Τα πορτρέτα του Francesco Scavullo. Francesco Scavullo Celebrity Portraits

Αναγνωρισμένος ως ένας από τους μεγαλύτερους φωτογράφους και προσωπογράφους της Αμερικής, ο Scavullo έχει συλλάβει στο φιλμ μερικές από τις πιο διάσημες προσωπικότητες του 20ού αιώνα. 

Acknowledged as one of America's greatest photographers and portraitists, Scavullo has captured on film some of the most famous personalities of the 20th century. 

Αποτελώντας έμπνευση για αρκετές γενεές φωτογράφων, η δουλειά του απεικόνισε τις γλυπτικές ιδιότητες της ομορφιάς και του χαρακτήρα. 

An inspiration for generations of photographers, his work portrayed the sculptural qualities of beauty and character. 

Διάσημος όσο και οι άνθρωποι που φωτογράφισε, ο Scavullo, για περισσότερα από 50 χρόνια, απαθανάτισε διασημότητες από κάθε τομέα επαγγελματικής δραστηριότητας. Στο εκλεκτικό αυτό μείγμα ανθρώπων, συμπεριλαμβάνονται αναδυόμενοι και καθιερωμένοι αστέρες στο χώρο της μόδας, της ομορφιάς, της μουσικής, του κινηματογράφου, του θεάτρου, του αθλητισμού. Η καινοτόμος τεχνική φωτισμού που χρησιμοποιούσε ο Scavullo, καθώς και η άψογη καλλιτεχνική του δεξιότητα δημιούργησαν φωτογραφίες-σύμβολο που σήμερα αποτελούν μέρος του Αμερικανικού πολιτιστικού τοπίου. 

As famous as the people he photographed, for over 50 years Scavullo immortalized celebrities in every field of endeavor. Among the eclectic mix were emerging and established stars in fashion, beauty, music, film, theatre and sports. Scavullo's innovative lighting technique and impeccable artistry created iconic images that are now part of the American cultural landscape. 

Νεοϋορκέζος σ' όλη του τη ζωή, ο Scavullo γεννήθηκε στο Staten Island, στις 16 Ιανουαρίου 1929. Σε ηλικία 6 ετών, η οικογένειά του μετακόμισε στο Manhattan, όπου ο πατέρας του είχε αγοράσει μια κομψή λέσχη φαγητού. 

Scavullo was a life-long New Yorker, born in Staten Island on January 16, 1929. When he was six, his family moved to Manhattan, where his father had bought a chic supper club. 

Το όνειρο του πατέρα του ήταν να τον διαδεχθεί ο γιος του στην επιχείρηση. Γοητευμένος από τις εικόνες της ομορφιάς, τα ενδιαφέροντα του νεαρού Scavullo περιελάμβαναν βόλτες στις βιτρίνες της Πέμπτης Λεωφόρου και διάβασμα των περιοδικών μόδας της μητέρας του. 

It was the elder Scavullo's dream that his son would one day follow him into the business. Fascinated by images of beauty, the youngster's interests included window-shopping on Fifth Avenue and looking through his mother's fashion magazines. 

Ο υποσχόμενος νέος φωτογράφος ξεκίνησε τραβώντας στιγμιότυπα με τη φωτογραφική μηχανή του πατέρα του, χρησιμοποιώντας τις αδερφές του ως μοντέλα. 

The aspiring young photographer began by taking snapshots with his father's camera, drafting his sisters as models. 

Αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο, βρήκε δουλειά σε ένα στούντιο παραγωγής καταλόγων μόδας. Σύντομα μετακινήθηκε στο περιοδικό Vogue, όπου εργάστηκε με εξέχοντες φωτογράφους μόδας, όπως οι Cecil Beaton, John Rawlings, και Horst P. Horst. 

Upon graduating from high school, Scavullo found work at a studio that produced fashion catalogs. He soon moved to Vogue magazine, where he worked with prominent fashion photographers Cecil Beaton, John Rawlings, and Horst P. Horst. 

Σαν βοηθός του Horst, ο Scavullo μελετούσε τις μεθόδους του και μάθαινε πώς να χρησιμοποιεί τις γωνίες των φωτογραφικών μηχανών και τις τεχνικές φωτισμού, όπως η χρήση φίλτρων από μουσελίνα ή η αναπήδηση του φωτός από μια άσπρη ομπρέλα προκειμένου να προσδοθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ελκυστικά. 

Scavullo was Horst's assistant, studying his methods, and learning how to employ camera angles and lighting techniques such as using muslin filters or bouncing light off a white umbrella to make the most flattering pictures possible. 

Ο Scavullo έκανε το πρώτο του εξώφυλλο μόδας για το περιοδικό Seventeen, εκτοξεύοντας έτσι την καριέρα του ως φωτογράφος μόδας. Καθ' όλη τη διάρκεια των δεκαετιών του ΄50 και ΄60 βρισκόταν σε διαρκή ζήτηση. Το 1965, η εκδότρια του περιοδικού Cosmopolitan Helen Gurley Brown τον προσέλαβε προκειμένου να προσδώσει μια πιο σέξι εμφάνιση στο εξώφυλλο του περιοδικού. 

Scavullo shot his first cover for Seventeen, launching his career as a fashion photographer, and throughout the 50's and 60's he was in constant demand. In 1965 Cosmopolitan editor Helen Gurley Brown hired him to develop a sexier look for the magazine's cover. 

Έτσι, ο Scavullo δημιούργησε το Cosmo Girl, γιορτάζοντας έτσι την σεξουαλικότητα των γυναικών. Φωτογράφισε κάθε εξώφυλλο για τα επόμενα 30 χρόνια. 

Scavullo created the Cosmo Girl, celebrating women's sexuality. He shot every cover for the next 30 years. 

Από το 1972, είχε σαν βοηθό τον στυλίστα και εκδότη Sean M.Byrnes ο οποίος έγινε και σύντροφός του στη ζωή. Ο Scavullo δημιούργησε αξιομνημόνευτα εξώφυλλα δίσκων, αφίσες ταινιών και έργων του Broadway. 

Beginning in 1972, he was assisted by stylist and editor Sean M. Byrnes who became his life partner. Scavullo created memorable shots for album covers, movie posters, and Broadway shows. 

Οι φωτογραφίες του κόσμησαν τα εξώφυλλα των περιοδικών Vogue, Rolling Stone, Life, Time, Newsweek, Town and Country, Harper's Bazaar, Mademoiselle, Glamour, Harper's and Queen, L'Officiel και Max. 

His photographs graced the covers of Vogue, Rolling Stone, Life, Time, Newsweek, Town and Country, Harper's Bazaar, Mademoiselle, Glamour, Harper's and Queen, L'Officiel and Max. 

Ανάμεσα στις αξέχαστες εικόνες του Scavullo συμπεριλαμβάνονται: ο Andy Warhol και η Gail Cook κρατώντας ένα λουρί μαστιγίου, η Barbra Streisand και ο Kris Kistofferson στο «Ένα Αστέρι Γεννιέται», η Janis Joplin δείχνοντας προς τον φακό, η Diana Ross φορώντας ένα βρεγμένο t-shirt για το άλμπουμ της Diana, η Cher φορώντας μια ποικιλία από περούκες, η Brooke Shields ως παιδί και η Julie Andrews στο «Victor Victoria». 

Scavullo's unforgettable images include: Andy Warhol and Gail Cook holding a whiplash; Barbra Streisand and Kris Kristofferson in "A Star is Born", Janis Joplin stubbing her forefinger, Diana Ross in a wet t-shirt for her album "Diana", Cher in her assortment of wigs, a child Brooke Shields, and Julie Andrews in "Victor Victoria". 

O Francesco ήταν διάσημος για τη χρήση σμάλτου στον καμβά των φωτογραφικών μεταξοτυπιών, τα πορτρέτα και τις φωτογραφίες με θέμα τη νεκρή φύση. 

Francesco was renowned for his enamel on canvas photo silk-screens, portraits and still lifes. 

Μερικά από τα πορτρέτα που του έχουν ανατεθεί περιλαμβάνουν αυτά των Grace Kelly, Cher, Madonna, Kim Basinger, Sylvester Stallone, και του Arnold Schwarzenegger. Επίσης, του ανατέθηκε η φωτογράφηση των 93ων γενεθλίων της Rose Kennedy's στο Hyannis Port και της Nancy Reagan στον Λευκό Οίκο το 1984. 

Some commissioned portraits include Grace Kelly, Cher, Madonna, Kim Basinger, Sylvester Stallone, and Arnold Schwarzenegger. He was also commissioned to photograph Rose Kennedy's 93rd birthday in Hyannis Port and Nancy Reagan at the White House in 1984. 

Το 2003 ο Scavullo ξεκίνησε ένα ιδιαίτερο εκδοτικό εγχείρημα. Ήθελε να εκδοθούν οι πιο διάσημες εικόνες του σε μια σειρά portfolio. Στο πρώτο portfolio με τίτλο Song παρουσιάζονται οι Mick Jagger, Sting, Janis Joplin, Bernadette Peters, Diana Ross, Cher, Luciano Pavarotti, Ravi Shankar, Lena Horne και η Deborah Harry. 

In 2003, Scavullo embarked on a special publishing project. He wanted his most celebrated images to be produced in a series of portfolios. The first portfolio titled "Song", features Mick Jagger, Sting, Janis Joplin, Bernadette Peters, Diana Ross, Cher, Luciano Pavarotti, Ravi Shankar, Lena Horne and Deborah Harry. 

Το δεύτερο portfolio κυκλοφόρησε το 2006, μετά το θάνατό του, με τίτλο Hollywood Women, στο οποίο παρουσιάζονται οι ηθοποιοί-σύμβολο Lauren Bacall, Sophia Loren, Liza Minnelli, Barbra Streisand, Faye Dunaway, Susan Sarandon, Rene Russo, Elizabeth Taylor, Glenn Close και η Bette Midler. 

The second portfolio titled "Hollywood Women", features iconic actresses Lauren Bacall, Sophia Loren, Liza Minnelli, Barbra Streisand, Faye Dunaway, Susan Sarandon, Rene Russo, Elizabeth Taylor, Glenn Close and Bette Midler. 

Αυτές οι εκδόσεις αποτελούν αρχειακές εκτυπώσεις (σε ασημένια ζελατίνη), οι οποίες δημιουργήθηκαν από τα αρχικά αρνητικά, πιστοποιημένα από τον Sean Byrnes. 

These editions are "Archive Prints" (silver gelatin) made from the original negative and authenticated by Sean Byrnes. 

Οι φωτογραφίες του Scavullo αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης (ΜΟΜΑ), του Μουσείου Guggenheim, καθώς και του Μουσείου Amon Carter στο Forth Worth, στο Texas. 

Scavullo's photographs are part of the permanent collection of the Metropolitan Museum of Art, MOMA, Guggenheim and the Amon Carter Museum in Fort Worth Texas. 

Αντίστοιχα, η αναδρομική του έκθεση έχει συμπεριληφθεί στις μόνιμες συλλογές των κυριότερων διεθνών μουσείων, ειδικότερα δε στην National Portrait Gallery, και στο Ινστιτούτο Smithsonian. 

Accordingly, the retrospective has been included in the permanent collections of leading international museums, most notably The National Portrait Gallery, Smithsonian Institution. 

Ο Scavullo εργάστηκε μέχρι το τέλος της ζωής του. Μέχρι τότε, το πάθος του για τη φωτογραφία και η καλλιτεχνική του επιδεξιότητα παρέμειναν ισχυρά. Ο Scavullo πέθανε στη Ν.Υόρκη στις 6 Ιανουαρίου 2004.

Scavullo worked until the very end of his life, and both his passion for photography and artistry remained strong. Scavullo died in New York on January 6, 2004. His partner in life and art, Sean Byrnes, survives him.

Πηγή: Francesco Scavullo

Μια νερουλή… Ουτοπία. Mars Ice Deposit Holds as Much Water as Lake Superior

Στην Utopia Planitia υπάρχουν τεράστια αποθέματα νερού που μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο για την παρουσία του ανθρώπου στον Άρη. This vertically exaggerated view shows scalloped depressions in Mars' Utopia Planitia region, one of the area's distinctive textures that prompted researchers to check for underground ice, using ground-penetrating radar aboard NASA's Mars Reconnaissance Orbiter. More than 600 overhead passes with the spacecraft's Shallow Radar (SHARAD) instrument provided data for determining that about as much water as the volume of Lake Superior lies in a thick layer beneath a portion of Utopia Planitia. Credit: NASA/JPL-Caltech/Univ. of Arizona

Τεράστια αποθέματα νερού σε μορφή πάγου υπάρχουν κάτω από μια πεδιάδα του Άρη και μάλιστα όχι βαθιά, αλλά πολύ κοντά στην επιφάνεια του πλανήτη, σύμφωνα με νέα στοιχεία επιστημόνων της NASA. Το υπόγειο αυτό «ρεζερβουάρ» βρίσκεται κάτω από την περιοχή Utopia Planitia («Πεδιάδες της Ουτοπίας») με διάμετρο περίπου 3.300 χιλιομέτρων, ένα αχανές λεκανοπέδιο ανάμεσα στον ισημερινό και τον βόρειο πόλο του πλανήτη.

Το απόθεμα έχει έκταση μεγαλύτερη από μια πολιτεία των ΗΠΑ όπως το Νέο Μεξικό και περιέχει τόσο νερό όσο η Λίμνη Σουπίριορ, η μεγαλύτερη από τις Μεγάλες Λίμνες της χώρας, δηλαδή περίπου 12.100 κυβικά χιλιόμετρα.

Προσιτό

Diagonal striping on this map of a portion of Mars' Utopia Planitia region indicates the area where a large subsurface deposit rich in water ice was assessed using the Shallow Radar (SHARAD) instrument on NASA's Mars Reconnaissance Orbiter. The deposit holds about as much water as Lake Superior. Credit: NASA/JPL-Caltech/Univ. of Rome/ASI/PSI

Το νερό αυτό δεν είναι ούτε το 1% του γνωστού παγωμένου νερού στον γειτονικό πλανήτη, όμως είναι πολύ προσιτό. Η επιφάνεια πάνω από αυτόν τον παγωμένο όγκο νερού υπολογίζεται ότι έχει πάχος μόνο ένα έως δέκα μέτρα. Αυτό αποτελεί καλά νέα για τους μελλοντικούς αστροναύτες, οι οποίοι θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτό το «δώρο» της αρειανής φύσης.

«Το εν λόγω απόθεμα νερού είναι πιθανότατα πιο προσβάσιμο από κάθε άλλο νερό σε μορφή πάγου στον Άρη, επειδή βρίσκεται σε σχετικά μικρό γεωγραφικό πλάτος και κάτω από μια επίπεδη ομαλή έκταση, όπου η προσεδάφιση ενός διαστημικού σκάφους θα είναι πιο εύκολη σε σχέση με άλλες περιοχές με θαμμένο πάγο», δήλωσε ο Τζακ Χολτ του Πανεπιστημίου του Τέξας.

These two images show Shallow Radar (SHARAD) instrument data from two tracks in a part of Mars' Utopia Planitia region where the orbiting, ground-penetrating radar on NASA's Mars Reconnaissance Orbiter detected subsurface deposits rich in water ice. Credit: NASA/JPL-Caltech/Univ. of Rome/ASI/PSI

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Κέισι Στούρμαν του Ινστιτούτου Γεωφυσικής του ίδιου αμερικανικού πανεπιστημίου ανέλυσαν στοιχεία που συνέλεξε το ιταλικής κατασκευής ραντάρ SHARAD (που «διαβάζει» το υπέδαφος) του δορυφόρου MRO της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον «κόκκινο» πλανήτη.

Το υπόγειο στρώμα πάγου εκτιμάται ότι έχει πάχος 80 έως 170 μέτρα και αποτελείται κατά 50% έως 85% από νερό, ενώ το υπόλοιπο είναι σκόνη και πέτρες. Το ραντάρ SHARAD δείχνει ότι τώρα δεν υπάρχει νερό σε υγρή μορφή κάτω από την Utopia Planitia, αλλά στο παρελθόν μπορεί να υπήρχε. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters».

Πηγή: http://go.nasa.gov/2fOPSJZ

Το πρόσωπο εξελίχτηκε μαζί με την ομιλία και τις γλώσσες. Words and bones tell a similar story about deep history

Νέα μελέτη συνέκρινε το πώς τα λόγια σχετίζονται με τα οστά του προσώπου. Κεφάλι νέου από την Ακρόπολη της Αθήνας (“ξανθός έφηβος”), 490-480 π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως. University of Tübingen researchers have found evidence that common descent of human populations is reflected both in their cranial features and their linguistic affiliations over vast geographic distances. So-called “Blond Kouros” head, fragment from the statue of a youth. Marble with traces of brown-blond painting on the hair, ca. 490–480 BC. Found on the Acropolis. Acropolis Museum in Athens.

Παράλληλη πορεία από τα βάθη του χρόνου ακολούθησε η εξέλιξη των διαφόρων ανθρωπίνων γλωσσών και των κρανίων στον πλανήτη μας, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική μελέτη, που συνέκρινε το πώς τα λόγια σχετίζονται με τα οστά του προσώπου.

Η μελέτη

University of Tübingen researchers found evidence of a link between cranial features and language spoken. They compared the measurements of skulls from Africa, Asia, and Oceania between certain points (marked yellow). Credit: University of Tübingen

Οι ανθρωπολόγοι και γλωσσολόγοι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν της Γερμανίας, με επικεφαλής τη διακεκριμένη Ελληνίδα καθηγήτρια παλαιοανθρωπολογίας Κατερίνα Χαρβάτη-Παπαθεοδώρου εξέτασαν 265 αρχαία κρανία από την Αφρική, την Ασία και την Ωκεανία, καθώς και το λεξιλόγιο άνω των 800 γλωσσών και διαλέκτων από τις ίδιες περιοχές.

Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο σχηματισμός των διαφορετικών γλωσσών και γλωσσικών ομάδων συνέβη στην ίδια περίοδο και στην ίδια γεωγραφική τοποθεσία με την ανάπτυξη των διακριτών ανατομικών χαρακτηριστικών στα κρανία των διαφόρων πληθυσμών.

Αν τα ευρήματα αυτά επιβεβαιωθούν με μελλοντικές μελέτες, θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να παρακολουθήσουν την ανάπτυξη των γλωσσικών οικογενειών έως τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου στο μακρινό παρελθόν.

Η μέθοδος

Οι ερευνητές ανέπτυξαν μια μέθοδο για να μετρούν αυτόματα τον βαθμό ομοιότητας ανάμεσα σε δύο γλώσσες, καθώς και ανάλογες τεχνικές για να συγκρίνουν τις ομοιότητες των ανθρωπίνων κρανίων. Τόσο η γλωσσική όσο και η ανατομική ομοιότητα μειώνεται, όσο μεγαλώνει η γεωγραφική απόσταση. Πληθυσμοί που είναι γλωσσικά όμοιοι, έχουν επίσης μεγαλύτερη ανατομική ομοιότητα και το αντίστροφο.

Η Χαρβάτη και οι συνεργάτες της δημιούργησαν πέρυσι, στο Κέντρο Προωθημένων Ανθρωπιστικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν, το πρωτοποριακό πρόγραμμα «Λέξεις, Οστά, Γονίδια, Εργαλεία» για να ρίξουν περισσότερο φως στον τρόπο που αυτά τα τέσσερα συνεξελίχθηκαν στην πορεία της ανθρωπότητας.

Η Ελληνίδα επιστήμονας ειδικεύεται στην εξέλιξη των Νεάντερταλ και στην καταγωγή του σύγχρονου ανθρώπου, διεξάγοντας έρευνες σε διάφορα μέρη του κόσμου, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Οι παλαιοανθρωπολογικές μελέτες της έχουν κατά καιρούς τύχει διεθνούς προβολής. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Scientific Reports».

Πηγή: Hugo Reyes-Centeno, Katerina Harvati, Gerhard Jäger. Tracking modern human population history from linguistic and cranial phenotype. Scientific Reports, 2016; 6: 36645 DOI: 10.1038/srep36645

Ο μυστηριώδης κρατήρας της Δήμητρας αποκαλύπτεται. Occator on Ceres' Limb

Μία από τις νέες εικόνες του μυστηριώδους κρατήρα Occator στη Δήμητρα. Occator Crater, home of Ceres' intriguing brightest areas, is prominently featured in this image from NASA's Dawn spacecraft. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Το σκάφος Dawn της NASA τράβηξε ίσως τις καλύτερες μέχρι σήμερα φωτογραφίες της Δήμητρας, του νάνου πλανήτη που βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία. Το Dawn φωτογράφησε τον κρατήρα Occator (Σβαρνιστής - όνομα αγροτικού θεού των Ρωμαίων), που έχει πλάτος 92 χιλιομέτρων και βάθος τεσσάρων χιλιομέτρων, όπου φαίνεται καθαρά η έντονα φωτεινή περιοχή στο κέντρο, η οποία έχει τόσο προβληματίσει τους επιστήμονες για την προέλευσή της.

Η ανάκλαση

The bright spots near the center of Occator crater are shown in enhanced color in this view from NASA’s Dawn robotic spacecraft. Lower resolution color data have been overlaid onto a higher resolution view of the crater. The view was produced by combining the highest resolution images of Occator obtained in February 2016 with color images obtained in September 2015. The three images used to produce the color were taken using spectral filters centered at 438, 550 and 965 nanometers. Dawn’s close-up view reveals a dome in a smooth-walled pit in the bright center of the crater. Numerous linear features and fractures crisscross the top and flanks of this dome. Image credit: NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA / PSI / LPI.

Σύμφωνα με τις τελευταίες ενδείξεις, η μυστηριώδης ανάκλαση προέρχεται από άλατα μέσα στον κρατήρα, τα οποία είναι υπολείμματα που παρέμειναν εκεί, όταν κάποιο αλμυρό υγρό ανάβλυσε από το υπέδαφος, πάγωσε και τελικά εξαχνώθηκε, καθώς ο πάγος μετατράπηκε σε ατμούς.

Είναι η πέμπτη φορά που το Dawn πέρασε πάνω από τη Δήμητρα σε ύψος 1.480 χιλιομέτρων. Ήδη το σκάφος ανέβηκε σε ύψος 7.200 χιλιομέτρων για το επόμενο πέρασμά του. To Dawn είναι το πρώτο σκάφος που έφθασε στη Δήμητρα τον Μάρτιο του 2015 και έκτοτε την μελετά με την κάμερα και τα επιστημονικά όργανά του. Προηγουμένως, μεταξύ Ιουλίου 2011-Σεπτεμβρίου, είχε επισκεφθεί τον πρωτοπλανήτη Εστία, ένα από τα μεγαλύτερα σώματα στη ζώνη των αστεροειδών.

Πηγή: NASA

Πώς η Κβαντομηχανική μεταμορφώνει τον κόσμο μας. How Quantum Mechanics transforming our world

Η Κβαντομηχανική είναι η θεωρία της Φυσικής που μελετάει τη συμπεριφορά της ύλης και του φωτός σε “ατομική” κλίμακα. Στη σημερινή της μορφή, είναι η μόνη που εξηγεί τα φυσικά φαινόμενα του μικρόκοσμου με πολύ καλή ακρίβεια και έχει προβλέψει πολλά νέα φαινόμενα. Η ακρίβεια των προβλέψεων της θεωρίας είναι της τάξεως του 10⁻¹¹. Quantum mechanics is the body of scientific laws that describe the wacky behavior of photons, electrons and the other particles that make up the universe. Credit: agsandrew | Shutterstock

Έχουμε πολλά ακόμη να μάθουμε για τους κανόνες της Φύσης. Η Φύση δεν κάνει εύκολα τα πράγματα για εμάς. Στη μικρότερη κλίμακα της ύπαρξης, βαθιά μέσα στον παράξενο κόσμο της Κβαντικής Μηχανικής, μοιάζει να παίζεται το παιχνίδι από δυο διαφορετικούς κανόνες την ίδια στιγμή. Κι όσο βαθύτερα διερευνούμε στα μυστήρια, τόσο περισσότερο αναγκαζόμαστε να διερωτηθούμε όχι μόνο πώς λειτουργεί το Σύμπαν, αλλά και κατά πόσο, τα πάντα είναι αληθινά.

Η Κβαντομηχανική έχει μεταμορφώσει τον κόσμο. Οφείλουμε την περισσότερη από την εκπληκτική τεχνολογία μας στις εξηγήσεις της γύρω από το πώς τα εξαιρετικά μικρά σωματίδια συμπεριφέρονται.

Αλλά δεν τα καταλαβαίνουμε στ' αλήθεια. Στον κβαντικό κόσμο τίποτα δεν μοιάζει να βγάζει νόημα. Η πραγματικότητα σταματάει να είναι... πραγματική. Αυτό το μυστήριο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιό μας στο να ξεκλειδώσουμε τα μυστήρια του Σύμπαντος.

Κβαντική θεωρία

Η Κβαντική Μηχανική (ή Κβαντική Φυσική ή Κβαντομηχανική), είναι αξιωματικά θεμελιωμένη θεωρία της Φυσικής Μηχανικής, που αναπτύχθηκε με σκοπό την ερμηνεία φαινομένων, που η Νευτώνεια Μηχανική αδυνατούσε να περιγράψει.

Η Κβαντομηχανική περιγράφει τη συμπεριφορά της ύλης στο μοριακό, ατομικό και υποατομικό επίπεδο. Ο όρος κβάντα (λατινικός) αναφέρεται σε διακριτές μονάδες, που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένες φυσικές ποσότητες, όπως η ενέργεια ενός ατόμου ύλης σε κατάσταση ηρεμίας.

Η δομή της Κβαντομηχανικής είναι αρκετά αφηρημένη και δεν είναι εύκολο να την κατανοήσουμε όπως τη Νευτώνεια Μηχανική. Όλες οι εμπειρίες που έχουμε προέρχονται από τις παρατηρήσεις των φαινομένων της καθημερινής ζωής, ώστε τα κβαντικά φαινόμενα να βρίσκονται σε αντιδιαστολή με την κοινή λογική.

Dr. Anton Zeilinger, πρωτοπόρος πειραματιστής της Κβαντικής στον κόσμο. Quantum physicist Anton Zeilinger inside the "Hedy Lamarr Quantum Communication Telescope" of the Austrian Academy of Sciences (AAS) and the University of Vienna. (Copyright: IQOQI Wien/Lois Lammerhuber).

Η Βιέννη είναι αναμφισβήτητα η γενέτειρα της Κβαντικής Μηχανικής. Ο αυστριακός καθηγητής Anton Zeilinger λέει: «Όταν άκουσα πρώτη φορά για την Κβαντομηχανική όταν ήμουν φοιτητής, αμέσως εντυπωσιάστηκα από τρία πράγματα: Πρώτον, από την απίστευτη μαθηματική ομορφιά. Δεύτερον, από την απίστευτη ακρίβεια, με την οποία δουλεύουν οι προβλέψεις της. Και τρίτον, από το γεγονός πως... δεν βγάζει νόημα!».

Η Κβαντομηχανική περιγράφει τη συμπεριφορά όλων των μικροσκοπικών σωματιδίων, από τα οποία είναι φτιαγμένα τα πάντα. Αυτή η γνώση, μας πρόσφερε υπολογιστές, πυρηνική ενέργεια, δορυφόρους, τα περισσότερα άλματα προόδου της ανθρωπότητας τα τελευταία  χρόνια.

Αλλά ο κβαντικός κόσμος φαίνεται να λειτουργεί σε αντίθεση με ό,τι ξέρουμε για τους νόμους της Φύσης. Για να το θέσουμε πιο απλά, σε πολύ-πολύ μικρή κλίμακα το Σύμπαν ακολουθεί διαφορετικούς κανόνες.

Κβαντική Διεμπλοκή

Ένα πείραμα στο Πανεπιστήμιο του Ντελφτ στην Ολλανδία στέλνει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τις αμφιβολίες του Άλμπερτ Αϊνστάιν σχετικά με το φαινόμενο της κβαντικής διεμπλοκής. Το πείραμα απορρίπτει την αρχή του «τοπικού ρεαλισμού» του Άλμπερτ Αϊνστάιν η οποία υποστηρίζει ότι το σύμπαν υπακούει σε νόμους και όχι στην τύχη και ότι δεν υπάρχει ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός. Historic Delft Experiments tests Einstein's 'God does not play dice' using quantum 'dice'. An artistic impression of the entanglement between electrons. Credit: ICFO

Σκεφτείτε το φαινόμενο της κβαντικής αλληλεπίδρασης, όπου δύο μικρά σωματίδια μοιράζονται ταυτόχρονα πληροφορίες από τεράστιες αποστάσεις.

Αν ήταν κβαντικά ζάρια, θα σήμαινε ότι αν ρίξουμε ένα ζάρι εδώ θα μας δείξει ένα συγκεκριμένο νούμερο. Ρίχνοντας το άλλο ζάρι σε κάποια μακρινή απόσταση θα μας έδειχνε το ίδιο νούμερο. Πώς είναι δυνατό αυτό; Η Κβαντομηχανική το περιγράφει πολύ καλά.

Στην Κβαντομηχανική, οι ιδιότητες δύο μακρινών αντικειμένων τα οποία απέχουν χιλιόμετρα μεταξύ τους, «διεμπλέκονται» με αποτέλεσμα, όταν μετριέται κάποια ιδιότητα του ενός αντικειμένου, τότε η αντίστοιχη ιδιότητα του άλλου παίρνει την ίδια τιμή, δηλαδή μεταπίπτει ακριβώς στην ίδια κατάσταση με το πρώτο, άσχετα με την απόσταση, που μεσολαβεί από το ένα στο άλλο.

Αν σταλεί το ένα από τα δύο στο άλλο άκρο του σύμπαντος και συμβεί κάτι σε οποιοδήποτε από τα δύο, το άλλο αντιδρά ακαριαία. Έτσι, φαίνεται είτε πως η πληροφορία μπορεί να ταξιδέψει με άπειρη ταχύτητα, είτε πως στην πραγματικότητα τα δύο αντικείμενα βρίσκονται ακόμα σε «επαφή», σε σύνδεση μεταξύ τους, σε κατάσταση διεμπλοκής. Το φαινόμενο ονομάστηκε Κβαντική Διεμπλοκή.

Αυτή η συμπεριφορά (λες και υπάρχει ένα «φάντασμα» στην ύλη) εκνεύριζε τον Einstein, καθώς φαίνεται να παραβιάζει τον ─υποτίθεται απαραβίαστο─ συμπαντικό κανόνα ότι τίποτε δεν μπορεί να ταξιδέψει ταχύτερα από το φως.

Στη δεκαετία του '60, πρώτος ο ιρλανδός φυσικός John Steawart Bell πρότεινε ένα πείραμα, για να επιβεβαιωθεί η Κβαντική Διεμπλοκή και να διαψευσθεί ο Einstein οριστικά. Το πρώτο πείραμα έγινε το 1981 από τον Alain Aspect στο École Supérieure d'Optique της Γαλλίας. Αρκετά ακόμη πειράματα έλαβαν χώρα στα επόμενα χρόνια, αλλά κάθε φορά έμενε κάποια αμφιβολία.

In this video you will see an introductory explanation of the experiment described in the paper ‘Loophole-free Bell inequality violation using electron spins separated by 1.3 kilometres’ by B. Hensen et al. at the Delft University of Technology http://www.tudelft.nl/en/current/late...

Όμως, ένα νέο πείραμα, που αφορούσε την κβαντική διεμπλοκή ζευγών ηλεκτρονίων και φωτονίων, φαίνεται πως κλείνει πλέον για τα καλά κάθε προηγούμενο κενό. «Το πείραμα στο Delft αποτελεί την οριστική απόδειξη ότι η κβαντική κρυπτογραφία μπορεί να είναι απεριόριστα ασφαλής», δήλωσε ο Zeilinger.

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων υποστηρίζει, πως επιβεβαίωσε πειραματικά το φαινόμενο της αλληλεπίδρασης από απόσταση, δύο υποατομικών σωματίδιων ─ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη είναι η απόσταση αυτή─ μεταβάλλοντας έτσι ακαριαία τις ιδιότητές τους.

Προκειμένου να αντιληφθούμε το πείραμα της κβαντικής διεμπλοκής του Delft University of Technology της Ολλανδίας, θα χρειαστούμε ένα εστιατόριο, ένα ερωτευμένο ζευγάρι και δυο σερβιτόρους. In this video you will see the story of ‘quantum love’ as an illustration of how the Bell test works, and how loopholes affect it. The video illustrates the Bell test as described in the paper: ‘Loophole-free Bell inequality violation using electron spins separated by 1.3 kilometres’ by B. Hensen et al. at the Delft University of Technology.

Το πείραμα πραγματοποιήθηκε με επικεφαλής ερευνητές του Delft University of Technology κι είναι ορόσημο στην ιστορία της Φυσικής, αφού αποτελεί την πιο βάσιμη μέχρι σήμερα ένδειξη ότι δεν ισχύει η «τοπικότητα», μία θεμελιώδης αρχή της Κλασικής Φυσικής, σύμφωνα με την οποία καμία αλληλεπίδραση δεν μπορεί να διαδοθεί ταχύτερα από το φως, ενώ όταν δύο συστήματα που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους απομακρυνθούν πάρα πολύ, τότε διαχωρίζονται και δεν υπάρχει καμία αλληλεπίδραση μεταξύ τους.

Στην αρχή της τοπικότητας είχε βασισθεί ο Albert Einstein, για να υποστηρίξει, πως η Κβαντική Φυσική δεν είναι μία πλήρης θεωρία που καταφέρνει να περιγράψει την πραγματικότητα. Το συγκεκριμένο φαινόμενο τον ταλαιπώρησε τόσο πολύ, που το ονόμασε αλλόκοτη δράση από απόσταση (spooky action at a distance).

Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες από το Delft, αυτό που κατάφεραν ήταν να παρατηρήσουν πειραματικά την κβαντική διεμπλοκή «σε δράση», και μάλιστα με τέτοιο τρόπο, που να αποκλείει οποιαδήποτε εναλλακτική ερμηνεία, η οποία να παρακάμπτει την κβαντική.

Το πείραμα έγινε στις εγκαταστάσεις του Delft, με τους επιστήμονες να χρησιμοποιούν ζεύγη «συσχετισμένων» ηλεκτρονίων, τα οποία «επικοινωνούσαν» μεταξύ τους από απόσταση 1,3 χιλιομέτρων. Σε κάθε άκρο της διάταξης είχε τοποθετηθεί από ένα διαμάντι με μια «παγίδα» για τα ηλεκτρόνια, ενώ με τη βοήθεια παλμών από μικροκύματα και LASER γινόταν ο «συσχετισμός» των ηλεκτρονίων και η μέτρηση του spin τους. Η μεγάλη απόσταση των δύο διαμαντιών εξασφάλιζε, πως τα ηλεκτρόνια δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με συμβατικό τρόπο, πριν μετρηθεί το spin τους.

Οι πρακτικές εφαρμογές, αν καταφέρουμε να δαμάσουμε το φαινόμενο της κβαντικής διεμπλοκής θα είναι τεράστιες. Από τη δημιουργία υπερσύγχρονων κβαντικών υπολογιστών, έως τη δραματική βελτίωσης της κρυπτογράφησης, ίσως ακόμα και της κβαντικής τηλεμεταφοράς πληροφοριών.

Τα παράδοξα του πειράματος της διπλής σχισμής

Το διαβόητο πείραμα της διπλής σχισμής. Τι είναι η ύλη; Σωματίδια ή κύματα; Και τι είδους κύματα; Και ποια η σχέση του παρατηρητή με αυτά; O παράξενος, φανταστικός κόσμος της συμπεριφοράς των κβάντα.

Ο dr. Zeilinger απέδειξε ότι όσο ακραίες κι αν είναι οι προβλέψεις της, η κβαντική θεωρία λειτουργεί, αν και δεν θα έπρεπε. Ίσως η πιο ισχυρή απόδειξη για το πόσο ανησυχητική μπορεί να είναι η Κβαντομηχανική, είναι το πείραμα της διπλής σχισμής. Θα σας κάνει ν' αναρωτιέστε αν υπάρχει πραγματικότητα.

 

Σωματίδια που περνούν μέσα από πέτασμα με δύο σχισμές. A Diagram showing the two slit experiment using clasical particles.

Μια απλή διάταξη ρίχνει σωματίδια φωτός, που ονομάζονται φωτόνια, ένα κάθε φορά, μέσα από δύο σχισμές σε μια οθόνη. Υπάρχει ένα LASER, που παράγει το φως το οποίο μετριάζεται, έτσι ώστε να εκπέμπεται ένα φωτόνιο κάθε φορά. Αυτό το φωτόνιο περνάει από μια διάταξη δύο σχισμών και έχουμε και μια κάμερα, που καταγράφει το μοτίβο πίσω από τη διάταξη των δύο σχισμών. Έτσι, αυτό που παρατηρούμε είναι τα φωτόνια να καταφθάνουν ένα-ένα, στην οθόνη, κάποια εδώ, κάποια εκεί, κάτι που φαίνεται εντελώς τυχαίο.

Ηλεκτρόνια που περνούν μέσα από πέτασμα διπλής σχισμής. A Diagram showing the two slit experiment using electrons and the produced diffraction fringes.

Αφού τα φωτόνια ταξιδεύουν ένα-ένα, κάποια από τη μία, κάποια από την άλλη σχισμή, θα περιμένατε ν' αφήσουν ένα μοτίβο δύο λωρίδων στον τοίχο. Και θα κάνατε... λάθος. Μυστηριωδώς, δημιουργούν μια ομάδα λωρίδων.

Πώς λοιπόν είναι δυνατό μεμονωμένα σωματίδια φωτός να δημιουργούν μοτίβο κύματος; Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο αν τα σωματίδια περνούσαν ταυτόχρονα και από τις δύο σχισμές. Με άλλα λόγια, το σωματίδιο είναι σε δύο μέρη την ίδια στιγμή.

Quantum Mechanics - Double Slit Experiment. Is anything real? (Prof. Anton Zeilinger)

Αλλά το πιο παράξενο απ' όλα είναι αυτό που γίνεται, όταν βάλουμε ανιχνευτές δίπλα από τις σχισμές. Όταν τα φωτόνια παρακολουθούνται, το μοτίβο κύματος εξαφανίζεται. Αν αφαιρέσουμε τους ανιχνευτές, το μοτίβο κύματος επανεμφανίζεται. Αυτό υποδεικνύει ότι μπορούμε ν' αλλάξουμε τον τρόπο συμπεριφοράς της πραγματικότητας απλά κοιτώντας την. Αυτό σημαίνει ότι η ίδια η πραγματικότητα δεν είναι πραγματική;

Η μοντέρνα απάντηση είναι ότι το μονοπάτι που ακολουθεί το φωτόνιο, δεν είναι στοιχείο της πραγματικότητας. Δεν μας επιτρέπεται να μιλήσουμε για το αν το φωτόνιο περνά από αυτή ή αυτή τη σχισμή. Ούτε μας επιτρέπεται να πούμε ότι το φωτόνιο περνά και από τις δύο σχισμές.

Επίλογος

Όλα αυτά τα λόγια δεν έχουν νόημα. Οπότε, απλά συνεχίζουμε να εκμεταλλευόμαστε τα οφέλη της Κβαντομηχανικής και να δεχόμαστε ότι κατά βάθος, η Φύση διέπεται από κάποιους κανόνες, που θα παραμείνουν ένα μυστήριο.

Το ενδιαφέρον μήνυμα είναι ότι αν κι έχουμε την Κβαντική Φυσική εδώ και χρόνια, ακόμη δουλεύουμε στα θεμέλια. Όταν αντιληφθούμε πώς λειτουργεί, θα είναι η απόλυτη αποκάλυψη.

Πηγή: http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=4092