Πιο περίπλοκο από ό,τι νομίζαμε το γενετικό προφίλ της Ευρώπης. Ancient DNA Unravels Europe's Genetic Diversity

Ancient DNA recovered from a time series of skeletons in Germany spanning 4,000 years of prehistory has been used to reconstruct the first detailed genetic history of modern-day Europeans. (Credit: © Malgorzata Kistryn / Fotolia)

Γενετικό υλικό που απομονώθηκε από μια σειρά σκελετών της Μεσολιθικής και Νεολιθικής εποχής ανατρέπει την κρατούσα θεωρία, σύμφωνα με την οποία οι γεωργοί που έφτασαν από την Ανατολή εκτόπισαν τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες που κατοικούσαν μέχρι τότε στην Κεντρική Ευρώπη. Η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη, και οι δύο διαφορετικοί τρόποι ζωής μάλλον συνυπήρχαν για καιρό.

Νέα στοιχεία για την προέλευση των Ευρωπαίων

Two studies published in the October 2013 issue of Science have shed new light on Europe's ancient genetic legacy. One analyzed mitochondrial DNA from 364 fossil skeletons from individuals (like the one shown here) across the Saxony-Anhalt region of Germany and found that the modern genetic makeup of Europe was mostly set by 3,500 years ago. Credit: Juraj Liptak.

Δύο μελέτες που δημοσιεύονται αυτή την εβδομάδα στην επιθεώρηση «Science» προσφέρουν νέα στοιχεία για την προέλευση των Ευρωπαίων, τα οποία επιβεβαιώνουν και εμπλουτίζουν τα αρχαιολογικά ευρήματα για την τεχνολογία της γεωργίας στην ήπειρο.

Η πρώτη μελέτη, στην οποία συνεργάστηκαν πανεπιστήμια της Αυστραλίας και της Γερμανίας καθώς και το National Geographic, εξετάζει 364 σκελετούς από τη Γερμανία, ένα σημαντικό σταυροδρόμι εκείνη την εποχή. Οι σκελετοί καλύπτουν το χρονικό διάστημα από το 5000 π.Χ έως το 1500 π.Χ, τις αρχές της Εποχής του Χαλκού.

Analysis of the mitochondrial DNA, or DNA that is passed on from the mother, revealed that during the Neolithic period, freshwater fishermen and farmers coexisted in parallel cultures. Credit: H. Wipperman

Οι ερευνητές εξέτασαν το λεγόμενο μιτοχονδριακό DNA (mtDNA), το γενετικό υλικό από τα μιτοχόνδρια -πρόκειται για τα «ενεργειακά εργοστάσια» των κυττάρων, τα οποία κληροδοτούνται στους απογόνους αποκλειστικά από τη μητέρα. Η μελέτη, επομένως, αφορά τη μητρική γενεαλογική γραμμή των προϊστορικών σκελετών.

The study found that once farmers entered the region from the Middle East, about 7,500 years ago, they were dominant for 2,500 years. It's not clear whether the original hunter gatherers in the Saxony-Anhalt region vanished, or simply moved to isolated areas and left no archaeological trace. Either way, they didn't leave much in the genetic legacy of Europe. Here a burial of a Bell Beaker Culture individual in a stone encasement, found in the Saxony -Anhalt region of Germany. Credit: State Office for Heritage Management and Archaeology Saxony-Anhalt

Το διάστημα που εξετάζει η μελέτη ξεκινά στα 7.500 χρόνια πριν, την εποχή κατά την οποία γνωρίζουμε ότι η γεωργία έφτασε στην Κεντρική Ευρώπη. Η ανάλυση δείχνει ότι οι γεωργοί που έφτασαν από την Ανατολία, τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή αρχικά εκτόπισαν τους ντόπιους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες (απόγονοι των πρώτων Homo sapiens που έφτασαν στη Γερμανία πριν από 45.000 χρόνια).

Ανάκαμψη των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών

The two cultures buried their dead in the same spot, so they must have had some contact. Yet there was little sex between the two groups, the study found. Credit: DFG project Blatterhole

Το περίεργο, όμως, είναι ότι η κατάσταση δείχνει να ανατρέπεται περίπου μια χιλιετία αργότερα, όταν οι γενετικές υπογραφές των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ανακάμπτουν στην περιοχή.

Αυτό συνέβη σε δύο κύματα μετανάστευσης, ένα από τα ανατολικά και ένα από τα δυτικά, τα οποία πιθανότατα σχετίζονται με τους λαούς των Μπίκερ και των Κόρντιτ αντίστοιχα, τους οποίους γνωρίζουμε από αρχαιολογικά ευρήματα.

«Η μελέτη μας δείχνει ότι η απλή ανάμειξη των ιθαγενών κυνηγών και των εισερχόμενων γεωργών δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνη της τη σημερινή [γενετική] ποικιλότητα» καταλήγει ο Γκίντο Μπραντ του Πανεπιστημίου του Μάιντς στη Γερμανία, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

«Αντί για αυτό, διαπιστώνουμε ότι δύο συγκεκριμένοι πολιτισμοί στην αυγή της Εποχής του Χαλκού, πριν από 4.200 χρόνια, είχαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του γενετικού προφίλ της Κεντρικής Ευρώπης».

Δύο διαφορετικοί πολιτισμοί

A second study analyzed DNA from a cave in Hagen, Germany and found that hunter gatherers and immigrant farmers from the Middle East coexisted for 2,000 years in Europe without having sex. Credit: R. Bollongino

Η δεύτερη μελέτη στο Science εξετάζει οστά που βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο στο Χάγκεν της Γερμανίας. Αναλύσεις ισοτόπων στα οστά είχαν δείξει προηγουμένως ότι αυτά προέρχονται από δύο διαφορετικούς πολιτισμούς, οι οποίοι ακολουθούσαν διαφορετική διατροφή, παρόλα αυτά όμως έθαβαν τους νεκρούς τους στο ίδιο σπήλαιο.

Οι γενετικές αναλύσεις επιβεβαιώνουν τώρα ότι επρόκειτο για διαφορετικούς πολιτισμούς. Όπως φαίνεται, οι κυνηγοί τροφοσυλλέκτες συνυπήρξαν στην περιοχή με τους γεωργούς για τουλάχιστον 2.000 χρόνια μετά την άφιξη της γεωργίας την έβδομη χιλιετηρίδα π.Χ.

Οι δύο μελέτες προσφέρουν την πληρέστερη μέχρι σήμερα εικόνα για τη γενεαλογία της Κεντρικής Ευρώπης, μια εικόνα πιο περίπλοκη από ό,τι είχαν φανταστεί οι επιστήμονες.

Όπως φαίνεται ο τρόπος ζωής του κυνηγού-τροφοσυλλέκτη εξαφανίστηκε από την Κεντρική Ευρώπη πριν από μόλις 5.000 χρόνια.

Κι όμως, ορισμένοι από τους νέους γεωργούς ήταν απόγονοι κυνηγών. Και αυτό σημαίνει ότι τα γονίδια των κυνηγών ζουν ακόμα και σήμερα στην ήπειρο.

Απομεινάρια υδάτινου βραχώδους κόσμου γύρω από ένα άστρο, Water Discovered in Remnants of Extrasolar Rocky World Orbiting White Dwarf

This is an artist impression of a rocky and water-rich asteroid being torn apart by the strong gravity of the white dwarf star GD 61. Similar objects in the Solar System likely delivered the bulk of water on Earth and represent the building blocks of the terrestrial planets. Credit: Image copyright Mark A. Garlick, space-art.co.uk, University of Warwick and University of Cambridge

Βρετανοί αστρονόμοι εντόπισαν ένα «μουσκεμένο αστρικό νεκροταφείο», συγκεκριμένα τα απομεινάρια ενός πλούσιου σε νερό αστεροειδούς ή ενός νάνου πλανήτη, που περιφέρονται γύρω από ένα άστρο «λευκό νάνο» σε απόσταση 150 ετών φωτός από τη Γη. Είναι η πρώτη φορά που ανιχνεύονται τα χημικά «αποτυπώματα» του νερού σε βραχώδεις κόσμους πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, κάτι που ενισχύει την πεποίθηση των επιστημόνων πως ο γαλαξίας μας είναι πολύ πιθανό να φιλοξενεί ουκ ολίγους φιλικούς στη ζωή εξωπλανήτες, παρόμοιους με τον δικό μας.

The images, captured by the Hubble space telescope, are said to give a glimpse into the distant future of our own corner of the universe, after the Sun finally burns out.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζέι Φαρίχι του Ινστιτούτου Αστρονομίας του πανεπιστημίου Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», σύμφωνα με το ίδιο, το «Nature» και το «New Scientist», έκαναν την ανακάλυψη με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» και το γιγάντιο επίγειο τηλεσκόπιο «Κεκ» της Χαβάης. Οι αστρονόμοι ανίχνευσαν πολύ μεγάλες ποσότητες οξυγόνου, αλλά και απουσία άνθρακα, συνεπώς συμπέραναν ότι το άφθονο οξυγόνο δεν μπορεί παρά να προέρχεται από την παρουσία του στα μόρια του νερού.

Το μητρικό άστρο είναι το GD 61, το οποίο αποτελεί το αστρικό «πτώμα» ενός άστρου που ήταν κάποτε σαν τον Ήλιο μας, ώσπου κάποια στιγμή έγινε «ερυθρός γίγαντας» και, στο τελικό στάδιο της ζωής του, έχοντας πια εξαντλήσει τα πυρηνικά «καύσιμά» του, κατέληξε «λευκός νάνος». Γύρω από το άστρο αυτό περιφέρονται τα απομεινάρια ενός βραχώδους αντικειμένου, πιθανότατα ενός μεγάλου αστεροειδούς ή πλανήτη που καταστράφηκε, όταν πλησίασε πολύ κοντά στο άστρο του που πέθαινε.

Ο αρχικός ακέραιος νάνος πλανήτης ή αστεροειδής εκτιμάται ότι είχε διάμετρο 90 – 500 χιλιομέτρων. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι πάνω από το ένα τέταρτο (26% έως 28%) της μάζας αυτού του αστεροειδούς θα αποτελείτο από νερό, κάτι ανάλογο με τον μεγάλο αστεροειδή «Δήμητρα» στο ηλιακό μας σύστημα. Συγκριτικά, παρά τους τεράστιους ωκεανούς της, μόλις το 0,023% της μάζας της Γης είναι νερό, κάτι που δείχνει ότι ο πλανήτης μας δημιουργήθηκε μάλλον άνυδρος και απέκτησε μετά το νερό, μέσω του «βομβαρδισμού» του από ένυδρα ουράνια σώματα.

The discovery suggests that hundreds of millions of years ago, the distant system may have harboured Earth-like planets.

Μέχρι σήμερα νερό -ένα από τα βασικά στοιχεία της ζωής- έχει εντοπισθεί μόνο στις ατμόσφαιρες γιγάντιων αέριων εξωπλανητών όπως ο Δίας. Οι αστρονόμοι αναζητούν ένα βραχώδη εξωπλανήτη με νερό, ο οποίος θα βρίσκεται στην «σωστή» (δηλαδή την κατάλληλη για ανάπτυξη ζωής) απόσταση από το άστρο του. Η νέα ανακάλυψη αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

The great beyond: NASA have discovered dozens of exoplanets, including the extremely hot WASP-12b and its host star, pictured. But this is the first time that they have found the basic ingredients for a habitable planet.

«Η ανακάλυψη νερού σε ένα μεγάλο αστεροειδή σημαίνει πως οι θεμέλιοι λίθοι των φιλόξενων για ζωή πλανητών υπήρχαν -και ίσως υπάρχουν ακόμα- στο σύστημα του άστρου GD 61, καθώς επίσης πιθανότατα γύρω από πολλά άλλα παρόμοια μητρικά άστρα. Τα ευρήματά μας δείχνουν πως σαφώς υπήρχε το δυναμικό για κατοικήσιμους πλανήτες σε αυτό το εξωπλανητικό σύστημα», δήλωσε ο δρ Τζέι Φαρίχι.

Το φιλί καθορίζει τον σύντροφο. Oxford University scientists find kissing is the way we choose a partner

Gustav Klimt, The Kiss, oil and gold leaf on canvas, 1907–1908. Österreichische Galerie Belvedere, Vienna, 180 cm × 180 cm. Στην αξιολόγηση του μελλοντικού τους συντρόφου προχωρούν άνδρες και γυναίκες μέσω ενός φιλιού.

Το φιλί αποτελεί ένα τρόπο για τους ανθρώπους να αξιολογούν την γενετική ποιότητα και τη γενικότερη καταλληλότητα ενός συντρόφου, σύμφωνα με δύο νέες βρετανικές επιστημονικές έρευνες. Οι μελέτες έδειξαν ότι οι γυναίκες, οι οποίες είναι γενικά πιο επιλεκτικές από τη φύση τους, θεωρούν το φιλί πολύ πιο σημαντικό από τους άνδρες, όταν αναζητούν το ταίρι τους και θέλουν να κάνουν τη «σωστή» επιλογή, ιδίως αν πρόκειται για τον μελλοντικό σύζυγό τους.

Henri de Toulouse-Lautrec, In Bed,The Kiss, 1892

Εδώ και πολλά χρόνια, οι ανθρωπολόγοι και άλλοι επιστήμονες αναρωτιούνται γιατί οι άνθρωποι σχεδόν παντού στη Γη φιλιούνται. Οι τρεις κυριότερες επιστημονικές θεωρίες για το φιλί, είναι ότι βοηθά στη βιολογική - γενετική αξιολόγηση του μελλοντικού συντρόφου και της υγείας του, ότι αυξάνει τη σεξουαλική διέγερση διευκολύνοντας τη σεξουαλική επαφή και ότι χρησιμεύει για τη διατήρηση του συναισθηματικού δεσμού μεταξύ των ανθρώπων.

Οι νέες μελέτες έρχονται να ενισχύσουν κυρίως την πρώτη θεωρία (και λιγότερο την τρίτη), ενώ μάλλον καταρρίπτουν τη δεύτερη θεωρία ότι το φιλί λειτουργεί ως «πρελούδιο» για το σεξ.

Kissing has been found to be the ultimate social test for men and women looking for a partner. Source: News Limited

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Λίβερπουλ, που έκαναν τις σχετικές δημοσιεύσεις στα περιοδικά «Human Nature» και «Archives of Sexual Behavior», μελέτησαν μέσω ερωτηματολογίων πάνω από 900 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18 έως 63 ετών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το φιλί παίζει κεντρικό ρόλο στην αξιολόγηση ενός μελλοντικού «παρτενέρ».

Αναλύοντας το φιλί

Edvard Munch, Kiss by the Window, 1892

Η έρευνα αποκάλυψε ότι το φιλί είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις γυναίκες που αναζητούν μακροχρόνιες σχέσεις.

Από την άλλη, η μελέτη βρήκε ότι το φιλί έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους άνδρες και (ακόμη περισσότερο) τις γυναίκες που ασκούν γοητεία στους γύρω τους και εύκολα συνάπτουν βραχυχρόνιες σχέσεις. Με άλλα λόγια, για να μη χάνουν πολύ χρόνο περιμένοντας να μάθουν τον άλλο (ή την άλλη), με ένα φιλί βγάζουν στα γρήγορα τα συμπεράσματά τους - και είτε μένουν, είτε προχωρούν παρακάτω σε αναζήτηση άλλου συντρόφου!

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης και καθηγητή ανθρωπολογίας Ρίτσαρντ Ντένμπαρ, το φιλί «παίζει καθοριστικό ρόλο στο να κρίνει κάποιος (ή κάποια) τις κρυμμένες βιολογικές ιδιότητες, αποκαλύπτοντας έτσι τη γενετική καταλληλότητα ενός συντρόφου ή το βαθμό που είναι επιθυμητός».

Άλλα ευρήματα των μελετών ήταν τα εξής:

Édouard Vuillard, The Kiss

- Στις σύντομης χρονικής διάρκειας σχέσεις (περιστασιακές κ.λπ.) το φιλί είναι περισσότερο σημαντικό πριν το σεξ και λιγότερο στη διάρκειά του. Στους μακρόχρονους δεσμούς το φιλί είναι εξίσου σημαντικό πριν το σεξ, στη διάρκειά του και σε στιγμές άσχετες με αυτό.

- Όσο πιο συχνά είναι τα φιλιά, τόσο πιο ποιοτικός συνήθως είναι ένας δεσμός δύο ανθρώπων, ενώ αυτό δεν συμβαίνει με τη συχνότητα του σεξ.

Οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που φιλιούνται στο ζωικό βασίλειο, αλλά τα άλλα ζώα δεν χρησιμοποιούν τόσο συχνά τα φιλιά, ούτε αυτά έχουν τόση διάρκεια, όσο μπορεί να έχει ένα ανθρώπινο φιλί.

Βρέχει διαμάντια στον Δία και στον Κρόνο. Diamond Rain May Fill Skies of Jupiter and Saturn

New research released this week suggests that diamond rain may be possible on Jupiter and Saturn. (Photo via Getty) | Getty

Αν ταξιδέψετε στον Δία ή τον Κρόνο, καλύτερα να πάρετε μαζί σας απόχη αντί για ομπρέλα: Σωματίδια κάπνας που σχηματίζονται ψηλά στις ατμόσφαιρες των δύο γιγάντιων πλανητών δεν αποκλείεται να μετατρέπονται σε διαμάντια, τα οποία πέφτουν ως βροχή, εκτιμούν Αμερικανοί ερευνητές. Άλλοι συνάδελφοί τους, όμως, δεν φαίνονται θαμπωμένοι από την υποθετική χλιδή.

Κοσμικά διαμάντια

One day, humans could send probes to mind the diamonds of Saturn. Credit: Michael Carroll/Alien Seas

Ο άνθρακας είναι γνωστό ότι μετατρέπεται σε διαμάντι σε συνθήκες ακραίας πίεσης και υψηλής θερμοκρασίας, όπως για παράδειγμα στο εσωτερικό της Γης.

Σύμφωνα μάλιστα με προηγούμενες θεωρητικές μελέτες, γιγάντια διαμάντια ίσως κρύβονται στις καρδιές μακρινών πλανητών ή ακόμα και στους πυρήνες νεκρών άστρων.

Τέτοια κοσμικά διαμάντια δεν αποκλείεται όμως να κρύβονται και στο Ηλιακό Σύστημα, και συγκεκριμένα στις παχιές ατμόσφαιρες του Ποσειδώνα και του Ουρανού, όπως έχουν προτείνει ορισμένοι ερευνητές.

Carbon may be crushed and melted to form diamond oceans on Jupiter Photo: AP

Η νέα μελέτη αφήνει τώρα ανοιχτό το ενδεχόμενο να βρέχει διαμάντια και στον Άρη και τον Δία, τους δύο μεγαλύτερους πλανήτες της γειτονιάς μας. Ερευνητές της αμερικανικής εταιρείας California Specialty Engineering και του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μάντισον παρουσίασαν τις εκτιμήσεις τους σε συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Ντένβερ του Κολοράντο.

Συνδυάζοντας τα νεότερα δεδομένα για τη συμπεριφορά του άνθρακα σε συνθήκες υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας με τα τελευταία μοντέλα για τις ατμόσφαιρες των γιγάντιων πλανητών, η ερευνητική ομάδα παρουσίασε ένα σαφές σενάριο για τη βροχή διαμαντιών.

Πολύτιμη βροχή

An artist's conception of a multitude of tiny diamonds next to a hot star. (NASA/JPL-CALTECH)

Όλα αρχίζουν όταν μόρια μεθανίου ψηλά στην ατμόσφαιρα διασπώνται από κεραυνούς και δίνουν άτομα άνθρακα, τα οποία ενώνονται και δίνουν σωματίδια αιθάλης (καπνιάς). Η αιθάλη βυθίζεται σε κατώτερα, θερμότερα στρώματα της ατμόσφαιρας όπου συμπιέζεται και μετατρέπεται πρώτα σε γραφίτη και τελικά σε διαμάντια.

Τα διαμάντια συνεχίζουν το ταξίδι τους όλο και πιο βαθιά στην ατμόσφαιρα, μέχρι που η θερμοκρασία φτάνει τους 8.000 βαθμούς Κελσίου και κυριολεκτικά τα λιώνει.

Ο Κρόνος δεν αποκλείεται να κρύβει έναν πλούσιο εσωτερικό κόσμο. High pressures on Saturn could be squeezing soot into diamonds, which then falls as rain. NASA/JPL/SPACE SCIENCE INSTITUTE

Στην περίπτωση του Κρόνου, τα διαμάντια εκτιμάται ότι σχηματίζονται σε βάθος 6.000 χιλιομέτρων μέσα στην ατμόσφαιρα και πέφτουν ως βροχή για ακόμα 30.000 χιλιόμετρα.

Η ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι ο πλανήτης διαθέτει γύρω στους 10 εκατομμύρια τόνους διαμαντιών σε διάφορα μεγέθη, από ένα χιλιοστό μέχρι 10 εκατοστά.

Οι αντιρρήσεις

By using robotic probes, in the future, humans might be able to mine diamonds from Jupiter and Saturn. Credit: Michael Carroll/Alien Seas

Οι εκτιμήσεις, όμως, δεν βρίσκουν σύμφωνους άλλους επιστήμονες. Το γεγονός ότι τα διαμάντια μπορούν θεωρητικά να σχηματίζονται στις ατμόσφαιρες του Δία και του Κρόνου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα, σχολίασε στο «New Scientist» ο Λούκα Γκιρινγκέλι του Ινστιτούτου «Φριτς Χάμπερ» στη Γερμανία, ο οποίος έχει επίσης αμφισβητήσει τα διαμάντια του Ουρανού και του Ποσειδώνα.

Εξίσου επιφυλακτικός είναι ο Ντέιβιντ Στίβενσον του Ινστιτούτου Τεχνολογίας στην Καλιφόρνια, ο οποίος επισήμανε στο Nature.com ότι το μεθάνιο αντιστοιχεί μόλις στο 0,2 έως 0,5% των ατμοσφαιρών του Δία και του Κρόνου αντίστοιχα. Και, επειδή ο άνθρακας της ατμόσφαιρας είναι πολύ αραιός, τα σωματίδια αιθάλης θα διαλύονταν αμέσως μετά τον σχηματισμό τους, πριν μετατραπούν σε διαμάντια.

Ιππαλεκτρυών: Ένα «άγνωστο» ον της Ελληνικής Μυθολογίας. Hippalectryon: An "unknown" creature of Greek Mythology

A youth rides on the back of a Hippalektryon, a creature with the foreparts of a horse, and the back legs, wings and tail of a rooster. Attributed to the Related to the Griffin-Bird Painter. Cup, siana. Attic Black Figure. ca 560 - 550 B.C.

Ένα όχι και τόσο γνωστό ον της Ελληνικής μυθολογίας είναι ο ιππαλεκτρυών. Πρόκειται για ένα φανταστικό όν, ένα υβριδικό πλάσμα που από τη μέση και πάνω έχει τη μορφή αλόγου και από τη μέση και κάτω τη μορφή κόκορα. Το πίσω του μέρος φέρει τη φτερωτή ουρά ενός κόκορα, έχει τα φτερά ενός κόκορα καθώς και τα πόδια ενός πτηνού. Ετυμολογικά η λέξη ιππαλεκτρυών προέρχεται από τη λέξη ἵππος που σημαίνει στα αρχαία Ελληνικά, άλογο και τη λέξη ἀλεκτρυών που σημαίνει αντίστοιχα κόκορας. Η ίδια λοιπόν η λέξη για να περιγράψει αυτό το ον αποτελεί και αυτή ένα «γλωσσικό υβρίδιο.»

Xenokles Painter. Man riding hippalektryon. Interior of an Attic black-figure lip cup, 540–530 BC. Homme chevauchant un hippalectryon. Intérieur d'une coupe à lèvres attique à figures noires, 540-530 av. J.-C. Altes Museum (Berlin)

Αν και στις γραπτές πηγές όπως θα δούμε το ο ιππαλεκτρυών δεν εμφανίζεται συχνά, ούτε υπάρχουν θεματικές ιστορίες ή μυθολογικοί κύκλοι που να τον αφορούν άμεσα, η πιο πρώιμη εμφάνισή του στην εικονογραφία χρονολογείται στον 9ο αι. π.Χ. από την Κνωσσό. Πιο ολοκληρωμένη η μορφή του εικονογραφικά και πιο συχνή παρατηρείται τον 6ο αι. π.Χ. και ιδιαίτερα σαν θέμα απεικόνισης στην κεραμική, αλλά και στην γλυπτική. 

Στις εικόνες βλέπετε για παράδειγμα ένα δείγμα από γλυπτό που βρέθηκε στην Ακρόπολη και χρονολογείται στους αρχαϊκούς χρόνους. Συχνά απεικονίζεται και κάποιος πολεμιστής που ιππεύει το ον αυτό, που είναι και εικονογραφικό θέμα σε ορισμένες σειρές νομισμάτων.

A youth rides the back of a Hippalektryon. Attributed to the Xenokles Painter. Kylix. Attic Black Figure. ca 550 B.C. The oldest representation currently known dates back to the 9th century BCE, and the motif grows most common in the 6th century, notably in vase painting and sometimes as statues, often shown with a rider. It is also featured on some pieces of currency. A few literary works of the 5th century mention the beast, though no myths related to it are currently known.

Στην κωμωδία του Αριστοφάνη, Όρνιθες ο ιππαλεκτρυών περιγράφεται σαν ένα περίεργο πλάσμα με κίτρινα φτερά. Εικονογραφικά όπως παρατηρούμε και από τις φωτογραφίες ο τρόπος απεικόνισής του είναι σταθερός και παγιωμένος: το μπροστινό μέρος και το κεφάλι είναι ένα άλογο καθώς και τα δύο μπροστινά πόδια, ενώ το πίσω μέρος είναι αυτό ενός κόκορα, με πλουμιστή ουρά, φτερά και ανάλογα πόδια. Συνήθως φέρουν και στην πλάτη τους έναν νεαρό καβαλάρη ή πολεμιστή.

Representation of a "cock-horse on an ancient etruscan vase. Représentation d'un hippalectryon sur un vase étrusque, publiée dans le Harper's New Monthly Magazine en 1882.

Ο Ησύχιος αναφέρει ότι υπήρχαν τρία είδη ιππαλεκτρύονος: ένας με τη μορφή ενός μεγάλου κόκορα, ένας με τη μορφή ενός τεράστιου αρπακτικού και τέλος ενός πλάσματος που έμοιαζε με γρύπα. Στις γραπτές πηγές φαίνεται να υπάρχει μία σύγχυση για το πώς εμφανίζεται αυτό το ον και πριν από τον Αισχύλο δεν υπάρχουν ειδικές περιγραφές ή λέξεις που να αναφέρονται σε αυτό.

Hippalectryon is a relatively unknown Greek mythology creature because it was not featured in any of the legends or folktales. However, hippalectryon can be found in sculptures and ceramics thus proving that it indeed was part of the Greek mythology. Part roaster part horse, it is one of the strangest creature that I have come across. Source: louboumian.deviantart.com

Συνδυαστικές μελέτες και αναφορές θεωρούν ότι το μοτίβο αυτό πιθανόν να μην είναι αμιγώς Ελληνικό και να προέρχεται από επιρροές από τη Μ. Ανατολή, όπως είναι το σύνηθες και για άλλα υβρίδια της Ελληνικής μυθολογίας. Στην περίπτωση όμως αυτή δεν γνωρίζουμε κάποια παράσταση ιππαλεκτρύονος από την Αίγυπτο ή το χώρο της Μ. Ανατολής. Εικονογραφικά στον Ελληνικό χώρο το συναντάμε κατεξοχήν στην μελανόμορφη κεραμική της Αθήνας όπου θα μπορούσε να είναι και μία παραλλαγή του μοτίβου του Πήγασου.

A warrior armed with shield and spear stands on the back of a Hippalektryon. Attributed to the Painter of the Vatican Horseman. Kylix. Attic Bilingual. ca 530 - 520 B.C.

Ο ιππαλεκτρυών εμφανίζεται και σε κάποιες σειρές νομισμάτων όπου θα μπορούσαν να αφορούν να αναπαραστάσεις του Πήγασου. Όμως ο τρόπος που αποδίδεται η ουρά και κυρίως τα πόδια με τα νύχια θυμίζει περισσότερο στυλιστικά τον ιππαλεκτρύονα. Στους Βατράχους του Αριστοφάνη αναφέρεται ότι το ον αυτό απεικονιζόταν συχνά πάνω σε πολεμικές ασπίδες και μάλιστα υπάρχει απεικόνιση πάνω σε ερυθρόμορφο αγγείο που δείχνει τη θεά Αθηνά να κρατάει μία τέτοια ασπίδα. Όπως συμβαίνει και με άλλα ανάλογα όντα της Ελληνικής μυθολογίας, όπως για παράδειγμα με το κεφάλι της Μέδουσας, η χρήση αυτή υποδηλώνει έναν προφυλακτικό ή αποτροπαϊκό χαρακτήρα. Τέτοιες εικονογραφικές επιλογές θεωρούνταν ότι προκαλούσαν γέλιο και έδιωχναν το φόβο μακρυά ή προκαλούσαν τον τρόμο στα μάτια του εχθρού.

Warrior riding a hippalektryon; the combination may not be antique. Terracotta, ca. 500–470 BC. From Thebes. Guerrier chevauchant un hippalectryon; l'assemblage n'est peut-être pas antique. Terre cuite, v. 500-470 av. J.-C. Provenance: Thèbes. Louvre museum.

Από την ίδια κωμωδία του Αριστοφάνη μαθαίνουμε ότι το μοτίβο του ιππαλεκτρύονα έφεραν επίσης και πλοία, γεγονός που συνηγορεί με τις μαγικές-αποτροπαϊκές ιδιότητες που πιθανόν είχε το ον αυτό για να προστατεύει τα πλοία και τα πληρώματά τους. Σε ένα χαμένο έργο του Αισχύλου, τους Μυρμιδόνες, αναφέρεται επίσης ότι η μορφή του ιππαλεκτρύονα υπήρχε στο πλοίο του Πρωτεσίλαου. Σε όσες από τις Αριστοφανικές κωμωδίες γίνεται αναφορά στον ιππαλεκτρύονα υπάρχει μία διάθεση αστειασμού που αφορά τόσο το μέγεθός του, αλλά και το αστείο περπάτημά του.

Aeschylus, Fragment 61 Myrmidones (from Scholiast on Aristophanes, Peace 1177) (trans. Weir Smyth) (Greek tragedy C5th B.C.): "[The figure of an hippalektryon is here described attached to the ship of Protesilaos:] The buff Hippalektryon (horse-cock) fastened thereon, the laborious work of outpoured paints."

Aristophanes, Frogs 929 ff: "Euripides: 'Twas all Skamandros, moated camps, and Grypaietoi (Griffin-Eagles) flashing in burnished copper on the shields . . .

Dionysos: Aye, by the Powers, and full many a sleepless night have spent in anxious thought, because I'd find the tawny Hippalektryon (Cock-Horse) out, what sort of bird it was!

Aeschylus: It was a sign, you stupid dolt, engraved the ships upon . . .

Euripides: No Hippalektryon (Cock-Horse) in my plays, by Zeus, no Tragelaphos (Goat-Stag) there you'll see."

Γονιδιακή η επιτυχία του γάμου; Does the success of your marriage depend on your DNA? Length of 'happy hormone' gene could be the key to wedded bliss

Pascal Dagnan-Bouveret, Blessing of the Young Couple Before Marriage, Oil on canvas, 99 x 143 cm, 1880-81. Scientists believe a gene involved in the regulation of the 'happy hormone' serotonin may predict a happy marriage.

Για πρώτη φορά, αμερικανοί επιστήμονες συνδέουν το DNA με τα συναισθήματα και τη συζυγική ικανοποίηση. Όπως έδειξε μελέτη ερευνητών των πανεπιστημίων της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ και Νορθγουέστερν, τελικά το «κλειδί» για έναν ευτυχισμένο γάμο εντοπίζεται στο γονίδιο που ρυθμίζει τη σεροτονίνη – την ορμόνη της ευτυχίας.

«Με τη βοήθεια των νέων ευρημάτων, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε καλύτερα τι είναι αυτό που καθορίζει τη σημασία των συναισθημάτων για τον καθένα μας» εξηγεί ο κύριος συγγραφέας της μελέτης δρ Ρόμπερτ Λέβενσον.

Ξεδιπλώνοντας το γενετικό υπόβαθρο των συναισθημάτων

The researchers found a link between relationship fulfilment and gene variant called 5-HTTLPR. Couples who both had a short 5-HTTLPR had the most unhappy marriages - whereas those with one or two long variants were less bothered by the emotional ups and downs of their marriages.

Μελετώντας τις περιπτώσεις 156 ζευγαριών μέσης και προχωρημένης ηλικίας, οι ερευνητές εντόπισαν έναν συσχετισμό ανάμεσα στην ικανοποίηση που προκύπτει από μια σχέση και μια συγκεκριμένη εκδοχή του αλληλόμορφου 5-HTTLPR.

Στη μελέτη φάνηκε ότι οι εθελοντές που είχαν κληρονομήσει και από τους δυο γονείς τους αντίγραφα από δύο κοντά αλληλόμορφα 5-HTTPLPR δήλωναν πιο δυστυχισμένοι στον γάμο τους, όταν βίωναν αρνητικά συναισθήματα π.χ. θυμός και περιφρόνηση και πιο ευτυχισμένοι, όταν στον γάμο τους βίωναν θετικά συναισθήματα, π.χ. στοργή, τρυφερότητα ή υπήρχε χιούμορ.

Αντίθετα, οι εθελοντές με ένα ή δύο μακριά αλληλόμορφα φάνηκε να μην επηρεάζονται τόσο από τη συναισθηματική ατμόσφαιρα που επικρατούσε στον γάμο τους.

Vasily Pukirev, The Unequal Marriage, 1862. Γονίδιο που ρυθμίζει την ορμόνη της ευτυχίας σεροτονίνη αποτελεί το «κλειδί» της συζυγικής ευτυχίας.

«Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη “συνταγή” για μια επιτυχημένη σχέση και τα συναισθήματα φαίνεται ότι παίζουν τον ρόλο του βασικού συστατικού» προσθέτει ο Λέβενσον. Τα ενδιαφέροντα ευρήματα παρουσιάζονται στο επιστημονικό έντυπο «Emotion».

Το Ταξίδι της Φυγής. “Against All Odds”. Got the Guts to Play Refugee?

Honoré Daumier, Emigrants ou fugitifs, huile sur panneau, Fugitive or emigrants, oil on panel.

«Καλωσόρισες στο Ταξίδι Φυγής, το παιχνίδι που σου δίνει την ευκαιρία να βιώσεις τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας» είναι το μήνυμα με το οποίο υποδέχεται τους παίκτες ένα βιντεοπαιχνίδι της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, με κεντρικό χαρακτήρα ένα παιδί που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του.

The UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees) made a unique, interactive game “Against all odds” which illustrates the complexity and danger of the refugee experience.

Το παιχνίδι, με την αγγλική ονομασία Against All Odds, παρουσιάστηκε το 2005 στη Σουηδία, μόλις πρόσφατα όμως έγινε διαθέσιμο στα ελληνικά -μπορείτε να το δείτε εδώ: http://www.taxidifygis.org.cy/

Το Ταξίδι της Φυγής απευθύνεται σε παιδιά 12-15 ετών, «μια ηλικία στην οποία οι άνθρωποι αρχίζουν να διαμορφώνουν τις ιδέες τους για τους πρόσφυγες και άλλα παρόμοια θέματα» επισημαίνει η Ύπατη Αρμοστεία.

Οι παίκτες παίρνουν το ρόλο ενός μικρού πρόσφυγα και καλούνται να περάσουν 12 στάδια, από τη δίωξη στη χώρα προέλευσής τους μέχρι την αίτηση πολιτικού ασύλου σε άλλη χώρα.

Σε κάθε στάδιο ο παίκτης ενημερώνεται για κρίσιμα θέματα όπως η διαφορά του πρόσφυγα από τον μετανάστη, ή το ποιες λύσεις υπάρχουν όταν κανείς δεν διαθέτει διαβατήριο.

Links for you:

http://www.playagainstallodds.ca/

www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/home