Ήρθαν τα nano-αγάλματα. Nano-scale sculptures re-create the human body in the eye of a needle

Αυτό το άγαλμα έχει πλάτος μικρότερο από αυτό μιας ανθρώπινης τρίχας. A tiny sculpture on a human hair. Credit: Jonty Hurwitz

Ο Τζοντι Χάρβιτζ που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο είναι ένας πρωτοποριακός καλλιτέχνης μοντέρνας τέχνης με ιδιαίτερη τεχνοτροπία και φαντασία στα έργα του.

Ο Χάρβιτζ  αποφάσισε να χρησιμοποιήσει μια νέα επαναστατική τεχνολογία τρισδιάστατης εκτύπωσης με την οποία κατάφερε να φτιάξει μικροσκοπικά αγάλματα.

Tender: The figures were based on Psyche Revived by Cupid’s Kiss, an 18th century sculpture by Antonia Canova that features the god Eros.

Τα αγάλματα αυτά έχουν πλάτος 50% μικρότερο από το πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας!

Σχεδόν αόρατα

Muse: The human figures were made using data taken from hundreds of photos taken of a woman who posed in a number of positions.

Το πιο ενδιαφέρον από αυτά τα μικροσκοπικά έργα τέχνης είναι το άγαλμα μιας γυμνής γυναίκας. Ο Χάρβιτζ έστησε ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο μέσα στο ατελιέ του. Τοποθέτησε τη γυναίκα που θα ποζάριζε για το άγαλμα σε ένα σημείο του ατελιέ και γύρω της τοποθέτησε 200 κάμερες.

Elegant: This piece, called trust, was made using 'digital clay' that was assembled from information contained in hundreds of photographs.

Από τις εικόνες που συνέλεξε και με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας 3D printing κατάφερε μετά από εργασία δέκα μηνών να φτιάξει το nano-άγαλμα της νεαρής γυναίκας και άλλα έξι τέτοιου μεγέθους έργα τέχνης.

Intricate: Hurwitz could not see the sculptures when they arrived - placed on a mirror in a jewellery box packed in layers of bubble wrap.

Για δει κάποιος το άγαλμα και τα υπόλοιπα έργα του Χάρβιτζ θα πρέπει να κοιτάξει ένα ισχυρό μικροσκόπιο όπως αυτά με τα οποία οι επιστήμονες παρατηρούν καρκινικά κύτταρα.

Dwarfed: This digital image reveals the scale of one of the seven pieces, inspired by a neoclassical sculpture, compared to the head of an ant.

Αυτά τα έργα τέχνης είναι τόσο μικρά που θα μπορούσαν άνετα να τοποθετηθούν πάνω στο κεφάλι ενός μυρμηγκιού.

Το άγαλμα της γυναίκας τοποθετήθηκε στο μάτι μιας βελόνας και δείτε πόσο μικρό είναι ακόμη και εκεί. Groundbreaking: The nano sculptures, created using 3D printing technology, were so small that they could be placed in the eye of a needle.

Ο Χάρβιτζ τοποθέτησε το άγαλμα της γυμνής γυναίκας στο μάτι μιας βελόνας όπου και εκεί με δυσκολία το βλέπει κάποιος ακόμη και σε μικροσκόπιο.

Fleeting: The sculptures, which took 10 months to create, were destroyed when Hurwitz's colleague accidentally crushed them with his finger.

Δυστυχώς ένας συνεργάτης του Χάρβιτζ δεν πρόσεξε και κατά λάθος έσπασε όλα τα μικροσκοπικά έργα τέχνης.

More at: http://www.art.ninja/nano 

Δεν θέλουν καλούς εκπαιδευτικούς αλλά αποτελεσματικούς. They do not want good teachers, but effective

Robert Harris, A Meeting of the School Trustees, 1885, National Gallery of Canada.

Το κείμενο αυτό γράφτηκε με αφορμή την διαπίστωση ότι το τελευταίο διάστημα οι καθηγητές που εργάζονται στα Λύκεια, στην πλειοψηφία τους, έχουν εναρμονιστεί πλήρως με το μοντέλο εκπαίδευσης που προωθεί το υπουργείο παιδείας αν και ίσως παιδαγωγικά να διαφωνούν. Δηλαδή έχουν αποδεχτεί ότι ο κύριος σκοπός τους είναι να προετοιμάσουν τους μαθητές τους για επιτυχία στις εξετάσεις και ότι η τράπεζα θεμάτων είναι το επίκεντρο της διδασκαλίας τους.

Με αυτό τον τρόπο είναι ορατός ο κίνδυνος να ενστερνιστούν τελικά το ρόλο του «αποτελεσματικού εκπαιδευτικού» απομακρυνόμενοι όμως από το ρόλο του «καλού εκπαιδευτικού». Βέβαια η θέση στην οποία έχουν βρεθεί είναι πολύ δύσκολη, οι πιέσεις είναι μεγάλες και τα διλήμματα αφόρητα. Το ερώτημα είναι αν μπορεί κάποιος να πάει κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα προβάλλοντας αντίσταση. Το δίλημμα είναι αν θα πρέπει να συνεχίσει να διδάσκει το μάθημά του έτσι όπως το πιστεύει ριψοκινδυνεύοντας όμως μια πιθανή αποτυχία των μαθητών του στις εξετάσεις ή να το υποβαθμίσει, παρόλο που παιδαγωγικά διαφωνεί, για να τους βοηθήσει να έχουν καλά αποτελέσματα στις εξετάσεις. Η απάντηση φυσικά δεν είναι καθόλου εύκολη και ούτε είναι και ο σκοπός του κειμένου αυτού. Στόχος αυτού του κειμένου είναι να αποσαφηνίσει τις μεγάλες διαφορές μεταξύ του αποτελεσματικού και του καλού εκπαιδευτικού, ένα θέμα που κατά τη γνώμη μου είναι θεμελιώδες για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Επίσης έχει σκοπό να αποκαλύψει τι κρύβεται πίσω από την προώθηση του μοντέλου του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού εις βάρος εκείνου του καλού εκπαιδευτικού.

Ορισμός της έννοιας του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού 

Jacob Taanman (Dutch, b. 1836 - d. 1923), When Teacher's Back Is Turned.  

Αποτελεσματικός εκπαιδευτικός (effective teacher) είναι εκείνος που έχει σαν αποκλειστικό στόχο την προετοιμασία των μαθητών του για να έχουν καλές επιδόσεις και επιτυχία στις εξετάσεις. Είναι αυτός που η δική του επιτυχία εξαρτάται από τις μαθητικές επιδόσεις όπως αυτές καταγράφονται σε ενδοσχολικές και εθνικές εξετάσεις.

Διαφορές αποτελεσματικού και καλού εκπαιδευτικού

Claude Lefebvre, A Teacher and his Pupil, second half of 17th century.

1) Ενώ ο καλός εκπαιδευτικός εστιάζει κυρίως στο παιδαγωγικό μέρος της διδασκαλίας του ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός εστιάζει αποκλειστικά στο γνωστικό. Μάλιστα δεν διστάζει να πάει κόντρα και στον παιδαγωγικό του ρόλο βάζοντας τους μαθητές να εξασκούνται σε ερωτήσεις και ασκήσεις για το οποία απαιτείται στείρα απομνημόνευση και πατενταρισμένη μεθοδολογία μόνο και μόνο επειδή είναι πιθανά θέματα στις εξετάσεις.

2) Ο καλός εκπαιδευτικός ασχολείται πρωτίστως με τους μαθητές του ενώ ο αποτελεσματικός με το μάθημα. Έτσι ο πρώτος ακολουθεί μαθητοκεντρικές μεθόδους ενώ ο δεύτερος δασκαλοκεντρικές μεθόδους αφού ο στόχος του είναι οι μαθητές του να μιμηθούν τον εκπαιδευτικό ώστε να επιτύχουν υψηλές επιδόσεις. Ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός είναι ο απόλυτος κομιστής της γνώσης στους μαθητές και τους εκγυμνάζει σε μια διαδικασία του τύπου «κάντε ότι κάνω» αναπτύσσοντας αυτοματισμούς του τύπου «όταν βλέπετε αυτό θα κάνετε τούτο». Οι μαθητές δεν προβαίνουν σε καμία αυτενέργεια και είναι απλά παθητικοί δέκτες της γνώσης η οποία πάντα καταλήγει ως «sos» θέμα για τις εξετάσεις. Μια ακραία μορφή αποτελεσματικού εκπαιδευτικού είναι ο καθηγητής του φροντιστηρίου που εκεί όμως δικαιολογείται λόγω του ρόλου του που είναι η προετοιμασία των μαθητών για εξετάσεις. Ποιός είναι, όμως ο ρόλος του καθηγητή του σχολείου; Να βλέπει τους μαθητές μόνο ως υποψήφιους επιτυχόντες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ή να τους βοηθήσει να γίνουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες, να αποκτήσουν κριτική ικανότητα και δημιουργική σκέψη;

3) Ο καλός εκπαιδευτικός δεν παρέχει διδασκαλία σταθερής μορφής και περιεχομένου, αλλά μπορεί να την προσαρμόζει μεθοδολογικά και ψυχολογικά ανάλογα με τους μαθητές που έχει απέναντί του. Ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός έχει τυποποιήσει τελείως το μάθημά του ώστε να αντιγράφεται γρήγορα και αποτελεσματικά από όλους τους μαθητές. Έχει συνταγές επιτυχίας που τις ακολουθεί πιστά.

4) Ο καλός εκπαιδευτικός έχει σαν γνώμονα τη λειτουργικότητα της διδασκαλίας ενώ ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός την αποτελεσματικότητά της. Γι’ αυτόν «το αποτέλεσμα μετράει» και το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η ανάδειξη πρωταθλητών. Έτσι δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στους μαθητές «που τραβάνε» με αποτέλεσμα να μην έχει το κίνητρο και το χρόνο να βοηθήσει όσους μαθητές είναι αδύναμοι οπότε αυτοί αναπόφευκτα οδηγούνται στο περιθώριο της διδασκαλίας και καταλήγουν να είναι οι παράπλευρες απώλειες του πρωταθλητισμού. Αντί δηλαδή, όπως θα έπραττε ο καλός εκπαιδευτικός, να δείχνει θετική διάκριση στους αδύναμους μαθητές τους θεωρεί «χαμένη υπόθεση» και «βαρίδια» για τους πρωταθλητές που προπονεί. Αυτό βέβαια απέχει πολύ από την παροχή ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης σε όλους τους μαθητές. Στα πλαίσια επίσης της αναζήτησης της αποτελεσματικότητας ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός μοιραία θα συμφωνήσει κάποια στιγμή σε ότι του προταθεί που μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη αυτού του στόχου. Θα πει ναι σε μια πρόταση για ομοιογενή τμήματα με βάση την επίδοση των μαθητών. Μετά θα πει ναι και στα ομοιογενή σχολεία της αριστείας από τη μια και της μαθητείας και της κατάρτισης από την άλλη.

5) Όσον αφορά την αξιολόγηση των μαθητών ενώ ο καλός εκπαιδευτικός επιβραβεύει την προσπάθεια και πάντα συγκρίνει τη πρόοδο με το σημείο εκκίνησης του μαθητή, ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός επιβραβεύει μόνο την αντικειμενική επίτευξη υψηλής βαθμολογίας στις εξετάσεις.

6) Τα κίνητρα μάθησης που αξιοποιεί ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός ώστε να επιτύχει τους στόχους του είναι εξωτερικά: η ανταμοιβή, το κέρδος και ο ανταγωνισμός. Έτσι βοηθάει στο να μετατρέπονται τα σχολεία έχουν σε χώρους όπου τα παιδιά μπολιάζονται στη λογική της αγοράς, του ακραίου ανταγωνισμού και ατομικισμού. Αντιθέτως τα κίνητρα μάθησης που προσπαθεί να εμφυσήσει στους μαθητές του ο καλός εκπαιδευτικός είναι εσωτερικά: προσπάθεια βελτίωσης του «εαυτού» ως στάση ζωής μη περιμένοντας καμία εξωτερική ανταμοιβή. Στα πλαίσια αυτά μαθαίνει τον μαθητή να επιδιώκει και να παλεύει για την βελτίωση και των υπολοίπων και όχι να αγωνιά και να μεθοδεύει τη δική του αναρρίχηση εις βάρος αυτών. Ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός επενδύει στο «εγώ» ενώ καλός εκπαιδευτικός στο «εμείς», στο μοίρασμα. 

Τι ισχυρίζονται τα «thinktank» του υπουργείου

Οι δεξαμενές σκέψης του υπουργείου Παιδείας προσπαθούν να μας πείσουν ότι η καλή και η αποτελεσματική διδασκαλία μπορούν να συνδυαστούν αρμονικά και να συνθέσουν την ποιοτική διδασκαλία (ΙΕΠ -Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής). Δεν μας λένε όμως πως θα γίνει αυτό σε ένα Λύκειο όπου οι δύο ρόλοι είναι τελείως αντικρουόμενοι. Πως μπορούν να συνδυαστούν ο παιδαγωγικός ρόλος και ο ρόλος του προγυμναστή για τις εξετάσεις σε ένα Λύκειο που έχει μετατραπεί σε σύγχρονο κολαστήριο για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι οδηγούνται αμφότεροι στην εξουθένωση, με την εξετασιομανία να έχει σαρώσει τα πάντα και με τους αδύναμους μαθητές να οδηγούνται στην σχολική εγκατάλειψη; Θα τολμήσω να κάνω μια πρόβλεψη. Θεωρώ ότι η επιμονή των συμβούλων του υπουργείου ότι ο καλός και ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός μπορούν να συνυπάρχουν θα οδηγήσει τελικά σε διπλή αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, του καλού μέσω της ατομικής αξιολόγησης και του αποτελεσματικού με βάση τις επιδόσεις των μαθητών του. Εύχομαι να διαψευστεί αυτή μου η πρόβλεψη.

Τι κρύβεται πίσω από την προώθηση του μοντέλου του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού;

 Jan Steen, The Severe Teacher, 1668.

Πρέπει να δούμε την ενέργεια αυτή μέσα στα γενικότερα πλαίσια όλων εκείνων των σκοτεινών σχεδίων που υφαίνονται στις μέρες μας για την δημόσια εκπαίδευση στη χώρα μας. (την αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας, την ατομική αξιολόγηση, την αξιολόγηση των μαθητών του Λυκείου σε εθνικό επίπεδο, τις μορφές κρυφής ιδιωτικοποίησης κ.α). Για να τα πετύχουν όλα αυτά έχουν φροντίσει να κάνουν τον εκπαιδευτικό να αισθάνεται αδύναμος σε τέτοιο βαθμό που να έχει παραλύσει και να μην μπορεί να προβάλει αντίσταση. Τον έχουν φορτώσει με παραπάνω δουλειές από ότι του αναλογούν, τον έχουν τρομοκρατήσει με το πειθαρχικό δίκαιο και με τις κάθε είδους αξιολογήσεις, τον έχουν βάλει ακόμα και τα απογεύματα να τρέχει δεξιά και αριστερά να μαζεύει προσόντα και τον έχουν εξαθλιώσει οικονομικά. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά τώρα του βάζουνε το πιστόλι στον κρόταφο ρωτώντας τον τι προτιμά να είναι καλός εκπαιδευτικός ή να έχουν επιτυχία οι μαθητές του στις εξετάσεις. Αυτό που θέλανε από την αρχή ήταν να τον παγιδέψουν και να τον κάνουν συνένοχο στο έγκλημα.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη ο στόχος τους είναι η εξαφάνιση του καλού εκπαιδευτικού. Τον καλό εκπαιδευτικό τον φοβούνται γιατί δεν μπορούν να τον ελέγξουν. Φοβούνται την δύναμη που έχει ο λόγος του στα παιδιά. Φοβούνται την επιστημοσύνη του όταν αυτή εκφράζεται ελεύθερα και με τόλμη. Τους βασανίζει πραγματικά η κλειστή πόρτα της αίθουσας και για πολλά χρόνια εφεύρισκαν τρόπους να τρυπώσουν μέσα. Τώρα απλά αποφάσισαν ότι υπάρχει και πιο εύκολος τρόπος να ελέγξουν τον καλό εκπαιδευτικό. Πως; Τυποποιώντας τον. Αφαιρώντας του όλα τα παιδαγωγικά και πολιτικά χαρακτηριστικά του. Μετατρέποντάς τον σταδιακά σε μηχανή που λειτουργεί με manual την τράπεζα θεμάτων και που τροφοδοτείται με ενέργεια μόνο από τις μετρήσιμες μαθητικές επιδόσεις.

Πίσω από την τυποποίηση και τον έλεγχο των εκπαιδευτικών βρίσκεται ο έλεγχος της ίδιας της εκπαίδευσης. Και όποιος ελέγχει την εκπαίδευση ελέγχει το μέλλον του κόσμου.

Αναρωτιέμαι πότε θα καταλάβει ο εκπαιδευτικός τη δύναμή του. Πότε θα αποφασίσει να πάρει ο ίδιος την εκπαίδευση στα χέρια του; Το γεγονός ότι όλο το κυρίαρχο σύστημα αυτή την στιγμή τον πολεμάει με μανία τι άλλο είναι παρά απόδειξη της δύναμής του;

Πηγές: 1) Έκθεση ΟΟΣΑ 2011. Προτάσεις για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα. 2)Το ΦΕΚ της Αξιολόγησης των εκπαιδευτικών 240 -5 /10/ 2013. 3) Προκαταρκτικές Ενέργειες για την Εφαρμογή Συστήματος Αξιολόγησης (ΙΕΠ). 

Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός

Πηγή: AlfaVita - Εκπαιδευτικό Ενημερωτικό Δίκτυο

Πρώτες εικόνες του Philae να αναπηδά στον κομήτη 67P. First pictures of Philae 'bounce' released

Το Philae, η σκιά του και το σύννεφο σκόνης που σήκωσε καταλαμβάνουν μόνο λίγα εικονοστοιχεία στην εικόνα του Rosetta. The image on the left shows the dust cloud thrown up by the landing. Right: Philae and its shadow. Credits: ESA/Rosetta/NAVCAM; pre-processed by Mikel Canania

Σχεδόν τέσσερις μέρες μετά την πρώτη, ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη, η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA δημοσιοποίησε εικόνες που δείχνουν το ρομπότ Philae τη στιγμή που αναπηδά για πρώτη φορά στη σκονισμένη επιφάνεια του κομήτη 67P.

Οι εικόνες ελήφθησαν στις 12 Νοεμβρίου από το μητρικό σκάφος Rosetta, το οποίο παρακολουθούσε από ψηλά την κάθοδο της συσκευής μέχρι τον κομήτη. Το ρομπότ μόλις που διακρίνεται ως φωτεινή κουκκίδα δίπλα στην πιο σκούρα σκιά του, προκύπτει από την ανάλυση της ομάδας Δυναμικής Πτήσης της αποστολής. Λίγο πιο πέρα, μια μεγαλύτερη σκούρα κηλίδα πρέπει να είναι το σύννεφο σκόνης που σήκωσε το Philae ακουμπώντας για λίγο στην επιφάνεια.

Το πρώτο καρέ του animation ελήφθη στις 17.30 ώρα Ελλάδας την Τετάρτη, μόλις πριν την πτώση του Philae. Το δεύτερο τραβήχτηκε πέντε λεπτά αργότερα και δείχνει ίχνη τoυ Philae. Philae touchdown site seen by Rosetta's navigation camera. The first image in this sequence was taken on 12 November at 15:30 UTC, just before the lander's first touchdown; the second image was taken at 15:35 UTC, right after touchdown. The large red circle indicates the position of the shadow of the dust cloud caused by the landing. The third image in the sequence is the same as the second, with the likely position of Philae and its shadow highlighted. Credits: ESA/Rosetta/NAVCAM; pre-processed by Mikel Canania

Μετά την πρώτη αναπήδηση, το Philae παρέμεινε ιπτάμενο για δύο ώρες και ανέβηκε σε ύψος τουλάχιστον ενός χιλιομέτρου πριν πέσει ξανά. Αναπήδησε και δεύτερη φορά πριν καταλήξει στην τελική του θέση, η οποία παραμένει ακόμα άγνωστη. Οι λιγοστές εικόνες που πρόλαβε να μεταδώσει το Philae υποδηλώνουν ότι το ρομπότ, το οποίο έχει μέγεθος πλυντηρίου, έπεσε στη σκιά ενός γκρεμού.

Το «σκοτεινό» τέλος

Philae took this shot when it was still 10km above the surface. Photograph: Esa/Rosetta/Philae/ROLIS/DLR

Λόγω της περιορισμένης ηλιοφάνειας το Philae δεν κατάφερε να φορτίσει τη μπαταρία του και σώπασε τα ξημερώματα του Σαββάτου, πιθανώς για πάντα. Τα δεδομένα που πρόλαβε να μεταδώσει, των οποίων η ανάλυση εκκρεμεί, θα δείξουν μεταξύ άλλων αν το τρυπάνι του λειτούργησε και έδωσε δείγματα για ανάλυση.

Πριν την απώλεια επαφής, οι μηχανικοί της αποστολής στο Ντάρμσταντ της Γερμανίας έδωσαν εντολή στο Philae να ανυψώσει τον κορμό του κατά 4 εκατοστά και να στρέψει το σώμα του προς το φως. Ελπίζουν ότι αυτό θα προσφέρει λίγη περισσότερη λιακάδα για τη φόρτιση της μπαταρίας του, αν και μέχρι το βράδυ της Κυριακής δεν είχε υπάρξει νέα επικοινωνία. Η αποστολή Rosetta, κόστους 1,3 δισ. δολαρίων, εκτοξεύτηκε το 2004 και έγινε φέτος η πρώτη που ακολουθεί έναν κομήτη στο ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο.

Οι κομήτες, σώματα από πάγους, σκόνη και βράχια, θεωρούνται κατάλοιπα από το σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος πριν από 4,6 δισ. χρόνια. Τα δεδομένα του Rosetta θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τη θεωρία που θέλει τους κομήτες να έφεραν στη Γη το νερό της, ίσως και τα βασικά συστατικά της ζωής.

Αμφίπολη: Τι μπορούμε να περιμένουμε από την εξέταση του σκελετικού υλικού. Amphipolis: What can we expect from the examination of skeletal material

Λευκό δέρμα, καστανά ή κόκκινα μαλλιά και μέτριο ανάστημα, για την εποχή, περίπου 1,65 μ. Αυτά θα ήταν τα χαρακτηριστικά του νεκρού της Αμφίπολης σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων που βασίζονται σε στοιχεία για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Ωστόσο η μελέτη του σκελετού και η ανάλυση του DNA αναμένεται να αποκαλύψει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά και την ταυτότητά του. First sketch of Amphipolis dead resident published. In the months preceding the research now being done on the skeleton of the Amphipolis resident, archaeologists were able to reveal most of what the tomb had to show, including many items that could assist in identifying the Tomb resident’s identity and its dating. Artists attempt, now, to reconstruct the shape of the dead. Based on initial estimates of paleoanthropologists, dentists and specialists, with the assistance of sketch artists, they already attempted a first approximation, a first sketch of the deceased accompanied by possible scenarios of his appearance.

«Εντός και εκτός του τάφου, βρέθηκε ο σκελετός του νεκρού. Είναι προφανές ότι το ανθρωπολογικό υλικό θα εξεταστεί από ειδικούς επιστήμονες. Είναι, εξίσου, προφανές ότι θα γίνουν όλες οι έρευνες τις οποίες απαιτεί η σύγχρονη επιστήμη». Με αυτά τα λόγια, η ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού γνωστοποιούσε τα νέα, πολύ σημαντικά ευρήματα από την Αμφίπολη και τις ανασκαφές που διενεργεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών στον λόφο Καστά και συγκεκριμένα στον τρίτο θάλαμο του μνημείου. Ποιοι όμως είναι αυτοί οι ειδικοί επιστήμονες που εξετάζουν το ανθρωπολογικό υλικό, ποια στάδια περνάει μια τέτοια μελέτη και τι συμπεράσματα μπορούν να συναχθούν;

Οι βιοαρχαιολόγοι έχουν σίγουρα πολλά να δώσουν σε ανασκαφές με ανθρωπολογικά ευρήματα, όπως αυτά της Αμφίπολης.

«Η φυσική (ή βιολογική) ανθρωπολογία είναι κλάδος της ανθρωπολογίας με αντικείμενο τη μελέτη των φυσικών (ή βιολογικών) οστεολογικών καταλοίπων του ανθρώπου. Υποδιαίρεσή της είναι η βιοαρχαιολογία που αντικείμενό της έχει τη διεπιστημονική μελέτη των ανθρωπολογικών καταλοίπων του σύγχρονου ανθρώπου (homo sapiens) μέσα στο πολιτιστικό αρχαιολογικό τους πλαίσιο» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δρ Αναστασία Παπαθανασίου, αρχαιολόγος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, με ειδίκευση στη βιοαρχαιολογία.

Όπως εξηγεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Τούμπινγκεν, παλαιοανθρωπολόγος, Κατερίνα Χαρβάτη, «μελετώντας τα οστά και ανάλογα με το πόσο πλήρης είναι η διατήρηση του σκελετού, μπορεί κανείς να προσδιορίσει πολλά στοιχεία για τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του όσο ήταν εν ζωή, όπως και για τη διατροφή του». According to newspaper “Ta Nea”, the man published on the sketches was of moderate stature (1.65 meters), with white skin and brown or red hair.

Οι βιοαρχαιολόγοι έχουν σίγουρα πολλά να δώσουν σε ανασκαφές με ανθρωπολογικά ευρήματα, όπως αυτά της Αμφίπολης. «Η μελέτη των ανθρωπίνων οστών παρέχει μια σειρά από πληροφορίες που αφορούν τόσο την αιτία θανάτου όσο και τον τρόπο ζωής ενός συγκεκριμένου ανθρώπου άλλα και ενός ολόκληρου πληθυσμού» αναφέρει η κα Παπαθανασίου. Μεταξύ αυτών είναι το φύλο, η ηλικία, κάποια ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία, το ύψος, πιθανές ασθένειες και τραύματα, το βιοτικό επίπεδο, διατροφικές συνήθειες, μετακινήσεις από μια περιοχή σε άλλη.

Ένα νέο σενάριο που θέλει την «Σαρκοφάγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» να συνδέεται με τα ευρήματα του τάφου και το νεκρό της Αμφίπολης έχει αποκτήσει πολλούς υποστηρικτές. Η σαρκοφάγος βρέθηκε στον τελευταίο από τους επτά νεκρικούς θαλάμους στη βασιλική νεκρόπολη της Σιδώνας στη Φοινίκη και ονομάζεται έτσι, καθώς σε μια από τις πλευρές του έχει απεικονιστεί η μάχη της Ισσού, σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με πολλούς αρχαιολόγους, η σαρκοφάγος δεν συνδέεται με τον Μακεδόνα στρατηλάτη αλλά με τον σπουδαίο στρατηγό της Αμφίπολης Λαομέδοντα, ωστόσο η ομοιότητα των ευρημάτων -όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες- είναι απίστευτη. Τα γυάλινα και ξύλινα διακοσμητικά που βρέθηκαν στην ανασκαφή της Αμφίπολης είναι ολόιδια με τα μοτίβα που κοσμούν τη «Σαρκοφάγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Πιθανόν να πρόκειται για μια παρόμοια τεχνοτροπία, ωστόσο τα ευρήματα της Αμφίπολης αρχίζουν όλο και περισσότερο να συνδέονται με στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. The skeletons were carefully removed, untouched by human hands, while archaeologists examine the links between the sarcophagus with that of the famous Alexander Sarcophagus in Istanbul. The rectangular stone sarcophagus has also drawn attention as it bears incredible similarities to the so-called Alexander Sarcophagus dated at the late 4th Century B.C. with adornments of bas-relief carvings of Alexander the Great. the work, celebrated for its high aesthetic achievement, is displayed at the Istanbul Archaeology Museum.

Για να εκτιμηθούν όμως τα στοιχεία αυτά, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη μια σειρά από μακροσκοπικές, μικροσκοπικές και χημικές αναλύσεις. Αλλά πριν από όλα θα πρέπει να γίνει σωστή αποτύπωση. «Πριν ανασκαφούν τα οστά, είναι σημαντικό να αποτυπώνεται η θέση τους μέσα στον τάφο. Με αυτό τον τρόπο καταλαβαίνουμε αν έχουν διαταραχθεί ή αν είναι στην ανατομική τους θέση, αν πρόκειται για ανακομιδή ή πρωτογενή ταφή. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουμε τη θέση που έχουν τα οστά και σε σχέση με τα υπόλοιπα ευρήματα. Είναι διαφορετικό να βρίσκεις ένα αγγείο σε κάποιο σημείο μέσα στον τάφο, άλλο πάνω στον νεκρό κι άλλο στο προσκεφάλι του. Είναι πολλές οι πληροφορίες από την πρώτη αποτύπωση. Είναι επίσης πολύ σημαντικό σε μια ανασκαφή που μπορεί να βρεθούν οστά, όπως σε τάφους, να υπάρχει εξ αρχής ένας ειδικός σε ανθρώπινα οστά» αναφέρει η βιοαρχαιολόγος.

Μετά τον καθαρισμό των οστών, το δεύτερο βήμα είναι η μακροσκοπική μελέτη. «Δηλαδή να διαπιστωθεί το φύλο, η ηλικία, το ανάστημα και αν υπάρχουν παθολογικές αλλοιώσεις. Πιθανόν να μπορείς να δεις την αιτία θανάτου, τα στρες που ίσως πέρασε κατά τη διάρκεια της ζωής του, κάποια μορφολογικά χαρακτηριστικά και ιδιαίτερα στοιχεία που έχει το άτομο, το ύψος του, οτιδήποτε μπορείς να παρατηρήσεις από τα οστά και δόντια» αναφέρει και συμπληρώνει ότι μια μικροσκοπική και ακτινογραφική μελέτη μπορεί να δώσει επιπλέον στοιχεία για κακώσεις, κατάγματα, όγκους, μικροτριβές στα δόντια, την πυκνότητα της οστικής μάζας κ.λ.π.

Το τρίτο στάδιο είναι οι χημικές αναλύσεις, με τη ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14 να έρχεται πρώτη, καθώς μπορεί να προσδιορίσει χρονολογήσεις ευρημάτων με πολύ μικρό εύρος λάθους. «Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει, ειδικά όταν υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τη χρονολόγηση ενός ευρήματος και εφόσον ξέρουμε ότι τα οστά είναι αδιατάρακτα, δηλαδή δεν έχουν μεταφερθεί από αλλού. Το επόμενο βήμα είναι οι αναλύσεις με σταθερά ισότοπα, όπως άνθρακα, αζώτου, θείου και στροντίου που δίνουν πολύτιμα στοιχεία για τη διατροφή και την κινητικότητα των ανθρώπων του παρελθόντος» σημειώνει η κα Παπαθανασίου. Προσθέτει: «Τα ισότοπα γενικά βασίζονται στην αρχή ότι παίρνεις από το περιβάλλον σου τα στοιχεία που σου δίνει. Για παράδειγμα, τα δόντια δημιουργούνται μόνο στην παιδική ηλικία, τα οστά όμως ανανεώνονται συνεχώς, συνεπώς αν υπάρχουν διαφορές στα δόντια από τα οστά, σημαίνει ότι κάτι άλλαξε κατά τη διάρκεια της ζωής, κάποια διαφορετική διατροφή ή μετακίνηση. Ανάλογα με το ισότοπο που μετράς κάθε φορά».

Όσο για τη δυνατότητα προσδιορισμού του DNA, η κα Παπαθανασίου επισημαίνει πως αυτό «μπορεί να προσδιορίσει συγγενικές σχέσεις ή συγκεκριμένες γενετικές ασθένειες. Άλλο όμως το σύγχρονο DNA, που είναι εύκολο να το απομονώσεις, κι άλλο το αρχαίο και κυρίως το πυρηνικό, στο οποίο υπάρχει μεγάλη επιμόλυνση. Επίσης μπορεί να μη σώζεται αρκετή ποσότητα κολλαγόνου, ώστε να είναι δυνατό να γίνει χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα ή να εξαχθούν ασφαλή σταθερά ισότοπα. Στην περίπτωση βέβαια των ιστορικών χρόνων μπορεί να βρεθούν όλα αυτά, εκτός αν οι συνθήκες του χώματος είναι πολύ κακές ή τα οστά είναι καμένα, όπου εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν. Γενικά η διατήρηση παίζει πολύ μεγάλο ρόλο» εξηγεί, υπογραμμίζοντας ότι κάθε υλικό και θέση διαφοροποιείται στις συνθήκες διατήρησης και είναι καθαρά στην κρίση του κάθε ανασκαφέα η μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί. Τέλος, όσον αφορά στον χρόνο που χρειάζεται για την εξαγωγή συμπερασμάτων, αυτό εξαρτάται από το εργαστήριο και το φόρτο εργασίας που μπορεί να έχει και μπορεί να κυμαίνεται από μερικές βδομάδες έως μερικούς μήνες.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελ. Μάρκου).

Ο διαγαλαξιακός άνεμος ξεγυμνώνει τους γαλαξίες. The Answer is Blowing in the Intergalactic Wind

Μια σύνθετη εικόνα που δείχνει: (α) τον γαλαξία NGC 4522 στο σμήνος της Παρθένου, το πλησιέστερο μεγάλο σμήνος γαλαξιών στη δική μας τοπική ομάδα γαλαξιών και (β) τα αέρια συστατικά του να διασκορπίζονται εξαιτίας του διαγαλαξιακού «άνεμου». Ο γαλαξίας NGC 4522 φαίνεται στην εικόνα (από την φωτογραφία του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble) με μπλε χρώμα, ενώ με κόκκινο χρώμα βλέπουμε (από τα δεδομένα από το τηλεσκόπιο Spitzer) τα αέρια συστατικά, κυρίως υδρογόνο, που διαφεύγουν από τον γαλαξία. Ο Γαλαξίας στην εικόνα κινείται προς τα κάτω και προς τα μέσα σε σχέση με το επίπεδο της εικόνας. A composite image shows the galaxy NGC 4522 in the Virgo Cluster, the nearest large cluster of galaxies to our own local group of galaxies, and the “wake” of gas and dust being blown from the galaxy. The galaxy appears blue in the Hubble Space Telescope image in visible light. The superimposed red image is from Spitzer data and shows emissions from dust that traces molecular hydrogen. In the image, the galaxy is moving down and into the plane of the photo. Image credit: Suresh Sivanandam; Dunlap Institute for Astronomy & Astrophysics

Αστρονόμοι από τα πανεπιστήμια του Τορόντο και της Αριζόνα επιβεβαίωσαν για πρώτη φορά με παρατηρησιακά δεδομένα την αιτία που η δημιουργία καινούριων άστρων είναι πιο περιορισμένη στα σμήνη γαλαξιών απ’ ό,τι στους «μοναχικούς» γαλαξίες. Σύμφωνα με  την ερευνητική ομάδα, όταν ένας γαλαξίας εντάσσεται σε μια τέτοια ομάδα, τότε ο διαγαλαξιακός «άνεμος» διασκορπίζει τα αέρια συστατικά του, που είναι η «πρώτη ύλη» για να «γεννηθούν» νέοι αστέρες.

This image shows one of the observed galaxies, ESO 137-001, with a stream of gas trailing behind it. It's believed that stars can actually form in this stream of material behind the galaxy as it heads through the centre of a cluster of other galaxies.

Οι επιστήμονες εδώ και χρόνια υπέθεταν πως καθώς ένας γαλαξίας προσεγγίζει ένα σμήνος, τότε αλληλεπιδρά με το νέφος θερμού αερίου που βρίσκεται στο κέντρο της ομάδας. Με δεδομένο ότι ο γαλαξίας κινείται με ταχύτητα χιλιάδων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, το νέφος λειτουργεί σαν «άνεμος», διασκορπίζοντας τα αέρια χωρίς να διαταράξει τα άστρα του.

Μέχρι σήμερα, ωστόσο, οι ειδικοί θεωρούσαν πως από αυτή τη διαδικασία δεν επηρεάζονται τα πυκνά νέφη υδρογόνου, από τα οποία δημιουργούνται οι νέοι αστέρες. «Αντίθετα, εμείς βρήκαμε πως ούτε το υδρογόνο μπορεί να αντισταθεί στον “άνεμο”», λέει ο Σούρες Σιβαναντάμ από το πανεπιστήμιο του Τορόντο.

This remarkable image shows MACS J0152.5-2852 in the middle, a massive galaxy cluster not associated with this study. Almost every object seen in the image is a galaxy, each containing billions of stars.

«Για περισσότερα από 40 χρόνια, προσπαθούμε να καταλάβουμε για ποιον λόγο τα σμήνη γαλαξιών έχουν πολύ λιγότερους αστέρες μικρής “ηλικίας”, συγκριτικά με τον Γαλαξία μας. Τώρα όμως παρατηρήσαμε σε δράση τον μηχανισμό που προκαλεί αυτό το φαινόμενο και ο οποίος αποτελεί μια σημαντική φάση στην εξέλιξη των γαλαξιών, από την εποχή του πρώιμου σύμπαντος μέχρι σήμερα», προσθέτει ο Τζορτζ Ρίκε από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Τα αποτελέσματα της ομάδας δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Astrophysical Journal στις 10 Νοεμβρίου. Καθώς προέρχονται από την παρατήρηση τεσσάρων διαφορετικών γαλαξιών, σε φάση «ένταξης» σε σμήνη, υποδεικνύουν πως ο μηχανισμός αποτελεί κανόνα στην ιστορία του σύμπαντος.

The research was carried out by astronomers using Nasa's Spitzer Space Telescope (illustration shown) and the Hubble Space Telescope. It was previously suggested that so-called 'field galaxies' would have their gas stripped away but this is the first direct evidence.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μετρήσεις από τα τηλεσκόπια Spitzer και Hubble στο ορατό, το υπέρυθρο και στο φάσμα εκπομπής του υδρογόνου, όπως επίσης και παλιότερα δεδομένα από επίγεια τηλεσκόπια. Όπως καταλήγει ο Ρίκε, με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να δουν να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους η διαδικασία που υπέθεταν πριν ξεκινήσουν τις αναλύσεις.

Πηγή: dunlap.utoronto.ca

Στο φως μοναδικής τέχνης ψηφιδωτά στη αρχαία ελληνιστική πόλη Ζεύγμα. New mosaics unearthed in ancient city of Zeugma

Μπροστά σε ένα απίστευτο θέαμα βρέθηκαν Τούρκοι αρχαιολόγοι που πραγματοποιούσαν ανασκαφικές εργασίες στην αρχαία ελληνική πόλη Ζεύγμα, στη νότια Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, καθώς έφεραν στο φως της δημοσιότητας εκπληκτικά ψηφιδωτά. Στο ψηφιδωτό με τις Μούσες, το όνομα της καθεμιάς είναι γραμμένο στα ελληνικά. Archaeologists discovered three unique mosaics at the Ancient Greek city of Zeugma, in south Turkey, near the borders of Syria. The first mosaic depicts the nine Muses in portraits. This mosaic was originally in a large room of a house that archaeologists have named “House of Muses”. In the center of the mosaic is Muse Calliope and she is surrounded by her sisters. According to ancient Greek poet Isiodos, Calliope was the greatest and finest of the nine Muses, the protector of Epic poetry and arts.

Μοναδικά ψηφιδωτά εκπληκτικής τέχνης έφερε τις τελευταίες μέρες στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην αρχαία ελληνιστική πόλη Ζεύγμα, στη νότια Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία.

Τα τρία ψηφιδωτά ανακτήθηκαν σε άριστη κατάσταση. Το πρώτο απεικονίζει τις εννέα Μούσες και βρισκόταν αρχικά σε μεγάλη αίθουσα σπιτιού στο οποίο  οι αρχαιολόγοι έχουν δώσει την ονομασία  «Οίκος των Μουσών».

Στο κέντρο του - εξαιρετικής ομορφιάς - ψηφιδωτού απεικονίζεται η Καλλιόπη που περιβάλλεται από τις αδελφές της. Σύμφωνα με τον αρχαίο Έλληνα ποιητή Ησίοδο η Καλλιόπη ήταν η μεγαλύτερη και η καλύτερη από τις εννέα Μούσες, προστάτιδα της επικής ποίησης και των τεχνών.

Η Τηθύς και ο Ωκεανός. The second mosaic depicts Ocean and Tithys. What is really striking about this mosaic is the wonderful and vivid colors used as well as the beauty of the heroes’ faces. Experts say that special glass mosaic pieces have been created for this mosaic alone.

Το δεύτερο ψηφιδωτό, με την απεικόνιση του Ωκεανού και της Τηθύος,  χαρακτηρίζεται από υπέροχα και ζωηρά χρώματα τα οποία προσδίδουν ιδιαίτερη ομορφιά στα πρόσωπα των ηρώων του έργου. Οι ειδικοί  αναφέρουν  πως ειδικά κομμάτια από γυαλί δημιουργήθηκαν αποκλειστικά γι’ αυτό το ψηφιδωτό.

Mosaic of Poseidon - 2nd/3rd Century - Zeugma Mosaic Museum - Gaziantep - Turkey. Photo credit: Adam Jones

Τέλος, στο τρίτο έργο που ήρθε στο φως - επίσης σε πολύ καλή κατάσταση -, το οποίο είναι το μικρότερο σε μέγεθος μωσαϊκό, απεικονίζεται ένας νεαρός άνδρας. Και τα τρία ψηφιδωτά είναι του 2ου αιώνα μ.Χ., έχουν δηλαδή δημιουργηθεί κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Στο ψηφιδωτό με τις Μούσες, το όνομα της καθεμιάς είναι γραμμένο στα ελληνικά, καθώς η ελληνιστική κοινή ήταν η διεθνής γλώσσα της εποχής.

Το 80% του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται από το 2000 βυθισμένο στη τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε από το φράγμα Μπιρετσίκ. Η περιοχή εκείνη την εποχή ήταν τμήμα της Άνω Συρίας, ανήκε στο βασίλειο των Σελευκιδών και για ένα διάστημα στο βασίλειο της Κομμαγηνής.

Roman mosaic of a gypsy girl, Gaziantep Zeugma. Photo credit: James Gordon

Η παρουσίαση των ευρημάτων έγινε  από τη δήμαρχο της πόλης Γκαζιαντέπ, Φατμά Σαχίν, και τον επικεφαλής της ανασκαφικής ομάδας, Κουταλμίς Γκιορκάι.  Σε δηλώσεις  στους δημοσιογράφους, ο Γκιορκάι τόνισε ότι το έργο των επιστημόνων θα επικεντρωθεί στην προστασία και συντήρηση των ψηφιδωτών,  ενώ για τον σκοπό αυτό θα τοποθετηθεί  ειδικό στέγαστρο. «Υπολογίζουμε πως η αρχαία πόλη είχε περί τις 2.000 - 3.000 κατοικίες. Είκοσι πέντε από αυτά τα κτίσματα παραμένουν κάτω από το νερό. Οι έρευνες στον “Οίκο των Μουσών” θα ολοκληρωθούν το επόμενο έτος» είπε.

Experts see many patterns in the mosaics such as ropes, geometric shapes and flowers, and they are all designed as a composition arrangement. AA photos.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το ποσό της χρηματοδότησης των ανασκαφών στην Ζεύγμα αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο. Ωστόσο, από το 2005 μέχρι σήμερα έχουν διατεθεί περίπου 7 εκατομμύρια  λίρες Τουρκίας, δηλαδή σχεδόν 2,5 εκατομμύρια  ευρώ.

Η ιστορία της πόλης

The ancient city of Zeugma was originally founded as a Greek settlement by Seleucus I Nicator, one of the generals of Alexander the Great, in 300 BC. The population of the city at its peak was approximately 80,000 inhabitants. Zeugma is 80 percent underwater, after it was flooded with the waters of a nearby artificial lake. The mosaics, which were recovered in excellent condition, belong to the 2nd century B.C.

Τα ευρήματα στολίζουν, πλέον, τις σελίδες  της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, πλουτίζουν όμως και τη δική μας, την ελληνική, καθώς εντοπίστηκαν  στην αρχαία πόλη Ζεύγμα της ελληνιστικής εποχής,  που  ιδρύθηκε το 300 π.Χ. από τον Σέλευκο Α΄ τον Νικάτορα, διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στις όχθες του Ευφράτη. Η  κατοίκηση στη περιοχή ξεκινά από την νεολιθική εποχή. Το όνομά της το οφείλει στη γέφυρα που έγινε στη πόλη από τον Σέλευκο με λέμβους, ώσπου ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός έκτισε νέα λίθινη.

Η πόλη είχε δύο τμήματα - συνοικίες, στην ουσία ξεχωριστές πόλεις, τη Σελεύκεια στην ανατολική όχθη του Ευφράτη και την Απάμεια στην δυτική. Εκεί παντρεύτηκε ο Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας ενώ η πόλη χρησιμοποιήθηκε σαν πέρασμα για τον στρατό των Σελευκιδών στις εκστρατείες τους στη Παρθία και τη Βακτριανή. Τον 1ο αιώνα π.Χ. ο βασιλιάς της Αρμενίας Τιγράνης ο Μέγας συνέλαβε, φυλάκισε και σκότωσε, στη ακρόπολη που βρισκόταν στη Σελεύκεια, την Κλεοπάτρα Σελήνη.

Νόμισμα που εκδόθηκε από τον αυτοκράτορα Φίλιππο τον Άραβα. Στην πίσω πλευρά γράφει «ΖΕΥΓΜΑΤΕΩΝ» και έχει έναν ναό του Ζεύγματος καθώς και τον Αιγόκερω, σύμβολο της 5ης Σκυθικής λεγεώνας της οποίας ήταν έδρα το Ζεύγμα.

Τον 1ο π.Χ. αιώνα η Ζεύγμα έγινε τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Την ίδια εποχή οι Πάρθοι κατέλαβαν την Απάμεια και χώρισαν την Ζεύγμα κάνοντας τον Ευφράτη σύνορο. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη ενώ έγινε και έδρα της IV Σκυθικής λεγεώνας που παρέμεινε εκεί μέχρι το 252 μ.Χ., που ο ρωμαϊκός στρατός ηττήθηκε από τον Σαπώρ Α΄ στη Βαρβαλλισό. Η πόλη πέρασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διατηρήθηκε έως το 637 μ.Χ. όταν καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Άραβες, ενώ σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Ανασκαφικές έρευνες

Mosaic of Oceanos and Tethys - 2nd/3rd Century - Zeugma Mosaic Museum - Gaziantep - Turkey. Photo credit: Adam Jones

Οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν από τον Τόμας Έντουαρντ Λόρενς το 1917 και συνεχίστηκαν το 1970 από τον Τζον Βάγκνερ. Από το 1990 οι έρευνες συνεχίστηκαν με εντατικούς ρυθμούς λόγω της ανόδου του νερού.

Έχουν ανεβρεθεί θέσεις της νεολιθικής εποχής κοντά στη Ζεύγμα, καθώς ανασκάφτηκε σχεδόν το μεγαλύτερο τμήμα της πόλης. Βρέθηκαν πολλά ψηφιδωτά με θέματα από την ελληνική μυθολογία, όπως Ωκεανός και Τηθύς, Δαίδαλος και Ίκαρος, ο Αχιλλέας στην αυλή του βασιλιά Λυκομήδη και ο Διόνυσος με την Αριάδνη. Βρέθηκαν τοιχογραφίες, νομίσματα, κεραμικές σφραγίδες, αγάλματα και εκατοντάδες κινητά ευρήματα που κοσμούν το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης Γκαζιαντέπ.