Τα ερωτικά ενός κλόουν. The love of a clown

Ángel Zárraga, La mujer y el pelele, 1909

Είμαι ένα Δάκρυ, ένα χαμόγελο ζωγραφιστό

Είμαι ένας κλόουν, που απέξω μου γελώ,

Είμαι ένας κλόουν, που μέσα μου πονώ…

Guillaume Seignac, Pierrot's embrace, 1900

Κι είναι μικρό… μα είναι γλυκό,

στο ψέμα που έφτιαξα…. να ζω,

γιατί η αλήθεια είναι πικρή,

πικρά να σ’ αγαπώ…

Edward Hopper, Soir Bleu, 1914

Κι είναι γλυκό να ακολουθώ

στον δρόμο τον αποψινό

την ονειροβασία,

γιατί η αλήθεια είναι πικρή,

πικρή κι η κοινωνία..

Félicien Rops, L'Amour Mouché, 1881

Είναι μικρό πολύ μικρό,

σοκάκι η καρδιά σου,

κάνε μου χώρο να διαβώ,

στη γη με τ’ όνειρά σου…

Heinz Hajek-Halke, In Love, 1936

Θα ψάξω δύναμη να βρω

πίσω να μην γυρίσω,

γιατί η νύχτα είναι μικρή,

μικρό και να λυγίσω

Erich Heckel, Dead Pierrot, 1914

Δώσ’ μου της λήθης το νερό,

Να πιω να σ’ αγαπήσω,

Δωσ’ μου της λήθης το νερό,

Να πιω κι ας ξεψυχήσω…

Almada Negreiros, Study for a Theatre Decoration, 1929

Είναι μικρό πολύ μικρό,

σοκάκι η καρδιά σου,

κάνε μου χώρο να διαβώ,

στη γη με τ’ όνειρά σου…

Amandus Faure, Standing Artist and Pierrot, 1909

Είμαι ένα Δάκρυ, ένα χαμόγελο ζωγραφιστό

Κλόουν σε τσίρκο, ακροβατώ,

Ψάχνω στον κόσμο να σε βρω….

 Θανάσης Σάλτας

Federico Fellini: «Από τότε που πρωτοσυνάντησα κλόουν σε τσίρκο αποφάσισα να γίνω σαν κι αυτόν. Στο βάθος τα κατάφερα…».

Ο Φεντερίκο Φελίνι έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια στους κλόουν. Θα μπορούσε αν δεν είχε ακολουθήσει το επάγγελμα του σκηνοθέτη, να είχε γίνει κάλλιστα διευθυντής τσίρκου. Ξεκίνησε την καριέρα του ως σκιτσογράφος και η προτίμησή του στο διάβασμα ήταν τα κόμικς, τα πρόσωπα των οποίων του θύμιζαν κλόουν.

Το τσίρκο πίστευε, είχε μια δύναμη ταυτόσημη με εκείνη του κινηματογράφου και ιδιαίτερα οι κλόουν διότι είναι οι μόνοι που διακινδυνεύουν πολλά την ώρα ακριβώς που τα ζουν. Διόλου παράξενο το ότι μια από τις αγαπημένες του ταινίες ήταν το «Τσίρκο» του Τσάρλι Τσάπλιν.

Pablo Picasso, Familie d'arlequin, 1905

Για τον Φελίνι όχι μόνο το τσίρκο αλλά ο κόσμος ολόκληρος ήταν γεμάτος από κλόουν. Στην αυτοβιογραφία του «Ο Φελίνι για τον Φελίνι» δίνει ένα διαφορετικό χαρακτηρισμό κλόουν σε μερικές από τις διασημότερες προσωπικότητες της παγκόσμιας ιστορίας και τέχνης: στον Πικάσο (ένας ακόμη που αγαπούσε το τσίρκο και ζωγράφισε για αυτό στη γαλάζια περίοδο), στον Μοράβια, στον Παζολίνι, στον Αντονιόνι, στον Χίτλερ, στον Φρόιντ,. Αν ξεφυλλίσει κανείς τη φιλμογραφία του, θα δει να ξεπετάγονται πού και πού αυτά τα αστεία ανθρωπάκια με τις θλιμμένες φατσούλες, με την απορία ζωγραφισμένη στα μάτια, τεντωμένα ανάμεσα στη θλίψη και στη χαρά.

Κάποτε μάλιστα το 1970, έκανε ταινία για αυτούς «Οι Κλόουν» κάτι σαν ντοκιμαντέρ, το οποίο βέβαια δεν έμεινε στη ψυχρή απεικόνιση της δουλειάς τους αλλά πήρε τη μορφή ενός λυρικού ύμνου στη θλίψη και στη χαρά.

O Φελίνι ήταν ένας τραγικός γελωτοποιός της ζωής, ο οποίος, χωρίς ποτέ να σε κάνει να ξεσπάς στα γέλια αλλά ούτε και σε λυγμούς, σου έδινε τη δυνατότητα να σκεφτείς πόσο αστεία πικρή είναι στην πραγματικότητα η ζωή. Γι’ αυτό αγαπούσε τόσο πολύ τους κλόουν , δηλαδή εμάς, όλους εμάς. Ένας παλιάτσος βρίσκεται μέσα σε έναν κόσμο αστείας φαντασίας αλλά είναι πάντα μελαγχολικός, λες και βρίσκεται σε μια αιώνια βαθιά μοναξιά. Το ίδιο και οι ταινίες του Φελίνι. Το ίδιο κι εμείς….

Πηγή: Κινηματογραφική Λέσχη Κορυδαλλού

Δείτε τη γέννηση μιας νιφάδας χιονιού, Watch The Birth Of A Snowflake

Video maker Vyacheslav Ivanov filmed the formation of the hexagonal ice crystals to produce a two minute ‘microscopic time-lapse.

Ο Βιάτσεσλαβ Ιβάνοφ, ένας Ρώσος δημιουργός βίντεο κατάφερε να καταγράψει με λεπτομέρεια τη δημιουργία ενός κρυστάλλου πάγου.

One man has created a beautiful video showing how the flakes grow to form hexagonal shapes in incredible detail (pictured).

Ο Ιβάνοφ κατέγραψε τον σχηματισμό της εξαγωνικής νιφάδας μέσα από μικροσκόπιο και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό.

The precise nature of the shape created depends upon the temperature and the humidity. Long, needle-like crystals form at slightly warmer temperatures like-5 degrees Celsius, whereas flakes that form in cooler temperatures such as -15 degrees Celsius are flatter and more circular in shape (pictured).

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι καμία νιφάδα χιονιού δεν είναι πανομοιότυπη με κάποια άλλη, όλες έχουν μοναδικό σχήμα. Για να δει κάποιος όμως τη διαδικασία σχηματισμού τους απαιτείται η χρήση μικροσκοπίου.

Ο Ιβάνοφ κατέγραψε αυτή τη διεργασία σε ένα βίντεο που δείχνει με εκπληκτική λεπτομέρεια το φαινόμενο.  

CSI στο νεκροταφείο αρχαίων φαλαινών, Smithsonian scientists solve 'sudden death at sea' mystery

Νέα στοιχεία προκύπτουν για το εντυπωσιακό νεκροταφείο φαλαινών δίπλα στον Παναμερικανικό Αυτοκινητόδρομο. In this photo, Chilean and Smithsonian paleontologists study several fossil whale skeletons at Cerro Ballena next to the Pan-American Highway in the Atacama Region of Chile in 2011. Credit: Adam Metallo/Smithsonian Institution

Πριν από τρία χρόνια, οι εργασίες επέκτασης του Παναμερικανικού Αυτοκινητοδρόμου σε περιοχή της ερήμου Ατακάμα στη Χιλή αποκάλυψε ένα μεγάλο νεκροταφείο… φαλαινών. Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα απολιθώματα από 40 φάλαινες καθώς και απολιθώματα από άλλα θαλάσσια θηλαστικά. Την έρευνα της περιοχής, που έχει ονομαστεί Cerro Ballena («λόφος της φάλαινας»), και τη μελέτη των ευρημάτων έχουν αναλάβει επιστήμονες του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν. Οι ερευνητές δημοσιεύουν άρθρο στο οποίο δίνουν ορισμένες απαντήσεις για τα μυστήρια που κρύβει το νεκροταφείο.

Η ανακάλυψη και οι θεωρίες

The piles of bones appear in four distinct layers, suggesting that the animals died in repeated events of what are known as mass strandings. The researchers believe the animals were poisoned to death by harmful algal blooms that produce toxins capable of killing marine life when they accumulate in large quantities. Credit: © Adam Metallo / Smithsonian Institution

Οι σκελετοί, διάσπαρτοι σε μια έκταση όσο δύο γήπεδα ποδοσφαίρου, βρέθηκαν αρκετά χιλιόμετρα από τις ακτές του Ειρηνικού, κοντά στην πόλη Καλντέρα. Οι παλαιοντολόγοι προσπαθούν να βρουν απαντήσεις για το πώς βρέθηκαν μαζεμένες οι φάλαινες στην έρημο. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι τα κήτη εξώκειλαν μαζικά πριν από 2 έως 7 εκατομμύρια χρόνια, όταν η ακτή βρισκόταν πιο βαθιά στην ενδοχώρα. Αργότερα το έδαφος ανυψώθηκε, μετατοπίζοντας την ακτή χιλιόμετρα μακριά.

Μια δεύτερη εξήγηση, την οποία θεωρούν και πιθανότερη οι ερευνητές, είναι ότι οι φάλαινες παγιδεύτηκαν σε μια ρηχή λιμνοθάλασσα λόγω κάποιας καταιγίδας ή μεγάλης κατολίσθησης. Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν εκτός των άλλων χρησιμοποιούν ειδικό εξοπλισμό για να χαρτογραφήσουν τρισδιάστατα την περιοχή ευελπιστώντας ότι θα αναδειχθούν έτσι κάποια στοιχεία που θα τους βοηθήσουν στη λύση του μυστηρίου.

Ο «δολοφόνος»

Paleontologists estimate that the skeletons are between 6 million and 9 million years old. Scientists think the mass strandings occurred over a period of more than 10,000 years, creating one of the most remarkable sites for marine mammal fossils on the planet. Credit: © Adam Metallo / Smithsonian Institution

Οι ερευνητές στη νέα τους μελέτη αναφέρουν ότι σχεδόν όλοι οι σκελετοί που έχουν εντοπιστεί είναι καλοδιατηρημένοι και ολοκληρωμένοι. Όπως λένε, οι φάλαινες κινούνταν προς την ίδια κατεύθυνση και όταν έχασαν τη ζωή τους το σώμα τους αναποδογύρισε. Αν και οι ερευνητές επισημαίνουν ότι δεν υπήρξε ένα μεμονωμένο συμβάν που εξόντωσε μαζικά όλα τα θαλάσσια όντα που έχουν εντοπιστεί στην περιοχή ο ένοχος μάλλον είναι ο ίδιος. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι υπήρξαν τουλάχιστον 4 «μαζικές δολοφονίες» στην περιοχή οι οποίες συνέβησαν σε διάστημα κάποιων χιλιάδων ετών μεταξύ τους.

The researches collected 3D scans of the bones to analyze back in the lab. The scientists think the animals were most likely poisoned-to-death from so-called harmful algal blooms, similar to the blooms that cause red tides today. Certain species of plankton produce small quantities of toxins that can become lethal to marine life when consumed or inhaled in large quantities. The toxins can accumulate in the environment when plankton blooms in thick mats, often as a result of rapid fertilization from an inflow of nutrients spilling off from nearby land, or upwelling from deep ocean water. Credit: © Vince Rossi / Smithsonian Institution

Όμως πιστεύουν ότι ο θάνατός τους επήλθε από την κατανάλωση τοξικών φυκών που τις επίμαχες περιόδους είχαν έντονη παρουσία στην περιοχή. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι αν στον δρόμο θαλάσσιων όντων κάνουν την εμφάνισή τους τοξικά φύκη, και μάλιστα σε μεγάλες συγκεντρώσεις, δεν είναι απαραίτητο να τα καταναλώσουν τα κήτη για να χάσουν τη ζωή τους αφού αρκεί και η εισπνοή των τοξικών ουσιών για να προκαλέσει τον θάνατο. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Proceedings B of the Royal Society».

H θεωρία της σταθερής κατάστασης του σύμπαντος από τον Einstein, Einstein’s lost theory uncovered

O Albert Einstein στο τηλεσκόπιο του όρους Wilson το 1931, με τους  Edwin Hubble (κέντρο) και Walter Adams. Albert Einstein at Mount Wilson Observatory in 1931, with Edwin Hubble (centre) and Walter Adams. Physicist explored the idea of a steady-state Universe in 1931. California Institute of Technology Archives

Σε ένα χειρόγραφο του 1931 του Άλμπερτ Αϊνστάιν, το οποίο είχε παραμεληθεί από τους ερευνητές των εργασιών του, βρέθηκε μία εναλλακτική πρόταση για τη δημιουργία του Σύμπαντος.

One of the staunchest opponents of the Big Bang idea was Fred Hoyle, an outstanding, prolific scientist in his own right.

Ο διάσημος επιστήμονας πρότεινε πως αντί της Μεγάλης Έκρηξης, το Σύμπαν διαστελλόταν συνεχώς και αιωνίως, μία θεωρία που υποστήριξε ανεξάρτητα ο βρετανός φυσικός Φρεντ Χόιλ, δύο δεκαετίες αργότερα.

Ο Έντγουιν Χαμπλ, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς αστρονόμους του εικοστού αιώνα, γνωστός κυρίως από την ανακάλυψη της αυξήσεως με την απόσταση της μετατοπίσεως των φασμάτων των μακρινών γαλαξιών προς το ερυθρό (Νόμος του Χαμπλ), πράγμα που επιβεβαίωσε παρατηρησιακά τη συνεχή διαστολή του Σύμπαντος και, συνεκδοχικά, τη θεωρία της Μεγάλης Αρχικής Εκρήξεως.

Η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης άρχισε να ακμάζει όταν ο αμερικανός αστρονόμος Έντουιν Χαμπλ ανακάλυψε τη δεκαετία του 1920 πως το Σύμπαν διαστέλλεται. Αφού το Σύμπαν σήμερα είναι μεγαλύτερο από χθες, κάποτε στην ιστορία του η λογική προστάζει πως ήταν απειροστά μικρό, και συνεπώς άπειρα πυκνό και ενεργό.

Τη δεκαετία του 1940 όμως, ο Χόιλ υποστήριξε πως θα ήταν μαθηματικά αποδεκτή και μία περιγραφή κατά την οποία το Σύμπαν διαστέλλεται αιωνίως, κρατώντας όμως την πυκνότητά του σταθερή.

Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να δημιουργείται νέα ύλη συνεχώς, η οποία θα σχημάτιζε νέες δομές όπως γαλαξίες και άστρα που θα καταλάμβαναν το κενό χώρο. Καθώς το Σύμπαν θα ήταν από πάντα άπειρο, το μέγεθός του δε θα μεταβαλλόταν με τη διαστολή του.

Απόσπασμα των σημειώσεών του. Einstein’s correction to his erroneous calculation. Albert Einstein Archives, Hebrew University of Jerusalem, Israel

Ακριβώς την ίδια ιδέα περιγράφει και ο Αϊνστάιν στο χειρόγραφό του: «Για να μείνει σταθερή η πυκνότητα, νέα σωματίδια ύλης θα πρέπει να σχηματίζονται συνεχώς», γράφει.

Albert Einstein (1879-1955) in 1931. AFP/Getty Images

Αν και ο ίδιος ο Αϊνστάιν εγκατέλειψε σύντομα την ιδέα αυτή, και δυστυχώς για τον Χόιλ δεν τη δημοσίευσε ποτέ, στο ίδιο έγγραφο αποτυπώνεται η δυσαρέσκειά του στην αντίληψη πως το Σύμπαν δημιουργήθηκε από μία Μεγάλη Έκρηξη, παρόλο που αυτή η ιδέα ήταν πλήρως συμβατή με τη δική του Γενική θεωρία της Σχετικότητας.

Κλειδί πίσω από τη συγκεκριμένη συμπεριφορά ήταν η πεποίθηση του Αϊνστάιν πως το Σύμπαν θα έπρεπε να είναι αιώνιο και στατικό, τουλάχιστον φαινομενικά.

Το κείμενο βρισκόταν στη διάθεση του κοινού που επισκεπτόταν τα αρχεία του Άλμπερτ Αϊνστάιν στην Ιερουσαλήμ, ωστόσο είχε ακούσια παραμεληθεί, καθώς είχε κατηγοριοποιηθεί ως η πρωτύτερη εκδοχή μιας άλλης δημοσίευσης του.

Την ανακάλυψη έκανε ο Ιρλανδός φυσικός Κόρμακ Ο’Ραφερτάι, ο οποίος δημοσίευσε το πλήρες κείμενο στο επιστημονικό περιοδικό European Physical Journal: A steady-state model of the universe by Albert Einstein

«Εξυπνότερα τα ρομπότ από τον άνθρωπο το 2029», Robots will be smarter than us all by 2029, warns AI expert Ray Kurzweil

Ray Kurzweil, Google's new director of engineering, has said the 'Turing test', the moment robots will outsmart humans, will be passed in 2029.  Αν πιστέψουμε τον Ρέι Κουρτσβάιλ σύντομα τα ρομπότ θα έχουν νοημοσύνη όχι μόνο αντάξια αλλά και καλύτερη από τη δική μας.

Ο διάσημος επιστήμονας, εφευρέτης και μελλοντολόγος Ρέι Κουρτσβάιλ συγκεντρώνει ξανά την προσοχή των ΜΜΕ με μια νέα… προφητεία του.

Mr Kurzweil believes that in the future computers will be able to tell jokes, recount stories and even flirt.

Όπως υποστηρίζει σε 15 χρόνια από σήμερα τα ρομπότ θα έχουν ξεπεράσει σε νοημοσύνη τον δημιουργό τους, τον άνθρωπο! Θα είναι σε θέση να μαθαίνουν, να κάνουν αστεία και να... φλερτάρουν.

Μικρό βιογραφικό

Ray Kurzweil was appointed at the end of 2012 as Google's director of engineering. The company has bought up Boston Dynamics, creator of the BigDog robots (pictured).

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ο Κουρτσβάιλ φοίτησε στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του ΜΙΤ. Μετά την αποφοίτησή του ο Κουρτσβάιλ ασχολήθηκε με επιτυχία με διαφόρους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ήταν εκ των πρωτοπόρων στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και της τεχνολογίας αναγνώρισης φωνής. Κέρδισε αρκετές διακρίσεις και βραβεία για την ερευνητική του δραστηριότητα αλλά και την ακαδημαϊκή του παρουσία. Έγινε όμως διάσημος χάρις στις προβλέψεις που συχνά κάνει για τις τεχνολογικές και όχι μόνο εξελίξεις της ανθρωπότητας.

Kuzweil correctly predicted in 1990 that by 1998 a computer would be a world chess champion. The moment actually came two years earlier when Deep Blue beat Garry Kasparov.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Κουρτσβάιλ είχε αναφέρει ότι μέχρι τα μέσα του 1990 σε κάθε σπίτι θα υπάρχει ένας υπολογιστής. Το 1990 προέβλεψε ότι ένας υπολογιστής θα καταφέρει μέχρι το 1998 να κερδίσει στο σκάκι έναν πρωταθλητή. Το 1997 o Deep Blue κέρδισε τον Γκάρι Κασπάροφ. Αργότερα ο Κουρτσβάιλ ανέφερε ότι στα τέλη του 2010 οι υπολογιστές θα έχουν αποκτήσει διάφορα σχήματα, μεγέθη και χρήσεις, προβλέποντας στην ουσία την έλευση των e-books και των tablet.

The prediction echo the plot of new Oscar-nominated film Her, in which the main character falls in love with his new computer operating system 'Samantha' which can hold a conversation.

Έχει κάνει όμως και ακόμη πιο… προωθημένες προβλέψεις όπως αυτή που λέει ότι μέχρι το 2030 θα είμαστε σε θέση να κάνουμε «backup», δηλαδή να αποθηκεύσουμε σε ψηφιακή μορφή, ολόκληρο το περιεχόμενο του εγκεφάλου μας μαζί με τις αναμνήσεις! Κομβικό σημείο στις προβλέψεις του Κουρτσβάιλ  είναι η λεγόμενη Singularity, το σημείο δηλαδή εκείνο στο οποίο άνθρωπος και μηχανή θα συγκλίνουν.

Ο νέος στόχος

Google has spent billions of its £57bn fortune quietly buying up the world’s top robotics companies including Boston Dynamics, the company behind this robot.

Ο Κουρτσβάιλ υποστηρίζει σήμερα ότι η τεχνολογική πρόοδος είναι τόσο αλματώδης που οι προβλέψεις του δεν μπορούν να θεωρούνται πλέον τόσο ριζοσπαστικές όσο στο παρελθόν. Πριν από λίγο καιρό ο 66χρονος Κουρτσβάιλ δέχτηκε μια άκρως δελεαστική πρόταση από τον συν-ιδρυτή της Google Λάρι Πέιτζ. 

Ο Πέιτζ δεν του προσέφερε απλά μια θέση προϊσταμένου στην εταιρεία αλλά του προσέφερε πρόσβαση στους απεριόριστους οικονομικούς πόρους και την τεχνολογία αιχμής που διαθέτει ο γίγαντας του διαδικτύου για να προσπαθήσει ο Κουρτσβάιλ να υλοποιήσει τις ιδέες του.

Built for speed, Cheetah can run at 28.3mph - and can prove it on the treadmill. Boston Dynamics via YouTube.

Ο Κουρτσβάιλ θέλει το επόμενο διάστημα να ασχοληθεί με τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και αποδέχτηκε την πρόταση της Google όταν βεβιώθηκε ότι μαζί με αυτόν η εταιρεία προσέλαβε και άλλους κορυφαίους ερευνητές του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Κουρτσβάιλ πιστεύει ότι το 2029 τα ρομπότ θα είναι όχι απλά το ίδιο έξυπνα με τον άνθρωπο αλλά θα έχουν καταφέρει να αποκτήσουν υψηλότερη νοημοσύνη από εμάς. Αυτή τη φορά όμως δεν πρόκειται για μια ακόμη «προφητεία» του Κουρτσβάιλ αλλά για ένα στόχο για τον οποίο ο ίδιος θα εργαστεί να πετύχει.

 

Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και το ζήτημα της βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου. The evaluation of teachers and the issue of Improving Educational Quality Project

Πάμπλο Πικάσο, «Σφαγή στην Κορέα» (1951, λάδι σε ξύλο, Μουσείο Ρicasso, Παρίσι). Πόσο εύκολο θα είναι άραγε να ορθώσει κανείς το ανάστημά του, όταν βρίσκεται διαρκώς υπό επιτήρηση και βαθμολόγηση;

Στο προεδρικό διάταγμα για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναφέρεται ως σκοπός του εγχειρήματος «η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού και του διοικητικού τους έργου μέσω της άμεσης σύνδεσής της με την επιμόρφωση,  προς όφελος των ίδιων, των μαθητών και της κοινωνίας». Οι συντάκτες του κειμένου, χρησιμοποιώντας πληθώρα τεχνικών όρων, προσπαθούν να προσδώσουν στην επιχειρούμενη αξιολόγηση διαστάσεις τυπικής διαδικασίας, η οποία πραγματοποιούμενη με όρους αξιοκρατίας αποβλέπει στο κοινό καλό.

Βεβαίως, αυτό που αντιλαμβάνονται πλέον οι πάντες είναι ότι στην εποχή μας κοινό καλό ως αποτέλεσμα των κυρίαρχων πολιτικών δεν υπάρχει κι ούτε θα μπορούσε να υπάρξει. Ο λόγος μιας εξόχως αντιλαϊκής εξουσίας,  η οποία διεξάγει ταξικό πόλεμο εναντίον των εργαζομένων, δεν μπορεί παρά να είναι απατηλός και χειραγωγικός.

Η ορθή ανάγνωση του τεχνοκρατικά συγκροτημένου προεδρικού διατάγματος για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών θα πρέπει να  εκκινεί από το γεγονός ότι στην Ελλάδα και σε όλο σχεδόν το σύγχρονο κόσμο η λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ο χαρακτήρας και η αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου, οι πραγματικές μορφωτικές δυνατότητες και προοπτικές των νέων θα επηρεάζονται ολοένα και πιο αποφασιστικά από τη χωρίς ορατό τέλος παγκόσμια οικονομική κρίση. Ζοφερά χαρακτηριστικά της, η εκτενής απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η ιλιγγιώδης  αύξηση της ανεργίας, ο σκληρός  ανταγωνισμός, η φτώχεια, η περιθωριοποίηση,  οι εξαιρετικά αβέβαιες  προοπτικές του βίου.  Αυτό που καταμαρτυρούν οι στατιστικές, οι κοινωνιολογικές αναλύσεις αλλά και τα καθημερινά  βιώματα των ανθρώπων είναι ότι δουλειές  δεν υπάρχουν κι ούτε θα υπάρχουν πολλές. Κι όσες δημιουργούνται θα είναι εν πολλοίς περιστασιακές και κακοπληρωμένες.

Εντός των εν λόγω συνθηκών, αυτό που διακρίνει τις παγκοσμίως κυρίαρχες πολιτικές μεταρρύθμισης  της δημόσιας εκπαίδευσης είναι η ποικιλότροπη ιδιωτικοποίηση – εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών της, η υποβάθμιση της επαγγελματικής θέσης των εκπαιδευτικών με την εκτενέστατη  εξάπλωση μορφών επισφαλούς, μερικής και χαμηλά αμειβόμενης απασχόλησης, η ενίσχυση του γραφειοκρατικού ελέγχου επί του έργου τους, η τυποποίηση της διδασκαλίας και η  έμφαση σε διαρκείς, ανταγωνιστικού τύπου εξετάσεις των μαθητών.

Αγγλοσαξονικές, νεοφιλελεύθερες πρακτικές, με αμφίβολα έως καταστροφικά αποτελέσματα εκεί όπου πρωτοεφαρμόστηκαν   εισάγονται σε πολλές χώρες του πλανήτη  για να υπονομεύσουν και να αποδομήσουν ό,τι έχει απομείνει από τα δημιουργηθέντα σε μια προγενέστερη εποχή μαζικά δημόσια εκπαιδευτικά συστήματα.

Ο πανεπιστημιακός καθηγητής Andy Hargreaves στον πρόλογό του στο βιβλίο του Pasi Sahlberg, «Φιλανδικά μαθήματα», διαπιστώνει με καυστικό τρόπο: «κατά την τελευταία εικοσιπενταετία, το επίπεδο και η επίδοση των Αμερικανών εκπαιδευτικών και των αμερικανικών σχολείων ακολουθούν σταθερά μια φθίνουσα πορεία σε σύγκριση με τα διεθνή δεδομένα. Παρ’ όλα αυτά, για ένα διάστημα μεγαλύτερο από δύο δεκαετίες εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και άλλα αγγλο-αμερικανικά έθνη, αποτελούν τη επιτομή του ορισμού της τρέλας του Αϊνστάιν: να εξακολουθείς να κάνεις το ίδιο πράγμα περιμένοντας να έχεις διαφορετικό αποτέλεσμα. Επιβολή, πίεση, ντροπή, παρέμβαση από πάνω προς τα κάτω, αγορές, ανταγωνισμός, τυποποίηση, εξετάσεις [...] κλείσιμο σχολείων που αποτυγχάνουν, απόλυση αναποτελεσματικών εκπαιδευτικών και διευθυντών σχολείων [...] στρατηγικές μεταρρύθμισης που απέτυχαν με θλιβερό τρόπο για περισσότερο από δύο δεκαετίες σε πολλά αγγλοσαξονικά έθνη – επανεφευρέθηκαν και επιβλήθηκαν εκ νέου με ακόμα μεγαλύτερη ένταση και αποφασιστικότητα.»

Στόχος της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην εκπαίδευση είναι   η ισχυρή μείωση του κόστους της, σε συνάρτηση με τη μείωση του κόστους όλων των δημόσιων υπηρεσιών, προκειμένου να «απεγκλωβιστούν»  και να αξιοποιηθούν διαρκώς μεγαλύτεροι κοινωνικοί πόροι για την ενίσχυση και αναζωογόνηση μιας χρονίως τελματωμένης  κεφαλαιοκρατικής οικονομίας. Και βέβαια η μείωση αυτού του κόστους συνεπάγεται, συν τοις άλλοις, χαμηλά αμειβόμενους και επισφαλώς εργαζόμενους εκπαιδευτικούς. Σε αυτή την υπόθεση είναι αντικειμενικά και αναπόδραστα στρατευμένη η επιχειρούμενη εκ νέου στην Ελλάδα αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.  

Ως προς το περιεχόμενο και τις προβλεπόμενες διαδικασίες, το ελληνικό προεδρικό διάταγμα αποτελεί μνημείο γραφειοκρατικής αμετροέπειας και ασυναρτησίας. Διακρίνεται από την ανερμάτιστη αξίωση καταγραφής, αποτίμησης, σύγκρισης πληθώρας εξαιρετικά πολύπλοκων και εξαρτώμενων από μεγάλο αριθμό παραγόντων, εγγενώς μη μετρήσιμων πτυχών της εκπαιδευτικής πράξης.

"Η αξιολόγηση και ο ρόλος του εκπαιδευτικού". Ομιλία Γιώργου Γρόλλιου στο συνέδριο της ΔΟΕ στη Βέροια με θέμα "Αξιολόγηση - Χειραγώγηση. Η στάση του συνδικαλιστικού κινήματος".

Το προεδρικό διάταγμα είναι προβληματικό και επικίνδυνο, όχι γιατί τα στοιχεία του εκπαιδευτικού έργου τα οποία προβάλει ως αντικείμενο αξιολόγησης δεν είναι υπαρκτά (αν και συχνά ορίζονται με εμφανώς ασαφή τρόπο),   αλλά γιατί θεωρεί ως δεδομένο ότι αυτά μπορούν να ελεγχθούν σε συγκεκριμένες χρονικές  στιγμές,  κυριολεκτικά εντός ελάχιστων στιγμιότυπων της σχολικής καθημερινότητας, και  να υπολογισθούν με τρόπο που να παρουσιάζει την ατομική δραστηριότητα κάθε εκπαιδευτικού με τη μορφή μιας συνολικής βαθμολογίας.

Πέραν των παραπάνω,  η ιδεολογία της επιχειρούμενης αξιολόγησης των εκπαιδευτικών διακρίνεται από την έμφαση στην ποσοτική αποτίμηση, κυριολεκτικά αριθμοποίηση του έργου τους  και από την κραυγαλέα αδιαφορία για τις συγκεκριμένες συνθήκες υλοποίησής του, για τις ιδιομορφίες της κάθε σχολικής τάξης, της προσωπικής βιογραφίας των μαθητών, αλλά και της προσωπικής κατάστασης  του κάθε εκπαιδευτικού. Ιδιαίτερα, όσον αφορά την προσωπική κατάσταση των εκπαιδευτικών, τις περίπλοκες έως εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες στις οποίες αυτοί ζουν και εργάζονται, η στάση των ιδεολόγων της αξιολόγησης  είναι ακριβώς αυτή της παντελούς αδιαφορίας.

Επιπροσθέτως, η επιχειρούμενη αξιολόγηση επιδιώκει να μεταθέσει στους εκπαιδευτικούς την ευθύνη για τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές στην καθημερινότητά τους σε μια χώρα κοινωνικά κατεστραμμένη, τα οποία εισβάλλουν στο σχολείο και οριοθετούν αυστηρά τις μαθησιακές στάσεις, προσπάθειες και επιδόσεις.

Η επιχειρούμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, χωρίς να έχει καμία σχέση με την υλοποίηση πολιτικών πραγματικής υποστήριξης και  βελτίωσης της επαγγελματικής και κοινωνικής τους θέσης, το μόνο που προβλέπει με σαφήνεια είναι η τιμωρία αυτών που θα κριθούν ελλιπείς, η θεσμοθέτηση  της αποσταθεροποίησης των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων,  η ενίσχυση της εργασιακής επισφάλειας.

Δέον να σημειωθεί ότι το προεδρικό διάταγμα, καθώς και η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία της αξιολόγησης διαπνέονται από  εξαιρετική καχυποψία προς τους εκπαιδευτικούς. Τους αντιμετωπίζουν  ως εκ προοιμίου ανεπαρκείς,  ως εγγενώς ανώριμα –ετερόνομα άτομα, τα οποία χρήζουν διαρκούς επιτήρησης και καθοδήγησης. Οι θιασώτες της αξιολόγησης μεταφέρουν στην εκπαίδευση την κυρίαρχη στην κεφαλαιοκρατική οικονομία «λογική» των αφεντικών, σύμφωνα με την οποία  οι εργαζόμενοι είναι πάντα προβληματικοί, ανίκανοι και  αναποτελεσματικοί, και συνακόλουθα πρέπει να βρίσκονται διαρκώς υπό καθεστώς επιτήρησης και εξαναγκασμού.

Η επιχειρούμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών διακατέχεται από τη νεοφιλελεύθερη έμμονη ιδέα του ανταγωνισμού. Θεωρεί αυτονόητο ότι δεν μπορούν και δεν πρόκειται όλοι να  πετύχουν στο έργο τους, να εξελιχθούν και να προοδεύσουν συλλογικά. Μέσα από τις προβλεπόμενες πρακτικές ανταγωνιστικής σύγκρισης και διαφοροποίησης  θεσμοθετείται η βαθύτατη διάσπαση και αποξένωση των εκπαιδευτικών, ενισχύονται οι εγωκεντρικές επιδιώξεις ατομικής επιτυχίας. 

Η επιχειρούμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών διακατέχεται από τη νεοφιλελεύθερη έμμονη ιδέα του ανταγωνισμού. Θεωρεί αυτονόητο ότι δεν μπορούν και δεν πρόκειται όλοι να  πετύχουν στο έργο τους, να εξελιχθούν και να προοδεύσουν συλλογικά. Μέσα από τις προβλεπόμενες πρακτικές ανταγωνιστικής σύγκρισης και διαφοροποίησης  θεσμοθετείται η βαθύτατη διάσπαση και αποξένωση των εκπαιδευτικών, ενισχύονται οι εγωκεντρικές επιδιώξεις ατομικής επιτυχίας.

Συνάμα ενθαρρύνονται η τυπολατρία και ο κομφορμισμός, η αποφυγή κριτικών και μαχητικών στάσεων απέναντι σε ιδέες και πολιτικές που είναι καταστροφικές για τους μαθητές και την κοινωνία. Πόσο εύκολο θα είναι άραγε να ορθώσει κανείς το ανάστημά του, όταν βρίσκεται διαρκώς υπό επιτήρηση και βαθμολόγηση;   

Απορρίπτοντας αποφασιστικά την επιχειρούμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών  και όλες τις συγγενείς προς αυτή πολιτικές που εφαρμόζονται στην εκπαίδευση (σε συνάρτηση με το σύνολο της κυρίαρχης πολιτικής), θα πρέπει να έχουμε υπόψη δύο κοινωνικές στρατηγικές,  οι οποίες βρίσκονται σε σφοδρότατη σύγκρουση μεταξύ τους, από την έκβαση της οποίας θα κριθεί το μέλλον της ανθρωπότητας.

Είναι ο αθώος τίτλος ενός σαρκαστικού βίντεο κλιπ που έβγαλε το συνδικάτο μετάλλου Γερμανίας (IG Metall) για να καταγγείλλει τον επιλεκτικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης και τις αδικίες που επιφέρει. Μια τρυφερή παιδική φωνούλα τραγουδάει ένα παραδοσιακό παιδικό τραγούδι και περιγράφει πως πετιούνται ένα-ένα τα παιδάκια εκτός συστήματος.

Η μια είναι η κεφαλαιοκρατική  κοινωνική στρατηγική,  η οποία αντιλαμβάνεται τους εργαζόμενους μόνο ως μέσο (ει δυνατόν μηδαμινού κόστους και αναλώσιμο ανά πάσα στιγμή) για την επιτυχία των οικονομικών στόχων του κεφαλαίου και την αύξηση της κερδοφορίας του. Για την εν λόγω στρατηγική η βέλτιστη χρήση των εργασιακών ικανοτήτων των ανθρώπων συνάπτεται με το διαρκή εξαναγκασμό, τη διαρκή αποσταθεροποίηση των όρων επιβίωσης, το διαρκή ανταγωνισμό,  τη διαρκή επιτήρηση και εντατικοποίηση του έργου τους.

Η άλλη στρατηγική είναι αυτή της χειραφέτησης της εργασίας,   σύμφωνα με την οποία η εργασία και κυρίως   η διανοητική - γνωσιακή δραστηριότητα (η εργασία της «γενικής διάνοιας» για την οποία έκανε λόγο ο Μαρξ), ιδιαίτερα δηλαδή η εργασία στους χώρους της επιστήμης, της τέχνης και της εκπαίδευσης, αναπτύσσεται και βελτιώνεται πραγματικά μόνο όταν υλοποιείται  ως αυτοπραγμάτωση των εργαζόμενων και ως αυτοσκοπός. Επίσης, η εργασία στις εν λόγω περιπτώσεις αναπτύσσεται και βελτιώνεται πραγματικά μόνο όταν ο πλούτος εκάστης προσωπικότητας (διότι εδώ πραγματική «παραγωγική» δύναμη είναι ο πολιτισμικός πλούτος κάθε εργαζόμενου) τίθεται στη διάθεση του συνόλου, όταν δηλαδή  κυριαρχούν συνεργατικές – κατεξοχήν συντροφικές σχέσεις.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την κοινωνική στρατηγική, η εκπαίδευση δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς τη διαρκή και πολύπλευρη υποστήριξη της ανάπτυξης της προσωπικότητας των εκπαιδευτικών (εντός και εκτός του συμβατικού χρόνου εργασίας)  στις ηθικές,  συναισθηματικές και διανοητικές πτυχές της. Ακριβώς η  ανάπτυξη της προσωπικότητας των εκπαιδευτικών  αποτελεί κρίσιμο - αποφασιστικό  παράγοντα  πραγματικής  βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου.

Στην εκπαίδευση και σε όλους τους τομείς της δραστηριότητας του πνεύματος οι γνωστές «λογικές» των αφεντικών, οι κεφαλαιοκρατικές πρακτικές χειραγώγησης της μισθωτής εργασίας  (η εργασιακή επισφάλεια, ο ανταγωνισμός, το επαγγελματικό άγχος, συμπεριλαμβανομένων και των πρακτικών αξιολόγησης και γραφειοκρατικού  ελέγχου) υπονομεύουν καίρια και καταστρέφουν τον ψυχισμό, τις διανοητικές ικανότητες, τη φαντασία και δημιουργικότητα  των εργαζομένων της γνώσης.

Συνακόλουθα, οι προοπτικές αυθεντικής βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου, ενίσχυσης της κοινωνικής σημασίας της εκπαίδευσης και δημιουργίας αυθεντικής κοινωνίας της γνώσης μπορούν σήμερα να γίνουν αντιληπτές μόνο υπό το πρίσμα της στρατηγικής και προοπτικής  χειραφέτησης της εργασίας. 

 Περικλής Παυλίδης