Εντοπίστηκαν ερυθρά αιμοσφαίρια δεινοσαύρων! Blood cells and collagen discovered in 75 million-year-old dinosaur bones by chance

Η αναπάντεχη ανακάλυψη ανοίγει νέους δρόμους στη μελέτη τους. A team of paleontologists co-led by Drs Sergio Bertazzo and Susannah Maidment of Imperial College London has discovered what look like remnants of red blood cells and collagen fibers in 75-million-year-old dinosaur specimens. Density-dependent color scanning electron micrograph of an ungual claw of an indeterminate theropod dinosaur shows erythrocyte-like structures. Scale bar – 1 μm. Image credit: Sergio Bertazzo et al.

Επιστήμονες στη Βρετανία πιστεύουν ότι ανακάλυψαν πάνω σε οκτώ απολιθωμένα οστά, από διαφορετικούς δεινοσαύρους ηλικίας 75 εκατ. ετών, απομεινάρια ερυθρών κυττάρων αίματος, καθώς και κολλαγόνου, μιας πρωτεΐνης που αποτελεί το βασικό συστατικό στους συνδετικούς ιστούς των ζώων. Η ανακάλυψη δημιουργεί ελπίδες ότι κάτι ανάλογο μπορεί να βρεθεί και σε άλλα απολιθώματα. Όπως είναι ευνόητο η ανακάλυψη, αν επιβεβαιωθεί, θα ανοίξει νέους δρόμους στη μελέτη των δεινοσαύρων και στην αποκάλυψη πολλών μυστικών τους.

Η ανακάλυψη

Sergio Bertazzo, a biomedical physical scientist at Imperial College in London, examines a fossil at Natural History Museum in London in this undated handout photo provided by Laurent Mekul, June 9, 2015. Image credit: REUTERS/Laurent Mekul/Handout via Reuters

Ερευνητές, με επικεφαλής τη Σουζάνα Μέιντμεντ και τον Σέρτζιο Μπερτάτσο του Imperial College του Λονδίνου χρησιμοποίησαν σύγχρονα τρισδιάστατα ηλεκτρονικά μικροσκόπια, που επέτρεψαν την αποκάλυψη των μοριακών ιχνών της μη απολιθωμένης οργανικής ύλης πάνω στα απολιθώματα.

Αν και έχουν βρεθεί ξανά στο παρελθόν τέτοια οργανικά απομεινάρια πάνω σε σπάνια απολιθώματα καλοδιατηρημένων οστών, τώρα είναι η πρώτη φορά που η ανακάλυψη γίνεται σε κοινά απολιθώματα, που μάλιστα βρίσκονται σε ιδιαίτερα άσχημη κατάσταση, σε βαθμό που δεν είναι σαφές από ποιό ακριβώς ζώο προέρχονταν. Όλα τα απολιθώματα είχαν βρεθεί στον Καναδά και διατηρούνταν στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου για πάνω από έναν αιώνα, ώσπου ήλθε η στιγμή να αποκαλύψουν τα μυστικά τους. Όπως είπε ο Μπερτάτσο, μετά τη νέα ανακάλυψη, «η πιθανότητα να βρούμε οργανική ύλη σε απολιθώματα, είναι πια πολύ μεγαλύτερη από ό,τι θεωρείτο έως τώρα, τουλάχιστον στη μικροσκοπική κλίμακα».

Αντέχουν

Density-dependent color scanning electron micrograph of a rib fragment of an indeterminate dinosaur shows fibrous structures. Scale bar – 5 μm. Image credit: Sergio Bertazzo et al.

Εδώ και καιρό, οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα μόρια των πρωτεϊνών δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν για πάνω από τέσσερα εκατομμύρια χρόνια. Φαίνεται όμως πως αυτό δεν συμβαίνει τελικά, σε μερικές τουλάχιστον περιπτώσεις. Πάντως θα χρειασθούν περαιτέρω αναλύσεις για να επιβεβαιώσουν ότι όντως πρόκειται για ερυθρά αιμοσφαίρια και κολλαγόνο.

Στην φωτογραφία ένα από τα απολιθώματα στα οποία είχαν «επιβιώσει» ερυθρά αιμοσφαίρια και κολλαγόνο. An ungual claw from an indeterminate theropod where the erythrocyte-like structures were found, is pictured in this undated handout photo provided by Laurent Mekul, June 9, 2015. Image credit: REUTERS/Laurent Mekul/Handout via Reuters

Η ανακάλυψη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications» μπορεί να φωτίσει, μεταξύ άλλων, το ερώτημα κατά πόσο οι δεινόσαυροι ήσαν θερμόαιμοι (με ταχύτερο μεταβολισμό) ή ψυχρόαιμοι. Μερικοί μάλιστα τολμηροί δεν αποκλείουν ότι κάποια στιγμή θα είναι δυνατό ανακαλυφθεί και DNA δεινοσαύρων γεγονός που θα ανοίξει την συζήτηση για το αν υπάρχει δυνατότητα κλωνοποίησης τους.

Νέα σημαντική ανακάλυψη

A new dinosaur species has been discovered in Wales, dating back 200 million years. The fossilised skeleton (a section is pictured) is described as a cousin of the Tyrannosaurus rex and is believed to be the earliest specimen of a Jurassic era dinosaur to be found in the world.

Παγκόσμιο επίκεντρο της παλαιοντολογίας είναι αυτές τις ώρες η Βρετανία αφού ταυτόχρονα με την ανακάλυψη των ερυθρών αιμοσφαιρίων και του κολλαγόνου δεινοσαύρων στο Λονδίνο ερευνητές από τα Πανεπιστήμια του Μάντσεστερ, του Πόρτσμουθ και του Εθνικού Μουσείου της Ουαλίας ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν ένα άγνωστο είδος δεινοσαύρου που ζούσε πριν από 200 εκ. έτη στην Ουαλία.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του σαρκοφάγου δεινοσαύρου που ζούσε πριν 200 εκ. έτη στην Ουαλία. The dinosaur also probably had a fuzzy coating (illustrated) of simple proto-feathers, as did many theropod dinosaurs, and this would have been used for insulation and possibly display purposes. It may also have had simple quill-like structures for defence.

Οι ερευνητές μελέτησαν απολιθώματα που ανακάλυψαν πέρυσι δύο κυνηγοί απολιθωμάτων στην παραλία Λάβερνοκ. Διαπίστωσαν ότι τα απολιθώματα ανήκουν σε ένα σαρκοφάγο θηρόποδο κοντινό συγγενή του Τυραννόσαυρου ρεξ. Η ανακάλυψη κρίνεται ως πολύ αξιόλογη για πολλούς λόγους. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα είδη δεινοσαύρων που εμφανίστηκαν στη Γη γεγονός που από μόνο του είναι πολύ σημαντικό αφού φωτίζει την ιστορία και εξέλιξη τους. Είναι το πρώτο σαρκοφάγο θηρόποδο που εντοπίζεται στην Ουαλία γεγονός που επίσης θα προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη της οικογένειας των θηροποδών δεινοσαύρων.

O ναός του Ποσειδώνα έγινε πλανητάριο! The Milky Way over the Temple of Poseidon

Ο ναός του Ποσειδώνα φωτίζει τον νυχτερινό ουρανό με μοναδικό τρόπο. What's that glowing in the distance? Although it may look like a lighthouse, the rays of light near the horizon actually emanate from the Temple of Poseidon at Cape Sounion, Greece. Some temple lights are even reflected in the Aegean Sea in the foreground. Although meant to be a monument to the sea, in this image, the temple's lights seem to be pointing out locations on the sky. For example, the wide ray toward the right fortuitously points toward the Lagoon Nebula in the central band of our Milky Way, which runs diagonally down the image from the upper left. Also, the nearly vertical beam seems to point toward the star clouds near the direction of the Wild Duck open cluster of stars. The featured image was taken less than three weeks ago. Image Credit & Copyright: Alexandros Maragos; Rollover Annotation: Judy Schmidt

Μια εκπληκτική φωτογραφία του νυχτερινού ουρανού πάνω από τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο έγινε viral τις τελευταίες ώρες. Τη φωτογραφία τράβηξε πριν από τρεις εβδομάδες ένας ταλαντούχος Έλληνας φωτογράφος και σκηνοθέτης και υπέπεσε στην αντίληψη της NASA η οποία την αναδημοσίευσε με σχόλια και ένα επιπλέον γράφημα με αποτέλεσμα η εικόνα να κάνει τον γύρο του διαδικτύου.

Την εικόνα τράβηξε ο Αλέξανδρος Μαραγκός που ανάμεσα στις άλλες δραστηριότητες του είναι συντάκτης του Momentum, ενός πολυθεματικού blog αφιερωμένο στον ανεξάρτητο κινηματογράφο που χρησιμοποιεί κάμερες HD DSLR. Στην φωτογραφία ο ναός του Ποσειδώνα μοιάζει σαν φάρος με τις ακτίνες φωτός να μοιάζουν σαν τροχιοδεικτικά σε ένα πεντακάθαρο νυχτερινό ουρανό όπου διακρίνονται όχι μόνο άστρα αλλά μεγάλες δομές του γαλαξία μας.

Το γράφημα όπου καταγράφονται όλα τα κοσμικά σώματα και αντικείμενα που υπάρχουν στην εικόνα.

«Μπορεί να μοιάζει σαν φάρος, οι ακτίνες φωτός στον ορίζοντα στην πραγματικότητα προέρχονται από τον ναό του Ποσειδώνα στο ακρωτήρι Σούνιο. Σε πρώτο πλάνο, λίγο από το φως του ναού αντανακλά στο Αιγαίο Πέλαγος. Αν και επρόκειτο να είναι ένα μνημείο στη θάλασσα, σε αυτή την εικόνα, τα φώτα του ναού φαίνεται να δείχνουν τοποθεσίες στον ουρανό» αναφέρει στο σχόλιο της φωτογραφίας η NASA δίνοντας στη δημοσιότητα ένα γράφημα στο οποίο καταγράφονται οι αστερισμοί, νεφελώματα και πλανήτες που αποτυπώνονται στον φωτογραφικό φακό.

Ζουμ στον Οδυσσέα του ηλιακού συστήματος. Crater Odysseus

Μια από τις νέες εικόνες της Τηθύος στην οποία δεσπόζει πραγματικά ο γιγάντιος κρατήρας Οδυσσέας. Like most moons in the solar system, Tethys is covered by impact craters. Some craters bear witness to incredibly violent events, such as the crater Odysseus (seen here at the right of the image). While Tethys is 660 miles (1,062 kilometers) across, the crater Odysseus is 280 miles (450 kilometers) across, covering about 18 percent of the moon's surface area. A comparably sized crater on Earth would be as large as Africa! This view looks toward the anti-Saturn hemisphere of Tethys. North on Tethys is up and rotated 42 degrees to the right. The image was taken in visible light with the Cassini spacecraft narrow-angle camera on April 11, 2015. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Το διαστημικό σκάφος Cassini που εξερευνά από το 2004 το σύστημα του Κρόνου πλησίασε την Τηθύ, ένα από τους δεκάδες δορυφόρους του πλανήτη και κατέγραψε νέες κοντινές, λεπτομερείς εικόνες από την παγωμένη επιφάνεια του. Στις νέες εικόνες ξεχωρίζει ο Οδυσσέας, ένας γιγάντιος κρατήρας που σχηματίστηκε μετά την πτώση κάποιου γιγάντιου αστεροειδούς στον παγωμένο δορυφόρο.

The 420 kilometer diameter Odysseus impact basin dominates Saturn's icy moon Tethys. This view shows the eastern two-thirds of Odysseus. Odysseus is relatively young, perhaps only 1 billion years old. It is therefore well preserved. The 2 to 3 kilometers high rim ridge defines the outer edge of the basin. The total depth from rim to floor is 8 kilometers, making Odysseus one of the deepest impact features in the Solar System. A rugged central mountain complex (at center right) forms a crude topographic ring rising 3 to 5 kilometers above the basin floor, roughly half way up to the level of the surrounding crater rim. Video is based on stereo topography derived from Cassini orbiter imaging data at 450 meters resolution. Image processing, stereo topography, and visualization were by Dr. Paul Schenk, Lunar and Planetary Institute, Houston.

Η Τηθύς έχει διάμετρο περίπου 1,065 χλμ και η επιφάνεια παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία. Στην Τηθύ υπάρχουν πολλοί κρατήρες. Ο μεγαλύτερος ονομάστηκε «Οδυσσέας» και έχει διάμετρο 450 χιλιόμετρα, δηλαδή καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της επιφάνειας του δορυφόρου. Αν μεταφέρουμε αυτές τις αναλογίες στη Γη αν υπήρχε ένας τέτοιος κρατήρας θα είχε το μέγεθος της... Αφρικής!

Πετυχημένη δοκιμή του... UFO της NASA. NASA 'Flying Saucer' Launches to Test Mars Landing Tech

Ο ιπτάμενος δίσκος LDSD θα μεταφέρει στο Διάστημα μεγάλα φορτία αλλά και ανθρώπους. NASA's inflatable flying saucer, called the Low-Density Supersonic Decelerator, lifts off on the second test flight of Mars landing technologies on June 8, 2015. The inflatable decelerator also includes the largest supersonic parachute ever made by NASA. Credit: NASA TV

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα το βίντεο της πετυχημένης δοκιμής ενός επαναστατικού νέου διαστημικού σκάφους σε σχήμα ιπτάμενου δίσκου. Η δοκιμή πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στις εγκαταστάσεις του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ στο Καουάι της Χαβάης.

Spacecraft use multiple methods to slow down enough for a safe landing on Mars. See how Mars landings work in this Space.com infographic. Credit: By Karl Tate, Infographics Artist

To LDSD (Low Density Supersonic Decelerator) είναι ένα σκάφος σε σχήμα ιπτάμενου δίσκου που σε πρώτη φάση θα μεταφέρει εξοπλισμό και μεγάλου βάρους φορτία στο Διάστημα ενώ οι επιτελείς της NASA ευελπιστούν ότι στο μέλλον θα μπορεί να μεταφέρει και ανθρώπους σε άλλους πλανήτες.

Ο μηχανισμός

NASA's saucer-shaped Low-Density Supersonic Decelerator prototype is carried skyward by a high-altitude balloon during a Mars landing technology test flight from Kauai, Hawaii on June 8, 2015. Credit: NASA TV

Το μεγάλο εμπόδιο μέχρι σήμερα στη μεταφορά βαρύ φορτίου σε διαστημικά σκάφη είναι ότι τα υπάρχοντα συστήματα προσεδάφισης δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα σκάφη με μεγάλο βάρος και η προσεδάφιση να γίνει ομαλά και με ασφάλεια. Το LDSD ενσωματώνει ένα νέο σύνθετο σύστημα προσεδάφισης το οποίο του επιτρέπει να μεταφέρει βαρύ φορτίο και να προσεδαφίζεται ομαλά.

Δείτε το εντυπωσιακό βίντεο της δοκιμής του ιπτάμενου δίσκου της NASA. NASA is launch testing its ‘Low-Density Supersonic Decelerator,’ known among its staff as the ‘flying saucer,’ with hopes that it will allow for human exploration of Mars in the near future. The landing system is designed to create a safe landing for a human mission to the red planet.

Το σύστημα αυτό που ονομάζεται «ουράνιος γερανός» (sky crane) αποτελείται από αλεξίπτωτα αλλά και πυραύλους ανάσχεσης ώστε η προσεδάφιση του σκάφους να γίνεται απόλυτα ομαλά. Στις δοκιμές του LDSD χρησιμοποιείται ένα αερόστατο που μεταφέρει το σκάφος σε ύψος δεκάδων χλμ και στη συνέχεια το απελευθερώνει. Όταν το σκάφος απελευθερώνεται ενεργοποιούνται πυραυλοκινητήρες με τους οποίους σταθεροποιεί την κίνηση του και την διαδικασία της καθόδου του.

Αμφισβητείται η καταγωγή των Καλάς από τον Μ. Αλέξανδρο. Kalash people are not the descendants of Alexander the Great

Οι ερευνητές τονίζουν ότι, αν και αρκετές προφορικές παραδόσεις αναφέρουν πως οι Καλάς είναι απόγονοι των στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η νέα ανάλυση δεν δείχνει κάτι τέτοιο. New research has found that there are stronger links with Siberian hunter-gatherers than Greeks.

Οι Καλάς του Πακιστάν θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όμως μια νέα διεθνής επιστημονική έρευνα δεν βρήκε στο γενετικό υλικό τους ενδείξεις που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.

Οι ερευνητές από τη Βρετανία, την Ιταλία και το Πακιστάν, με επικεφαλής τον Κασίμ Αγιούμπ του Ινστιτούτου Γενετικής Wellcome Trust Sanger του Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό γενετικής «American Journal of Human Genetics», ανέλυσαν δείγματα DNA από 23 Καλάς, οι οποίοι ζούσαν σε τρεις διαφορετικές κοιλάδες, ενώ προχώρησαν και στην πλήρη ανάλυση του γονιδιώματος ενός ατόμου.

Η μελέτη φαίνεται να ενισχύει προηγούμενες αναλύσεις του χρωμοσώματος και του μιτοχονδριακού DNA των Καλάς, καθώς δεν επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς περί ελληνικής καταγωγής τους. Η νέα γενετική έρευνα υποστηρίζει ότι οι Καλάς ζουν ουσιαστικά απομονωμένοι εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, αφότου αποκόπηκαν από έναν κοινό πρόγονο στην Ευρασία.

Η σύγκριση με το DNA αρχαίων κυνηγών-συλλεκτών και Ευρωπαίων αγροτών δείχνει ότι οι Καλάς έχουν μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με παλαιολιθικούς κυνηγούς-συλλέκτες της Σιβηρίας. Είναι πιθανό ότι αποτελούν έναν αρχαίο λαό από τη βόρεια Ευρασία, πράγμα που μπορεί να παρανοήθηκε ότι παραπέμπει σε πιο πρόσφατη επιμιξία με σύγχρονους δυτικοευρωπαίους.

Οι Καλάς, μια θρησκευτική μειονότητα με εξωτικές πολιτισμικές παραδόσεις, είναι ένας αινιγματικός απομονωμένος πληθυσμός που επιβιώνει εν μέσω ισλαμικών λαών. The Kalash people – the blonde-haired and blue-eyed tribe of Pakistan – claim to be the direct descendants of Alexander the Great, however extensive genetic testing has shown no connection. DNA testing on 23 Kalash people by the Wellcome Trust Sanger Institute of Cambridge took samples from Kalash residents of three different valleys but could not confirm Greek lineage.

Οι Καλάς, μια θρησκευτική μειονότητα με εξωτικές πολιτισμικές παραδόσεις, είναι ένας αινιγματικός απομονωμένος πληθυσμός που επιβιώνει εν μέσω ισλαμικών λαών. Μιλά μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και ζει εδώ και πολλούς αιώνες στην οροσειρά Ινδοκούς του βορειοδυτικού Πακιστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν.

Από τότε που αποκόπηκαν από τους άλλους λαούς της Νότιας Ασίας, οι Καλάς έχουν διατηρήσει έναν πληθυσμό 2.300 έως 5.000 ατόμων και φαίνεται να μην έχουν προχωρήσει σε γενετικές επιμιξίες με τους γείτονές τους στο Πακιστάν ή στην ευρύτερη ευρασιατική περιοχή όπου ζουν.

Οι Καλάς είναι ίσως οι πρώτοι που διαχωρίστηκαν από τους άλλους πληθυσμούς της Κεντρικής και Νότιας Ασίας, κάτι που, σύμφωνα με τη νέα γενετική ανάλυση, εκτιμάται ότι συνέβη πριν από περίπου 11.000 χρόνια. Οι σημερινοί Καλάς αποτελούν τους απογόνους κάποιων πρώιμων μεταναστών από τη Βόρεια ή Δυτική Ασία, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην ινδική υπο-ήπειρο (σημερινή Ινδία και Πακιστάν).

Μία παλαιότερη γενετική ανάλυση είχε φτάσει στην εκτίμηση ότι για κάποια περίοδο, μεταξύ 900 και 210 π.Χ., είχε συμβεί μια γενετική επιμιξία των Καλάς με δυτικούς Ευρασιάτες και είχε συσχετίσει αυτό με την εισβολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε εκείνη την περιοχή το 327-326 π.Χ.

Όμως, κατοπινές γενετικές έρευνες –και η νέα μελέτη– δεν φαίνεται να επιβεβαιώνουν κάποια επιμιξία με πληθυσμούς ευρωπαϊκής καταγωγής (π.χ. ελληνικής). Οι ερευνητές τονίζουν ότι, αν και αρκετές προφορικές παραδόσεις αναφέρουν πως οι Καλάς είναι απόγονοι των στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η νέα ανάλυση δεν δείχνει κάτι τέτοιο. Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία πατήστε εδώ.

Πηγή: Ayub et al., The Kalash Genetic Isolate: Ancient Divergence, Drift, and Selection, The American Journal of Human Genetics (2015), http://dx.doi.org/10.1016/j.ajhg.2015.03.012.

Θωμάς Γκόρπας, «Απόφοιτοι Γυμνασίου»

Salvador Dali, Adolescence, 1941

Μνήμη Γιώργη Ζάρκου

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνασίου

Εσύ που στο σχολείο σήκωνες το χέρι για να πεις

Όχι το μάθημα μα την αλήθεια

Σήκωνε πάντα αυτό το χέρι που το γέννησε

Της δικαιοσύνης ο καημός κ’ η σιγουριά του αύριο.

Jean Cocteau, Sans titre, 1926. Dessin, gouache, cire, papier collé.

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνάσιου

Τα χέρια σου ανεβοκατεβαίνουν

Πάνω σε τραπέζια καφενείων

Καταχνιασμένων από την τσιγαρίλα

Και τις ανάσες πεινασμένων

Τα χέρια σου ανεβοκατεβαίνουν

Πάνω σε μεγάλες πόρτες

Που Δε θ’ ανοίξουν ποτέ από μέσα.

Max Ernst, Switzerland, birthplace of Dada, 1920

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνασίου

Είσαι η φωτιά που ετοιμάζει η απελπισία

Και θα κάψει τις σημαίες των αρχόντων.

Και αν το ψωμί κ’ η γνώση ανταλλάσσονται

Με τ’ άλλο χαρτί που εσύ δεν έχεις

Μην αρνηθείς γι’ αυτό το ρόλο που σου ανάθεσε ο καιρός.

Οι μέρες μας κυλούν σαν χειμωνιάτικα ποτάμια

Στους δρόμους φέγγουν φαναράκια μίσους

Στους δρόμους αλαφιάζονται οι μικρές παρέες

Καθώς απ’ τις γωνιές οι μισθοφόροι

Με στιλέτα ξεμπουκάρουν και παγίδες.

Όμως τα δαγκωμένα λόγια ακολουθούν τραγούδια.

Θωμάς Γκόρπας, «Τα Ποιήματα», Κέδρος 2006.

Ο Θωμάς Γκόρπας γεννήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1935 στο Μεσολόγγι και πέθανε στην Αθήνα την Πρωταπριλιά του 2003. Από το 1954 έζησε στην Αθήνα, από το 1975 έως το 1980 έζησε στο Παρίσι κι από το 1990 στην Αθήνα και στην Αίγινα. Έκανε πολλά επαγγέλματα πριν και μετά τη δημοσιογραφία (εργάτης, λογιστής, βιβλιοπώλης, εκδότης). Υπήρξε συντάκτης στις εφημερίδες Ανεξάρτητος Τύπος, Μεσημβρινή, Εξπρές, Νέα Πολιτεία και στα περιοδικά Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο, Ρουμελιώτικη Βίγλα, Ο Λογοτέχνης, Η Τέχνη στην Αθήνα, Η Καλλιτεχνική, Μουσικά Θέματα, Πολιτικά Θέματα. Ήταν σύμβουλος έκδοσης της Ποιητικής Αντι-Ανθολογίας του Δημήτρη Ιατρόπουλου. Έγραψε για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, για το ρεμπέτικο και τον Καραγκιόζη, δίδαξε σε θεατρική σχολή, στήριξε την πρωτοπορία στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στα εικαστικά, υπερασπίστηκε το λαϊκό τραγούδι. Ασχολήθηκε με τη στήριξη κλασικών έργων, τη συγγραφή προλόγων, εισαγωγών και βιογραφικών, με τη μετάφραση, απόδοση διασκευή και συμπλήρωση έργων. Το 1979 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Μπιτ στην Όστια της Ρώμης. Πρωτοεμφανίστηκε ως ποιητής στο έκτο τεύχος του περιοδικού "Ο Λογοτέχνης" τον Ιανουάριο του 1957 με το ποίημα "Αθήνα 1956, οδός Αθηνάς". Η πρώτη ποιητική συλλογή του «Σπασμένος καιρός» εκδόθηκε το ίδιο έτος. Οι συλλογές του εκδόθηκαν το 1995 σε ένα συγκεντρωτικό τόμο, σύμφωνα και με το "Σχεδίασμα εργοβιβλιογραφίας" της Άρτεμης Θεοδωρίδου. Τελευταίο βιβλίο του ήταν το 1995 το "Ισιδώρα! Ισιδώρα! Ο τραγικός έρωτας της Ντάνκαν με τον ποιητή Γεσένιν".

Γήινα μικρόβια επιζούν στις ακραίες συνθήκες του Άρη. Earth organisms survive under low-pressure Martian conditions

Μικροοργανισμοί σαν τα γήινα μεθανογόνα θα μπορούσαν να ζουν στο υγρό υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Planet Mars. Rebecca Mickol, a doctoral student in space and planetary sciences, found that in the laboratory, four species of methanogens survived low-pressure conditions that simulated a subsurface liquid aquifer on Mars. Credit: © jules / Fotolia

Τα μεθανογόνα, μια ομάδα πανάρχαιων μικροοργανισμών που ζουν σήμερα σε βάλτους και άλλα ασυνήθιστα περιβάλλοντα, επιζούν σε συνθήκες ψύχους και χαμηλής πίεσης, ένδειξη ότι παρόμοια μικρόβια θα μπορούσαν να κρύβονται στο υπέδαφος του Άρη και να παράγουν το μεθάνιο που ανιχνεύεται στην ατμόσφαιρα του πλανήτη.

Αρχαία και διαφορετικά

Είναι τα μεθανογόνα, μια ομάδα πανάρχαιων μικροοργανισμών που ζουν σήμερα σε βάλτους και άλλα ασυνήθιστα περιβάλλοντα. Methanogens -- among the simplest and oldest organisms on Earth -- could survive on Mars, new research suggests. Methanogens, microorganisms in the domain Archaea, use hydrogen as their energy source and carbon dioxide as their carbon source, to metabolize and produce methane, also known as natural gas. Methanogens live in swamps and marshes, but can also be found in the gut of cattle, termites and other herbivores as well as in dead and decaying matter. Methanogenic life forms, such as those seen here under a microscope, could survive under Martian conditions. Credit: Rafal Kwiatkowski / Shutterstock

Τα μεθανογόνα κατατάσσονται στο βασίλειο των Αρχαίων, ή Αρχαιοβακτηρίων, μονοκύτταρων οργανισμών που εμφανίστηκαν νωρίς στην εξέλιξη της ζωής, και διαφέρουν από τα γνωστά βακτήρια όσο διαφέρουν τα βακτήρια από τον άνθρωπο.

Μεταβολίζουν υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα και παράγουν μεθάνιο, βασικό συστατικό του φυσικού αερίου. Δεν χρειάζονται οξυγόνο, ούτε οργανικά θρεπτικά συστατικά, και επιπλέον δεν φωτοσυνθέτουν, κάτι που σημαίνει ότι μπορούν να ζουν στο σκοτεινό, ανοξικό υπέδαφος. Στη Γη, τα μεθανογόνα ζουν σε βάλτους, καθώς και στο έντερο ζώων όπως τα βοοειδή και οι τερμίτες.

Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη, παρόμοιοι μικροοργανισμοί θα μπορούσαν να ζουν κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Άρη, προστατευμένοι από τη θανατηφόρο ακτινοβολία που λούζει την επιφάνεια. «Οι οργανισμοί αυτοί είναι ιδανικοί υποψήφιοι για ζωή στον Άρη» λέει η Ρεμπέκα Μίκολ του Πανεπιστημίου του Άρκανσο στο Φαγιέτβιλ, η οποία διαπίστωσε σε εργαστηριακά πειράματα ότι τέσσερα διαφορετικά είδη μεθανογόνων επιζούν και παράγουν μεθάνιο σε συνθήκες χαμηλής πίεσης που προσομοιώνουν το υγρό υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Σε προηγούμενη μελέτη της είχε δείξει επίσης ότι δύο από τα τέσσερα είδη αντέχουν τους ακραίους κύκλους ψύξης-απόψυξης του αρειανού κλίματος.

Το μεθάνιο

Valles Marineris, Mars. Credit: NASA

Μετρήσεις από δορυφόρους και ρομποτικές αποστολές της NASA έχουν δώσει ενδείξεις παρουσίας μεθανίου στην ατμόσφαιρα του Άρη. Ήταν μια συναρπαστική ανακάλυψη, δεδομένου ότι στη Γη το μεθάνιο προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από βιολογικές διαδικασίες.

Το ενδεχόμενο να σχηματίζεται μεθάνιο από γεωλογικές διαδικασίες στον Άρη δεν έχει αποκλειστεί, ωστόσο η NASA θεωρεί πιθανή την ύπαρξη εξωγήινων μεθανογόνων οργανισμών. Για το λόγο αυτό εξάλλου διέθεσε το 2012 κονδύλι 392.000 δολαρίων για τη μελέτη των μεθανογόνων στη Γη. Η τελευταία μελέτη παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Μικροβιολογίας στη Νέα Ορλεάνη.