Ανακάλυψη σπάνιας φωτογραφίας από χαμένο έργο του Βαν Γκογκ. Dazzling us again after 70 years, Van Gogh's long-lost sunflowers: He painted seven versions of his glorious masterpiece - but one was destroyed by an Allied bomb. Now a British art historian has made a stunning find

Τα Έξι Ηλιοτρόπια του Βαν Γκογκ. Van Gogh, Six Sunflowers, 1888, oil on canvas. Photograph: Mushakoji Saneatsu Memorial Museum. Author tracks down 1920s print of painting destroyed during war, and ownership of second work not seen in public since 1948.

Μια σπάνια φωτογραφία ενός χαμένου πίνακα του Βίνσεντ Βαν Γκογκ, η οποία ανακαλύφθηκε πρόσφατα, ρίχνει φως στον τρόπο που ο σπουδαίος ζωγράφος ήθελε να παρουσιάζονται τα διάσημα ηλιοτρόπιά του.

The first version: Van Gogh's initial painting is in a private collection.

Ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε τον πίνακα Έξι Ηλιοτρόπια το 1888.

 

The third version (left) is in the Neue Pinakothek in Munich, while the fourth version (right) hangs in the National Gallery in London.

Ο πίνακας πουλήθηκε σε Ιάπωνα συλλέκτη και καταστράφηκε στην Ιαπωνία το 1945, σε μία φωτιά μετά τον βομβαρδισμό της Οσάκα από τις ΗΠΑ στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

A repeat of painting No 3 (left): On show at the Philadelphia Museum of Art, and (right) a replica of number four...now in Amsterdam's Van Gogh Museum.

Σύμφωνα με το BBC, η σπάνια φωτογραφία που δείχνει τον πίνακα βρέθηκε στα αρχεία ενός ιαπωνικού μουσείου και δείχνει ότι ο καλλιτέχνης ήθελε τα ηλιοτρόπια να παρουσιάζονται με πορτοκαλί πλαίσιο.

Final painting of version four: See it at Sompo Museum of Art, Tokyo.

«Έβλεπε αυτό το πορτοκαλί πλαίσιο σαν ένα αναπόσπαστο κομμάτι του έργου τέχνης» δηλώνει ο ειδικός μελετητής του Βαν Γκογκ, Μάρτιν Μπέιλι. Ο πίνακας δείχνει τα ηλιοτρόπια σε ένα βάζο σε ένα σκούρο μπλε φόντο.

This is the story of one of the world’s most iconic images. Martin Bailey explains why Van Gogh painted a series of sunflower still lifes in Provence. He then explores the subsequent adventures of the seven pictures, and their influence on modern art. Through the Sunflowers, we gain fresh insights into Van Gogh’s life and his path to fame. Based on original research, the book is packed with discoveries – throwing new light on the legendary artist.

«Έψαξα τις επιστολές του Βαν Γκογκ και σε αυτές περιέγραφε ότι όταν ζωγράφιζε τα ηλιοτρόπια σκεφτόταν να τα παρουσιάσει σε πορτοκαλί πλαίσιο. Αυτό δεν ήταν κάτι που είχε δει κανείς έως τότε» λέει ο Μάρτιν Μπέιλι, κάνοντας λόγο για μια «επαναστατική ιδέα».

Ντοκιμαντέρ με ελληνική αφήγηση, αφιερωμένο στον εκκεντρικό Φλαμανδό ζωγράφο Vincent Van Gogh. O ιμπρεσιονιστής ζωγράφος είναι φημισμένος για τα ιδιαίτερα έργα του όπως τα "Ηλιοτρόπια" ή την "Έναστρη νύχτα" και παρότι έθεσε τέλος στη ζωή του στην ηλικία των 37 ετών το 1890, το έργο που άφησε πίσω του είναι ανεκτίμητο.

Το Ηλιακό Σύστημα πλέει σε διαστρική τρικυμία, Decades-Long Changes of the Interstellar Wind Through Our Solar System

The Solar System moves through a local galactic cloud at a speed of 50,000 miles per hour, creating an interstellar wind of particles, some of which can travel all the way toward Earth to provide information about our neighborhood (NASA / Adler / U. Chicago / Wesleyan).

Η κατεύθυνση του διαστρικού ανέμου, ενός ρεύματος σωματιδίων μέσα στα οποία κινείται ολόκληρο το Ηλιακό Σύστημα, έχει αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, αποκαλύπτει μελέτη στην επιθεώρηση «Science». Αυτό σημαίνει ότι ταξιδεύουμε σε μια ταραχώδη περιοχή, ίσως επειδή πλησιάζουμε στην άκρη ενός σύννεφου μέσα στο οποίο πλέουμε εδώ και 45.000 χρόνια.

Το διαστρικό σύννεφο

Από τη δεκαετία του 1970 γνωρίζουμε ότι ο Ήλιος και οι πλανήτες του δεν κινούνται στο απόλυτο κενό, αλλά διασχίζουν ένα σύννεφο διαστρικού αερίου με διάμετρο γύρω στα 30 έτη φωτός.

Το σύννεφο αυτό φαίνεται εξαιρετικά αραιό: «Αν έπαιρνε κανείς μια χούφτα του αέρα που αναπνέουμε στη Γη, και την τέντωνε μέχρι να φτάσει το πλησιέστερο άστρο, θα είχε περίπου την ίδια πυκνότητα με αυτό το νέφος» σχολιάζει η Πρισίλα Φρις του Πανεπιστημίου του Σικάγο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Το νέφος μπορεί να είναι αραιό, δεν είναι όμως αμελητέο: λόγω της κίνησης μέσα σε αυτό το σύννεφο, το Ηλιακό Σύστημα δέχεται ένα συνεχές ρεύμα σωματιδίων, γνωστό ως διαστρικός άνεμος. Μέχρι πρόσφατα, οι φυσικοί πίστευαν ότι το ταξίδι του Ηλιακού Συστήματος είναι σχετικά ήρεμο, και ότι ο διαστρικός άνεμος πνέει στην ίδια κατεύθυνση για εκατομμύρια χρόνια.

Αυτό όμως δεν φαίνεται να ισχύει. Στην τελευταία μελέτη, οι ερευνητές αναφέρουν ότι η κατεύθυνση του ανέμου έχει αλλάξει κατεύθυνση τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Αυτό σημαίνει είτε ότι ταξιδεύουμε σε μια ασυνήθιστα ταραγμένη περιοχή στο εσωτερικό του σύννεφου, είτε ότι το Ηλιακό Σύστημα πλησιάζει το όριο του νέφους και θα εξέλθει από αυτό σε περίπου 1.000 χρόνια.

Κοσμικός ανεμοδείκτης

Ο Ήλιος κινείται μέσα στο Τοπικό Διαστρικό Σύννεφο (LIC), το οποίο βρίσκεται κοντά σε ένα δεύτερο νέφος (G). Το βέλος δείχνει την κατεύθυνση του Ήλιου σε σχέση με τα γειτονικά άστρα. This image shows the nearest interstellar gas clouds around the solar system, including the Local Interstellar Cloud (LIC) and G Cloud, along with positions of neighboring stars in the plane of our Milky Way galaxy. The arrow shows the sun's motion relative to neighboring stars. Image courtesy of P.C. Frisch, University of Chicago

Το όριο  του Ηλιακού Συστήματος αντιστοιχεί χονδρικά στο όριο της λεγόμενης ηλιόσφαιρας -μιας γιγάντιας φυσαλίδας γεμάτης φορτισμένα σωματίδια (πρωτόνια, ηλεκτρόνια) που πηγάζουν από τον Ήλιο και τελικά συγκρούονται με τα εισερχόμενα σωματίδια του διαστρικού ανέμου.

Τα περισσότερα σωματίδια του ανέμου είναι φορτισμένα, οπότε εκτρέπονται έξω από το Ηλιακό Σύστημα χάρη στο μαγνητικό πεδίο του Ήλιου. Υπάρχουν ωστόσο βαρύτερα, ουδέτερα σωματίδια, όπως άτομα ήλιου και υδρογόνου, που καταφέρνουν να εισέλθουν στην ηλιόσφαιρα.

Αυτά είναι τα σωματίδια χάρη στα οποία μπορούμε να αντιληφθούμε το διαστρικό άνεμο: τα ουδέτερα σωματίδια συγκρούονται με σωματίδια του ηλιακού ανέμου και εκπέμπουν αμυδρές, υπεριώδεις λάμψεις, οι οποίες γεμίζουν ολόκληρο τον ουρανό.

Οι λάμψεις αυτές χαρτογραφήθηκαν για πρώτη φορά το 1972 από τον δορυφόρο STP 72-1 του αμερικανικού στρατού. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι η ένταση των λάμψεων δεν είναι σταθερή σε όλη τη διάρκεια του έτους. Καθώς τα ουδέτερα σωματίδια εισέρχονται στην ηλιόσφαιρα, οι τροχιές τους καμπυλώνουν λόγω της βαρυτικής έλξης του Ήλιου. Οι καμπύλες πορείες των εισερχόμενων σωματιδίων σχηματίζουν έναν κώνο, ο οποίος λειτουργεί ως ανεμοδείκτης και αποκαλύπτει την κατεύθυνση του διαστρικού ανέμου.

Η αυξομείωση στην ένταση των λάμψεων, συνειδητοποίησαν οι επιστήμονες, οφείλεται στο γεγονός ότι η Γη μπαινοβγαίνει στον κώνο των σωματιδίων καθώς περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Η αλλαγή ήρθε το 2009, όταν η NASA εκτόξευσε την αποστολή IBEX με στόχο να μετρήσει απευθείας τα ουδέτερα άτομα ηλίου που εισέρχονται στην ηλιόσφαιρα. Οι μετρήσεις αποκάλυψαν τότε ότι η κατεύθυνση του διαστρικού ανέμου είχε αλλάξει κατά 6 μοίρες σε διάστημα 40 ετών.

Δεδομένου όμως ότι οι μετρήσεις των λάμψεων δεν είναι άμεσα συγκρίσιμες με τις μετρήσεις των ίδιων των ατόμων ηλίου που προκαλούν τις λάμψεις, οι φυσικοί ανησυχούσαν ότι η φαινόμενη αλλαγή κατεύθυνσης μπορεί να οφειλόταν σε σφάλμα της μεθοδολογίας.

Τα νέα δεδομένα

Pictorial view of the Earth's orbit and the interstellar flow, as seen from far above the North Pole. During the wind's journey through the Sun's gravitation, it is bent like a soccer ball that is pulled back to Earth in a curve. Slower wind (dark blue) is bent stronger than faster wind. Thus, during the month of February, when the Earth moves into the interstellar flow, the Interstellar Boundary Explorer (IBEX) observes slower wind earlier on Earth's orbit than faster wind. To determine the flow speed, the IBEX team has taken advantage of this "speedometer" that Mother Nature freely provides. Credit: NASA/GSFC/UNH

Στη νέα μελέτη, ερευνητές διαφόρων αμερικανικών ιδρυμάτων συγκεντρώνουν δεδομένα από το IBEX και εννέα ακόμα διαστημικά σκάφη, συμπεριλαμβανομένων των αρχικών μετρήσεων του 1972 και μετρήσεων των ατόμων ηλίου από την αποστολή Ulysses της δεκαετίας του 1990.

Η ανάλυση δείχνει να επιβεβαιώνει τις υποψίες για την αλλαγή του διαστρικού ανέμου. Παραμένει όμως ασαφές τι σημαίνει αυτή η αλλαγή. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι διανύουμε μια ταραγμένη περιοχή, στην οποία το διαστρικό νέφος μέσα στο οποίο κινούμαστε, το λεγόμενο Τοπικό Διαστρικό Νέφος, συναντά ένα άλλο νέφος αερίου, το λεγόμενο Νέφος G.

Μια άλλη εξήγηση, την οποία δείχνουν να προτιμούν οι ερευνητές είναι ότι βρισκόμαστε κοντά στο όριο του νέφους. «Αν κανείς βρίσκεται μέσα σε ένα σύννεφο, δεν παρατηρεί μεγάλες αλλαγές» εξηγεί η ερευνητική ομάδα. «Αν όμως βρίσκεται κανείς κοντά στο όριο του νέφους, αρχίζει να βλέπει λεπτές δομές [...] Πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να σχετίζεται με αυτές τις ταραχώδεις δομές».

ΦΙΛΟΛΟΓΕ: ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΔΑΚΡΥΑ; PHILOLOGIST: TOO LATE FOR TEARS?

Lettre à un Ami Philologue.

Και ξαφνικά εμείς οι φιλόλογοι, η ελίτ του σχολείου, οι θεματοφύλακες της ελληνικής παιδείας, συνειδητοποιήσαμε ότι εν τέλει μπορεί και να μην είμαστε τόσο απαραίτητοι στο σχολείο της αποικίας Ελλάδα και ότι υπάρχουν κι άλλοι που μπορούν να διδάξουν τα πολυπληθή και πολυποίκιλα διδακτικά μας αντικείμενα. Κι έτσι καθόμαστε και απελπιζόμαστε τώρα εδώ και άλλο δεν σκεπτόμαστε, τον νουν μας τρώγει αυτή η τύχη.

Αλλά δεν ακούσαμε ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον; Ανεπαισθήτως μας απέκλεισαν από τας αναθέσεις;

-Όχι βέβαια! Βάλαμε κι εμείς το χεράκι μας. Συνειδητά και συστηματικά στρώσαμε τον δρόμο για να διαβούν και να θερίσουν χιλιάδες άρματα δρεπανηφόρα. Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ. Όταν επί δεκαετίες παραμείναμε προσηλωμένοι σ’ έναν τρόπο παρουσίασης των διδακτικών αντικειμένων χωρίς συσχέτιση με την πραγματικότητα (κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική, οικονομική)˙ όταν ο παροιμιώδης συντηρητισμός μας δεν κρατούσε τις Θερμοπύλες της παράδοσης ως όφειλε, παρά ήταν απλώς ανέκαθεν κομφορμιστικός που προσαρμοζόταν προθύμως και δουλοπρεπώς στις εκάστοτε κυρίαρχες επιλογές. 

Ulysse et les sirens, Stamnos, Détail, Peintre des Sirènes, Art Attique, Vulci, H. 0.352 m

Όταν η ελλιπής διδακτική και μεθοδολογική μας επάρκεια μάς μετέτρεψε από επαναπαυμένους φιλολόγους των πέντε σταθερών και αμετάβλητων για δεκαετίες αντικειμένων σε ασθμαίνοντες και πανικόβλητους δήθεν παντογνώστες – ακόμη κι εμείς οι πτυχιούχοι από το προοδευτικόν Άριστον και Τέλειον της Θεσσαλονίκης - που όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν από λατινικό συντακτικό μέχρι Αναγνωστάκη και από Όμηρο μέχρι την Ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου κι από κοντά ψυχολογίες, φιλοσοφίες και εσχάτως σύγχρονες γλωσσολογικές θεωρίες˙ όταν επαναπαυθήκαμε στην δήθεν αδιαμφισβήτητη χρησιμότητά μας˙ όταν απέναντι στη χρεοκοπία του ελληνοχριστιανικού ιδεώδους και την προγονοπληξία, αντιδράσαμε συμπλεγματικά και ενοχικά, κι έτσι περάσαμε στο άλλο άκρο: απαξιώσαμε την ελληνική γλώσσα και παράδοση που φτάσαμε να πιστοποιούμε ως επαρκείς και συχνά με υψηλή βαθμολογία, στρατιές ολόκληρες αγραμμάτων – ακόμη και αναλφάβητων – και το χειρότερο, φτάσαμε να επιβραβεύουμε κακομαθημένα με φουσκωμένα μυαλά και αχαλίνωτο υπερεγώ. 

Πολύ λογικά λοιπόν σήμερα και εν όψει των απολύσεων να προσγειωνόμαστε ανωμάλως σε μία πραγματικότητα στην οποία αυτό που τελεί υπό διωγμόν δεν είναι ειδικά ο κλάδος ΠΕ2, αλλά πρωτίστως η ίδια η Παιδεία, και ειδικά η ανθρωπιστική, ως περιττή και πλεονάζουσα.

Και η μεγάλη μας ευθύνη είναι ότι δεν την υπερασπιστήκαμε όταν συνειδητά και συστηματικά η Παιδεία κατεδαφιζόταν για να κτιστούν ολόγυρα μας υψηλά τείχη.

Portrait du Jeune homme lisant, 28x22 cm, IVème Style, Herculanum, Musée de Naples

Όταν στο όνομα της αποδόμησης του «εθνικού αφηγήματος» και των «εθνικών μύθων», ανεχτήκαμε, ή/και υποστηρίξαμε ορισμένοι, τη ρεπούσια αθλιότητα της περιφρόνησης, υποβάθμισης και κατασυκοφάντησης της αντιστασιακής παράδοσης του ελληνισμού˙ όταν ανεχτήκαμε ή/και υποστηρίξαμε, αντί να ξεσηκωθούμε, την αποκοπή της νεοελληνικής λογοτεχνίας από τη διαχρονική ιστορική διαδρομή της ελληνικής λογοτεχνικής παράδοσης, και όταν επιπλέον δεχτήκαμε αδιαμαρτύρητα την κατάργηση της ίδιας της λογοτεχνίας από το νέο αναλυτικό πρόγραμμα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στην Α΄ Λυκείου.

Tête du Dipylon, Athènes, Marbre, H. 0.44 m

Και δεν αντισταθήκαμε γιατί εξακολουθούσαμε να αντιμετωπίζουμε την ελληνική παράδοση και ιστορία σα μουσειακό είδος, που μέσα στο σημιτικό καταναλωτικό παροξυσμό, δεν συγκινούσε πια κανέναν. Δεν καταλάβαμε, δεν συνειδητοποιήσαμε, δεν πιστέψαμε ότι αυτό το μαρμάρινο κεφάλι που μας εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέραμε πού να το ακουμπήσουμε ήταν η ο ίδιος μας ο εαυτός. 

Eugène Delacroix, Hamlet and Horatio in the Graveyard

Κι εμείς το είδαμε σαν τη νεκροκεφαλή που κρατάει ο Άμλετ στη σκηνή που αναρωτιέται για το νόημα της ζωής. Έτσι όμως συμβάλλαμε στον αυτοχειριασμό μας όχι απλώς ως κλάδου, αυτό είναι το λιγότερο, αλλά ως εθνικής ετερότητας.

I'm a philologist by Cyrridven

Είναι άραγε πολύ αργά για δάκρυα; Γιατί όταν οι απαιτήσεις του μαθήματος της λογοτεχνίας περιορίζονται σε ψευτοκοινωνιολογικές παρατηρήσεις (για τις σχέσεις των δύο φύλων) ή σε ανάπτυξη δεξιοτήτων δημιουργικής γραφής, τότε τι αλήθεια χρειάζεται ειδικά και αποκλειστικά ο καθηγητής ελληνικής φιλολογίας; Όταν ο ίδιος δέχεται να διδάσκει, αν διδάσκει, το «Τραγούδι του νεκρού αδερφού» και τον «Ερωτόκριτο» μόνον από την πλευρά των σχέσεων των δύο φύλων και όχι για την ποιητική, αισθητική και πολιτισμική τους αξία, όταν δεν πιάνει το κοινό νήμα της ελληνικής ποιητικής παράδοσης (ενδεικτικά μόνο ας δούμε: ἀρετὴ στους αρχαίους, Αρετή στο «τραγούδι του νεκρού αδερφού» και Αρετούσα στον Κορνάρο, αρετήν (και τόλμην) στον Κάλβο, αρετή στον Μακρυγιάννη κ.α.) όταν ακούει αδιαμαρτύρητα πως η ιστορία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία αυθαίρετη κατασκευή της υποκειμενικότητας του ιστορικού όταν, εν τέλει, συναινεί, μαζί με μία μεγάλη μερίδα συναδέλφων άλλων κλάδων, στην απαξίωση και υποβάθμιση της γνώσης, αφού πια «ο μαθητής δεν χρειάζεται να μαθαίνει αλλά – τάχα μου – να μαθαίνει πώς να μαθαίνει», αφού όλα τα αντικείμενα γίνονται «ερευνητικές (ο Θεός να τις κάνει!), εργασίες» όταν δηλαδή από φιλόλογος, καταντά διεκπεραιωτής αντιπαιδαγωγικών τεχνοκρατικών υπουργικών αποφάσεων, τότε είναι άξιος της μοίρας του. Και φυσικά μαζί με αυτόν και όλοι οι άλλοι κλάδοι αφού όταν τη θέση της γνώσης έχει πάρει πλέον η, μαγικών προφανώς ιδιοτήτων, διδακτική μέθοδος συνεπικουρούμενη από την τελετουργία των ΤΠΕ, τότε ο καθένας μπορεί να αναλάβει οποιοδήποτε αντικείμενο ανεξάρτητα από τις σπουδές του.

Κι όμως, έστω και τώρα, υπάρχει ο χρόνος να αντισταθούμε, όχι για να σώσουμε τη χαμένη τιμή του φιλολόγου, αλλά για να περισώσουμε ό,τι έχει απομείνει από την Παιδεία στον τόπο που γράφεται ποίηση αδιάλειπτα από τον 9ο αιώνα π.Χ. Αρκεί να σταθούμε αποφασιστικά απέναντι στον εθνομηδενισμό των ελίτ και τον εθνοφυλετισμό των ναζιστοαλήτ˙ αρκεί να αναδείξουμε τον ελληνικό πολιτισμό, τη γλώσσα, την ιστορία, τη λογοτεχνία, όχι ως ανώτερα των άλλων, αλλά ως έργα δικά μας, ως υψηλής αξίας επιτεύγματα που προέκυψαν, όχι από την απομόνωση αλλά μέσα από τον δημιουργικό διάλογο με τους άλλους πολιτισμούς˙ «όταν όλα τα ρεύματα Ανατολή και Δύση τα αφομοιώναμε θαυμάσια τις ώρες που λειτουργούσαμε σαν εύρωστος οργανισμός» (Σεφέρης)˙ αρκεί να απαλλαγούμε από την αυταρέσκεια και την αυταπάτη πως είμαστε ικανοί να διδάσκουμε επαρκώς ένα τεράστιο εύρος αντικειμένων˙ αρκεί να ξαναβάλουμε στο κέντρο της διδασκαλίας μας τον άνθρωπο ως ελεύθερο, δημιουργικό και με αγωνιστικό ήθος πολίτη˙ αρκεί τέλος να ξαναδώσουμε σε αξίες όπως ο σεβασμός, η δικαιοσύνη, η καλοσύνη και η σοφία την υψηλότερη θέση στην κλίμακα αξιών της ελληνικής κοινωνίας.

Διαφορετικά, θα συνθλιβούμε ανάμεσα στη Σκύλλα του φιλελευθερισμού που ισοπεδώνει και καταστρέφει την Παιδεία και τον πολιτισμό και τσαλαπατά τις συνειδήσεις και στη Χάρυβδη του ολοκληρωτισμού και του φασισμού που κρύβεται σήμερα πίσω από έναν συμπλεγματικό, επιθετικό, μισαλλόδοξο, ρατσιστικό, τευτονικής προέλευσης και απόλυτα αντίθετο προς την ελληνική παράδοση, εθνικισμό. Όχι μόνο για μας, συνάδελφοι φιλόλογοι, αλλά γι’ αυτό που λέγαμε παλιά: «το καλό του λαού και του τόπου» ή όπως θα τόλεγε ο Μακρυγιάννης, για την πολύπαθη την πατρίδα.

Τάσος Χατζηαναστασίου, φιλόλογος στο ΕΠΑΛ Ναυπλίου.

Επανάκτηση του Διαδικτύου. Reclaiming the net

«Η Google και το Facebook μας πούλησαν. Η Κοινωνία της Πληροφορίας στράφηκε εναντίον μας. Το όνειρο της κοινωνικής δικτύωσης αποδείχτηκε εφιάλτης. Οι κοινότητες του κυβερνοχώρου επιτηρούνται πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε πραγματική κοινότητα.

Ο Φίλιπ Ντικ. Πορτραίτο του Πέτε Βελς. Pete Welsch, Drawn portrait of Philip K Dick. "Θα έρθει εποχή που δεν θα λέμε ότι παρακολουθούν το τηλέφωνό σου, αλλά ότι το τηλέφωνό σου σε παρακολουθεί…" ΦΙΛΙΠ ΝΤΙΚ Αμερικανός συγγραφέας (1928-1982).

Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα έχουν πλέον αντιληφθεί ότι, αν θες να έχεις το πάνω χέρι, δεν καταστέλλεις την επικοινωνία, αντίθετα την ενισχύεις και στη συνέχεια την παρακολουθείς. Γι' αυτό και τώρα όλοι κουβαλάμε πάνω μας τις προσωπικές μας συσκευές παρακολούθησης, smartphones και tablets, που αυτοβούλως και αδιάλειπτα τις ενημερώνουμε με κάθε λεπτομέρεια της ζωής μας».

Το κτηριακό συγκρότημα του Κρατικού Κέντρου Πληροφοριών της Μ. Βρετανίας.

Τα παραπάνω αναφέρει ο ιστότοπος των Adbusters, που κάνει τη σούμα μιας τραγικής πραγματικότητας. Λοιπόν, ποιος δικαιούται να μην το 'χει καταλάβει ακόμη; Ο λοχίας Μάνινγκ είναι στη φυλακή ισόβια, ο πράκτορας Σνόουντεν κρύβεται με άσυλο στη Ρωσία, ο δημοσιογράφος Νταβίντ Μιράντα φυλακίστηκε για εκφοβισμό εννιά ώρες σε απομόνωση στο Χίθροου, η εταιρεία Lavabit προτίμησε να κατεβάσει ρολά, παρά να συνεργαστεί με τις μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες στο μεταξύ ζητούν από τους προϊστάμενους να καρφώσουν κάθε συνάδελφό τους με συμπεριφορά επικείμενου whistleblower.

Μεγάλος Αδελφός

Και στο καπάκι, ο νέος προβληματισμός αφορά το αν τα αμερικανικά Prism και Χ-Keyscore, το αγγλικό Tempora και κάθε άλλο κρατικό πρόγραμμα ιντερνετικής παρακολούθησης που αποκαλύφθηκε, δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου, η βιτρίνα ενός συστήματος «δέκα φορές πιο οργουελιανού απ' ό,τι φαίνεται».

Στις ΗΠΑ, εκεί απ' όπου ξεκίνησαν όλα, κάποιοι προειδοποιούν ότι «αν η σύνδεσή σας στο Internet δεν είναι πάντα καλή, δεν είναι ο καιρός που φταίει, να είστε σίγουροι».

Τι φταίει πραγματικά; Η απάθεια μιας κοινωνίας που αδυνατεί να εννοήσει τα αυτονόητα; Η ριζοσπαστικοποίηση των μαζών που αναγγέλλεται αλλά δεν επέρχεται, αποτελώντας δραματικό προνόμιο των ολίγων; Τα τζάμπα Wi-Fi hotspots; Η Αριστερά που δεν καταλαβαίνει;

 Luxembourg conference on the Left’s engagement with the Internet.

Σ' αυτό το τελευταίο, μέσα Αυγούστου, προσπάθησαν να απαντήσουν ορισμένα τεταρτοδιεθνικά ευρωπαϊκά κόμματα της Αριστεράς, διοργανώνοντας τη Σύνοδο του Λουξεμβούργου, απ' όπου κάλεσαν τις κοινωνίες «να επανακτήσουν το Διαδίκτυο», ενώ οι σύνεδροι αξιολόγησαν την εμπλοκή της δικής τους Αριστεράς με το Διαδίκτυο.

Με τον υπέργηρο συνδικαλισμό να παρακολουθεί αμήχανος, τα τεχνοφρικιά της ευρωπαϊκής Αριστεράς να προσπαθούν να τους εξηγήσουν τι εστί web, το συνέδριο μνημόνευσε τον Σνόουντεν και ό,τι σημαίνει αυτό για την προσπάθεια της κοινωνίας να εμπεδώσει την ήττα της, και υπέδειξαν περισσότερη χρήση των open source software, την επιβολή ελέγχου στη ρουφιανιά των μηχανών αναζήτησης, την ανάπτυξη ανεξάρτητων δικτύων εντός του Διαδικτύου, και κυρίως την ανάπτυξη τεχνογνωσίας από αριστερούς, ώστε «να αμυνθούμε, αλλά και να παρέμβουμε» στο ιντερνετικό πεδίο.

Ανάψτε τα φώτα

US politicians say the NSA has too much power [Reuters]

Ανάλογα συνέδρια ριζοσπαστικοποιημένων συνιστωσών της πολιτικής και κοινωνικής ζωής πραγματοποιούνται παντού και συχνά, με συμπεράσματα παρόμοια με τα παραπάνω. Ιδιαίτερη μνεία όμως αξίζει μια άλλη παρέμβαση των Αμερικανών αντικαπιταλιστών -αυτής της ωραίας πλην διωκόμενης μειοψηφίας-, που καλούν χωρίς περιστροφές τους εργαζομένους στις μυστικές υπηρεσίες να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Σνόουντεν και «να ανάψουν τα φώτα στο Μαύρο Κουτί» (το κτήριο της NSA μεταφορικά). «Χρειαζόμαστε τους whistleblowers περισσότερο από ποτέ», δηλώνουν κάνοντας και την αριθμητική: «Πρώτα ένας. Μετά πέντε. Μετά εκατό. Μετά χιλιάδες. Μετά τόσοι που δεν μπορούν να δικαστούν. Μετά η Νέα Αμερικανική Επανάσταση. Και η Αμερική σώζει τον εαυτό της». Παραδέχονται όμως ότι, με τόσα πρόβατα να βόσκουν αμέριμνα στα λιβάδια του κυβερνοχώρου, τίποτε δεν είναι απλό. Μακάρι να ήταν...

Τζάμπα ψώνια

Spanish union members raid supermarket to feed the hungry. Via Daily Kos.

Η «δράση των φτωχών» είναι ένας ακτιβισμός που επινοήθηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και έχει να κάνει με την επιδρομή για την απαλλοτρίωση καταναλωτικών αγαθών. Πιο πρόσφατο τέτοιο γεγονός καταγράφηκε στη Σεβίλη (Ισπανία) στις 30 Αυγούστου, όταν 200 μέλη της Ένωσης Εργατών Ανδαλουσίας (SAT) εισέβαλαν σε σουπερμάρκετ και γέμισαν δέκα καροτσάκια με σχολικό υλικό (γραφική ύλη, τετράδια κ.λπ.), τα οποία θα μοιραστούν σε άπορες οικογένειες μαθητών. 

Juan Manuel Sánchez Gordillo. By Víctor Ferrer, via Flickr.

Παρόμοιες επιδρομές επανάκτησης αγαθών έχουν γίνει αρκετές φορές στην Ισπανία, ενώ στη Σεβίλη έχει πάρει μέρος και ο αριστερός δήμαρχος της πόλης, Μανουέλ Κορντίλο, που έχει καλέσει τους πολίτες σε απαλλοτρίωση προϊόντων από σουπερμάρκετ και γι' αυτό η λαϊκή κουλτούρα τον βάφτισε ήδη «δήμαρχο-Ρομπέν των Δασών».

«Amerikkka»

Διαδηλώσεις κατά της επικείμενης επίθεσης στη Συρία πραγματοποιούνται ήδη στις ΗΠΑ. Μία από αυτές, με το σλόγκαν «U.S. Hands Off Syria, We Need Jobs Not War», οργανωμένη από ομάδες ακτιβιστών στο ειδυλλιακό μεσοαστικό προάστιο Μπάρτον Χάιτς στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια, πραγματοποιήθηκε και με τη συμμετοχή αναρχικών της τοπικής κολεκτίβας Wingnut.

Μετά τη διαδήλωση, οι αναρχικοί εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία αποσαφήνιζαν ότι η αντίθεσή τους δεν οφείλεται στην επιθυμία να εξασφαλιστούν δουλειές αντί να γίνει πόλεμος, αλλά στην αντίθεση να γίνει σφαγή του συριακού πληθυσμού στο βωμό του ιμπεριαλισμού της Amerikkka -όπου τα τρία «k» χρησιμοποιούνται, για να δηλωθεί η ανάμειξη της ρατσιστικής ΚΚΚ στην αμερικανική κυβερνητική μηχανή.

Γίνε αόρατος, Reclaiming Your Online Privacy

That's why our venture firm invested in Spotflux (http://www.spotflux.com/).Started by two Internet freedom fighters that have more than a decade of experience solving large-scale security challenges, Spotflux is a free privacy application for consumers, which works by encrypting your Web connection. It downloads in less than a minute on any Windows or Mac computer, anywhere in the world. Spotflux ran a beta test and in less than a year, attracted 100,000 users in 121 countries. It launches globally today.

Το Spotflux είναι μια εφαρμογή ασφαλείας, η οποία προστατεύει τη σύνδεσή σας στο διαδίκτυο. Χρησιμοποιεί τεχνολογία cloud και πραγματοποιεί ελέγχους σε πραγματικό χρόνο για λογισμικά υποκλοπής προσωπικών δεδομένων, διαφημίσεις, cookies παρακολούθησης, ιούς, malware και άλλες απειλές.

Σας παρέχει μια λύση για να κρατήσει τον υπολογιστή σας ασφαλή και να εξασφαλίσει την προστασία των δεδομένων σας ταυτόχρονα.

Μόλις ενεργοποιηθεί, θα εκτελεί σε πραγματικό χρόνο ελέγχους  για διαφημίσεις και κακόβουλο λογισμικό, προστατεύοντας έτσι τον υπολογιστή σας από online απειλές.

Τι προσφέρει

1. Κρυπτογραφημένη και ασφαλή σύνδεση. Είτε στο σπίτι, σε ταξίδια, ή σε ένα δημόσιο WiFi, το Spotflux κρυπτογραφεί και ασφαλίζει τη σύνδεσή σας και προστατεύει τη μυστικότητά σας κατά την περιήγηση.

2. Προστασία από κακόβουλο λογισμικό από ιούς και διαφημίσεις. Το Spotflux σαρώνει συνεχώς και προστατεύει τη σύνδεσή σας για εισερχόμενες απειλές όπως κακόβουλο λογισμικό και ιούς.

3. Ανοικτή και απεριόριστη πρόσβαση. Το Spotflux δεν πιστεύει στον περιορισμό ή την παρεμπόδιση της πρόσβασης σε περιεχόμενο. Η πρόσβαση είναι πάντα ανοιχτή και χωρίς περιορισμούς, ενώ συνδέεται με Spotflux.

4. Ιδιωτική, ελεύθερη διαφημίσεων εμπειρία περιήγησης. Απολαύστε την περιήγησή σας χωρίς διαφημίσεις. Το Spotflux εξοικονομεί εύρος ζώνης, κρύβει τη διεύθυνση IP σας, και κρατά τη περιήγηση σας ιδιωτική.

ΥΓ: Δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση το Antivirus του συστήματος σας. Προστατεύει την σύνδεσή σας στο internet και κρύβει την IP σας.

ΠΡΟΚΛΟΣ. PROCLUS

Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Όπως αν κανείς κοιμάται στον ήλιο και, επειδή ακριβώς κοιμάται, αγνοεί ότι φωτίζεται' όταν όμως ξυπνήσει, βλέπει τον εαυτό του να λούζεται από το φως και τότε αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει το φως και ότι εξ αρχής βρισκόταν πάνω του, παρόλο που λόγω της άγνοιάς του δεν βρισκόταν στο φως.

Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Όπως ακριβώς, ενώ ο ήλιος φωτίζει πάντα, αυτό που δεν μπορεί να τον βλέπει πάντα και τον βλέπει μερικές φορές, δεν προσδίδει την παροδικότητα στο φως του ήλιου αλλά αφαιρεί από τον εαυτό του τη δυνατότητα να βλέπει συνεχώς το φως του ήλιου επειδή στρέφει το βλέμμα του αλλού.

Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Είναι σαν να υπάρχει ένα πρόσωπο σταθερό και κάποιο ον που είναι κατάλληλο και στρέφεται προς το πρόσωπο να ομορφαίνει από εκείνο, ωσάν το ον να είναι ένας λείος και λαμπερός καθρέφτης που τοποθετήθηκε απέναντι στο πρόσωπο και προσέλαβε από το πρόσωπο κάποιο αποτύπωμα' το όν, όμως, που είτε βρίσκεται μακριά λόγω της αδυναμίας του είτε είναι γυρισμένο αλλού, λαμβάνει αμυδρή χορηγία από το πρόσωπο, επειδή το ίδιο το ον είναι ανώμαλο και σκοτεινό' και γίνεται τέτοιο, αν προσλάβει ύλη.

PROCLUS (CA. 410-485 A.D.)

Nothing hinders the soul so much in attaining to the knowledge of God as time and place. Therefore, if the soul is to know God, it must know Him outside time and place, since God is neither in this or that, but One and above them. Meister Eckhart

Μύθος η αριστερή ή δεξιά «κυριαρχία» του εγκεφάλου, Researchers Debunk Myth of 'Right-Brained' and 'Left-Brained' Personality Traits

Significant lateralization of gray matter density. show more Colored regions included ROIs that showed significantly greater left- or right-lateralization of gray matter density across 1011 subjects, correcting for multiple comparisons using a false discovery rate correction of q<0.05 across 7266 ROIs. Color bars show t-statistics for the left and right hemispheres, respectively. Images are in radiologic format with subject left on image right. (Credit: Nielsen JA, Zielinski, Ferguson, Lainhart, Anderson. An Evaluation of the Left-Brain vs. Right-Brain Hypothesis with Resting State Functional Connectivity Magnetic Resonance Imaging. PLoS ONE, 2013 DOI: 10.1371/journal.pone.0071275)

Είναι το «θεμέλιο» επάνω στο οποίο βασίζονται ατελείωτα τεστ προσωπικότητας, βιβλία που στοχεύουν στο να μας κάνουν… καλύτερους ανθρώπους, αλλά και ασκήσεις για τη βελτίωση της συμπεριφοράς μας - αποδεικνύεται όμως ότι το θεμέλιο αυτό είναι όχι μόνο σαθρό αλλά και… ανύπαρκτο.

Ως σήμερα έχουμε ακούσει επανειλημμένως ότι στα άτομα που είναι μεθοδικά, λογικά και αναλυτικά κυριαρχεί το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, ενώ αντιθέτως σε όσα είναι δημιουργικές και καλλιτεχνικές φύσεις «βασιλεύει» το δεξιό ημισφαίριο. Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι η σοβαρή επιστήμη δεν είχε ποτέ υποστηρίξει κάτι τέτοιο.

Ο αριστερός και δεξιός μύθος

Μύθος τα περί κυριαρχίας του δεξιού ή του αριστερού ημισφαιρίου σε ό,τι αφορά διαφορετικές λειτουργίες, όπως αποδεικνύει νέα μελέτη. Evidence from over 1,000 fMRI brain scans finds no evidence people are 'right-brained' or 'left-brained'.

Τώρα, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γιούτα αποκάλυψαν ότι οι… αριστερές και δεξιές θεωρίες του εγκεφάλου αποτελούν μύθο, μέσα από την ανάλυση περισσότερων από 1.000 εγκεφάλων. Συγκεκριμένα είδαν ότι οι εθελοντές της μελέτης δεν χρησιμοποιούσαν περισσότερο κάποιο από τα δύο ημισφαίρια αλλά ολόκληρο τον εγκέφαλό τους καθ' όλη τη διάρκεια του πειράματος.

Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες με δημοσίευσή τους στην online επιστημονική πλατφόρμα PLoS ONE, πράγματι ο κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί μια περιοχή του εγκεφάλου περισσότερο από άλλες προκειμένου να επιτελέσει ορισμένες λειτουργίες (ο σχετικός όρος ονομάζεται πλευρικότητα ή πλευρίωση). Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον δρα Τζεφ Αντερσον, διευθυντή του Τμήματος Νευροχειρουργικής Χαρτογράφησης του Πανεπιστημίου της Γιούτα, η ομιλία «βγαίνει» από την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου στους περισσότερους δεξιόχειρες. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι οι πιο χαρισματικοί ομιλητές χρησιμοποιούν περισσότερο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου τους απ' ό,τι το δεξιό, ή ότι το ένα ημισφαίριο είναι πιο πλούσιο σε νευρώνες από το άλλο.

«Κλειδί» οι συνάψεις σε όλον τον εγκέφαλο

Ο δρ Αντερσον εξήγησε μιλώντας στην ιστοσελίδα επιστημονικών ειδήσεων LiveScience ότι «δεν ισχύει πως το αριστερό ημισφαίριο συνδέεται με τη λογική περισσότερο απ' ό,τι το δεξιό. Παράλληλα, η δημιουργικότητα δεν έχει την "έδρα" της στο δεξιό ημισφαίριο και όχι στο αριστερό. Στην πραγματικότητα οι συνάψεις μεταξύ όλων των περιοχών του εγκεφάλου είναι εκείνες που κάνουν το κάθε άτομο να εμφανίζει δημιουργικότητα αλλά και αναλυτική και λογική σκέψη».

Η ομάδα του δρος Αντερσον ανέλυσε τις απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου 1.000 ανθρώπων ηλικίας από επτά ως 29 ετών ενόσω εκείνοι ξεκουράζονταν. Οι επιστήμονες κατέγραψαν τη δραστηριότητα 7.000 περιοχών του εγκεφάλου και εξέτασαν τις νευρικές συνάψεις μέσα σε αυτές τις περιοχές, αλλά και μεταξύ των περιοχών. Παρ' ότι εντόπισαν μεγάλο «μποτιλιάρισμα» δραστηριότητας σε κάποιες περιοχές-«κλειδιά», κατά μέσον όρο είδαν ότι και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου ήταν ισοδύναμα σε ό,τι αφορούσε τα νευρικά τους δίκτυα και τη συνδεσιμότητα μεταξύ διαφορετικών περιοχών.

Πώς γεννήθηκε ο μύθος

Ο μύθος σχετικά με άτομα… δεξιά ή αριστερά (σε ό,τι αφορά τον εγκέφαλό τους) πιθανότατα γεννήθηκε μέσα από έρευνες - οι οποίες μάλιστα έλαβαν Νομπέλ - του Ρότζερ Σπέρι που διεξήχθησαν τη δεκαετία του 1960. Ο Σπέρι μελέτησε ασθενείς με επιληψία που υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία στο πλαίσιο της οποίας ο εγκέφαλος «τεμαχίζεται» κατά μήκος μιας δομής που ονομάζεται μεσολόβιο. Καθώς το μεσολόβιο συνδέει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, στους συγκεκριμένους ασθενείς τα δύο ημισφαίρια δεν επικοινωνούσαν πλέον μετά την επέμβαση. Η μελέτη αυτών των ασθενών προσδιόρισε έτσι ποια πλευρά του εγκεφάλου εμπλέκεται στη γλώσσα, στα μαθηματικά, στη ζωγραφική και σε άλλες λειτουργίες. Και άλλοι ερευνητές διεξήγαγαν παρόμοια πειράματα. Ωστόσο θιασώτες της «λαϊκής» ψυχολογίας πήραν αυτά τα ευρήματα και τα… παρατράβηξαν, αποδίδοντας τελικώς πλήθος χαρακτηριστικών στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια.

Πάντως η κοινότητα των νευροεπιστημόνων δεν δέχθηκε ποτέ την υποτιθέμενη κυριαρχία ενός από τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου σε ό,τι αφορά διαφορετικές λειτουργίες, και τώρα η νέα μεγάλη μελέτη αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει κυρίαρχος στον εγκέφαλο. Ο δρ Αντερσον ξεκαθαρίζει βέβαια ότι στόχος της έρευνάς του δεν είναι να «αποκαθηλώσει» λαϊκούς μύθους, αλλά να κατανοήσει καλύτερα την πλευρίωση του εγκεφάλου ώστε να αναπτυχθούν αποτελεσματικότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις για το Σύνδρομο Ντάουν, τον αυτισμό ή τη σχιζοφρένεια. 

Ναι, ο GJ 1214b είναι… νερουλός! Super-Earth 40 light years away 'is rich in water with a thick, steamy atmosphere', confirm Japanese astronomers

Καλλιτεχνική απεικόνιση του GJ 1214b που εικονίζεται με ως μια μικρή μαύρη σφαίρα ενώ κινείται γύρω από το μητρικό του άστρο το οποίο, αν και είναι κόκκινος γίγαντας, εικονίζεται με γαλάζιο χρώμα. Artist's rendition of a transit of GJ 1214 b in blue light. The blue sphere represents the host star GJ 1214, and the black ball in front of it on the right is GJ 1214 b. Credit: NAOJ

Εντοπίστηκε το 2009 και ανήκει στην κατηγορία των πλανητών που ονομάζονται «Υπερ-Γαίες» - είναι δηλαδή λίγο μεγαλύτερος από τον δικό μας πλανήτη αλλά πολύ μικρότερος από τους γίγαντες αερίων όπως ο Δίας. Οι πρώτες παρατηρήσεις έδειχναν ότι αν και ο GJ 1214b βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το μητρικό του άστρο εντούτοις έχει μια πυκνή ατμόσφαιρα που πιθανότατα διαθέτει νερό και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες.

The planet GJ 1214b, shown here in an artist's conception with two hypothetical moons, orbits a star 40 light-years from Earth. The super-Earth is about 2.6 times Earth's diameter and weighs seven times as much.

Ο GJ 1214b που βρίσκεται σε απόσταση 40 ετών φωτός από τη Γη έχει διάμετρο 2,7 φορές μεγαλύτερη από αυτή του πλανήτη μας, ωστόσο το βάρος του είναι επταπλάσιο από αυτό της Γης. Νέες παρατηρήσεις που έκαναν Ιάπωνες αστρονόμοι με το επίγειο τηλεσκόπιο Subaru επιβεβαιώνουν τις αρχικές παρατηρήσεις.

If the sky has a hydrogen-dominated atmosphere (as shown in the top image) Rayleigh scattering disperses blue light from the atmosphere of the host. The middle image shows how Rayleigh scattering is much weaker in water-rich atmospheres while the bottom image show what would happen if the sky had extensive clouds.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, ο GJ 1214b διαθέτει ατμόσφαιρα με περισσότερο νερό από ό,τι υδρογόνο. Βέβαια το νερό αυτό είναι… βραστό αφού λόγω της κοντινής απόστασης από το άστρο του, στον πλανήτη αναπτύσσονται θερμοκρασίες πέριξ των 230 βαθμών Κελσίου. Είναι αυτονόητο ότι η παρουσία νερού δημιουργεί ελπίδες για ύπαρξη κάποιων μορφών ζωής, έστω και σε μικροβιακό επίπεδο, αλλά παράλληλα οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στον GJ 1214b ψαλιδίζουν τις πιθανότητες. Τα νέα ευρήματα παρουσιάζονται στην επιθεώρηση «Αstrophysical Journal».