Απόλλων 17: η τελευταία αποστολή στη Σελήνη πριν από 40 χρόνια, Apollo's final footsteps, 40 years later

Με την αποστολή Απόλλων 17, πριν από 40 χρόνια, ο άνθρωπος έκανε τα τελευταία βήματά του στη Σελήνη.

“Θα έρθει κάποια στιγμή που θα κοιτάζουμε το φεγγάρι Γη και θα ξέρουμε ότι εκεί ζουν άνθρωποι μόνιμα;”  αναρωτιέται ο Andrew Chaikin, ο οποίος κατασκεύασε το παρακάτω βίντεο, αφιερωμένο στην τελευταία αποστολή στη Σελήνη.

To mark the 40th anniversary of the last human footsteps on the moon, I look back at Apollo 17's explorations and explain why I believe the moon is the solar system's "jewel in the crown," beckoning us to return.

Τα 10 σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα για το 2012, Top 10 Discoveries of 2012

«Ίσως η μεγαλύτερη ανακάλυψη του 2012 να είναι ότι βρισκόμαστε ακόμα εδώ», δηλώνουν χαριτολογώντας οι συντάκτες του αμερικανικού περιοδικού «Archaeology» ως προς το πολυσυζητημένο ημερολόγιο των Μάγια που προφητεύει το τέλος του κόσμου σε λίγες ημέρες.

Αφορμή για το σχόλιο ήταν ο ετήσιος απολογισμός του περιοδικού για τις δέκα σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της χρονιάς που σχεδόν πέρασε, ένα πλούσιο σε «σοδειά» έτος, όπως η αποκάλυψη για τις φαρμακευτικές γνώσεις των Νεάντερνταλ ή ο εντοπισμός ενός τεράστιου τελετουργικού πλοίου, μήκους 6 μέτρων, το αρχαιότερο πλοίο που έχει βρεθεί στην Αίγυπτο, καθώς χρονολογείται στο 2950 πΧ.

A rendering of one of the masks representing the Maya sun god found at El Zotz’s Temple of the Night Sun in Guatemala shows places where crimson pigment remains.

Στα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα της χρονιάς που μας φεύγει εντάσσονται σίγουρα οι εντυπωσιακές μάσκες των Μάγια, οι οποίες χρονολογούνται μεταξύ 350 και 400 μΧ και βρέθηκαν στην πόλη Ελ Ζοτζ στη Γουατεμάλα. 

The five-foot tall stucco masks chart the sun’s path across the sky and decorate the exterior of the temple.

Απεικονίζουν τον πλανήτη Ήλιο σε διάφορες φάσεις στον ουρανό, αλλά και πλανήτες όπως η Αφροδίτη, «μια ουράνια συμφωνία», όπως αποκάλεσαν τις αναπαραστάσεις οι αρχαιολόγοι. Οι μάσκες, ύψους περίπου 1,5 μέτρου, διακοσμούσαν έναν ναό στην κορυφή της πυραμίδας Ελ Ντιάμπλο, ήταν βαμμένες με φωτεινό κόκκινο χρώμα και απεικόνιζαν διάφορες θεότητες, μεταξύ των οποίων και τον θεό Ήλιο.

Scientists analyzed microscopic material (top) on Neanderthal teeth (bottom) found in Spain’s El Sidrón Cave to learn what the extinct hominins might have eaten.

Εξάλλου, μια σειρά αναλύσεων που πραγματοποίησαν δύο ερευνητές από το Καταλανικό Ινστιτούτου Ερευνών και Προηγμένων Σπουδών στην Ισπανία και το βρετανικό Πανεπιστήμιο Γιορκ, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι Νεάντερταλ κατανάλωναν φαρμακευτικά φυτά. Η ερευνητική ομάδα, εξετάζοντας τα χημικά κατάλοιπα που βρέθηκαν στην ασβεστοποιημένη πλάκα των δοντιών πέντε Νεάντερταλ, ηλικίας μεταξύ 50.600 και 47.300 ετών, από το Σπήλαιο Ελ Σιντρόν στην Ισπανία, εντόπισαν μεταξύ των τροφών που είχαν καταναλώσει και τα πικρά στη γεύση χαμομήλι και αχίλλεια. Μια ανακάλυψη που ανοίγει τον δρόμο και για άλλες σημαντικές αποκαλύψεις σχετικά με τη διατροφή ανθρωποειδών, που έζησαν πριν από εκατομμύρια χρόνια.

In South Africa’s Border Cave, archaeologists found ostrich eggshell beads (top), wooden digging sticks (bottom, far left), and notched sticks (bottom, right) used to apply poison to arrowheads.

Ένα οδοντωτό ξύλινο ραβδί από το Σπήλαιο Μπόρντερ στη Νότια Αφρική, ηλικίας 24.000 ετών, περιέχει το αρχαιότερο δηλητήριο. Σ' αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι σύγχρονες χημικές αναλύσεις που εφαρμόστηκαν στο αντικείμενο, γνωστό ήδη από τη δεκαετία του ΄70, και οι οποίες αποκάλυψαν ίχνη ουσίας από το φυτό Ρίκινο (castor bean), γνωστό για την τοξικότητα των σπόρων του. Το ξύλο μπορεί να χρησιμοποιήθηκε για την προσθήκη δηλητήριου στις αιχμές βελών, ακριβώς όπως κάνουν ακόμα και σήμερα οι ιθαγενείς Σαν (San), οι οποίοι βάζουν δηλητήριο στα βέλη τους όταν πάνε για κυνήγι.

Archaeologists found multiple caches of skeletal remains at Templo Mayor, one of which included 45 skulls and 250 jawbones.

Μια συγκλονιστική και μακάβρια ανακάλυψη περίμενε τους αρχαιολόγους του Τέμπλο Μαγιόρ, ενός από τους κύριους ναούς των Αζτέκων, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Πόλη του Μεξικού: Περισσότερα από 1.000 οστά, μεταξύ των οποίων 45 κρανία και 250 γνάθοι, συγκεντρωμένα γύρω από τον σκελετό γυναίκας, ο μοναδικός που ήταν πλήρης. Πιθανόν πρόκειται για οστά από προηγούμενες ταφές, από όπου απομακρύνθηκαν και θάφτηκαν ξανά με τη γυναίκα. Η ανακάλυψη, ωστόσο, δεν σταματούσε εκεί: Κάτω από μια ηφαιστειακή πλάκα, που χρησιμοποιούσαν για ανθρωποθυσίες, βρέθηκαν άλλα πέντε κρανία διάτρητα, προφανώς για την τοποθέτησή τους σε πασσάλους.

Sandal nails (above) were found at the site of a temporary Roman military camp in southwestern Germany as plotted (top) in a diagram of the area.

Η ανακάλυψη 75 αρχαίων καρφιών από τις σόλες σανδαλιών σε περιοχή της πόλης Hermeskeil στη νοτιοδυτική Γερμανία, οδήγησαν στην αποκάλυψη ενός ρωμαϊκού στρατοπέδου του 50 πΧ, εποχή που ο Ιούλιος Καίσαρας πραγματοποιούσε τρεις εκστρατείες κατά των Γαλατών και των ισχυρών ηγετών τους. «Είναι πολύ πιθανόν το στρατόπεδο να χτίστηκε από τις λεγεώνες του Καίσαρα», δηλώνει στο περιοδικό ο διευθυντής των ανασκαφών, Σάμπιν Χόρνουνγκ, από το Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg του Μάιντς.

Europe's Oldest Engraving - Sergeac, France

Η χάραξη ενός γυναικείου γενετικού οργάνου στον βράχο του σπηλαίου Αμπρί Καστανέ στη Γαλλία, είναι ένα από τα πρωιμότερα δείγματα βραχογραφίας στην Ευρώπη, ηλικίας περίπου 37.000 ετών. Ο αριθμός αυτός είναι και το ελάχιστο όριο ηλικίας του καλλιτεχνήματος, καθώς σχεδιάστηκε ακριβώς την εποχή που κατέρρευσε η οροφή της σπηλιάς. Ο βράχος στον οποίο εντοπίστηκε η ενδιαφέρουσα απεικόνιση βρίσκεται πάνω από μια επιφάνεια η οποία περιέχει εκατοντάδες αντικείμενα από την εποχή της Ωρινιάκιας πολιτισμικής φάσης, στην οποία εμφανίζονται οι σύγχρονοι άνθρωποι στην Ευρώπη.

The First Pots - Jiangxi Province, China

Η αρχαιότερη κεραμική μετρήθηκε φέτος και κατασκευάστηκε πριν από 19 ως 20 χιλιάδες χρόνια. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι ερευνητές των αγγείων που εντοπίστηκαν πριν από χρόνια στο σπήλαιο Xianrendong, στην επαρχία Jiangxi, της νοτιανατολικής Κίνας. Έτσι, η θεωρία ότι η ανακάλυψη των αγγείων για τη συλλογή, την αποθήκευση και το μαγείρεμα τροφών αποτέλεσε μέρος της Νεολιθικής Επανάστασης πριν από περίπου 10.000 χρόνια, θα πρέπει μάλλον να τροποποιηθεί.

Scottish "Frankenstein" Mummies - South Uist, Scotland

Ελάχιστα είναι τα ευρήματα σκόπιμης μουμιοποίησης στην Ευρώπη κι ένα από αυτά ανακαλύφθηκε το 2001 σε μια τοποθεσία της Εποχής του Χαλκού στο Νότιο Γιουίστ, του βρετανικού συμπλέγματος των Εβρίδων. Πρόκειται για ένα ζευγάρι ηλικίας 3.000 ετών, που είχαν όμως ακόμη πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να αποκαλύψουν, καθώς τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα αποτελούνταν από διαφορετικά μέλη άλλων σκελετών, κάποια μάλιστα παλαιότερα από τα άλλα, ένα περίπλοκο αίνιγμα που μένει να λύσουν οι αρχαιολόγοι.

A cloth bundle containing gold coins and jewellery found stashed in a pit in southern Israel was likely put there during the Bar Kokhba revolt, almost 2,000 years ago.

Ένας θησαυρός από χρυσά κοσμήματα και νομίσματα, που ανακαλύφθηκε φέτος το καλοκαίρι μέσα σε λάκκο στην αυλή ενός αρχαίου κτιρίου στην περιοχή Kiryat Gat, στο νότιο Ισραήλ, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα του 2012. Σύμφωνα με τους ειδικούς, χρονολογείται μεταξύ 132 και 135 μΧ, την εποχή της εξέγερσης του Bar Kokhba, μια από τις μεγαλύτερες εβραϊκές επαναστάσεις κατά των Ρωμαίων.

Archaeologists originally mistook an ancient Egyptian funerary boat found at the cemetery of Abu Rawash for a wooden floor. The 20-foot boat dates to 2950 B.C.

Μια φράση του θρυλικού Γάλλου αιγυπτιολόγου Πιέρ Μοντέ στο ημερολόγιο των ανασκαφών του το 1914 σχετικά με ένα «ξύλινο πάτωμα» δίπλα σε τάφο της Πρώτης Δυναστείας (3150-2890 πΧ) στο Αμπού Ραουάς (8 χλμ. νότια της Γκίζας), προβλημάτισε τον σύγχρονό του Γιάν Τρίσταντ από το Πανεπιστήμιο Macquarie του Σίδνεϊ. Καθώς γνώριζε ότι κανένας άλλος αρχαιολόγος δεν είχε αναφέρει ποτέ για ξύλινα πατώματα γύρω από τάφους, οδήγησε την ανασκαφική ομάδα του στο ίδιο σημείο του Γάλλου ομολόγου του. Η κατάληξη ήταν να ανακαλυφθεί ένα μεγάλο ξύλινο τελετουργικό πλοίο του 2950 πΧ, το οποίο είναι και το αρχαιότερο πλοίο που έχει βρεθεί στην Αίγυπτο.

Σούπερ κοσμικό μαιευτήριο. NGC 604: Giant Stellar Nursery

Εντυπωσιακές κοσμικές διεργασίες πραγματοποιούνται στο νεφέλωμα NGC 604. Stars are sometimes born in the midst of chaos. About 3 million years ago in the nearby galaxy M33, a large cloud of gas spawned dense internal knots which gravitationally collapsed to form stars. NGC 604 was so large, however, it could form enough stars to make a globular cluster. Many young stars from this cloud are visible in the above image from the Hubble Space Telescope, along with what is left of the initial gas cloud. Some stars were so massive they have already evolved and exploded in a supernova. The brightest stars that are left emit light so energetic that they create one of the largest clouds of ionized hydrogen gas known, comparable to the Tarantula Nebula in our Milky Way's close neighbor, the Large Magellanic Cloud. Image Credit: Hubble Legacy Archive, ESA, NASA; Processing - Donald Waid

Ένα από τα πιο δραστήρια και εντυπωσιακά νεφελώματα του Σύμπαντος κατέγραψε ο φακός του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Πρόκειται για το NGC 604 που βρίσκεται στον γαλαξία M33, έναν από τους γαλαξίες του Τοπικού Σμήνους γαλαξιών στο οποίο ανήκει και ο δικός μας γαλαξίας.

NGC 604: X rays from a Giant Stellar Nursery. Credit & Copyright: X-ray: NASA / CXC / R. Tuellmann (Harvard-Smithsonian CfA) et al.; 

Το NGC 604 έχει σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων ηλικία περίπου τριών εκατομμυρίων ετών και είναι ένα γιγάντιο εργοστάσιο παραγωγής άστρων. Αν και τα περισσότερα άστρα που έχουν γεννηθεί εκεί βρίσκονται σε βρεφική ηλικία εντούτοις τα περισσότερα είναι εξαιρετικά λαμπρά ενώ άλλα αναπτύχθηκαν ταχύτατα και έφτασαν σε τόσο μεγάλο μέγεθος που τελικά κατέρρευσαν και καταστράφηκαν σε εκρήξεις σουπερνόβα. 

Sharpest view of NGC 604 so far obtained. ESA/Hubble and NASA

Οι επιστήμονες έκαναν μια ακόμη ενδιαφέρουσα όσο και εντυπωσιακή ανακάλυψη μελετώντας το νεφέλωμα. Διαπίστωσαν ότι σε μια περιοχή όπου υπάρχουν συγκεντρωμένα τα πιο λαμπρά άστρα του το φως που εκπέμπεται έχει τόση ενέργεια ώστε να δημιουργηθεί εκεί ένα από τα μεγαλύτερα νέφη ιονισμένου υδρογόνου που έχει εντοπιστεί μέχρι στιγμής στο Σύμπαν.

Οι μαύρες τρύπες έχουν διπλή προσωπικότητα. New knowledge about the remarkable properties of black holes

An artist’s drawing shows a large black hole pulling gas away from a nearby star. (NASA)

Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τις μαύρες τρύπες, τα μυστηριώδη κοσμικά σώματα που συνήθως βρίσκονται στα κέντρα των γαλαξιών. Από την πρώτη στιγμή της ανακάλυψης τους μέχρι και σήμερα έχουν αναπτυχθεί πολλές θεωρίες γύρω από τη φύση και τη λειτουργία των μελανών οπών. Η τελευταία που βλέπει το φως της δημοσιότητας είναι και από τις πιο επαναστατικές. Αναφέρει ότι οι μαύρες τρύπες συμπεριφέρονται και ως στερεό σώμα αλλά και ως υγρό!

Οι μελανές οπές

Η νέα θεωρία αναφέρει ότι οι μαύρες τρύπες συμπεριφέρονται και ως στερεά και ως υγρά σώματα

Οι μαύρες τρύπες είναι απίστευτης πυκνότητας σώματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαθέτουν πανίσχυρες βαρυτικές δυνάμεις. Αυτές οι βαρυτικές δυνάμεις είναι τόσο ισχυρές ώστε τίποτε δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μαύρη τρύπα - ούτε καν το φως, το οποίο απορροφάται πλήρως και έτσι τα σώματα αυτά παραμένουν αθέατα.

«Ωστόσο οι μαύρες τρύπες δεν είναι εντελώς μαύρες επειδή εκπέμπουν ακτινοβολία και υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η ακτινοβολία είναι θερμική, διαθέτει δηλαδή κάποια θερμοκρασία» αναφέρει ο Νιλς Ομπερς, καθηγητής Σωματιδιακής Φυσικής και Κοσμολογίας στο Ινστιτούτο Νιλς Μπορ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Η νέα θεωρία

In theoretical physics you can have different planes that behave like black holes and they are called black branes. When black branes are folded into multiple dimensions they form a ‘blackfold’, which new research shows has a relationship between gravity and fluid mechanics and solid-state physics.  (Artist impression: Merete Rasmussen)

Ο Νιλς Ομπερς και συνάδελφοι του αποφάσισαν να μελετήσουν τις κβαντικές ιδιότητες των μελανών οπών. Η ιδέα τους ήταν να ασχοληθούν με τις μαύρες τρύπες με μια νέα επαναστατική προσέγγιση και πιο συγκεκριμένα να τις «δουν» και να τις μελετήσουν ως μεμονωμένα σωματίδια. Τα σωματίδια είναι σημεία χωρίς διαστάσεις. Αν όμως προσδώσεις σε ένα σωματίδιο μια έξτρα διάσταση, αυτό μετατρέπεται σε χορδή. Αν προσδώσεις στη χορδή μια έξτρα διάσταση, αυτή έρχεται σε μια επίπεδη κατάσταση την οποία οι επιστήμονες ονομάζουν «βράνη» εκ του μεμβράνη.

«Στη θεωρία των χορδών υπάρχουν διαφορετικές βράνες, συμπεριλαμβανομένων βρανών που συμπεριφέρονται όπως οι μαύρες τρύπες, τις οποίες και ονομάζουμε μαύρες βράνες. Οι μαύρες βράνες είναι θερμικές, δηλαδή διαθέτουν θερμοκρασία και αναπτύσσουν δυνάμεις. Οι μαύρες βράνες είναι υδροδυναμικά σώματα, δηλαδή διαθέτουν θεωρητικά τις ιδιότητες ενός υγρού. Διαπιστώσαμε ότι οι μαύρες βράνες διαθέτουν ιδιότητες που μπορούν να εξηγηθούν μόνο με συμπεριφορά υγρού. Επίσης συμπεριφέρονται ως ένα στερεό ελαστικό υλικό όταν κάμπτονται» αναφέρουν οι ερευνητές η μελέτη των οποίων δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Physical Review Letters».

O θεός του Αστερίξ κάνει βόλτες γύρω από τη Γη. Asteroid Toutatis Gives Earth a Cosmically Close Shave

Earth Nears Asteroid Toutatis. Illustration Credit: E. De Jong and S. Suzuki, JPL, NASA

O αστεροειδής Toutatis βρίσκεται σε σχεδόν ίδια τροχιά με αυτή της Γης. Τα τελευταία 24ωρα έχει εισέλθει στη διαστημική μας γειτονιά και την Τετάρτη έκανε το κοντινότερο πέρασμα του από τον πλανήτη μας. Οι επιστήμονες έχουν στρέψει το βλέμμα τους στον Toutatis και καθησυχάζουν την κοινή γνώμη αναφέροντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να κατευθυνθεί προς τη Γη, τουλάχιστον για μερικές εκατοντάδες χρόνια ακόμη.

Ο διαστημικός «θεός»

Κοντινή φωτογραφία του αστεροειδή λίγες ώρες πριν κάνει το κοντινότερο πέρασμά του από τη Γη

Ο Toutatis (Τουτάτις) είναι ένας μικρός σε διάμετρο αλλά μεγάλος σε μήκος διαστημικός βράχος. Υπολογίζεται ότι το μήκος του φτάνει τα 4,3 χλμ. Ο αστεροειδής ακολουθεί μια τροχιά παρόμοια με αυτή της Γης. Τις τελευταίες ημέρες ο αστεροειδής έχει εισέλθει στη διαστημική μας γειτονιά και το κοντινότερο πέρασμα του από τον πλανήτη μας το έκανε την Τετάρτη.

Animation με την κίνηση του αστεροειδούς Tουτάτις από τους Ernesto Guido και Nick Howes.

Ο Tοutatis πέρασε με ταχύτητα 39.600 χλμ/ώρα σε απόσταση περίπου επτά εκατομμυρίων χλμ. από τον πλανήτη μας. Οι επιστήμονες εκμεταλλεύονται το πέρασμα του αστεροειδή από την περιοχή μας για να μελετήσουν την κίνησή του και να κάνουν ακριβέστερες προβλέψεις για τη μελλοντική πορεία του. Εκτιμούν ότι ο Tοutatis θα επιστρέψει στη γειτονιά μας το 2562.

Ο αστεροειδής πήρε το όνομα του από τον ομώνυμο θεό των Γαλατών στον Αστερίξ. Οι δημιουργοί του κόμικ έκαναν παράφραση του ονόματος Teutates (Τεουτάτες), ενός αρχαίου θεού των Κελτών που η ετυμολογία του ονόματος του σημαίνει «πατέρας του λαού» και λατρευόταν στη Γαλατία και στη Βρετανία ως θεός- προστάτης της φυλής.

Asteroid Toutatis Close Approach to Eath 12 Dec 2012

Ο Τουτάτις ανακαλύφθηκε το 1934 και η τροχιά του επιβεβαιώθηκε το 1989. Το 2004, ο αστεροειδής πέρασε από τη Γη μόλις τέσσερις φορές πιο μακριά από ό,τι η απόσταση Γης – Σελήνης. O Τουτάτις θα εξερευνηθεί με κοντινή πτήση του διαστημικού σκάφους της κινεζικής αποστολής Chang’e 2.

Και οι επτά ήταν... πανάρχαιοι. Hubble Census Unveils Galaxies Shining Near Cosmic Dawn

Στη φωτογραφία απεικονίζεται η περιοχή στα βάθη του Σύμπαντος όπου βρίσκονται οι επτά αρχαίοι γαλαξίες. Ο αρχαιότερος εξ αυτών έχει μετατόπιση προς το ερυθρό 11,9. Στην εικόνα σημειώνονται και οι επτά αρχαίοι γαλαξίες με καταγραφή της μετατόπισης τους προς το ερυθρό. Η μετατόπιση προς το ερυθρό είναι η παρατηρoύμενη αλλαγή στο χρώμα του εκπεμπόμενου φωτός από ένα αστέρι ή άλλο ουράνιο σώμα καθώς αυτό απομακρύνεται από τη Γη. This new image of the Hubble Ultra Deep Field (HUDF) 2012 campaign reveals a previously unseen population of seven faraway galaxies, which are observed as they appeared in a period 350 million to 600 million years after the Big Bang. Credit: NASA, ESA, R. Ellis (Caltech), and the UDF 2012 Team

Ομάδα αστρονόμων στις ΗΠΑ εντόπισε με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble επτά πανάρχαιους γαλαξίες. Πρόκειται για γαλαξίες που δημιουργήθηκαν όταν το Σύμπαν βρισκόταν ακόμη στη βρεφική του ηλικία. Ένας εξ αυτών μάλιστα ίσως είναι και ο αρχαιότερος γαλαξίας που γνωρίζουμε.

Το χρονολόγιο

Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το Σύμπαν γεννήθηκε πριν από 13,7 δισ. έτη και για ένα διάστημα περίπου 200 εκατομμυρίων ετών η μόνη δραστηριότητα που υπήρχε ήταν η ψύξη και συνένωση των νεφών υδρογόνου που είχαν δημιουργηθεί μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Πρόκειται για μια περίοδο που οι επιστήμονες έχουν ονομάσει «Κοσμικό Μεσαίωνα» αφού το Σύμπαν ήταν ένας κρύος, σκοτεινός κόσμος.

A timeline of the Universe and our observations of it. Credit: University of Arizona.

Όταν οι διεργασίες στα νέφη υδρογόνου ολοκληρώθηκαν άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτοι γαλαξίες και να γεννιούνται τα πρώτα άστρα. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη αν υπήρξε ένα μεμονωμένο γεγονός που άναψε το φιτίλι και οδήγησε στην ταυτόχρονη γέννηση άστρων στους πρώτους γαλαξίες που είχαν δημιουργηθεί στο Σύμπαν ή αν η συγκεκριμένη διαδικασία εξελίχθηκε σε βάθος χρόνου πολλών εκατομμυρίων ετών.

Η ανακάλυψη

Οι ερευνητές κατάφεραν με τη βοήθεια του Ηubble να φτάσουν στις εσχατιές του Σύμπαντος και να εντοπίσουν επτά γαλαξίες που οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι δημιουργήθηκαν σε ένα διάστημα 350-600 εκατομμυρίων ετών μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Ένας εξ αυτών, εκτιμάται ότι γεννήθηκε μόλις 380 εκατομμύρια έτη μετά γέννηση του Σύμπαντος. Αν η εκτίμηση επιβεβαιωθεί θα πρόκειται για τον αρχαιότερο γαλαξία που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.

Astronomers detected seven galaxies in the time period 400-600 million years after the Big Bang. All extremely distant, they ranged in distance with redshifts from 8.6 to nearly 12.

«Η έρευνά μας δείχνει ότι δεν υπήρξε ένα μεμονωμένο γεγονός που προκάλεσε τη μαζική δημιουργία γαλαξιών και άστρων αλλά ήταν μια διαδικασία με προοδευτικό χαρακτήρα» αναφέρει ο Μπραντ Ρόμπερτσον, του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Οι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι θα επανέλθουν στις έρευνες στα βάθη του Σύμπαντος όταν τεθεί σε λειτουργία ο διάδοχος του Hubble, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb η εκτόξευση του οποίου έχει προγραμματιστεί για το 2018. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».

Ένας Νείλος στον Τιτάνα. Cassini spots mini Nile River on Saturn moon Titan

Στην κοίτη του εξωγήινου Νείλου ρέει πιθανότατα αιθάνιο και μεθάνιο. This image from NASA's Cassini spacecraft shows a vast river system on Saturn's moon Titan. Image credit: NASA/JPL-Caltech/ASI

Το ραντάρ του διαστημικού σκάφους Cassini της NASA εντόπισε στο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου ένα εξωγήινο αντίστοιχο του ποταμού Νείλου.

A miniature version of the Nile River, seen on Saturn’s moon Titan by the international Cassini mission. The river valley stretches more than 400 km from its ‘headwaters’ to a large sea, and likely contains hydrocarbons. The image was acquired on 26 September 2012, on Cassini’s 87th close flyby of Titan. The river valley crosses Titan’s north polar region and runs into Kraken Mare, one of the three great seas in the high northern latitudes of the moon. NASA/JPL–Caltech/ASI

Το ποτάμι που ανακαλύφθηκε στον Τιτάνα, συνολικού μήκους περίπου 400 χιλιομέτρων, εκβάλλει σε μια μεγάλη αλλά ρηχή θάλασσα, στην οποία καταλήγουν κι άλλα, μικρότερα ποτάμια.

Από το 2004, όταν η αποστολή Cassini έφτασε στο σύστημα του Κρόνου, οι πλανητολόγοι υποψιάζονταν ότι ο Τιτάνας διαθέτει λίμνες και ποτάμια. Μέχρι πρόσφατα αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο να επιβεβαιωθεί, αφού ο δορυφόρος καλύπτεται από μια παχιά, πορτοκαλί και εντελώς αδιαφανή ατμόσφαιρα.

Ωστόσο το ραντάρ του Cassini κατάφερε να διαπεράσει το πέπλο του μυστηρίου -ο Τιτάνας είναι πλέον το μόνο άλλο σώμα του Ηλιακού Συστήματος στο οποίο έχουν ανακαλυφθεί θάλασσες, λίμνες και ποτάμια.

Σε αντίθεση όμως με ό,τι συμβαίνει στη Γη, της οποία ς ο υδρολογικός κύκλος αφορά το νερό, ο αντίστοιχος κύκλος του Τιτάνα αφορά υδρογονάνθρακες όπως το μεθάνιο και το αιθάνιο. Στην κατεψυγμένη επιφάνεια του δορυφόρου, οι υδρογονάνθρακες αυτοί εξατμίζονται, σχηματίζουν σύννεφα, πέφτουν ως βροχή και συγκεντρώνονται σε μεγάλους όγκους υγρού.

Σύγκριση της λίμνης Ontario Lacus του Τιτάνα με την εφήμερη λίμνη Ετόσα Παν της Ναμίμπια σε εικόνες ραντάρ. A region on Saturn’s moon Titan has been found to be similar to the Etosha Pan in Namibia, Africa. Both are ephemeral lakes – large, shallow depressions that sometimes fill with liquid. Cassini radar image JPL/NASA. Envisat radar image ESA. Composite image: LPGNantes

Η πρώτη εντυπωσιακή ανακάλυψη είχε έρθει το 2008, όταν το Cassini επιβεβαίωσε την ύπαρξη μιας μεγάλης λίμνης στην περιοχή Ontario Lacus του Τιτάνα. Δύο χρόνια αργότερα εντοπίστηκαν περιοχές που σκούρυναν απότομα έπειτα από βροχοπτώσεις και πιθανότατα αντιστοιχούν σε εποχικές, εφήμερες λίμνες. Μια ακόμα λίμνη που εντοπίστηκε το 2006 εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερη από το νησί της Λέσβου.

Ο «μίνι Νείλος» που διακρίνεται στις νέες εικόνες της αποστολής είναι το μεγαλύτερο ποτάμι που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα πέρα από τη Γη, επισήμαναν ερευνητές του αμερικανικού Πανεπιστημίου Brigham Young που μελέτησαν τα δεδομένα.

These two gray-scale images from NASA’s Space Shuttle show part of the Nile River, near the Fourth Cataract in Sudan. Image credit: NASA/JPL-Caltech

These are two views of part of the Nile River, near the Fourth Cataract in Sudan. The top image is a photograph taken with color infrared film from Space Shuttle Columbia in November 1995. The radar image at the bottom was acquired by the Spaceborne Imaging Radar C/X-Band Synthetic Aperture Radar (SIR-C/X-SAR) aboard Space Shuttle Endeavour in April 1994. The thick, white band in the top right of the radar image is an ancient channel of the Nile that is now buried under layers of sand. This channel cannot be seen in the photograph and its existence was not known before this radar image was processed. The area to the left in both images shows how the Nile is forced to flow through a chaotic set of fractures that causes the river to break up into smaller channels, suggesting that the Nile has only recently established this course. 

Οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι η κοίτη είναι γεμάτη υγρό επειδή το ποτάμι φαίνεται σκούρο και επίπεδο σε όλο του το μήκος. Οι εκβολές του, μάλιστα, είναι σχεδόν πανομοιότυπες με τα δέλτα των γήινων ποταμών.