Γιατί θυμόμαστε τα όνειρά μας; Why can you remember your dreams?

Pablo Picasso, Le Rêve, The Dream, 1932, Oil on canvas, 130 cm × 97 cm (51 in × 38 in), Private collection of Steven A. Cohen. Researchers uncover why only some people can recall them in the morning.

Γιατί ονειρευόμαστε; Αν και κάποιες θεωρίες έχουν διατυπωθεί, η ακριβής αιτία εξακολουθεί να αποτελεί αίνιγμα για την επιστήμη. Εξίσου άλυτο μυστήριο είναι επίσης το γιατί θυμόμαστε τα όνειρά μας και, ακόμη περισσότερο, το γιατί ορισμένοι άνθρωποι θυμούνται περισσότερο τα όνειρά τους ενώ άλλοι λιγότερο.

Pablo Picasso, Femme qui rêve a Venice, 1900. Επιστήμονες εντόπισαν περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον βαθμό της απομνημόνευσης των ονείρων.

Τώρα μια ομάδα γάλλων ερευνητών έρχεται να φωτίσει λίγο περισσότερο το «σκοτάδι» που επικρατεί γύρω από αυτό το τελευταίο ερώτημα, εντοπίζοντας διαφορές στη δραστηριότητα των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη διαδικασία απομνημόνευσης των ονείρων.

Όλοι ονειρεύονται, ακόμη και αν δεν το θυμούνται

Paul Delvaux, Le Rêve, 1935. Researchers have identified two types of dreamer - and only one can remember them.

Όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται όταν κοιμούνται, όμως δεν θυμούνται όλοι τα όνειρά τους όταν ξυπνούν. Οι επιστήμονες που μελετούν τον ύπνο και τα όνειρα διακρίνουν δύο τύπους «ονειρευτών»: τους «υψηλής συχνότητας», οι οποίοι θυμούνται σχεδόν επί μονίμου βάσεως τα όνειρά τους, και τους «χαμηλής συχνότητας», οι οποίοι τα θυμούνται σπάνια. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2013 στην επιθεώρηση «Cerebral Cortex», η Περίν Ρουμπί, ερευνήτρια του Κέντρου Ερευνών στις Νευροεπιστήμες της Λυών στη Γαλλία, και οι συνεργάτες της είχαν ανακαλύψει ότι όσοι ανήκαν στην κατηγορία της «υψηλής συχνότητας» είχαν διπλάσιο (αλλά εντός των φυσιολογικών ορίων) χρόνο εγρήγορσης κατά τη διάρκεια του ύπνου τους από ό,τι εκείνοι που ανήκαν στην κατηγορία της «χαμηλής συχνότητας». Επίσης όσοι ανήκαν στην πρώτη κατηγορία, όταν ήταν ξύπνιοι ανταποκρίνονταν περισσότερο ακούγοντας το όνομά τους σε σχέση με εκείνους που ανήκαν στη δεύτερη κατηγορία.

Οι ερευνητές σημείωναν στο σχετικό άρθρο τους ότι τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν κάποιες διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία των δύο ομάδων οι οποίες ενδέχεται να σχετίζονται με την ικανότητα να θυμόμαστε τα όνειρά μας. Συγκεκριμένα διατύπωναν την εικασία ότι η αυξημένη αντίδραση στα εξωτερικά ερεθίσματα που επεδείκνυαν οι εθελοντές της πρώτης ομάδας ενδεχομένως να οδηγούσε σε μεγαλύτερα διαστήματα εγρήγορσης κατά τη διάρκεια της νύχτας, τα οποία διευκόλυναν την απομνημόνευση των ονείρων κατά τα σύντομα διαστήματα στα οποία ήταν ξύπνιοι.

Οι περιοχές των ονείρων

Where we remember our dreams: the temporo-parietal junction (TPJ), an area of the brain involved in attention orienting toward external stimuli.

Προκειμένου να διερευνήσουν το ζήτημα περαιτέρω, οι ίδιοι επιστήμονες θέλησαν να εντοπίσουν ποιες περιοχές του εγκεφάλου παρουσιάζουν διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους που θυμούνται και σε εκείνους που δεν θυμούνται τα όνειρά τους. Σε μια νέα μελέτη, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην επιθεώρηση «Neuropharmacology», εξέτασαν με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) την αυθόρμητη εγκεφαλική δραστηριότητα 41 εθελοντών ενώ ήταν ξύπνιοι και ενώ κοιμούνταν. Οι εθελοντές είχαν χωριστεί σε δύο ομάδες: οι 21, οι οποίοι ανήκαν στην κατηγορία της «υψηλής συχνότητας», θυμούνταν τα όνειρά τους κατά μέσο όρο 5,2 πρωινά την εβδομάδα, ενώ οι 20, οι οποίοι ανήκαν στην κατηγορία της «χαμηλής συχνότητας», θυμούνταν τα όνειρά τους κατά μέσο όρο 2 πρωινά τον μήνα.

Virgílio Maurício, Après le rêve, 1912. The team found those who slept badly were more likely to remember their dreams.

Οι τομογραφίες έδειξαν ότι οι εθελοντές που ανήκαν στην ομάδα «υψηλής συχνότητας», τόσο όταν κοιμούνταν όσο και όταν ήταν ξύπνιοι, εμφάνιζαν υψηλότερη αυθόρμητη εγκεφαλική δραστηριότητα στον μέσο προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος σχετίζεται με τον ύπνο, τα όνειρα και τη μνήμη καθώς και με την παραγωγή των βραδέων κυμάτων του ύπνου, και στην κροταφοβρεγματική σύνδεση, η οποία σχετίζεται με τον προσανατολισμό της προσοχής προς τα εξωτερικά ερεθίσματα. «Αυτό ίσως εξηγεί γιατί εκείνοι που θυμούνται περισσότερο τα όνειρά τους αντιδρούν περισσότερο στα εξωτερικά ερεθίσματα, ξυπνούν πιο συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας και έτσι κωδικοποιούν καλύτερα τα όνειρα στη μνήμη τους από ό,τι εκείνοι που τα θυμούνται λιγότερο» δήλωσε σε δελτίο Τύπου η κυρία Ρουμπί. «Ο κοιμώμενος εγκέφαλος δεν έχει την ικανότητα να απομνημονεύσει νέες πληροφορίες, πρέπει να είναι ξύπνιος για να κάνει κάτι τέτοιο».

Σε προηγούμενες μελέτες ο διάσημος νοτιοαφρικανός ψυχαναλυτής και νευροχειρουργός Μαρκ Σολμς είχε παρατηρήσει ότι ο τραυματισμός των δύο συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου οδηγεί σε παύση της ικανότητας όσων τον υφίστανται να θυμούνται τα όνειρά τους. Η νέα διαπίστωση των γάλλων ερευνητών ότι η δραστηριότητα σε αυτές διαφέρει ανάμεσα σε όσους τα θυμούνται περισσότερο και όσους τα θυμούνται λιγότερο έρχεται να ενισχύσει τον ρόλο τους, αν όχι στη «γέννηση», τουλάχιστον στην «παγίωση» των ονείρων. «Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι τα άτομα "υψηλής συχνότητας" και τα άτομα "χαμηλής συχνότητας" διαφέρουν ως προς την απομνημόνευση των ονείρων, δεν αποκλείουν όμως το ενδεχόμενο να διαφέρουν και ως προς την παραγωγή τους» τόνισε η κυρία Ρουμπί. «Είναι πιθανό τα άτομα που θυμούνται περισσότερο να παράγουν περισσότερα όνειρα από εκείνα που θυμούνται λιγότερο».

Γαλαξίας διαλύεται σαν λουλούδι στον άνεμο. Jellyfish-Like Galaxy Appears To Be Shedding All Over Space

Δεξιά στην εικόνα φαίνεται ο γαλαξίας που πάει... όπου φυσάει ο άνεμος. Ο ESO 137-001 κινείται τόσο γρήγορα μέσα σε σύννεφο ώστε το αέριό του παρασύρεται και σχηματίζει γαλάζια νήματα. A gas stream from galaxy ESO 137-001 shines brightly in X-rays captured by the Chandra X-Ray Observatory. The galaxy is captured in other wavelengths by the Hubble Space Telescope. The gas stream is due to the galaxy running into superheated gas in the region. Credit: NASA, ESA, CXC

Ο σπειροειδής γαλαξίας ESO 137-001 μοιάζει με λουλούδι που χάνει τα πέταλά του στον άνεμο σε αυτή την εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Ολόκληρος ο γαλαξίας κινείται προς την πάνω δεξιά πλευρά της εικόνας με ταχύτητα 7,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα.

X-ray Image of ESO 137-001. Credit: NASA, ESA, CXC

Δεν πλέει όμως στο κενό, αλλά μέσα σε ένα αραιό και εξαιρετικά θερμό διαγαλαξιακό σύννεφο αερίου. Ο γαλαξίας κινείται τόσο γρήγορα μέσα στο διαγαλαξιακό σύννεφο ώστε το αέριό του παρασύρεται προς τα πίσω και σχηματίζει νήματα, τα οποία εμφανίζονται γαλάζια. Ακόμα και η καφετιά σκόνη που περιέχει ο ESO 137-001 διακρίνεται να ωθείται πίσω από το κέντρο του γαλαξία.

A Hubble Space Telescope image of spiral galaxy ESO 137-001 moving through galaxy cluster Abell 3627. The tendrils (visible in ultraviolet light) are gas flowing away from the galaxy as it moves through superheated gas in the area. Credit: NASA, ESA, CXC

Ο ανεμοδαρμένος γαλαξίας, ο οποίος βρίσκεται στο γαλαξιακό σμήνος του Γνώμονα, σε απόσταση 200 εκατομμυρίων ετών φωτός, πιθανότατα θα καταφέρει να επιζήσει. Σταδιακά όμως χάνει το υλικό που θα του επέτρεπε να σχηματίζει νέα άστρα και δεν μπορεί παρά να γίνεται ολοένα σκοτεινότερος. Τουλάχιστον χαρίζει αυτό το υπέροχο θέαμα, το οποίο συμπληρώνουν διάσπαρτα λαμπερά άστρα που βρίσκονται πολύ πιο κοντά, μέσα στον δικό μας Γαλαξία.

Οι προφητείες για τη Γη το... 2030. What The World Will Look Like In 2030

Πώς θα μοιάζει ο κόσμος το 2030; Οι ειδικοί δίνουν τις δικές τους εκτιμήσεις και προβλέψεις. To help plan for the future, the intelligence community has put together a vision of what the world will look like in the next two decades. It might get a little crazy, but we’re all getting computers in our brains.

Επιστήμονες και ερευνητές που στο βιογραφικό τους έχουν συμπεριλάβει και τον τίτλο «μελλοντολόγος» κάνουν κατά καιρούς προβλέψεις για τα επιτεύγματα της ανθρωπότητας στο εγγύς και απώτερο μέλλον. Επιτεύγματα που θα έχουν φυσικά πολυεπίπεδη επίδραση στη ζωή των ανθρώπων. Τον τελευταίο καιρό αυτοί οι προφήτες μιλούν για αυτά που πιστεύουν ότι θα είναι πραγματικότητα σε 15 χρόνια από σήμερα, ορισμένα από τα οποία μοιάζουν πραγματικά με σενάρια επιστημονικής φαντασίας.

The dominant social networks of the future may not even be formal organizations, but rather anarchic collectives.

Από την άλλη πλευρά βέβαια, αν στις αρχές του 1990 έλεγες σε κάποιον ότι λίγα χρόνια μετά θα υπήρχαν «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα με χιλιάδες apps, θα υπήρχαν e-books, tablets, Facebook, Twitter ή θεραπείες με βλαστικά κύτταρα, θα σε χαρακτήριζε εξαιρετικά ευφάνταστο. Αν του έλεγες ότι θα μπορεί μέσα σε λίγα λεπτά να «κατεβάσει» μια ταινία που μόλις κυκλοφόρησε στον υπολογιστή του σπιτιού του για να τη δει επί τόπου στην τηλεόρασή του που θα είναι συνδεδεμένη με τον υπολογιστή και ότι μάλιστα θα συνοδεύεται από υπότιτλους στη γλώσσα του, θα σου απαντούσε ότι μάλλον είσαι υπό την επήρεια κάποιων... ουσιών. Αν του έλεγες επίσης ότι θα μπορεί να κάνει από τον υπολογιστή στο σπίτι του μια αίτηση για να ταξιδέψει στον Άρη παρέα με άλλους απλούς κατοίκους αυτού του πλανήτη, θα σου απαντούσε ότι πιθανότατα χρειάζεσαι ψυχιατρική βοήθεια.

Brain-machine interfaces could provide 'superhuman’ abilities, enhancing strength and speed.

Οπότε καλό θα είναι στις προβλέψεις και στις προφητείες που ακούμε κατά καιρούς να κρατάμε μεν μικρό καλάθι αλλά να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι μπορεί κάποιες από αυτές όχι απλά να επιβεβαιωθούν αλλά να είναι τελικά ακόμη πιο επαναστατικές από όσο προβλεπόταν όταν τελικά κάνουν την εμφάνισή τους. Ας δούμε μαζί ορισμένες από τις πιο ενδιαφέρουσες προβλέψεις που έχουν διατυπώσει οι ειδικοί για το 2030.

Οι hi-tech προβλέψεις

In the year 2030, Asia will surpass North America and Europe and become the global economic powerhouse it once was during the Middle Ages. Deaths from communicable disease will drop by 40 percent. The majority of the world's population won't be poor and among them will walk bionic superhumans with neuro-pharmaceutical drugs coursing through their veins. These are just a very small fraction of the predictions made by the soothsayers over at the National Intelligence Council (NIC), a US coalition of 17 government intelligence agencies. The NIC's prophecies were recently detailed in Global Trends 2030: Alternative Worlds, a 140-page report that identifies "megatrends" expected to emerge over the next 18 years and radically alter the world as we know it today. The report is the fifth installment of NIC's Global Trends series, which seeks to provide a proactive framework for thinking about the future. Credit: Digital Vision / Getty Images

Η συζήτηση για τον κόσμο του 2030 ήρθε στην επικαιρότητα με αφορμή τις νέες προβλέψεις που έκανε ο διακεκριμένος επιστήμονας και εφευρέτης Ρέι Κουρτσβάιλ, ο οποίος έχει γίνει διάσημος όχι για τις έρευνές του αλλά για τις προβλέψεις και προφητείες που κατά καιρούς διατυπώνει. Ο Κουρτσβάιλ υποστήριξε πριν από λίγες εβδομάδες ότι σε 15 χρόνια από σήμερα τα ρομπότ θα έχουν ξεπεράσει σε νοημοσύνη τον δημιουργό τους, τον άνθρωπο! Θα είναι σε θέση να μαθαίνουν, να κάνουν αστεία και να... φλερτάρουν. Μία ακόμη πρόβλεψη που έχει κάνει με ορίζοντα το 2030 αναφέρει ότι εκείνη την εποχή θα είμαστε σε θέση να κάνουμε «back up», δηλαδή να αποθηκεύσουμε σε ψηφιακή μορφή, ολόκληρο το περιεχόμενο του εγκεφάλου μας μαζί με τις αναμνήσεις!

Fully self-driving cars expected by 2030, says forecast. Found on kurzweilai.net

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι το 2030 στους δρόμους θα κυριαρχούν αυτοκίνητα που θα κινούνται αυτόνομα, δηλαδή δεν θα χρειάζεται να τα οδηγεί κάποιος. Η πρόβλεψη αυτή δεν μοιάζει καθόλου παράλογη αν αναλογιστούμε ότι έχουν ήδη κατασκευαστεί κάποια πρωτότυπα τέτοια μοντέλα αυτοκινήτων και με δεδομένη τη συνεχή τεχνολογική εξελίξη λογικά σε 15 χρόνια θα έχουν εξελιχθεί σε πλήρως λειτουργικά και ασφαλή αυτόνομα οχήματα. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με τα αεροσκάφη. Σήμερα υπάρχουν πολλά μοντέλα μη επανδρωμένων ρομποτικών αεροσκαφών. Σε 15 χρόνια θα έχουν κάνει την εμφάνισή τους και ρομποτικά επιβατηγά αεροσκάφη.

The inspiration for Google Glass? Star Trek's Lt Geordi La Forge. Today the firm said Star Trek is the inspiration behind much of its work.

Μία ακόμη ενδιαφέρουσα πρόβλεψη είναι αυτή που κάνει λόγο για την ανάπτυξη μικροσκοπικών υπολογιστών-μεταφραστών στα πρότυπα του... Star Trek. Αυτά τα συστήματα θα έχουν μέγεθος μικρού ακουστικού που θα μπορεί να τοποθετεί κάποιος στα αφτιά του και εκείνα θα μπορούν να μεταφράζουν οτιδήποτε στη γλώσσα του.

Η πρόοδος της ανθρωπότητας

Ο καθηγητής Μικροβιολογίας και Οικολογίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια στις ΗΠΑ Ντίκσον Ντεσπομιέρ πιστεύει ότι η λύση στο πρόβλημα τροφής στον πλανήτη βρίσκεται στους... ουρανοξύστες.

Superhumans, supercities and supercomputers: US intelligence's vision of 2030.

Ο Ντεσπομιέρ έχει εκδηλώσει την πρόθεσή του να κατασκευάσει κτίρια 30 και πλέον ορόφων στους οποίους θα υπάρχουν θερμοκήπια που θα παράγουν υγιεινές τροφές με πολύ χαμηλό κόστος. Έτσι σύμφωνα με τον επιστήμονα θα ανακουφιστούν εκατομμύρια άνθρωποι που είτε λόγω του σημείου όπου ζουν είτε λόγω έλλειψης χρημάτων δεν τρέφονται ούτε αρκετά ούτε σωστά. Επιπλέον με τη μαζική χρήση αυτών των ουρανοξυστών θα σταματήσουν η αποψίλωση των δασών και η γενικότερη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος για τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων.

Η Space Island Group και η British Airways έχουν ανακοινώσει την πρόθεσή τους να κατασκευάσουν ένα διαστημικό... mall - έναν διαστημικό σταθμό όπου θα υπάρχουν ξενοδοχεία, καταστήματα, γήπεδα, χώροι άθλησης κτλ. Η βιομηχανία του διαστημικού τουρισμού που έχει ξεκινήσει να κάνει προσεκτικά αλλά δυναμικά αισθητή την παρουσία της εκτιμά ότι το 2030 ο αριθμός των ανθρώπων που θα θέλουν να πάνε μια σύντομη ή μεγαλύτερης διάρκειας επίσκεψη στο Διάστημα θα είναι πολύ μεγάλος. 

A variety of companies are competing to be the first in space with a functioning orbiting hotel. Photo courtesy Space Island Group

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της το 2030 θα υπάρχουν τουλάχιστον 40.000 άνθρωποι που θα εργάζονται σε... τροχιά γύρω από τη Γη για να εξυπηρετούν τα εκατομμύρια των διαστημικών τουριστών.

Όσον αφορά τον ίδιο τον άνθρωπο, ένας από τους πιο γνωστούς ειδικούς στον τομέα της γεροντολογίας, ο Βρετανός Ομπρεϊ Ντε Γκρέι, υποστηρίζει ότι υπάρχουν 50% πιθανότητες τη δεκαετία του 2030 η επιστήμη να έχει προοδεύσει σε τέτοιο σημείο ώστε το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου να φθάσει τα 150 έτη! Σύμφωνα με τον Ντε Γκρέι αν η πρόβλεψή του επιβεβαιωθεί τότε θα χρειαστούμε άλλα περίπου 100 έτη για να πιάσουμε το ορόσημο των 200 ετών, δηλαδή το 2140-2150 ο άνθρωπος θα ζει 200 χρόνια.

Είδαν τον… ταχογράφο μιας μαύρης τρύπας. Monster Black Hole Spins at Half the Speed of Light

Το κβάζαρ RXJ1131-1231 η μελανή οπή του οποίου μελετήθηκε διεξοδικά. NASA's Chandra X-ray Observatory and the Hubble Space Telescope combine images of a distant quasar powered by a fast-spinning supermassive black hole. Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Michigan/R.C.Reis et al; Optical: NASA/STScI

Η ταχύτητα περιστροφής μιας μελανής οπής έχει καταγραφεί και στο παρελθόν. Τώρα έχουμε μια νέα τέτοια καταγραφή που αφορά μια πιο μακρινή μελανή οπή αλλά είναι και η πιο ακριβής που έχει γίνει μέχρι σήμερα. Αστρονόμοι στις ΗΠΑ μέτρησαν την ταχύτητα περιστροφής μιας μελανής οπής που βρίσκεται σε απόσταση 6 δισ. ετών φωτός από εμάς.

Το κβάζαρ

Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής αστρονόμους του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν παρατήρησαν το κβάζαρ RXJ1131-1231 που βρίσκεται σε απόσταση 6 δισ. ετών φωτός. Τα κβάζαρ είναι μακρινά και λαμπρά αντικείμενα του Σύμπαντος, που το καθένα  εκπέμπει ενέργεια εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη από έναν γιγάντιο γαλαξία. Δημιουργήθηκαν στο αρχέγονο Σύμπαν και η ηλικία τους συγκρίνεται με αυτή του ίδιου του Σύμπαντος.

Αν και υπάρχουν πολλές θεωρίες για την προέλευσή τους η κυρίαρχη επιστημονική άποψη είναι πως τα κβάζαρ είναι πυρήνες γαλαξιών που περιέχουν στο κέντρο τους μια μεγάλη μαύρη τρύπα. Το RXJ1131-1231 είναι ένα κβάζαρ που περιέχει μια μελανή οπή την οποία και μελέτησαν οι ερευνητές.

Μαύρος σπρίντερ

This labeled image shows the different components of the distant quasar known as RX J1131-1231 from Chandra and Hubble. The Chandra data, along with data from ESA's XMM-Newton, were used to directly measure the spin of the supermassive black hole powering this quasar. Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Michigan/R.C.Reis et al; Optical: NASA/STSc

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, η μελανή οπή περιστρέφεται με ταχύτητα 150 χιλιάδων χλμ/δευτ., δηλαδή με τη μισή ταχύτητα του φωτός. Τα μοντέλα κίνησης των μελανών οπών δείχνουν ότι η ταχύτητά τους εξαρτάται από τη διαθέσιμη ύλη που υπάρχει στο περιβάλλον τους για να καταναλώσουν. Κοντά στην μελανή οπή που μελέτησαν οι ερευνητές υπάρχουν αρκετοί γαλαξίες οι οποίοι την τροφοδοτούν με ύλη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών η εν λόγω μελανή οπή καταναλώνει ετησίως ποσότητες ύλης η συνολική μάζα της οποίας είναι ίση με εκείνη 333 χιλιάδων πλανητών σαν τη Γη.

Ο δείκτης

Η ταχύτητα περιστροφής μιας μελανής οπής είναι δείκτης της σχέσης που έχει με τον δικό της ή τους γειτονικούς γαλαξίες. Για αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η καταγραφή της ταχύτητας περιστροφής όσο το δυνατόν πιο απομακρυσμένων και άρα μεγάλης ηλικίας μελανών οπών ώστε να έχουν οι επιστήμονες πλήθος συγκριτικών δεδομένων για να δουν τη διαχρονική εξέλιξη της σχέσης μελανών οπών και γαλαξιών. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

«Βαρβαρόσαυρος»: Ο Ευρωπαίος T-Rex. Largest Predatory Dinosaur in Europe Found, Was "Big Bruiser"

Ο Torvosaurus gurneyi ήταν ο φόβος και ο τρόμος της Ευρώπης την εποχή των δεινοσαύρων. An artist's impression of a Torvosaurus gurneyi. Photograph: Sergey Krasovskiy/PA

Το 2003 ένας ερασιτέχνης κυνηγός απολιθωμάτων εντόπισε σε μια απόκρημνη περιοχή 70 χλμ έξω από τη Λισσαβόνα απολιθωμένα έμβρυα δεινοσαύρων. Επιστήμονες που τα μελέτησαν καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα απολιθώματα ανήκουν σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος που ήταν, όπως φαίνεται, ο μεγαλύτερος σαρκοφάγος δεινόσαυρος της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Ο «βασιλιάς» της Ευρώπης

Torvosaurus gurneyi's big, strong skull enabled it to take down prey. PHOTOGRAPH BY CHRISTOPHE HENDRICKX

Τη μελέτη των απολιθωμάτων έκαναν παλαιοντολόγοι του Πανεπιστημίου της Λισσαβόνας και του Μουσείου Λουρίνια. Υποστηρίζουν ότι ανήκουν σε ένα άγνωστο είδος το οποίο ονόμασαν «Torvosaurus gurneyi» που σημαίνει «βάρβαρη σαύρα». Το gurneyi είναι το επίθετο του δημιουργού μιας δημοφιλούς σειράς βιβλίων που έγινε και τηλεοπτική σειρά (Dinotopia) στην οποία σε ένα νησί όπου υπάρχουν δεινόσαυροι φτάνουν ναυαγοί και μαθαίνουν να ζουν μαζί τους σε μια συμβιωτική διεργασία.

Scientists initially thought the T. gurneyi fossils belonged to related species Torvosaurus tanneri, pictured. ILLUSTRATION BY SERGEY KRASOVSKIY, STOCKTREK IMAGES/CORBIS

Σύμφωνα με τους ερευνητές ο T. gurneyi ζούσε στην Ευρώπη πριν από 150 εκ. έτη, ήταν ένα δίποδο με μήκος 10 μέτρων και βάρος 4-5 τόνων. Είχε μακρύ κρανίο μήκους 1,2 μέτρων, και διέθετε ισχυρά σαγόνια με δόντια 10 εκατοστών που έμοιαζαν με λεπίδες.

 Remains of the Torvosaurus gurneyi were found in Portugal. [PA]

«Θα ήταν προτιμότερο να μην συναντούσες στον δρόμο σου αυτόν τον μεγάλο δεινόσαυρο», αναφέρει ο Κρίστοφ Χέντριξ μέλος της ερευνητικής ομάδας.

The Torvosaurus gurneyi is believed to be the largest ever land dinosaur to roam Europe. [PA]

Ο Τυραννόσαυρος ρεξ, ο μεγαλύτερος θηρευτής που πάτησε το πόδι του στη Γη, έφτανε σε μήκος τα 14 μέτρα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που έκαναν τη μελέτη, η περιοχή όπου βρέθηκαν τα απολιθώματα ήταν την εποχή που ζούσε ο T. gurneyi δέλτα ποταμού και υπήρχε σ' εκείνη άφθονο νερό και πλούσια χλωρίδα προσελκύοντας έτσι πλήθος ζώων που θα γίνονταν λεία για τον μεγάλο δεινόσαυρο. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS ONE».

H «Ελλάδα» μελετά το Βόρειο Σέλας, GREECE Mission Launching Into Aurora

O πύραυλος GREECE συγκέντρωσε στοιχεία για το Βόρειο Σέλας. A NASA-funded sounding rocket launches into an aurora in the early morning of March 3, 2014, over Venetie, Alaska. The GREECE mission studies how certain structures – classic curls like swirls of cream in coffee -- form in the aurora. Image Credit: NASA/Christopher Perry

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες από την εκτόξευση ενός ερευνητικού πυραύλου. Ο πύραυλος GREECE εκτοξεύτηκε την περασμένη Κυριακή σε μια περιοχή της Αλάσκας και έφερε πάνω του όργανα καταγραφής δεδομένων για το Βόρειο Σέλας. Τα φορτισμένα σωματίδια που προέρχονται από τον Ήλιο στροβιλίζονται δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό θέαμα.

A NASA rocket launching straight into an aurora. And the feeling on the ground was one of relief. With luck, the mission will tell researchers more about the particles and electric fields that combine to produce one of nature’s most spectacular sights. The rocket is part of the Ground-to-Rocket Electrodynamics–Electron Correlative Experiment, or GREECE, mission. The mission seeks to understand what combination of events set up “auroral curls” – swirling structures within aurorae. Credit: NASA/Christopher Perry

Οι ειδικοί θέλουν να αποκρυπτογραφήσουν τον μηχανισμό αυτών των στροβίλων. Το όνομα του πυραύλου δεν έχει φυσικά σχέση με τη χώρα μας αλλά είναι τα αρχικά Ground-to-Rocket Electrodynamics – Electron Correlative Experiment.

Μαρία Πολυδούρη, Αρλεκίνος. Maria Polydouri, Harlequin

Paul Cézanne, Harlequin, 1888-1890

Σα μας μεθά βαριά η ζωή, μας κλέβει τ’ αγαθά μας.

Τα μάτια μας που μιαν αυγή, κάτω από βελουδένιο

χέρι, ξαλάργεψαν για τους που δε γνωρίσαν τόπους

ξαναγυρνάνε θλιβερά και κατακουρασμένα.

Τα χείλη μας που τρύγησαν της μεστωμένης νειότης

τους μελιστάλαχτους καρπούς κάτω απ’ τη φλόγα του ήλιου,

όμοια μαραίνονται σαν τους καρπούς που λησμονιώνται.

Και τα κορμιά μας που η ορμή τάκανε ν’ αψηφήσουν

και μέσ’ στον κόκκινο χαμό της φλόγας που λυτρώνει

για μια στιγμή να πέσουνε βαριά σα μαγεμένα,

μοιάζουνε τ’ ανεμόδαρτα κλαδιά που τα φοβίζει

ακόμη κ’ η αλαφρότατη της άνοιξης πνοούλα.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pablo Picasso, Au 'Lapin Agile' (Arlequin au verre), At "Lapin Agile" (Harlequin with Glass), 1905

Η θλίψη πέφτει του βιολιού μέσ’ στη γεμάτη σάλα

του αποκρηάτικου γλεντιού, του μεθυσιού, της τρέλλας,

σαν ένας τόνος πιο βαθύς. Κάθε γωνιά την παίρνει

και στις πολύαιμες φλέβες μας φτάνει και μας μεθάει.

Η μουσική πνέει του χορού και γέρνουν τα ζευγάρια

στο αγέρι το χαϊδευτικό πολύχρωμα λουλούδια,

η ανατριχίλα τα λυγίζει απ’ την κορυφή ως τη ρίζα

κι’ ανάρια ανάρια εδώ κ’ εκεί κρυφά φιλιά θροϊζουν.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pablo Picasso, Harlequin, 1901, Metropolitan Museum of Art, New York. Here the artist-as-Harlequin, an identification accepted by many experts, has his head resting on his hand as a sign of thought with two fingers suggesting a "paintbrush". Note how the performer's flesh-colored fingers "paint" over his white face as though it was a brush on canvas prepared with white gesso. Raphael's paint-pots, though, are now an ashtray; tobacco still suggesting an intoxication of the mind.

Θυμάμαι την τρελλή νυχτιά της αποκρηάς, θυμάμαι

τον Αρλεκίνο τον ψηλό σα φάντασμα, με κείνα

τα μάτια του, τα δυνατά μάτια που ευθύς που κλείναν

καθ’ έξοδο κι’ απόμενες στη μοναξιά μαζί τους.

Τα χέρια εκείνα τα μακριά και τα χλωμά σαν κρίνα

αναιμικά, που μ’ όλη τους την απαλότη εκείνη,

σαν από φλόγα ή σίδερο νάτανε, την καρδιά μου

ένοιωθα μούδεναν σφιχτά να μη την ξαναφήσουν.

Τα χείλη του τα κόκκινα τόσο, σα να ρουφούσαν

το καθαρό αίμα της καρδιάς και παίρνανε το χρώμα.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pablo Picasso, Seated Harlequin with a Red Background, 1905. Picasso's young harlequin sits with the resigned expression of the Man of Sorrows, the dejected representation of Christ before the Crucifixion. This is not coincidence because, as Jean Clair writes, Pierrot, the French clown, "can be seen to embody the myth of the crucified Christ."

Έτσι τον είδα αμέτρητες φορές μέσ’ στη ζωή μου

και τον ονόμασα θεό, δεσπότη της καρδιάς μου.

Παιδούλα γλυκοστόχαστη πάνω στο κέντημά μου,

κάποιες φορές θολώνανε τα μάτια μου κι’ ο νους μου,

επάλλοταν τρεμουλιαστά μέσα η μικρή καρδιά μου

και μούπεφτε το κέντημ’ από τα βαριά μου χέρια.

Σα νέφελο κάποια θαμπή περνούσε εμπρός μου εικόνα.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pablo Picasso, La Mort d'Arlequin, The Death of Harlequin, 1906, Gouache sur carton, 68,5x96 cm.

Και μ’ ακολούθησε μακριά σε τόπους και σε χρόνους.

Δεν είχα ουτ’ ένα λούλουδο χλωρό μέσ’ στην καρδιά μου.

Μια πυρκαϊά τα νέκρωσε και μονάχα οι σκιές τους

απόμειναν σαν όνειρα θαμπά, γεμάτα φρίκη.

Όμως κ’ εκεί περπάτησε μέσ’ στο θαμπό σκοτάδι

απ’ άλλοτε πιο ζωντανός και πιο όμορφος. Δεν ήταν

να βρίσκωμαι σε μια γωνιά της Φύσης μοναχή μου

και να μην έρθη σαν καημός, σα στεναγμός, σα δάκρυ,

ή σαν τρελλός παλμός χαράς να γίνη συντροφιά μου.

Δεν ήταν τόνος μουσικής, ρυθμός, χρώμα, που φέρνουν

του νου μεθύσι ή της καρδιάς και να μην έρθη, χάρη

των ουρανών με τη μορφή των χερουβείμ ή πάλι

της καλωσύνης η ψυχή με τη μορφή του κρίνου,

κάποτε το πικρό του πόνου αγκάθι με την όψη

της ομορφιάς του ρόδου ή του ναρκίσσου, άλλοτε πάλι

ο Αρχάγγελος με τη ρομφαία να πάρη την ψυχή μου.

Σημείωση της ποιήτριας:

Απόσπασμα από ένα πολύ μεγάλο και ασύνδετο κάπως ποίημα.

Μαρία Πολυδούρη, Maria Polydouri

Maria Polydouri (1 April 1902 – 29 April 1930) was a Greek poet. Polydouri was born in Kalamata. She was a contemporary of Kostas Karyotakis, with whom she had a desperate but incomplete love affair. Although she wrote poetry from at an early age, her most important poems were written during the last four years of her life, when, suffering from consumption, she was secluded in an Athens sanatorium.

Unintentionally she became a literary legend in early 20th century Athens, and a link between the pre-war poetry of Karyotakis and the post-war poetry of Yiannis Ritsos and Angelos Sikelianos. Her poetry is full of sadness and sincere feelings. Love seems to be the strongest motive for Polydouri whose poems are lyric and spontaneous. Her language seems to be part of an oral conversation with her love interest. K. Sergiopoulos said: Maria Polydouri used to write her poems as if she was writing her personal diary. The transmutation happened automatically and effortlessly. To Polydouri, expression meant straight transcribing from the facts happenning in her emotional world to the poetic language with all the idealizations and exaggerations her romantic nature dictated to her. Polydouri died of tuberculosis in Athens in 1930.