταστέλλει τη δράση της ντοπαμίνης, που παίζει ζωτικό ρόλο στην ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και του ψυχισμού.

Τα ευρήματα

The habenula may help in risky circumstances such as weighing up whether to go down a dark alley.

Οι ερευνητές ζήτησαν από τους εθελοντές να κοιτάξουν μια σειρά από εικόνες και, ύστερα από λίγα δευτερόλεπτα, μερικές εικόνες συνοδεύονταν από ήπιο ηλεκτροσόκ (τιμωρία), άλλες από ανταμοιβή (χρήματα) και οι υπόλοιπες από τίποτε από τα δύο. Αφού οι συμμετέχοντες είχαν πια μάθει να συσχετίζουν μια εικόνα με ένα μελλοντικό αρνητικό, θετικό ή ουδέτερο ερέθισμα, διαπιστώθηκε ότι κάθε φορά που έβλεπαν την εικόνα που είχε συνδεθεί με το επερχόμενο ηλεκτροσόκ, ενεργοποιούνταν η περιοχή της ηνίας στον εγκέφαλό τους.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι, η εν λόγω περιοχή εξελίχτηκε για να βοηθά τα ζώα -και τους ανθρώπους- να μαθαίνουν από τις άσχημες εμπειρίες τους, έτσι ώστε να τις αποφεύγουν έγκαιρα στο μέλλον. Όμως αυτή η αντίδραση, αν είναι υπερβολική, μπορεί να δημιουργεί υπερβολική ανησυχία, απαισιοδοξία και τελικά κατάθλιψη. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στο μέλλον, η «χειραγώγηση» της ηνίας, φαρμακευτικά ή με άλλο τρόπο, ενδεχομένως να μειώσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PNAS» (The habenula encodes negative motivational value associated with primary punishment in humans).

Ένας δράκος «τσέπης» ζει στα Γρεβενά. A dragon 'pocket' lives in Grevena

Ζει στην τοποθεσία «Μπάλτσες» και έχει κερδίσει το ενδιαφέρον με την ιδιομορφία του.

Μπορεί ο κροκόδειλος «Σήφης» στην Κρήτη να έχει στραμμένα πάνω του όλα τα φώτα της δημοσιότητας τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά στα ορεινά ρυάκια της Πίνδου, ανάμεσα σε καταπράσινες εκτάσεις και δέντρα με ζωή μισής χιλιετίας, ζει κι ένα άλλο, διόλου επικίνδυνο, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον αμφίβιο. Ζει στην τοποθεσία «Μπάλτσες», κοντά στην Κρανιά του νομού Γρεβενών, και έχει κερδίσει το ενδιαφέρον με τη ιδιομορφία του.

Μοιάζει με κροκόδειλο

Ο Αλπικός Τρίτωνας που μοιάζει με μικρό δράκο, είναι ένα αμφίβιο με μήκος 8 - 12 εκ. με γκρίζα - καστανόμαυρη ράχη και κοκκινωπή κοιλιά χωρίς κηλίδες. Είναι ένα από τα τρία είδη τριτώνων της Ελλάδας. Ζει σε λίμνες αλλά και σε νερόλακκους χωρίς πολλή βλάστηση στην υψηλή ορεινή ζώνη.

Μοιάζει με δράκο «τσέπης», κολυμπάει ακριβώς όπως ο κροκόδειλος και διεκδικεί το δικό του μερίδιο στην προσοχή των φυσιολατρών, κατοίκων και τουριστών. Ο λόγος για ένα αμφίβιο, μήκους 7-12 εκ. και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που όπως όλα δείχνουν -και σύντομα αναμένεται να επιβεβαιωθεί με τεστ DNA- είναι ένας αλπικός τρίτωνας, ένα ζώο που περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο οικοξεναγός και δασοπόνος Απόστολος Διανέλλος, ο αλπικός τρίτωνας ζει στα ορεινά ρέματα συγκεκριμένων περιοχών της Ελλάδας, σε βιότοπους με υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων, σε καθαρά και κρύα νερά με σταθερή ποσότητα υδάτων.

«Πρόσεξα το εξής: τον χειμώνα, όταν τα νερά παγώνουν, κάποιοι τρίτωνες δεν προλαβαίνουν να χωθούν στη λάσπη για να ξεχειμωνιάσουν και παραμένουν μέσα στα ρέματα παγωμένοι και μάλιστα πεπλατυσμένοι γιατί ο πάγος φουσκώνει. Όταν πήρα έναν από αυτούς στα χέρια μου και τον γύρισα ανάποδα, ενεργοποιήθηκε και ξανάζησε».

Και ένας βάτραχος που ...δεν τρώγεται με τίποτα

Ο αλπικός τρίτωνας, που έχει την επιστημονική ονομασία Triturus alpestris, δεν είναι όμως το μόνο ενδιαφέρον πλάσμα, που ζει στα ρυάκια της Βάλια Κάλντα. Στα ίδια νερά κατοικεί ο pompina variegata, ένας ιδιαίτερος βάτραχος, που το έντονο κίτρινο χρώμα στη ράχη του υποδηλώνει αυτό που οι μελετητές ήδη γνωρίζουν καλά: την τοξικότητα των εκκρίσεών του.

Όταν κάποιος θηρευτής τον καταπιεί, απελευθερώνει τοξικές ουσίες, αναγκάζοντας τον κυνηγό ...να τον φτύσει! Γι' αυτό άλλωστε, όταν αισθάνεται να απειλείται, σχηματίζει με το σώμα του μια μπάλα, στρέφοντας το κίτρινο χρώμα του προς την απειλή, ώστε να προειδοποιήσει ότι είναι επικίνδυνος -και ότι είναι μάλλον αδύνατο να φαγωθεί.

Άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι τα μάτια του σε σχήμα καρδιάς, τα οποία τείνει να σκεπάζει με τα «χέρια» του, όταν εκτεθεί σε απευθείας ηλιακό φως ή σε κίνδυνο. Αυτά είναι δύο, μόνον, από τα θαυμαστά πλάσματα της Βάλια Κάλντα, εκτός από τις αρκούδες της...

Πάνω από 100 τα «σιντριβάνια» του Εγκέλαδου. Cassini Spacecraft Reveals 101 Geysers and More on Icy Saturn Moon

Μετρήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν τα γκέιζερ του παγωμένου δορυφόρου του Κρόνου. This view looks across the geyser basin of Saturn's moon Enceladus, along fractures spewing water vapor and ice particles into space. Cassini scientists have pinpointed the source locations of about 100 geysers and gained new insights into what powers them. Image credit: NASA/JPL-Caltech/SSI

Το διαστημικό σκάφος Cassini από το 2004 εξερευνά το σύστημα του Κρόνου. Το 2005 το Cassini έφτασε στον Εγκέλαδο, ένα μικρό παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου.

This Cassini narrow-angle camera image -- one of those acquired in the survey conducted by the Cassini imaging science team of the geyser basin at the south pole of Enceladus -- was taken as Cassini was looking across the moon's south pole. At the time, the spacecraft was essentially in the moon's equatorial plane. The image scale is 1280 feet (390 meters) per pixel and the sun-Enceladus-spacecraft, or phase, angle is 162.5 degrees. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Το Cassini ανακάλυψε ότι από τον νότιο πόλο του δορυφόρου πίδακες υλικού ξεπηδούσαν με ορμή στο Διάστημα. Έκτοτε το Cassini συνέχισε να κάνει τακτικές επισκέψεις στον Εγκέλαδο αποκαλύπτοντας την παρουσία γκέιζερ που λειτουργούν με τρόπο παρόμοιο με τα γκέιζερ της Γης.

Ο χάρτης των γκέιζερ του Εγκέλαδου. Οι επιστήμονες έχουν χωρίσει σε ζώνες τον Νότιο Πόλο του δορυφόρου σε κάθε μια εκ των οποίων έχουν δώσει το όνομα μεγάλων πόλεων της Αιγύπτου και άλλων αραβικών χωρών. On this polar stereographic map of Enceladus' south polar terrain, all 100 geysers have been plotted whose source locations have been determined in Cassini's imaging survey of the moon's geyser basin. The uncertainty attached to each location is given by the size of the surrounding circle. Five sources are indicated by dashed circles. Each of these jets appeared only in images taken very close together in time; in other words, the source locations have been confidently determined, but their tilts are uncertain. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Οι επιστήμονες της αποστολής του Cassini συγκέντρωσαν και ανέλυσαν όλα τα δεδομένα που έχει συλλέξει όλα αυτά τα χρόνια από τον Εγκέλαδο το Cassini. Εντόπισαν την ύπαρξη 101 γκέιζερ στον νότιο πόλο του δορυφόρου τα οποία και χαρτογράφησαν.

Το νερό

This artist's rendering shows a cross-section of the ice shell immediately beneath one of Enceladus' geyser-active fractures, illustrating the physical and thermal structure and the processes ongoing below and at the surface. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Η νέα μελέτη εκτός των άλλων επιβεβαιώνει τις υποψίες των ειδικών ότι βαθιά στο υπέδαφος του Εγκέλαδου υπάρχει νερό σε υγρή μορφή και μάλιστα έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη υπόγεια θάλασσα. Το νερό όπως φαίνεται έχει βρει κάποιο τρόπο να ανεβαίνει στην επιφάνεια και να εκτοξεύεται στο Διάστημα μέσα από τα γκέιζερ. 

This graphic shows a 3-D model of 98 geysers whose source locations and tilts were found in a Cassini imaging survey of Enceladus' south polar terrain by the method of triangulation. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Η παρουσία του νερού σε υγρή μορφή στον Εγκέλαδο έχει εξάψει το ενδιαφέρον των επιστημόνων για την πιθανότητα ύπαρξης ζωής εκεί.

Για αυτό και έχει προταθεί η οργάνωση μιας νέας αποστολής στον Εγκέλαδο με στόχο την αναζήτηση ζωής. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astronomical Journal».