Τα ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης… στο Λονδίνο. The Mosaics of Thessaloniki revisited

Τα εντοίχια βυζαντινά ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης είναι αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης με μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική σημασία. Δεν έχουν τύχει όμως ανάλογης προβολής και προσοχής ώστε να γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό και στους μελετητές. The Byzantine mural mosaics of Thessaloniki, masterpieces of Byzantine art of great historical importance, have not yet received the attention they deserve... Image: The Mosaics of Thessaloniki, 4th-14th century (Athens: Kapon editions, 2012).

Τα ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης συγκροτούν το πιο ολοκληρωμένο σύνολο βυζαντινών ψηφιδωτών στον κόσμο με δείγματα από την Ύστερη Αρχαιότητα έως και τον 14ο αιώνα.

Μονή Λατόμου. Λεπτομέρεια της απεικόνισης του Χριστού από την παράσταση της Θεοφάνειας. Ο Χριστός, μορφή νεανική και φιλική, με πλούσια μακριά μαλλιά και σταυροφόρο φωτοστέφανο αποπνέει ήρεμο μεγαλείο.

Παρέχουν σημαντικές μαρτυρίες για τις δεξιότητες των καλλιτεχνών στη διάρκεια μιας ολόκληρης χιλιετίας και διαφωτίζουν πολλές πτυχές της βυζαντινής κοινωνίας και πίστης. 

Αχειροποίητος. Λεπτομέρειες από τα άκρα του εσωρραχίου του μεσαίου και του βόρειου τόξου του τριβήλου. The mosaics of Thessaloniki provide the most comprehensive ensemble of Byzantine mosaics in the world, with examples from late antiquity right through to the fourteenth century. They present remarkable testimony to the skills of artists throughout the Byzantine millennium, and give insights into many aspects of Byzantine society and belief. They also document the changing concerns of the city and its relationship with the earthly and divine worlds.

Τεκμηριώνουν επίσης τις διαφορετικές μορφές της πόλης και τη σχέση της με τον επίγειο και θείο κόσμο.

Το εξώφυλλο της έκδοσης. Οι συγγραφείς του βιβλίου υπήρξαν από το 1976 και για σαράντα κατά σειρά χρόνια οι Έφοροι Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Μετά τους σεισμούς του 1978 και με την οικονομική ενίσχυση εθνικών και ευρωπαϊκών κονδυλίων διηύθυναν τη στερέωση, συντήρηση και παρουσίαση των ψηφιδωτών μαζί με τους συνεργάτες τους αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες και συντηρητές της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Οι έρευνες που έγιναν προσέφεραν νέα στοιχεία και περισσότερες γνώσεις για τα εντοίχια ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης δίνοντας τη δυνατότητα στους επιστήμονες να μελετήσουν και στους φιλίστορες και φιλότεχνους να χαρούν τα μνημειακά αυτά έργα βυζαντινής τέχνης. The publication of The Mosaics of Thessaloniki, 4th-14th century (Athens: Kapon editions, 2012), by C. Bakirtzis, E. Kourkoutidou-Nikolaidou and Ch. Mavropoulou-Tsioumi, has provided an exemplary documentation of the mosaics in the city, with photographs of exceptional quality. In the light of this book as well as the growing quantity of recent work on the mosaics this workshop will look once more at the issues and controversies surrounding the mosaics, especially their dating, contexts and meanings, but also to look at new ways forward in the study of this extraordinary group of monuments.

Με αφορμή τόσο την έκδοση «Ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης, 4ος-14ος αιώνας» (εκδ. Καπόν, συγγραφείς: Χ. Μπακιρτζής, Ε. Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου και Χ. Μαυροπούλου-Τσιούμη), την οποία επιμελήθηκε ο Χ. Μπακιρτζής και η οποία παρουσιάζει με υποδειγματική τεκμηρίωση τα ψηφιδωτά της πόλης, όσο και σχετικών με τα ψηφιδωτά μελετών, που έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ο Antony Eastmond (The Courtauld Institute of Art) και η Μυρτώ Χατζάκη (Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη) διοργανώνουν στο Λονδίνο, την Παρασκευή 30 Μαΐου 2014, ημερίδα με τίτλο «Mosaics of Thessaloniki Revisited».

Photo: © The Mosaics of Thessaloniki, 4th-14th century (Athens: Kapon editions, 2012), fig. 75. The day includes papers which examine all the major mosaic monuments in the city, but there will be extensive time for discussion so that the controversies and relationships between them can all be discussed.

Στο πλαίσιο της ημερίδας θα διερευνηθούν διάφορα θέματα και αντικρουόμενες πολλές φορές απόψεις ως προς τα ψηφιδωτά, ειδικότερα ως προς τη χρονολόγησή τους, το θέμα και την ερμηνεία τους, αλλά και θα αναζητηθούν νέοι τρόποι για τη μελέτη αυτών των εξαιρετικών μνημείων. 

Άγιος Δημήτριος: Αντίγραφο τμήματος από το ψηφιδωτό «Άγιος και δύο παιδιά». Θεσσαλονίκη, 7ος αιώνας.

Θα γίνουν επίσης ανακοινώσεις για όλα τα σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης με ψηφιδωτό διάκοσμο.

Άγιοι Απόστολοι. Δύο βοσκοί, Ο ζωγράφος αποδίδει με πολύ ρεαλισμό την έκπληξη και την ταραχή τους.

Ομιλητές: Antony Eastmond (The Courtauld Institute of Art), Beat Brenk (University of Basel), Jas Elsner (University of Oxford), Hjalmar Torp (University of Oslo), Χαράλαμπος Μπακιρτζής (Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντης), Robin Cormack (University of Cambridge), Liz James (University of Sussex), Laura Nasrallah (Harvard Divinity School), Bente Kiilerich (University of Bergen), Μυρτώ Χατζάκη (Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντης).

Rotunda, Thessaloniki. Mosaics of Thessaloniki Revisited, The Courtauld Institute of Art, May 30, 2014.

Speaker(s): Antony Eastmond (The Courtauld Institute of Art), Beat Brenk (University of Basel), Jas Elsner (University of Oxford), Hjalmar Torp (University of Oslo), Charalambos Bakirtzis (A. G. Leventis Foundation), Robin Cormack (University of Cambridge), Liz James (University of Sussex), Laura Nasrallah (Harvard Divinity School), Bente Kiilerich (University of Bergen), Myrto Hatzaki (A. G. Leventis Foundation).

Πηγή: Αρχαιολογία Online