Γιώργος Σκούρτης, «Αυτός ο μπάτσος»

Γιάννης Τσαρούχης, Χωροφύλακας καθιστός σε κρεβάτι και ένα πεσμένο τριαντάφυλλο, 1947

Θα μου πείτε, ίσως: «Και τι μας ενδιαφέρει εμάς η ιστορία κάποιου μπάτσου;» ∆εν ξέρω… Κι εγώ θα προτιμούσα να ήμουνα κολγκέρλ ή, ας πούμε, ο λωποδύτης-φάντασμα, αλλά μια που είμαι μπάτσος μ’ αρέσει να λέω και ν’ ακούω μονάχα για μπάτσους. Κι είναι και τ’ άλλο: ζούμε σε κοινωνία μπάτσων και, πώς να το κάνουμε, κάθε ιστορία για μπάτσο –έστω για κάποιον τυχαίο– ενδιαφέρει τους πάντες. Και πρώτα απ’ όλα τι σημαίνει μπάτσος, ε; Αυτό με είχε ρωτήσει τις προάλλες ένας νιόβγαλτος. Του λέω: «Ποιος σε χαστούκισε όταν ήσουνα πιτσιρικάς;» «Ο πατέρας μου», μου λέει. «Και μετά τον πατέρα σου;» επιμένω. «Ο δάσκαλος». «Και μετά το δάσκαλο;» «Ο χωροφύλακας», μου είπε το παιδί. «Ε, τότε», του λέω, «ο πατέρας σου ήτανε ο πρώτος μπάτσος της ζωής σου, ο δάσκαλος ο δεύτερος, ο χωροφύλακας ο τρίτος και πάει λέγοντας.

Norman Lewis, Untitled (Police Beating), 1943

Μπάτσος σημαίνει χαστούκι, σημαίνει εξουσία, σημαίνει ρουφιανιά –“τούτοι οι μπάτσοι που ’ρθαν τώρα, τι γυρεύουν τέτοια ώρα”-–, σημαίνει να χτυπάει το κουδούνι σου το πρωί, να βγαίνεις στην εξώπορτα και να βλέπεις το γάλα χυμένο και το γαλατά μπουζουριασμένο». Με κοίταζε το παιδί. «Ευχαριστώ, κύριε συνάδελφε», μου είπε. Καλό παιδί. Πάνω απ’ όλα το καθήκον. Του λένε «βάρα αυτόνε» και τον βαράει. Εγώ το μόνο που έχω βαρέσει είναι το κεφάλι μου στον τοίχο. Γιατί; Να, έτσι… Κι όταν δεν άντεχα να το χτυπάω, πήγαινα κι έπινα στα μπαράκια. Ως μπάτσος, ναι. Μου τη δίνει που δε μ’ αφήνουνε να πληρώσω. Έτσι και βγάλω λεφτά να δώσω στην μπαργούμαν, επεμβαίνει το αφεντικό και της κλείνει το μάτι. Γιατί, ρε φίλε; Πελάτης δεν είμαι κι εγώ; Όχι. Εγώ είμαι μπάτσος. Ούτε καν άνθρωπος δε γίνεται να είμαι. Ένας μπάτσος δεν μπορεί παρά να είναι ένα και μόνο: Μπάτσος. Υπάρχει και ο «μπάτσμαν» και το «μπατσόνι» και ο «μπάτσος-γουρούνι» («πήρα απ’ την καντίνα ένα βρόμικο με μπάτσο, τυρί, ντομάτα»), αλλά και τα «μπατσικό» – «μπατσαρία» – «μπασκίνας» – «μπασκούλης». Στα τούρκικα τον λένε baç, όπως στα γίντις το χαστούκι το λένε patch, αλλά μπορούµε και να το ακούσουμε «μπααατς!», το χαστούκι. Ε, ναι, υπάρχει και ο «μπατσονόμος». Υπάρχει και το ανέκδοτο. Ένας μπάτσος κι ένας φασίστας πέφτουνε από τον όγδοο όροφο, ποιος σκοτώνεται πρώτος; Απάντηση: Στ’ αρχίδια μας.

Πιάσ’ τ’ αβγό και κούρευ’ το… 

(Ακόμα και τώρα που έχω φύγει από το Σώμα, ε, όλοι μπάτσο με ανεβάζουνε και μπάτσο με κατεβάζουνε, κι είμαι σίγουρος πως και όταν ακόμα διαβάσετε αυτή την «πονεμένη ιστορία» ενός μπάτσου και πάθετε την πλάκα σας, πάλι θα πείτε: «Βρε τον μπάτσο, ωραία μας την έκανε!»)

Νίκος Αλεξόπουλος, ATHENS 2009-2014

Και να σας ρωτήσω: Τι καλό μπορεί –και ΠΩΣ, ε– να κάνει ένας μπάτσος σήμερα μέσα σ’ αυτή την Κωλοελλάδα που ζει; Διαφθορά, ανεργία, κερδοσκοπία, μετανάστες, πρεζόνια, τιβί… Πορνεία, μοντέλες, καλλιστεία, γυμνές βίζιτες… άγριες ληστείες για μια χούφτα ευρουλάκια, καλάσνικοφ, δολοφονίες με συμβόλαια, ξεκαθάρισμα λογαριασμών, απαγωγές πλουσίων, παραδικαστικό, δικηγόροι, μπάτσοι επίορκοι, κατάσταση στις φυλακές, μνημόνια και μνημόσυνα της πάλαι ποτέ ενδόξου Ελλάδας μας, στο πτώμα της οποίας δημαγωγούν οι χρυσαυγίτες; Τι μπορεί να κάνει ένας μπάτσος σήμερα που ζούμε ολική οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, σε μια χώρα, την Ελλαδίτσα μας, που κατάντησε πειραματόζωο των αγορών, «δανείου τόπος» και «προλετάριοι όλων των χωρών αϊ γαμηθείτε ή χρεωθείτε;» (Κάπως έτσι δεν τα λένε;) Ευτυχώς που βρίσκω δανεικά από δω κι από κει. Προχτές συνάντησα ένα φίλο που του χρωστάω εκατό ευρώ κι αφού είπαμε τα καθημερινά μας, τσακ, μου τη λέει: Εκείνα τα εκατό ευρώ τα ’χεις ξεχάσει, ε; Ε, και τι να πω; Ναι, ρε φίλε, εντάξει, έχεις δίκιο… δώσε μου μια βδομάδα καιρό και… θα τα ξεχάσω! Γέλασε. «Καλά να ’σαι», μου είπε. Σωστός ο παίκτης! Χρωστάω άρα υπάρχω! Ποιος δανειστής μου θα ευχόταν να πεθάνω; Και ξαναρωτάω: Τι μπορεί να κάνει ένας μπάτσος μέσα σε όλη αυτή τη σχίζα; Απάντηση: Να τρελαθεί. Ε, αυτό έκανα κι εγώ. Έκανα τον εαυτό μου πειραματόζωο του πάθους. Κι από ζώο έγινα άνθρωπος. 

Γιάννης Τσαρούχης, Το όραμα του Δαυίδ, 1968-74

Υπάρχει και το άλλο. Να είσαι μπάτσος, να φιλάς τη μάνα σου και τ’ αδερφάκι σου το πρωί, να λες στη μάνα σου «κάνε, ρε μάνα, αυτό το υπέροχο ιμάμ μπαλντί», και να σ’ το φτιάχνει και να σε περιμένει να φάτε ως οικογένεια και πάνε οι δικοί µου και της λένε «ελάτε στο νεκροτομείο για αναγνώριση». Αυτό είναι που έχω πει στ’ αδερφάκι μου τον Στέλιο, άμα με δει ακίνητο και άσπρο να ορκιστεί ότι θα «βγει» από την άσπρη την οχιά. Αυτά όμως είναι γι’ αυτούς που δεν καταλαβαίνουν… Που πιπιλάνε την καραμέλα «έχει ο Θεός». Τι έχει πια αυτός ο Θεός; Ή υπάρχει κι είναι εγκληματίας ή δεν υπάρχει, και τότε γιατί ελπίζουμε σε κάτι ανύπαρκτο; Εγώ έλεγα «έχει η μάνα μου» και το εννοούσα. Όποτε δεν είχα μία –τι να πρωτοκάνεις με το μεροκάματο ενός μπάτσου;– όλο στο άγιο χεράκι της κατέληγα. Κι η χειρότερη βρισιά για μένα είναι «σου γαμώ τη μάνα» και τα παράγωγα. Κι όποιον ακούσω να το λέει τον σιχαίνομαι. Κι όποιος το πει σ’ εμένα του κόβω τη γλώσσα.

David Burliuk, Time, 1918

Όλα όμως είναι παρελθόν. «Γεννήθηκα στο παρελθόν – στο μέλλον θα πεθάνω – και στο παρόν τρελαίνομαι – μπορεί και να την κάνω». (Ωραίο σκυλάδικο, ε;) Ψάχνω να βρω μια άκρη… Από πού ξεκίνησαν όλα και πώς τελείωσαν. Μου ’ρχεται το ένα, το άλλο, μπερδεύονται και μπερδεύομαι κι εγώ… Σαν να μουδιάζει το μυαλό μου. Σαν να με βάφουνε με θανατερή μπογιά.

Georges Rouault, Prostitute before a Mirror, 1906

Δηλαδή, πώς έγινε να σκοτώσουνε τη Σούζη, το μωρό μου; Κι όχι απλό σκότωμα, την πετσόκοψαν, την έβαλαν σε τρεις σακούλες και την πέταξαν σε τρεις διαφορετικούς κάδους, σε τρία διαφορετικά σημεία της Αθήνας. Στον έναν απ’ αυτούς, κάπου στο «ιστορικό τρίγωνο», βρήκε μια σακούλα το αδερφάκι μου ο Στέλιος. Τρόμαξε. Με πήρε στο τηλέφωνο. «Τι να κάνω, αδερφέ;» με ρώτησε, έτρεξα κοντά του, αφού πρώτα είχα ειδοποιήσει την Υπηρεσία, πήρανε τη σακούλα, αλλά όχι, δεν ήτανε της Σούζης, κάποιας άλλης, ιερόδουλης, που την είχε σφάξει κάποιος μανιακός. Τέτοια φριχτή κίνηση για το μωράκι μου τη Σούζη!…

Walter Gramatté, The Drinker, 1922

Πρεζόνι το αδερφάκι µου. Όλο θα βγω και θα βγω μου έλεγε κι όλο του απαντούσα «∆ε θα βγεις, Στέλιο, δε θα βγεις». Η μάνα μου με τον καημό του πέθανε. Ναι, μη σας φαίνεται παράξενο, εγώ ο μπάτσος έχω αδερφό πρεζόνι! (Δηλαδή ε ί χ α… ∆ώσαμε πολλές μάχες και τις κερδίσαμε. Μαζί.) Κι είχε ένα κορίτσι κάποτε, όμορφο κι ερωτευμένο, το οποίο όμως ήταν ήδη στην πρέζα κι όταν το ’μαθε το αδερφάκι μου ο Στέλιος τα πήρε στο κρανίο, ζουρλάθηκε, προσπάθησε να «τη βγάλει», αλλά τίποτα, ώσπου αποφάσισε να «μπει» κι αυτός με σκοπό να τη βοηθήσει «από κοντά» και νιώθοντας κι αυτός τα ίδια με το κορίτσι του. Ορίστε; Ναι, φυσικά. Το κορίτσι τα τέζαρε στη Μενάνδρου ένα βράδυ με τη σύριγγα στο βυζί της… Και ο Στελάκος μου έμεινε μόνος του κι απελπισμένος, γύριζε από πιάτσα σε πιάτσα να βρει τη δόση του – ζητούσε λεφτά από τη μάνα μας κι αυτή του έδινε τη μισή της σύνταξη, αλλά εγώ δεν ήξερα τίποτα, χαμπάρι δεν είχα πάρει. Εγώ ο μπάτσος! ∆εν κάναμε και παρέα, να πεις, εγώ με μπάτσους, αυτός στα Εξάρχεια, εγώ γύριζα όλη μέρα και νύχτα με τη μοτοσικλέτα της Υπηρεσίας ή το περιπολικό ή το συμβατικό, στη Δίωξη ήμουνα, ο Στελάκος με τα δικά του φιλαράκια μίλαγαν για πολιτική, για το μέλλον τους, λέγανε τα όνειρά τους, έστω κι αν μοιραζόντουσαν μια φραπεδιά στα πέντε και –φυσικά– κανείς τους δεν ήξερε πως έχει αδερφό «γουρούνι», που πότε κυκλοφορεί με κράνος, γάντια και μοτοσικλέτα της Υπηρεσίας, πότε κυκλοφορεί άγνωστος ανάμεσα σε γνωστούς κι αγνώστους και πάλι με κράνος, γάντια και μοτοσικλέτα, αλλά δική του και μεγάλου κυβισμού με τ’ όνομά της βαφτισμένο, κι όλοι την ήξεραν «η Σούζη, το μωρό μου». Τ’ αδερφάκι μου πήγαινε στην Καλών Τεχνών, ζωγράφος ήθελε, οι καθηγητές του που ρώταγα καμιά φορά μου έλεγαν «μεγάλο ταλέντο ο μικρός». Και στο σπίτι σπάνια συναντιόμασταν, Κυριακή παρά Κυριακή, έτσι, για να κάνουμε το χατίρι της μάνας «μια φορά να φάμε σαν οικογένεια!» Ο πατέρας, φευγάτος από χρόνια, πήγε «στην Αυστραλία» έλεγα στα φιλαράκια μου και γελούσαμε, ο γέρος μου την έκανε απ’ το πολύ τσιγάρο και ποτό, και το όνειρό του ήταν «θέλω να πεθάνω με το τσιγάρο στο στόμα». Γι’ αυτό και δάγκωνε τα σωληνάκια. Τα περνούσε για τσιγάρο… 

«Στην Αυστραλία» είπα; Ναι… Πέρυσι σκοτώσαν ένανε δικό μου, πήγε για μια ληστεία, τον πυροβόλησαν με καλάσνικοφ, πάει καλιά του. Κι όταν αργότερα συνάντησα σ’ ένα μπαράκι κάποιον παλιότερο που είχε καιρό να φανεί στα μέρη μας, «τι κάνει αυτό το παιδί;», τι να του πω εγώ, ότι τον ξαπλώσανε στη μέση του δρόμου; Α, του είπα, έφυγε αυτός, τον ερωτεύτηκε μια Αυστραλέζα που έχει φάρμα δικιά της και τον πήρε εκεί για πάντα. Χάρηκε ο φίλος. «Τυχερός ο μπαγάσας, τον ζηλεύω!» Έλα όμως που ξαναρώτησε και άλλους συναδέλφους κι αυτοί του είπαν τη μαύρη αλήθεια. Κι ήρθε πάλι στο μπαράκι να με βρει και να μου πει «τι ωραία που μου το είπες αυτό για την Αυστραλία! Τον σκεφτόμουνα και χαιρόμουνα…»

Και σάμπως θα ξαναρχότανε; Όχι. Θα άφηνε τα άλογα και τις αγελάδες, τα σκυλιά του και τις κότες του και το περιβόλι σπαρμένο με όλα τ’ αγαθά, τα βουνά και τα λαγκάδια, τα ποτάμια και τα ποταμάκια για να γυρίσει στην Αθήνα; Τρελός ήταν; Ούτε τηλέφωνο δε θα ξαναέπαιρνε. Θ’ άφηνε τον παράδεισο για να ξαναμπεί στην κόλαση;

Άρα σαν να είχε πεθάνει για μας εδώ. Όμως άλλο είναι να πεθαίνεις κι άλλο να πηγαίνεις «στην Αυστραλία», ρίχνοντας πίσω σου την πέτρα του Σίσυφου. (Κάτι λέγανε γι’ αυτόν ένα βράδυ στην μπάρα…)

Μεγάλο μπλέξιμο, λοιπόν. Σκοτώσανε τη Σούζη. Ποια ήτανε η Σούζη; Κανείς δεν ήξερε.

George Grosz, Vor Sonnenaufgang / Before Sunrise (1922). Offset color lithograph after a watercolor for Ecce Homo, 1922.

Εγώ ήμουνα έρμαιο της πολυγαμίας, αναζητώντας τη μονογαμία. Κι όταν ήμουνα µε τη Σούζη δεν ήθελα καμιά άλλη. Δεν υπήρχε για μένα άλλη γ υ ν α ί κ α, τις άλλες τις έβλεπα ως ανθρώπινα όντα, ως φίλες, ως συνομιλήτριές μου, ως συμπότισσες στα μπαρ. Γιατί η πολυγαμία, η αναζήτηση κάθε μέρα, κάθε βράδυ, στον ύπνο και στον ξύπνιο μου, μιας ακόμα γυναίκας, δε γέμιζε το κενό που ένιωθα μέσα μου, το μεγάλωνε, το βάθαινε, εγώ ήθελα μια αγκαλιά, μια γαλήνη, όχι μόνο σεξ σεξ σεξ! Τον Χριστούλη μου, δηλαδή! Και με πόσες όμορφες και λαχταριστές γυναίκες θα μπορούσα να συνευρεθώ; Με δέκα, με εκατό, με χίλιες; Και οι άλλες χιλιάδες; Και τα άλλα εκατομμύρια; ∆ε θα υπάρχουν και διακόσια εκατομμύρια γκομενάρες Κινέζες; Θα τις συναντήσω ποτέ; Θα τις αγκαλιάσω; Όχι. Και τα άλλα εκατομμύρια των μαύρων γαζελών; Και οι Βραζιλιάνες; Και οι Γιαπωνέζες γκέισες; Και όλα τα άλλα εκατομμύρια από τα καυλωμένα Βαλκάνια; Γι’ αυτό σας λέω… Λαχταράω να είμαι με μια γυναίκα που να είναι –για μένα που θα τη λατρεύω– όλα αυτά τα εκατομμύρια. Όλες σ’ ένα πρόσωπο, στο δικό της, μόνο στα δικά της τα μάτια, στο δικό της φιλί, στη δική της μυρωδιά, στο άκουσμά της, στη δική της πλατούλα όταν μου γυρίζει πλευρό να κοιμηθεί κι εγώ ταξιδεύω στα όνειρά μου μαζί της, χεράκι χεράκι. Η μονογαμία μ’ απελευθερώνει. «Ναι, εντάξει», θα μου έλεγε και η Δανάη, «αλλά όταν είμαστε στο “είχαμε, αλλά μας τελείωσε”, τι κάνουμε;» Ε, τι κάνουμε, μωρό μου, χωρίζουμε και ξανά προς τη δόξα τραβάμε, ξανά στο μουνοπήγαδο! Ξανά, μπουμ, στο κενό. Κι άντε πάλι στο ψάξιμο. Κουραστικό, πολύ κουραστικό. Είναι όμως και το άλλο: Όταν στη μονογαμία μπει το σιχαμένο ερπετό της ζήλιας –καληώρα σαν και εμένα– τότε σπάει, όπως το κρύσταλλο από σφαίρα. Και τότε πρέπει να φεύγεις –καλύτερα να είχες προλάβει να φύγεις νωρίτερα– γιατί εύκολο να πεις «εγώ φεύγω», αλλά πολύ πολύ δύσκολο να το κάνεις. Η Σούζη το μωρό μου δεν πρόλαβε. Είχε καταλάβει πως κάτι σ’ εμένα πήγαινε κατά διαόλου κι ήθελε να το σκάσει, για να σωθεί και να με σώσει. Για μένα ήταν αργά. Ή έπρεπε να φύγω ή να σκοτώσω και να σκοτωθώ.

Walter Richard Sickert, L'Affaire de Camden Town, 1909

Με πρόλαβε όμως κάποιος άλλος. 

Απόσπασμα από το βιβλίο. 

Ο Γιώργος Σκούρτης (1940-2018) γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Έγραψε πολλά θεατρικά έργα, που παίχτηκαν κυρίως στο Θέατρο Τέχνης με μεγάλη επιτυχία. Έγραψε, επίσης, διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα και σενάρια και σκηνοθέτησε όλα του τα θεατρικά έργα, στη σκηνή, στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα στις 18 Νοεμβρίου 2018, σε ηλικία 78 ετών.

Ταξίδι προς τη μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας. A New Virtual Reality Experience Takes You Inside a Black Hole

Θα θέλατε να ταξιδέψετε στο κέντρο του Γαλαξία μας και να δείτε την μεγαλοπρέπεια μιας γιγαντιαίας μαύρης τρύπας; The black hole at the centre of our galaxy, Sagittarius A*, has been visualised in virtual reality for the first time. An image from the newly-created virtual reality simulation of a black hole. Credit: J.Davelaar 2018

Με την σημερινή τεχνολογία είναι αδύνατον, στα χρονικά όρια μιας ανθρώπινης ζωής, να διανύσουμε απόσταση 25.640 ετών φωτός – από την Γη έως την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που βρίσκεται στο κέντρο του Γαλαξία μας. Και κανένας δεν θα μπορούσε να επιβιώσει κοντά στις εξαιρετικά ισχυρές βαρυτικές δυνάμεις μιας ιδιομορφίας (singularity). Αλλά μια προσομοίωση εικονικής πραγματικότητας θα μας έδινε την ευκαιρία να πλησιάσουμε κοντά σε μια μαύρη τρύπα και να βιώσουμε τα παραμορφωτικά φαινόμενα του χωροχρόνου εξαιτίας της τεράστιας βαρυτικής έλξης.

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Ράντμπουντ στην Ολλανδία και του Πανεπιστημίου Γκαίτε στη Γερμανία υπολογιστικά μοντέλα της μαύρης τρύπας που βρίσκεται στην καρδιά του Γαλαξία μας (τον Τοξότη Α*), και χρησιμοποιώντας μια σειρά λεπτομερών εικόνων του μοντέλου τους δημιούργησαν μια προσομοίωση εικονικής πραγματικότητας 360^ο. Η προσομοίωση που προέκυψε μπορεί να προβληθεί σε οποιαδήποτε συσκευή εικονικής πραγματικότητας. Μπορείτε να πάρετε μια ιδέα της προσομοίωσης από το βίντεο που ακολουθεί:

Η εργασία των ερευνητών Davelaar et al δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Computational Astrophysics and Cosmology με τίτλο «Observing supermassive black holes in virtual reality».

Πηγές: https://comp-astrophys-cosmol.springeropen.com/articles/10.1186/s40668-018-0023-7 - http://blogs.discovermagazine.com/d-brief/2018/11/19/black-hole-virtual-reality-simulation/#.W_P4oOgzZ3i - physicsgg

Οι Νεάντερταλ και οι πρόγονοί μας είχαν παρόμοια τραύματα στο κεφάλι. Neandertals may have led no more violent lives than humans

Απεικόνιση κυνηγιού Νεάντερταλ. Σύμφωνα με τη δρα Χαρβάτη, «πρέπει να αναθεωρηθεί η αντίληψη πως οι συμπεριφορές των Νεάντερταλ οδηγούσαν σε υψηλά επίπεδα τραυματισμών». Neanderthals are commonly thought to have relied on dangerous close range hunting techniques, using non-projectile weapons like the thrusting spears depicted here; this hunting approach is thought to have brought them into violent contact with large mammals, resulting in high levels of injury especially to the head and neck when compared to modern humans; Beier et al found similar head injury levels in both Neanderthals and Upper Paleolithic humans, casting doubt on this hypothesis. Image credit: Gleiver Prieto / Katerina Harvati.

Οι Νεάντερταλ και οι παλαιολιθικοί πρόγονοί μας (Homo sapiens), που ζούσαν πριν από 20.000 έως 80.000 χρόνια, έφεραν στο κεφάλι παρόμοια τραύματα, σύμφωνα με μια νέα έρευνα με επικεφαλής μια Ελληνίδα επιστήμονα της διασποράς.

Η ανακάλυψη αυτή ανατρέπει την έως τώρα στερεοτυπική αντίληψη ότι οι Νεάντερταλ, οι οποίοι ζούσαν στη δυτική Ευρασία ήδη πριν από 400.000 χρόνια, είχαν μια πιο βίαιη και επικίνδυνη ζωή, συνεπώς έφεραν και πιο σοβαρούς τραυματισμούς από ό,τι οι κατοπινοί κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες. Έτσι, η νέα μελέτη έρχεται να ενισχύσει την πεποίθηση ότι οι διαφορές μεταξύ των Νεάντερταλ και των προγόνων μας ήταν πολύ μικρότερες από ό,τι είχε θεωρηθεί στο παρελθόν.

Some 200 skulls show similar rates of damage between humans and our evolutionary cousins. A Western European Neandertal skull from around 40,000 years ago includes a healed bone injury, indicated by two arrows. Credit: CLAIRE ARTEMYZ

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια παλαιοανθρωπολογίας Κατερίνα Χαρβάτη, του Κέντρου Σέκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», ανέλυσαν περισσότερα από 800 απολιθώματα, τόσο Νεάντερταλ όσο και παλαιολιθικών ανθρώπων, μεταξύ των οποίων 114 κρανία Νεάντερταλ και 90 κρανία προϊστορικών ανθρώπων. Συνολικά βρέθηκαν ενδείξεις τραυματισμού σε 295 οστά Νεάντερταλ και 541 οστά ανθρώπων.

Δεν διαπιστώθηκε καμία διαφορά στα τραύματα που έφεραν οι πρόγονοί μας και τα «ξαδέρφια» μας οι Νεάντερταλ. Αυτό που όμως βρέθηκε, είναι ότι οι άνδρες και στα δύο είδη του γένους Homo έφεραν πολύ συχνότερα τραύματα από ό,τι οι γυναίκες, κάτι που συμβαίνει μέχρι σήμερα και επιβεβαιώνει ότι ανέκαθεν –και ανεξάρτητα από το αν ένας άνδρας ήταν Νεάντερταλ ή sapiens– ζούσε πιο βίαια και επικίνδυνα.

Η μόνη διαφορά μεταξύ Νεάντερταλ και Sapiens ήταν ότι υπήρχαν περισσότερα τραύματα στο κεφάλι των πιο νέων σε ηλικία Νεάντερταλ (κάτω των 30 ετών), ενώ στους προγόνους του συγχρόνου ανθρώπου τα τραύματα στο κεφάλι υπήρχαν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Neanderthal (left) and modern human skeleton. Neanderthals have commonly be considered to show high incidences of trauma compared to modern humans. Credit: Ian Tattersall, American Museum of Natural History

Οι επιστήμονες πίστευαν έως τώρα ότι τα τραύματα στο σκελετό των Νεάντερταλ οφείλονταν είτε σε βίαιες συγκρούσεις, είτε σε ατυχήματα, είτε σε επιθέσεις από μεγάλα σαρκοβόρα ζώα όπως αρκούδες ή ύαινες. Οι Νεάντερταλ εκτιμάται ότι είχαν χειρότερα και μικρότερου βεληνεκούς όπλα από τους Homo sapiens, άρα κατώτερη και εκ των πραγμάτων πιο ριψοκίνδυνη κυνηγετική τεχνική.

Όμως, όπως δήλωσε η δρ Χαρβάτη, «τα ευρήματά μας καταρρίπτουν την υπόθεση ότι οι Νεάντερταλ ήταν πιο επιρρεπείς σε τραυματισμούς στο κεφάλι από ό,τι οι σύγχρονοι άνθρωποι, αντίθετα με την κοινή πεποίθηση. Συνεπώς πιστεύουμε ότι πρέπει να αναθεωρηθεί η αντίληψη πως οι συμπεριφορές των Νεάντερταλ, όπως η βίαιη συμπεριφορά και οι κατώτερες κυνηγετικές ικανότητες, οδηγούσαν σε υψηλά επίπεδα τραυματισμών».

Πηγές: J. Beier et al. Similar cranial trauma prevalence among Neanderthals and Upper Palaeolithic modern humans. Nature. Published online November 14, 2018. doi:10.1038/s41586-018-0696-8. - M.M. Lahr. The not-so-dangerous lives of Neanderthals. Nature. Published online November 14, 2018. doi: 10.1038/d41586-018-07343-8. - https://uni-tuebingen.de/en/university/news-and-publications/press-releases/press-releases/article/not-so-dangerous-neanderthals-and-early-modern-humans-show-similar-levels-of-cranial-injuries/?tx_news_pi1%5Baction%5D=detail - ΑΠΕ-ΜΠΕ (Παύλος Δρακόπουλος).

Τα μέταλλα Weyl και η προσομοίωση των αστροφυσικών δυναμό. Weyl Metals as Proxies for Astrophysical Dynamos

Τα παράξενα υλικά που ονομάζονται μέταλλα Weyl θα μπορούσαν να μας αποκαλύψουν το μυστικό για το πως δημιουργείται το μαγνητικό πεδίο της Γης. Earth’s magnetic field (illustrated) as well as those of stars and other astronomical objects are created by flows of electrically conductive substances. On smaller scales, such dynamos may also be created by materials called Weyl metals. Credit: GODDARD SPACE FLIGHT CENTER/NASA

Με τα υλικά που παράγουν το μαγνητικό δυναμό (ή μαγνητική γεννήτρια) και την διαδικασία μέσω της οποίας ένα ηλεκτρικά αγώγιμο στροβιλιζόμενο υλικό δημιουργεί ένα μαγνητικό πεδίο ασχολούνται οι ερευνητές Victor Galitski, Mehdi Kargarian, και Sergey Syzranov στην δημοσίευσή τους: Dynamo Effect and Turbulence in Hydrodynamic Weyl Metals.

Circulating electric currents in the molten iron outer core give rise to Earth’s magnetic field, which is like a bar magnet tilted 11 degrees from the spin axis of the planet and thus from the geographic poles. Lines of the field converge where magnetic force is strong, at the poles, and spread out where it is weak. Credit: GLOBE: UMBERTO SHTANZMAN/SHUTTERSTOCK; ILLUSTRATION: M. ATARO

Τα «δυναμό» είναι κάτι συνηθισμένο στο σύμπαν μας: παράγουν τα μαγνητικά πεδία της γης, του ήλιου μας, των άστρων, αλλά και των γαλαξιών.

Laboratory dynamos attempt to generate magnetic fields the way planets and stars do. The dynamo experiment at the University of Maryland is the biggest ever made with  whirling molten sodium. Credit: SANTIAGO ANDRÉS TRIANA

Όμως οι επιστήμονες δεν κατανοούν πλήρως τις λεπτομέρειες δημιουργίας των μαγνητικών πεδίων εξαιτίας των αστροφυσικών δυναμό. Και, δυστυχώς, η κατασκευή παρόμοιων δυναμό στο εργαστήριο δεν είναι εύκολη υπόθεση, αφού απαιτείται η κατασκευή γιγαντιαίων δεξαμενών γεμάτες με μέταλλο σε υγρή μορφή (π.χ. νάντριο) που θα περιστρέφονται ταχύτατα.

Τα μέταλλα Weyl ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά το 2015. Είναι τοπολογικά υλικά, που σημαίνει ότι η συμπεριφορά τους περιγράφεται από τον κλάδο των μαθηματικών που ονομάζεται τοπολογία. Τα ηλεκτρόνια στα μέταλλα Weyl κινούνται με περίεργους τρόπους και συμπεριφέρονται σαν να μην είχαν μάζα.

Certain topological materials could be used in lab tests of the dynamo effect, thought to generate magnetic fields in stars and planets. Credit: APS/Alan Stonebraker

Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως μέσα σε αυτά τα υλικά τα ηλεκτρόνια υπακούουν στο ίδιο σύνολο εξισώσεων (εξισώσεις Navier-Stokes για ιξώδη ρευστά συνδυασμένες με τις ηλεκτρομαγνητικές εξισώσεις Maxwell) που περιγράφουν τη συμπεριφορά των υγρών όταν δημιουργούν το φαινόμενο δυναμό, όπως ο λιωμένος σίδηρος στον εξωτερικό πυρήνα της Γης. Οι υπολογισμοί τους δείχνουν ότι, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, θα πρέπει να είναι δυνατή η δημιουργία δυναμό από στερεά μέταλλα Weyl.

Turbulence (seen here in water dyed green) complicates experiments trying to create a dynamo and a magnetic field by swirling hot liquid sodium. FROM VIDEO BY DANIEL P. LATHROP, SANTIAGO A. TRIANA, DANIEL S. ZIMMERMAN

Ίσως είναι ευκολότερο να δημιουργηθούν τέτοια δυναμό στο εργαστήριο, καθώς δεν απαιτούν μεγάλες ποσότητες υγρών μετάλλων να στροβιλίζονται. Αντ‘ αυτού, τα ηλεκτρόνια σε ένα μικρό κομμάτι μετάλλου Weyl θα μπορούσαν να ρέουν σαν ένα υγρό, παίρνοντας τη θέση του υγρού μετάλλου.

Το αποτέλεσμα είναι ακόμα θεωρητικό. Αλλά εάν η ιδέα δουλεύει, οι επιστήμονες μπορεί να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τα μέταλλα Weyl για να αναπαράγουν τις συνθήκες που υπάρχουν στο εσωτερικό της Γης και να κατανοήσουν καλύτερα το πως σχηματίζεται το μαγνητικό της πεδίο.

Πηγές: V. Galitski, M. Kargarian and S. Syzranov. Dynamo effect and turbulence in hydrodynamic Weyl metals. Physical Review Letters. Vol. 121, October 26, 2018, p. 176603. doi: 10.1103/PhysRevLett.121.176603 - www.sciencenews.org – physics.aps.org - https://physicsgg.me/2018/11/17/

Νίκος Παππάς, «Συστάσεις λοχαγού της ΕΣΑ προς απολυόμενο»

Tetyana Yablonska, Youth, 1969

Τώρα πια είσαι ελεύθερος

Ήσουν και πρώτα. Σε χρειαζόμαστε λίγες μέρες

οκτώ βδομάδες, ίσως και κάτι περισσότερο…

Έμαθες πολλά.

Πρόσεξε!

Μην αρχίσεις εκείνες τις αηδίες,

δεν έχεις πάθει τίποτα

άρτια όλα τα πλευρά σου,

πρόσεξε

μην προσποιείσαι πως τρεκλίζεις,

η οδοντοστοιχία σου κανονική

όλα τα πλευρά σου είναι στην ίδια θέση

στο ξαναλέω: οι φωνές που άκουσες

ήταν εκείνων που προσπαθούσαν

να βάψουν τον κόσμο με κόκκινο…

Τώρα πια είσαι ελεύθερος

Εδώ, τι ήσουν εδώ νεαρέ μου;

Στο κρατητήριο σε συνοδεύαμε

στην απομόνωση μ’ ένα «παιδί» πάντα

στα ουρητήρια βιαστικά

όσο χρειάζονταν…

Πονάς; Πού; Να δω. Στα κόκαλά σου;

– «Έπαιζαν τα παιδιά».

– Έχεις να κοιμηθείς ογδόντα νύχτες;

– «Σε νανούριζαν τα παιδιά.

Τα «παιδιά»… Με τα κτηνώδη χέρια τους

με τις απάνθρωπες παλάμες.

Τα «παιδιά»…

είσαι πια τώρα «ελεύθερος».

Πρόσεξε να μετράς τα λόγια

Τα «παιδιά» παίζουν. Τα «παιδιά» αστειεύονται.

Τα παιδιά γελούν

συνθλίβοντας το θώρακά σου

βοηθούν την πατρίδα μας

την ησυχία σου

το καλό σου

είναι «παιδιά» μην συνορίζεσαι

τα «παιδιά», λαμβάνω την τιμή να σ’ αναφέρω

θα κρατήσουν καιρό εδώ στα μονωτήρια

ένα μικρό και γνώριμο απόηχο της φωνής σου.

Emil Nolde, Wildly Dancing Children, 1909

Ο πολυδιαβασμένος ποιητής και δραστήριος μελετητής της ελληνικής λογοτεχνίας «έφυγε» από τη ζωή, σε ηλικία 91 ετών, στις 28 Απριλίου 1997, δώδεκα χρόνια μετά το θάνατο της συντρόφισσάς του Ρίτας Μπούμη – Παππά. Μαζί αγωνίστηκαν για την πραγματοποίηση των ανθρωπιστικών ονείρων τους. Συμμετείχε ενεργά στους αγώνες του λαού μας για ένα καλύτερο αύριο, ενώ ως συνήγορος υπερασπίστηκε εκατοντάδες αγωνιστές στα έκτακτα στρατοδικεία. Γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1906, όπου το 1930-1931  σε συνεργασία με τον Γιάννη Σκαρίμπα εξέδωσε το πρώτο λογοτεχνικό περιοδικό στην περιφέρεια με τίτλο “Επαρχία”, το οποίο πρωτοστάτησε στον αγώνα για την πνευματική αφύπνιση της περιφέρειας.

Σπούδασε νομικά και η εμφάνισή του στην ποίηση έγινε το 1928 μέσα από τις σελίδες της “Νέας Εστίας”. Τρία χρόνια αργότερα δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή “Μάταια Λόγια”. Στην Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Αυτή την περίοδο  εξέδωσε “Το αίμα των αθώων” (1944) και το 1946 την “Τετράχρονη Αθήνα”. Ακολούθησαν τα έργα του: “Αιχμάλωτοι άγγελοι”, “Δώδεκα και πέντε”, “Ηρωικό τριαντάφυλλο” (Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης) κ.ά. Το 1979 τιμήθηκε με το Α Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το έργο του “Πατρίδα μας”. Το έργο του, ιδιαίτερα πλούσιο, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, 20 ποιητικές συλλογές που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Πολλά από αυτά γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στις βαλκανικές χώρες και έχουν περιληφθεί σε παγκόσμιες ποιητικές ανθολογίες. Σημαντική είναι η συλλογή δημοτικών τραγουδιών που εξέδωσε το 1952 με τον τίτλο «Το δημοτικό ελληνικό τραγούδι». Υπήρξε πρόεδρος, αντιπρόεδρος και σύμβουλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ανακαλύφθηκε νέος εξωπλανήτης κοντά στη Γη. Exoplanet discovered around neighbouring star

Βάσιμες ενδείξεις για την ύπαρξη ενός παγωμένου εξωπλανήτη, ο οποίος υπολογίζεται πως είναι τρεις φορές πιο μεγάλος από τη Γη και κινείται γύρω από το κοντινό άστρο του Μπάρναρντ, σε απόσταση περίπου έξι ετών φωτός από το δικό μας πλανήτη, ανακάλυψε η διεθνής επιστημονική κοινότητα.  The nearest single star to the Sun hosts an exoplanet at least 3.2 times as massive as Earth — a so-called super-Earth. Data from a worldwide array of telescopes, including ESO’s planet-hunting HARPS instrument, have revealed this frozen, dimly lit world. The newly discovered planet is the second-closest known exoplanet to the Earth and orbits the fastest moving star in the night sky. This image shows an artist’s impression of the planet’s surface. Credit: ESO/M. Kornmesser

Αυξάνονται συνεχώς οι εξωπλανήτες που ανακαλύπτονται στη γειτονιά μας. Μια διεθνής επιστημονική ομάδα ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε βάσιμες ενδείξεις για την ύπαρξη ενός παγωμένου εξωπλανήτη, που είναι τουλάχιστον τρεις φορές μεγαλύτερος από τη Γη και ο οποίος κινείται γύρω από το κοντινό άστρο του Μπάρναρντ, σε απόσταση περίπου έξι ετών φωτός από το δικό μας πλανήτη.

The Sun's closest neighbours. Credit: IEEC/SCIENCE-WAVE - GUILLEM RAMISA

Πρόκειται για τον δεύτερο κοντινότερο εξωπλανήτη που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Το 2016 είχε ανακαλυφθεί ένας εξωπλανήτης (ο Proxima b) γύρω από το κοντινότερο στη Γη άστρο, τον Εγγύτατο του Κενταύρου, σε απόσταση περίπου τεσσάρων ετών φωτός από τη Γη. Μετά και την ανακάλυψη του νέου εξωπλανήτη, έχουν συνολικά βρεθεί τέσσερα πλανητικά συστήματα σε απόσταση έως δέκα ετών φωτός από το ηλιακό μας σύστημα και 14 πλανητικά συστήματα σε απόσταση έως 15 ετών φωτός.

This wide-field image shows the surroundings of the red dwarf known as Barnard’s Star in the constellation of Ophiuchus (the Serpent-Bearer). This picture was created from material forming part of the Digitized Sky Survey 2. The centre of the image shows Barnard’s Star captured in three different exposures. The star is the fastest moving star in the night sky and its large apparent motion can be seen as its position changes between successive observations — shown in red, yellow and blue. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2 Acknowledgement: Davide De Martin

O Αστέρας του Μπάρναρντ -που φέρει το όνομα του Αμερικανού αστρονόμου Έντουαρντ Μπάρναρντ, ο οποίος ανακάλυψε το άστρο το 1916- είναι το τέταρτο κοντινότερο στη Γη άστρο, μετά το τριπλό αστρικό σύστημα του Άλφα του Κενταύρου και φαίνεται να κινείται ταχύτερα από κάθε άλλο άστρο στον ουρανό.

This image shows an artist’s impression of the exoplanet viewed from space. Credit: ESO/M. Kornmesser

Είναι ένας ερυθρός νάνος αστέρας, ο οποίος εμφανίζεται στον αστερισμό του Οφιούχου. Είναι πιο αχνός, μικρότερος και γηραιότερος από τον Ήλιο, έχοντας ηλικία επτά έως δέκα δισεκατομμυρίων ετών, συνεπώς είναι κατά πολύ παλαιότερος από το ηλιακό μας σύστημα.

Ο εξωπλανήτης Barnard’s b (ή GJ 699 b) έχει μάζα τουλάχιστον 3,2 φορές μεγαλύτερη της Γης, χρειάζεται 233 μέρες (η διάρκεια του έτους του) για να διαγράψει μια πλήρη τροχιά πέριξ του άστρου του και δέχεται μόνο το 2% της ακτινοβολίας που δέχεται η Γη από τον Ήλιο. Εκτιμάται ότι γι’ αυτό το λόγο η μέση θερμοκρασία στην επιφάνειά του είναι μείον 150 έως 170 βαθμοί Κελσίου, άρα αν ο πλανήτης διαθέτει νερό, αυτό θα είναι σε μορφή πάγου και όχι υγρή. Συνεπώς ο πλανήτης θα είναι μια μάλλον παγωμένη έρημος αφιλόξενη για ζωή.

«Είμαστε πάνω από 99% βέβαιοι ότι ο πλανήτης αυτός βρίσκεται εκεί», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Ιγκνάσι Ρίμπας του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών της Ισπανίας. Οι ερευνητές έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

Artwork: The next generation telescope WFirst, should have the capability to produce a direct image of the new planet. Credit: NASA

Ο πλανήτης θα αποτελέσει μελλοντικό στόχο των τηλεσκοπίων νέας γενιάς που βρίσκονται υπό κατασκευή, όπως το Wide Field Infra Red Survey Telescope (WFIRST) της NASA.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41586-018-0677-y - https://www.eso.org/public/news/eso1837/ - https://www.bbc.com/news/science-environment-46196279 - http://www.kathimerini.gr/995177/article/epikairothta/episthmh/anakalyf8hke-o-deyteros-kontinoteros-e3wplanhths-sth-gh