Μούμιες αιγυπτίων αγοριών είχαν τελικά διαφορετικό πατέρα. Ancient DNA results end 4,000-year-old Egyptian mummy mystery

Αποκάλυψη από Ελληνίδα ερευνήτρια. The Two Brothers are the Museum's oldest mummies and amongst the best-known human remains in its Egyptology collection. They are the mummies of two elite men -- Khnum-nakht and Nakht-ankh -- dating to around 1800 BC. Credit: Manchester Museum, The University of Manchester

Οι μούμιες δύο αιγυπτίων, που βρίσκονται στο Μουσείο του Μάντσεστερ με την ονομασία «Οι δύο Αδελφοί», επειδή έως τώρα πιστευόταν ότι ήταν αδέλφια, αποδείχθηκε τελικά ότι είχαν διαφορετικό πατέρα και επρόκειτο για ετεροθαλή αδέλφια.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε ομάδα ειδικών με επικεφαλής τη Δρ Κωνσταντίνα Δρόσου της Σχολής Γεωλογικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Journal of Archaeological Science: Reports.

Οι δύο μούμιες, που είναι οι παλαιότερες του εν συγκεκριμένου βρετανικού μουσείου και από τις πιο γνωστές μεταξύ των Αιγυπτιολόγων, προέρχονται από δύο άνδρες της αρχαίας αιγυπτιακής ελίτ που έζησαν περίπου το 1800 π.Χ. 

The mummies were discovered 250 miles (400km) south of Cairo. Credit: University of Manchester

Ο κοινός τάφος τους, γνωστός ως «Ο Τάφος των δύο Αδελφών», είχε ανακαλυφθεί το 1907 σε ένα χωριό περίπου 400 χιλιόμετρα νότια του Καΐρου. Οι ιερογλυφικές επιγραφές στα φέρετρά τους έδειχναν ότι ήταν οι γιοί ενός ανώνυμου τοπικού κυβερνήτη, οπότε φυσιολογικά ονομάσθηκαν «τα δύο αδέλφια».

Όμως, στην πορεία δημιουργήθηκαν υποψίες για το πόσο συγγενείς ήταν, καθώς η βρετανίδα αιγυπτιολόγος Μάργκαρετ Μάρεϊ που πρώτη είχε μελετήσει τις μούμιες, είχε βρει σημαντικές σκελετικές διαφορές μεταξύ τους και είχε έτσι υποθέσει ότι ο ένας αδελφός ήταν υιοθετημένος. Η αλήθεια είναι τελικά πως η μαμά των δύο τους έκανε από διαφορετικούς άνδρες.

Η Δρ Δρόσου και οι συνεργάτες της μελέτησαν δείγματα μιτοχονδριακού DNA και DNA του χρωμοσώματος Υ. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται σε μούμια τέτοια συνδυαστική γενετική ανάλυση. Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα δύο αδέλφια είχαν την ίδια μητέρα, αλλά αποκάλυψε ότι είχαν διαφορετικό πατέρα.

“It was a long and exhausting journey to the results but we are finally here. I am very grateful we were able to add a small but very important piece to the big history puzzle and I am sure the brothers would be very proud of us. These moments are what make us believe in ancient DNA”. -Dr Konstantina Drosou

Όπως δήλωσε η Δρ Δρόσου, «ήταν ένα μακρύ και εξαντλητικό ταξίδι μέχρι τα ευρήματά μας, αλλά τελικά φθάσαμε σε αυτά. Είμαι ευγνώμων που καταφέραμε να προσθέσουμε ένα μικρό αλλά πολύ σημαντικό κομμάτι στο μεγάλο παζλ της ιστορίας και είμαι βέβαιη ότι τα αδέλφια θα ήσαν πολύ περήφανα για μας. Αυτές ακριβώς οι στιγμές είναι που μας κάνουν να πιστεύουμε στο αρχαίο DNA».

Πηγές: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352409X17305631 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=934194

Ένας νέος κοσμικός επιταχυντής ανακαλύφθηκε από ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ. A new cosmic accelerator

Υπολείμματα από την έκρηξη υπερκαινοφανούς. Σύμφωνα με τους ερευνητές στο εξωτερικό του κέλυφος υπάρχει ένας γιγάντιος κοσμικός επιταχυντής φορτισμένων σωματιδίων. An important scientific discovery was made by the Aristotle University research team dealing with plasma astrophysics and High Energy Astrophysics, composed of the Professor at the Physics Department Loukas Vlahos, the researcher Dr. Heinz Isliker and the PhD candidate Theophilos Pisokas. In particular, they propose that the heating and acceleration of particles, normally associated with explosive phenomena or astrophysical flows in space, are due to their interaction with turbulent magnetic and electric fields that are caused by astrophysical explosions. Credit: NASA/CXC/Chinese Academy of Sciences/F. Lu et al

Σε μία σημαντική επιστημονική ανακάλυψη προέβη η ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ που ασχολείται με την αστροφυσική πλάσματος και υψηλών ενεργειών, αποτελούμενη από τον Καθηγητή του Τμήματος Φυσικής Λουκά Βλάχο, τον ερευνητή Δρ Heinz Isliker και τον υποψήφιο διδάκτορα Θεόφιλο Πισόκα.

Συγκεκριμένα, ανακάλυψε ότι η θέρμανση και η επιτάχυνση των σωματιδίων που συνήθως συνδέονται με εκρηκτικά φαινόμενα ή αστροφυσικές ροές σε διαστημικά αντικείμενα οφείλονται στην αλληλεπίδρασή τους με τα τυρβώδη μαγνητικά και ηλεκτρικά πεδία που προκαλούν τα εκρηκτικά φαινόμενα ή αστροφυσικές ροές μεγάλης κλίμακας.

Ηλιακές εκλάμψεις, ένας κοσμικός επιταχυντής στη γειτονιά μας. Οι απότομες αστάθειες και εκρήξεις είναι πίσω από τον ισχυρό κοσμικό επιταχυντή στον Ήλιο. Credit: Solar Dynamic Observatory

Το Σύμπαν είναι ένας πολύ αποτελεσματικός επιταχυντής φορτισμένων σωματιδίων. Τα περισσότερα εκρηκτικά φαινόμενα στο διάστημα (υπερκαινοφανείς, εκλάμψεις κ. ά.) είναι συγχρόνως και πολύ καλοί επιταχυντές σωματιδίων υψηλής ενέργειας. Τα φωτόνια υψηλής ενέργειας (ακτίνες Χ και γ), οι κοσμικές ακτίνες και μετρήσεις από δορυφόρους που διασχίζουν την Ηλιόσφαιρα είναι μερικές από τις παρατηρήσεις που μαρτυρούν την παρουσία των κοσμικών επιταχυντών. Ένας νέος μηχανισμός για την επιτάχυνση των σωματιδίων έχει προταθεί από την ομάδα του ΑΠΘ, που στηρίζεται στην απότομη απελευθέρωση μαγνητικής ενέργειας που συναντάται στο ασταθές ιονισμένο αέριο (πλάσμα) και δημιουργείται από τα εκρηκτικά φαινόμενα ή τις αστροφυσικές ροές στο διαστημικό πλάσμα.

H δημιουργία ισχυρών τοπικών ηλεκτρικών πεδίων μέσα σε τυρβώδες πλάσμα επιταχύνει τα φορτία που κινούνται μέσα στο τυρβώδες περιβάλλον. Credit: Isliker, Vlahos and Constantineskou, Physical Review Letters, 119, 51011, (2017)

Ο νέος μηχανισμός συνδυάζει μαγνητικές διαταραχές μεγάλου πλάτους και ισχυρά ηλεκτρικά πεδία, συγκεντρωμένα σε μικρές δομές μέσα στο ιονισμένο αέριο. Οι μαγνητικές διαταραχές αλληλεπιδρούν με τα φορτισμένα σωματίδια και τα θερμαίνουν, ενώ με τα ισχυρά ηλεκτρικά πεδία επιταχύνουν τα ηλεκτρικά φορτία, συμβάλλοντας κυρίως στον σχηματισμό μιας ουράς υψηλής ενέργειας στην κατανομή της ενέργειας. Η συνέργεια της στοχαστικής και συστηματικής επιτάχυνσης που προκαλείται από το μείγμα των μαγνητικών διαταραχών και των ηλεκτρικών πεδίων τα επιταχύνει.

Η κινητική ενέργεια ηλεκτρονίων ως συνάρτηση του χρόνου μέσα σε ισχυρό τυρβώδες πλάσμα. Η στοχαστική ενεργοποίηση αναμειγνύεται με το συστηματικό ενεργειακό κέρδος από τα ισχυρά ηλεκτρικά πεδία και επιταχύνει τα φορτία. Credit: Pisokas, Vlahos and Isliker., The Astrophysical Journal, 852, 64, (2018)

Η τελική κατανομή ενέργειας των επιταχυνόμενων σωματιδίων μέσα στο περιβάλλον των τυρβωδών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων είναι σε συμφωνία με τις παρατηρήσεις. Ο Καθηγητής Λουκάς Βλάχος υποστήριξε ότι «τα τυρβώδη ισχυρά ηλεκτρομαγνητικά πεδία είναι μια πολύ κοινή κατάσταση στο διάστημα, που οδηγείται από αστροφυσικές εκρήξεις ή ροές και συνδυάζει δύο μηχανισμούς επιτάχυνσης φορτίων που προτάθηκαν αρχικά από τον διακεκριμένο Ιταλό Αστροφυσικό Enrico Fermi στις αρχές του 1950. Πιστεύουμε ότι η τύρβη είναι ένας νέος και πολύ αποτελεσματικός μηχανισμός επιτάχυνσης και θέρμανσης του διαστημικού ιονισμένου αερίου. Ένα ενδιαφέρον μέρος αυτής της μελέτης είναι ότι η συνέργεια της στοχαστικής και συστηματικής επιτάχυνσης στα τυρβώδη ηλεκτρομαγνητικά πεδία έχει πολλές ομοιότητες με τον πιο γνωστό κοσμικό επιταχυντή που είναι τα κρουστικά κύματα, δεδομένου ότι οι μαγνητικές διαταραχές μεγάλου πλάτους παγιδεύουν και εξαναγκάζουν ένα ποσοστό των σωματιδίων να επιστρέψει στα ισχυρά ηλεκτρικά πεδία, τα οποία κατανέμονται τυχαία μέσα στο ασταθές περιβάλλον της αστροφυσικής έκρηξης ή της ροής, με αποτέλεσμα να επιταχύνονται συστηματικά σε πολύ μεγάλες ενέργειες».

Η επιστημονική ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στην τελευταία έκδοση του έγκριτου διεθνούς περιοδικού «The Astrophysical Journal».

Πηγές: https://www.auth.gr/news/press/24954 - https://doi.org/10.3847/1538-4357/aaa1e0

O δεινόσαυρος «ουράνιο τόξο». New 'Rainbow' Dinosaur May Have Sparkled Like a Hummingbird

Καλλιτεχνική απεικόνιση του δεινοσαύρου που έμοιαζε σύμφωνα με τους ερευνητές με... ουράνιο τόξο. An artist's depiction of Caihong juji, a species of theropod dinosaur that lived 160 million years ago in what's now northeastern China. Credit: Velizar Simeonovski, The Field Museum, for UT Austin Jackson School of Geosciences

Η Κίνα έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε ένα παλαιοντολογικό ελντοράντο αφού ανακαλύπτονται συνεχώς νέα είδη δεινοσαύρων και άλλα ευρήματα που σχετίζονται με την χλωρίδα, την πανίδα και τις συνθήκες που επικρατούσαν στον πλανήτη πριν 100-200 εκατ. έτη. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Τσαντ Ελίασον, ειδικό στα πτηνά στο Μουσείο Field στο Σικάγο, ανακάλυψαν τα απολιθώματα ενός άγνωστου είδους δεινοσαύρου.

The slab containing Caihong juji. Exceptional conditions allowed the dinosaur's feathers to fossilize along with its bones. PHOTOGRAPH BY THE FIELD MUSEUM

Πρόκειται για ένα μικρό δεινόσαυρο που είχε μέγεθος πάπιας και ήταν καλυμμένος με ένα ιριδίζον φτέρωμα που μοιάζει με αυτό που έχει το κολιμπρί. Αυτού του είδους το φτέρωμα ανάλογα με την γωνία από την οποία το κοιτάζει κάποιος παίρνει διάφορες αποχρώσεις. Το νέο είδος ονομάστηκε Caihong juji που σημαίνει στα κινεζικά «ουράνιο τόξο με μεγάλο λοφίο».

A comparison of melanosomes from C. juji (top row) with those of iridescent feathers from modern birds. Credit: Hu et al/DOI:10.1038/s41467-017-02515-y

«Συνήθως τα απολιθώματα που εντοπίζουν οι ερευνητές αφορούν σκληρά μέρη του σώματος όπως τα οστά αλλά κάποιες φορές εντοπίζονται σε καλή κατάσταση και άλλα πιο μαλακά μέρη όπως το φτέρωμα γεγονός που επιτρέπει να ανασυνθέτουμε καλύτερα την εικόνα που είχε ένα είδος. Ο συγκεκριμένος δεινόσαυρος διατηρήθηκε σε εκπληκτική κατάσταση και μπορούμε να δούμε σημαντικές λεπτομέρειες του» αναφέρει ο Ελίασον. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41467-017-02515-y - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=933949

Η σαλμονέλα φαίνεται πως εξολόθρευσε τους Αζτέκους. Salmonella epidemic may have wiped out 15 million Aztecs, study finds

Αυτό υποστηρίζουν δύο νέες έρευνες για τα αίτια θανατηφόρων επιδημιών. Researchers have used new methods in ancient DNA research to identify Salmonella enterica Paratyphi C, a pathogen that causes enteric fever, in the skeletons of victims of the 1545-1550 cocoliztli epidemic in Mexico, identifying a possible cause of this devastating colonial epidemic. Photograph: FabioIm/Getty Images

Η εξάπλωση της πανώλης που σκότωσε τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού στην Ευρώπη του Μεσαίωνα, οφειλόταν κυρίως στα παράσιτα των ανθρώπων και όχι στα τρωκτικά. Ενώ η εξάπλωση μιας -έως τώρα άγνωστης αιτιολογίας- επιδημίας που αφάνισε το 80% των Ατζτέκων του Μεξικού, οφειλόταν πιθανότατα σε εντερική σαλμονέλα.

Αυτά είναι τα συμπεράσματα δύο νέων επιστημονικών μελετών, που έρχονται να ρίξουν νέο φως σε δύο περιστατικά, τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη τόσο της «γηραιάς» ηπείρου, όσο και του «νέου κόσμου».

Every child learns at school that the Black Death was spread by rats which carried infected fleas. But a new study suggests rodents have been unfairly blamed for the plague (artist's impression) which killed millions of people across medieval Europe.

Στην πρώτη μελέτη, Νορβηγοί και Ιταλοί επιστήμονες των πανεπιστημίων του Όσλο και της Φεράρα, με επικεφαλής τον καθηγητή Νιλς Στένσεθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το BBC, συμπέραναν ότι οι ψύλλοι και οι ψείρες στο σώμα των ανθρώπων και όχι οι αρουραίοι και τα άλλα τρωκτικά -όπως θεωρείτο έως τώρα- ήσαν οι βασικοί φορείς διάδοσης του «Μαύρου Θανάτου», όπως έγινε γνωστή η πανώλη (πανούκλα) που σκότωσε περίπου 25 εκατομμύρια Ευρωπαίους μεταξύ 1347 - 1451.

Χρησιμοποιώντας ιστορικά αρχεία για την εξέλιξη της επιδημίας και τους θανάτους σε εννέα ευρωπαϊκές πόλεις, καθώς και τεχνικές υπολογιστικής προσομοίωσης, οι ερευνητές μοντελοποίησαν τη δυναμική της εξάπλωσής της.

The Black Death, it appears, may not have been spread by filthy rats, but by lice and fleas carried by humans instead, research has found.

Κατέληξαν έτσι στην εκτίμηση ότι ούτε οι αρουραίοι, ούτε η εξάπλωση του βακτηρίου μέσω του αέρα ευθύνονταν, αλλά οι ψύλλοι και οι ψείρες που πηδούσαν από άνθρωπο σε άνθρωπο και έπιναν μολυσμένο αίμα.

The Black Death of 1348 killed a third of Europe in just a few years. Pictured is an artist's impression a medieval Venetian doctor.

Κατά τους επιστήμονες, μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί η τόσο ταχεία εξάπλωση της φονικής επιδημίας. «Θα ήταν απίθανο να έχει εξαπλωθεί τόσο γρήγορα, αν μεταδιδόταν από τους αρουραίους, από ό,τι από σε άνθρωπο σε άνθρωπο» δήλωσε ο Στένσεθ.

Η πανώλη συνεχίζει να ενδημεί σε ορισμένες χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής, διατηρούμενη σε πληθυσμούς μολυσμένων τρωκτικών. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταξύ 2010 - 2015 υπήρξαν 3.248 διαγνωσμένα περιστατικά πανώλους σε ανθρώπους, από τα οποία τα 584 οδήγησαν σε θάνατο των ασθενών. Η τήρηση των μέτρων υγιεινής αποτελεί βασικό μέτρο προφύλαξης για την αποτροπή των λοιμώξεων.

Οι Αζτέκοι

Overview of Teposcolula-Yucundaa, showing its location in the Mixteca Alta region of Oaxaca, Mexico (A), and its central administrative area (B), where excavations took place. (C) shows a drawing of individual 35, from which an S. enterica genome was isolated. Credit: Åshild J. Vågene et al. Salmonella enterica genomes from victims of a major 16th century epidemic in Mexico. Credit: Nature Ecology and Evolution.

Στην περίπτωση των Αζτέκων του Μεξικού, εκτιμάται ότι μέσα σε πέντε χρόνια, μεταξύ 1545-1550, περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι (το 80% των κατοίκων) πέθαναν από μια τρομερή επιδημία που στην τοπική γλώσσα είχε ονομασθεί «κοκολίζτλι» (σημαίνει μάστιγα ή λοιμός). Οι άνθρωποι είχαν υψηλό πυρετό, πονοκεφάλους και αιμορραγία από τα μάτια, το στόμα και τη μύτη, πεθαίνοντας μέσα σε τρεις έως τέσσερις μέρες.

An Aztec Life-Death figure of the 900 to 1250 AD era. (Wikimedia Commons)

Επρόκειτο για τη δεύτερη, αλλά φονικότερη, από τις τρεις σοβαρότερες επιδημίες που έπληξαν το Μεξικό μετά την άφιξη των Ευρωπαίων. Είχε προηγηθεί πριν δύο δεκαετίες το ξέσπασμα μιας επιδημίας ευλογιάς που σκότωσε πέντε έως οκτώ εκατομμύρια Αζτέκους, ενώ ακολούθησε το 1576-78 μια δεύτερη επιδημία που οδήγησε στο θάνατο τον μισό από τον εναπομείναντα πληθυσμό.

Excavated structure at the northern edge of the Grand Plaza at Teposcolula-Yucundaa. Architectural investigations of the Grand Plaza resulted in the unexpected discovery of a large epidemic cemetery associated with the 1545-1550 cocoliztli epidemic. The cemetery was found to contain numerous mass burials, attesting to the catastrophic nature of the epidemic. Credit: Christina Warinner. The Teposcolula-Yucundaa Archaeological Project.

Έκτοτε, οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν ποιος παθογόνος μικροοργανισμός ήταν ο ένοχος για μια από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία, που προσεγγίζει εκείνη της πανούκλας της μεσαιωνικής Ευρώπης.

Αυτή τη φορά, ίσως οι επιστήμονες έχουν την απάντηση, καθώς πιστεύουν ότι επρόκειτο για ένα «εντερικό πυρετό» παρόμοιο με τον τυφοειδή.

Åshild J. Vågene conducting lab work at the Max Planck Institute for the Science of Human History. Credit: Elizabeth Nelson

Ερευνητές, με επικεφαλής την Άσιλντ Βάγκενε του Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν της Γερμανίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Ecology and Evolution", σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, ανέλυσαν δείγματα DNA από 29 σκελετούς που είχαν πεθάνει από τη μυστηριώδη νόσο «κοκολίζτλι» και είχαν ταφεί σε κοινό νεκροταφείο.

Η σαλμονέλα μεταδίδεται μέσω μολυσμένης τροφής ή νερού και μπορεί να ταξίδεψε στο Μεξικό μέσω των ζώων που έφεραν οι ισπανοί κατακτητές με τα πλοία τους. The Spanish invasion of Mexico, depicted in a nineteenth-century illustration, was followed by a series of epidemics of unknown cause. Bettmann/Getty

Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ίχνη μόνο ενός παθογόνου μικροοργανισμού, του βακτηρίου της εντερικής σαλμονέλα (Salmonella enterica), που, μεταξύ άλλων, μπορεί να προκαλέσει τυφοειδή πυρετό. Η σαλμονέλα μεταδίδεται μέσω μολυσμένης τροφής ή νερού και μπορεί να ταξίδεψε στο Μεξικό μέσω των ζώων που έφεραν οι ισπανοί κατακτητές με τα πλοία τους. Η εντερική σαλμονέλα ήταν παρούσα ήδη στη μεσαιωνική Ευρώπη.

Scientists analysed DNA extracted from the teeth of skeletons in a cemetery in Mexico. Henry Romero/Reuters

Αν και δεν βρήκαν άλλο μικρόβιο στους νεκρούς Αζτέκους, οι γερμανοί επιστήμονες δεν αποκλείουν τελείως είτε να μη μπόρεσαν να ανιχνεύσουν κάτι άλλο που υπήρχε, είτε να πρόκειται για ένα τελείως άγνωστο στους επιστήμονες μικρόβιο.

Πηγές: Åshild J. Vågene et al, Salmonella enterica genomes from victims of a major sixteenth-century epidemic in Mexico, Nature Ecology & Evolution (2018). DOI: 10.1038/s41559-017-0446-6 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=933856 - BBC News

Το πρώτο πλανητικό σύστημα που ανακαλύπτουν ερασιτέχνες αστρονόμοι. Multi-planet System Found Through Crowdsourcing

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανητικού συστήματος που ανακάλυψαν οι ερασιτέχνες αστρονόμοι. This artist concept shows K2-138, the first multi-planet system discovered by citizen scientists. Credits: NASA/JPL-Caltech

Χιλιάδες λάτρεις της επιστήμης από όλο τον κόσμο συμμετέχουν σε ένα μεγάλο διαδικτυακό πρότζεκτ που ονομάζεται «Citizen Science Alliance».

Οι… πολίτες της επιστήμης είναι άνθρωποι που ασχολούνται ερασιτεχνικά με διάφορους κλάδους της επιστήμης. Μια από τις ομάδες που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο του πρότζεκτ είναι οι επονομαζόμενοι «Exoplanet Explorers». Τα μέλη αυτής της ομάδας όπως λέει και το όνομα τους ένωσαν τις δυνάμεις τους για να επεξεργαστούν δεδομένα της αποστολής Kepler.

To διαστημικό τηλεσκόπιο της αποστολής ξεκίνησε το 2009 να εξερευνά μια περιοχή του γαλαξία μας στην οποία βρίσκονται περίπου 150 χιλιάδες άστρα. Από την επεξεργασία των δεδομένων που έχει συλλέξει μέχρι σήμερα το τηλεσκόπιο έχουν εντοπιστεί περίπου 4 χιλιάδες εξωπλανήτες και έχει υποδειχθεί η ύπαρξη άλλων περίπου δύο χιλιάδων που αναμένουν την επιβεβαίωση των αρχικών παρατηρήσεων για να μπουν και αυτοί στην λίστα.

Πολλές ερευνητικές ομάδες συνεχίζουν να αναλύουν τα δεδομένα που έχει συλλέξει το Kepler και θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν πολλές ακόμη ανακαλύψεις εξωπλανητών από την συγκεκριμένη αποστολή.

Όπως έγινε γνωστό οι Exoplanet Explorers εντόπισαν ένα νέο πλανητικό σύστημα αναλύοντας τα δεδομένα του Kepler. Οι ανακοινώσεις της ομάδας προκάλεσαν μεγάλο ενδιαφέρον όχι μόνο επειδή πρόκειται για ένα μεγάλο πλανητικό σύστημα αλλά επειδή για πρώτη φορά ερασιτέχνες αστρονόμοι κάνουν μια τέτοια ανακάλυψη.

Ερασιτέχνες αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει στο παρελθόν μεμονωμένους πλανήτες αλλά όχι ένα ολόκληρο πλανητικό σύστημα.

This artist concept depicts a top-down view of the K2-138 system, showing the orbits and relative sizes of the five known planets. Credits: NASA/JPL-Caltech

Το σύστημα αυτό ονομάζεται K2-138 και βρίσκεται σε απόσταση 620 ετών φωτός από εμάς. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει μέχρι στιγμής πέντε πλανήτες και εκτιμούν ότι υπάρχει κατά πάσα πιθανότητα τουλάχιστον άλλος ένας.

Οι τέσσερις πλανήτες φαίνεται ότι ανήκουν στην κατηγορία των Υπερ-Γαιών (πλανήτες με μέγεθος κοντινό με αυτό της Γης) και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις είναι μεγαλύτεροι από την Γη και μικρότεροι από τον Ποσειδώνα.

Δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί ποιοι από αυτούς είναι βραχώδεις και ποιοι πλανήτες αερίων. Φαίνεται επίσης ότι όλοι οι πλανήτες του συστήματος αρχικά σχηματίστηκαν σε σχετικά μακρινές αποστάσεις από το μητρικό τους άστρο αλλά προοδευτικά όλοι «μετακόμισαν» κοντά στο άστρο για αυτό και αναπτύσσονται σε αυτούς μεγάλες θερμοκρασίες.

Υπολογίζεται ότι σε κάποιους από τους πλανήτες επικρατούν θερμοκρασίες πέριξ των 400 βαθμών Κελσίου και σε κάποιους αναπτύσσονται θερμοκρασίες πέριξ των 900 βαθμών Κελσίου. Η ανακάλυψη που θα δημοσιευθεί σε προσεχές τεύχος της επιθεώρησης «The Astronomical Journal».

Πηγές: https://arxiv.org/abs/1801.03874 - http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500190498 - NASA

Τα δελφίνια αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους στον καθρέφτη πριν τα παιδιά. Dolphins beat humans, chimps at early signs of self-awareness

Εντυπωσιακά συμπεράσματα έρευνας για τη νοημοσύνη των δελφινιών. Bottlenose dolphins (Tursiops truncatus) show the capacity for mirror self-recognition (MSR), an indicator of self-awareness, at an earlier age than humans and chimpanzees, as reported in a new study in PLOS ONE. Credit: PLOS ONE

Τα δελφίνια είναι ικανά να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη όχι μόνο πολύ νωρίτερα από τα άλλα ζώα, αλλά νωρίτερα ακόμη και από τα παιδιά των ανθρώπων.

Σε αυτό το -εντυπωσιακό για τη νοημοσύνη των δελφινιών- συμπέρασμα κατέληξε μια νέα τριετής αμερικανική επιστημονική έρευνα σε δύο ρινοδέλφινα.

Οι άνθρωποι, οι χιμπατζήδες, οι ελέφαντες και τα δελφίνια μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους σε καθρέφτη, όπως έχουν δείξει προηγούμενα πειράματα. Η αναγνώριση του εαυτού αποτελεί σημαντική ένδειξη νοημοσύνης, αν και δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των επιστημόνων περί αυτού.

A compilation of Bayley exhibiting self-directed behavior at the mirror (sequence 1: age 7 months; sequence 2: age 10 months; sequence 3: age 2 years, 2.5 months). The repetitive behavior in sequence 2 was conservatively categorized as contingency testing, although it was exhibited concurrent with self-directed behavior. Credit: PLOS ONE

Τα παιδιά αρχίζουν να εμφανίζουν σημάδια αυτο-αναγνώρισης στην ηλικία περίπου των 12 μηνών, ενώ οι χιμπατζήδες των δύο έως τεσσάρων ετών. Όμως τα δελφίνια, όπως δείχνει η νέα μελέτη, μπορούν να το κάνουν ακόμη νωρίτερα, ήδη από την ηλικία των επτά μηνών.

Οι ψυχολόγοι Νταϊάνα Ρις του Κολλεγίου Χάντερ και Ρέιτσελ Μόρισον του Πανεπιστημίου της Β.Καρολίνα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό PLoS One, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

Πηγές: Morrison R, Reiss D (2018) Precocious development of self-awareness in dolphins. PLoS ONE 13(1): e0189813. doi.org/10.1371/journal.pone.0189813 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=933497

Η εξωγήινη πέτρα Υπατία είναι παλαιότερη και από τον Ήλιο. Alien Meteorite Found in the Sahara Is Older Than Our Solar System

Μία πέτρα που δεν μοιάζει με καμία άλλη. Analyses on a small pebble found in south-west Egypt cast significant questions on a widely-held view about the primitive pre-solar dust cloud which our Sun, Earth and other planets were formed from. Researchers found exotic micro-mineral compounds in the 'Hypatia' stone that are not known to occur on Earth, elsewhere in our solar system, or in known meteorites or comets. Credit: Dr Mario di Martino, INAF Osservatorio Astrofysico di Torino

Είναι μια φαινομενικά ασήμαντη πετρούλα, ένα βότσαλο που το μήκος του δεν ξεπερνά τα 3,5 εκατοστά και το βάρος του τα 30 γραμμάρια, αλλά έχει ένα «βαρύ» όνομα.

Hypatia of Alexandria, depicted in this drawing by Jules Maurice Gaspard, was a leading light in mathematics and astronomy in the fourth century AD, and was killed for her futuristic ideas by religious zealots.

Βαφτίσθηκε από τους επιστήμονες «Υπατία», παίρνοντας το όνομα της διάσημης νεοπλατωνικής φιλοσόφου της Αλεξάνδρειας, η οποία υπήρξε η πρώτη γνωστή γυναίκα μαθηματικός και αστρονόμος της Δύσης, αλλά η σχέση της με τη Γη σταματά σε αυτό.

The hunk of minerals was discovered in southwest Egypt in 1996. The ratios of chemicals present in the meteor fragment was distinct from anything else previously studied.

Η εν λόγω πέτρα που είχε βρεθεί στη νοτιοδυτική Αίγυπτο το 1996 και έκτοτε μελετάται, είναι όχι απλώς εξωγήινη, αλλά μια μοναδική περίπτωση. Το 2013 οι επιστήμονες είχαν συμπεράνει ότι η «Υπατία» έχει εξωγήινη προέλευση και το 2015 ότι δεν εμφανίζει ομοιότητες με οτιδήποτε άλλο στον πλανήτη μας, είτε γηγενή πέτρα είτε μετεωρίτη εξ ουρανού. Κατά πάσα πιθανότητα υπήρξε μέρος ενός τελείως ασυνήθιστου διαστημικού βράχου διαμέτρου μερικών μέτρων, που όταν έπεσε στη Γη, έγινε κομμάτια και έχει βρεθεί μόνο η «Υπατία».

Μια νέα επιστημονική μελέτη κατέληξε τώρα στην ακόμη πιο εντυπωσιακή εκτίμηση ότι η «Υπατία» -ή τουλάχιστον κάποια μέρη της- πιθανότατα είχαν σχηματισθεί προτού καν δημιουργηθεί το ηλιακό μας σύστημα πριν από περίπου 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Με άλλα λόγια, η «Υπατία» μπορεί να έχει ηλικία που ξεπερνά ακόμη και αυτή του Ήλιου μας, ενώ η προέλευσή της είναι άγνωστη, από πόσο μακριά δηλαδή στο διάστημα, πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, ξεκίνησε για να καταλήξει στη Γη.

The micro-mineral analyses on the extraterrestrial Hypatia stone cast significant questions on a widely-held view about the primitive pre-solar dust cloud which our Sun, Earth and other planets were formed from. Jan Kramers and Georgy Belyanin from the PPM Research Centre at the University of Johannesburg take us through the exotic nature of the minerals in Hypatia, and how the microdiamonds in a chip from the pebble ripped up a manmade polishing disk coated with industrial diamond within minutes. Credit: Ms Therese van Wyk, University of Johannesburg

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωλογίας Γιαν Κράμερς του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωχημείας και κοσμοχημείας «Geochimica et Cosmochimica Acta», δήλωσαν ότι οι έως τώρα αναλύσεις επιβεβαιώνουν πως η «Υπατία» δεν μοιάζει με τους άλλους γνωστούς μετεωρίτες που έχουν πέσει στον πλανήτη μας.

Οι αναλογίες των χημικών στοιχείων που περιέχει, διαφέρουν από εκείνες που έχουν παρατηρηθεί σε πετρώματα στο ηλιακό σύστημά μας. Επιπλέον, ορισμένα «εξωτικά» επιμέρους υλικά που περιέχει και τα οποία δεν υπάρχουν στη Γη, φαίνεται να έχουν σχηματισθεί σε μια προ-ηλιακή εποχή, σε περιβάλλον με πολύ κρύες θερμοκρασίες (τουλάχιστον μείον 196 βαθμούς Κελσίου).

Μεταξύ άλλων, η «Υπατία» περιέχει ασυνήθιστο αλουμίνιο σε καθαρά μεταλλική μορφή, εξίσου ασυνήθιστα φωσφίδια, κόκκους αποτελούμενους από νικέλιο, φώσφορο και ελάχιστο σίδηρο (σε μια αναλογία που δεν υπάρχει στη Γη ή σε γνωστούς μετεωρίτες), ασυνήθιστη αναλογία άνθρακα προς πυρίτιο, υπερβολικά μεγάλη ποσότητα πολυαρωματικών υδρογονανθράκων κ.α.

Όλα αυτά μαζί συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η εν λόγω πετρούλα προέρχεται από υλικά που υπήρχαν στο διαστρικό χώρο, προτού καν σχηματισθούν ο Ήλιος και η Γη. Σύμφωνα με την κυρίαρχη επιστημονική θεωρία, το ηλιακό μας σύστημα και οι πλανήτες του δημιουργήθηκαν από ένα τεράστιο αρχαίο νέφος διαστρικής σκόνης, γνωστό και ως ηλιακό νεφέλωμα. Η «Υπατία» μπορεί να αποτελείται από αρχέγονα υλικά αυτού του νεφελώματος που «γέννησε» τον Ήλιο ή να προέρχεται από ακόμη πιο μακριά.

The diamonds that are studding the Hypatia stone probably formed from the shock when the space rock blasted through Earth's atmosphere. Credit: Shutterstock

Η εξωτική πέτρα περιέχει μικροσκοπικά διαμαντάκια με διάμετρο 50 νανόμετρα (δισεκατομμυριοστά του μέτρου) έως δύο μικρόμετρα (εκατομμυριοστά του μέτρου). Τα διαμαντάκια αυτά πιθανότατα δημιουργήθηκαν από το σοκ που υπέστη η «μητρική» διαστημική πέτρα, όταν εισήλθε στη γήινη ατμόσφαιρα με μεγάλη ταχύτητα.

Η «Υπατία» δεν έχει καν επίσημα ταξινομηθεί ως μετεωρίτης επειδή, παρόλο που χωρίς αμφιβολία προήλθε από το διάστημα, μόνο τέσσερα γραμμάρια από το αρχικό βάρος της έχουν απομείνει ακέραια, καθώς η υπόλοιπη πέτρα κόπηκε σε κομμάτια, που μοιράσθηκαν σε διάφορα επιστημονικά εργαστήρια ανά τον κόσμο για να μελετηθούν. Η Εταιρεία Μετεωριτών απαιτεί τουλάχιστον το 20% της αρχικής μάζας ενός διαστημικού βράχου να παραμένει ατόφια, προκειμένου να ταξινομηθεί επίσημα ως μετεωρίτης.

Πηγές: Georgy A. Belyanin, Jan D. Kramers, Marco A.G. Andreoli, Francesco Greco, Arnold Gucsik, Tebogo V. Makhubela, Wojciech J. Przybylowicz, Michael Wiedenbeck. Petrography of the carbonaceous, diamond-bearing stone “Hypatia” from southwest Egypt: A contribution to the debate on its origin. Geochimica et Cosmochimica Acta, 2018; 223: 462 DOI: 10.1016/j.gca.2017.12.020 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=933354