Ο Κρεγκ Βέντερ αναζητεί το ελιξίριο της ζωής. A Genetic Entrepreneur Sets His Sights on Aging and Death

Ο Κρεγκ Βέντερ σε νέες... αντιγηραντικές αυτή τη φορά περιπέτειες. A new company being started by J. Craig Venter will be called Human Longevity. Credit Sandy Huffaker for The New York Times

Ο Κρεγκ Βέντερ που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κούρσα αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου γονιδιώματος πριν από μια δεκαετία και δημιούργησε τεχνητή ζωή το 2010, ξεκινά τώρα έναν άλλο αγώνα κυριολεκτικώς ενάντια στον… χρόνο.

Η ισχύς εν τη ενώσει

Everything Will Be Alright begins with a conversation with Dr. Pete Diamandis founder of the XPrize Foundation. Dr. Diamandis' book 'Abundance' details what his research says the next 30 years of life on Planet Earth will look like. In short, he believes technology will create a world free of poverty and disease.

Ο 67χρονος Βέντερ ένωσε τις δυνάμεις του με τον ειδικό και πρωτοπόρο στα βλαστικά κύτταρα Ρόμπερτ Χαρίρι καθώς και με τον πρόεδρο του Ιδρύματος X Prize Πίτερ Διαμαντή για τη δημιουργία της Human Longevity Inc, μιας εταιρείας που θα διερευνήσει τη δυναμική τόσο της γενωμικής όσο και των βλαστικών κυττάρων σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη θεραπειών που θα επιτρέπουν στον γηράσκοντα πληθυσμό να παραμένει υγιής και λειτουργικός.

«Δημιουργούμε αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων στο συγκεκριμένο πεδίο» ανέφερε ο Βέντερ κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε μαζί με τους συνιδρυτές της νέας εταιρείας στο Ινστιτούτο J.Craig Venter στη Λα Χόγια της Καλιφόρνιας. Προσέθεσε ότι ελπίδα της ομάδας είναι το να κάνει ανακαλύψεις που θα προάγουν τη μακροζωία και θα βοηθούν στην πρόληψη ασθενειών οι οποίες «συνοδεύουν» τα γηρατειά.

Η νέα εταιρεία έχει εξασφαλίσει ιδιωτική χρηματοδότηση που φθάνει τα 70 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 51 εκατομμύρια ευρώ) και έχει ήδη προμηθευθεί δύο υπερσύγχρονα συστήματα αλληλούχησης του γονιδιώματος με προοπτική να αποκτήσει άλλα τρία.

Η μεγαλύτερη βάση γενετικών δεδομένων

Rows of protein data create a colorful sequence display. Human genome pioneer J. Craig Venter announced plans Tuesday to sequence the gene maps of 40,000 volunteers in a bid to crack the secrets of healthy human aging. PHOTOGRAPH BY HANK MORGAN, RAINBOW/SCIENCE FACTION/CORBIS

Οι ειδικοί της Human Longevity θα χρησιμοποιήσουν αυτή την προηγμένη τεχνολογία προκειμένου να χαρτογραφούν 40.000 γονιδιώματα τον χρόνο με απώτερο στόχο να δημιουργήσουν τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων γονιδιακών παραλλαγών. Η βάση θα περιέχει αλληλουχίες που θα καλύπτουν μια ευρεία ηλικιακή γκάμα – από πολύ νεαρά άτομα ως πολύ ηλικιωμένα, τόσο υγιή όσο και με διαφορετικές ασθένειες.

Ο δρ Ερικ Τόπολ, διευθυντής του Ινστιτούτου Scripps Translational Science αποκάλεσε το εγχείρημα «μια μεγάλη, τολμηρή πρωτοβουλία που είναι ό,τι ακριβώς χρειαζόμαστε για να έχουμε ουσιαστική πρόοδο στο πεδίο της μακροζωίας».

Σημειώνεται ότι η ενασχόληση του δρος Βέντερ με τη μακροζωία έρχεται μετά τη δημιουργία τον περασμένο Σεπτέμβριο της εταιρείας βιοτεχνολογίας Calico που επίσης έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στον συγκεκριμένο τομέα και η οποία υποστηρίζεται από τη Google. «Αδιαμφισβήτητα, σημαντικές βιολογικές ανακαλύψεις θα γίνουν στα χρόνια που έρχονται, ωστόσο παραμένει ασαφές αν προσπάθειες όπως αυτές της Human Longevity και της Calico θα έχουν σημαντική επίδραση στον αγώνα ενάντια στον χρόνο» σημείωσε ο δρ Τόπολ.

«Όπλο» η ταχύτατη τεχνολογική ανάπτυξη

Dr. Peter Diamandis is the Chairman and CEO of the X PRIZE Foundation, which leads the world in designing and launching large incentive prizes to drive radical breakthroughs for the benefit of humanity.  Best known for the $10 million Ansari X PRIZE for private spaceflight, the Foundation is now launching prizes in Exploration, Life Sciences, Energy, and Education. Diamandis is also the co-Founder & Executive Chairman of the Singularity University, a Silicon Valley based institution teaching graduates and executives about exponentially growing technologies and their potential to address humanity’s grand challenges. Diamandis recently co-Authored Abundance – The Future Is Better Than You Think. Diamandis has founded or co-founded many of the leading entrepreneurial companies in this sector including Zero Gravity Corporation, the Rocket Racing League and Space Adventures. He also counsels the world’s top enterprises on how to utilize exponential technologies and incentivized innovation to dramatically accelerate their business objectives.

Ο Πίτερ Διαμαντής, αντιπρόεδρος της νέας εταιρείας, παραδέχθηκε ότι το κυνήγι για το «ελιξίριο» της μακροζωίας έχει ξεκινήσει εδώ και αιώνες – ήδη το 1513 ο ισπανός εξερευνητής Χουάν Πόνθε ντε Λεόν αναζητούσε την πηγή της νεότητας. Όπως είπε, το νέο εγχείρημα λαμβάνει τώρα χώρα καθώς ζούμε μια περίοδο ταχύτατης ανάπτυξης πολλών νέων τεχνολογιών – το κόστος της αλληλούχησης του ανθρώπινου γονιδιώματος έχει πέσει σημαντικά χάρη στα καινούργια μηχανήματα, ενώ το «ψηφιακό σύννεφο» και οι τεράστιες πια δυνατότητες των υπολογιστών αναμένεται να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στο έργο των ερευνητών οι οποίοι σκοπεύουν να συλλέξουν τεράστιες ποσότητες υλικού.

Εκτός από τη συλλογή ολόκληρων αλληλουχιών του ανθρωπίνου γονιδιώματος, οι επιστήμονες της εταιρείας θα συλλέξουν και γενετικές πληροφορίες σχετικά με τα τρισεκατομμύρια μικρόβια – βακτήρια, ιοί, μύκητες – που ζουν εντός του ανθρώπινου οργανισμού. Η καλύτερη κατανόηση του μικροβιώματος στο έντερο, στο στόμα, στο δέρμα και σε άλλες περιοχές του σώματος αναμένεται να οδηγήσει στην ανάπτυξη βελτιωμένων προβιοτικών αλλά και διαγνωστικών μέσων και φαρμάκων που θα βελτιώνουν τη φυσική κατάσταση και την υγεία.

Παράλληλα η εταιρεία θα συλλέξει στοιχεία και για τους μεταβολίτες, τα βιοχημικά και τα λιπίδια του οργανισμού με στόχο να αποκτήσει μια καλύτερη εικόνα σχετικά με τα χημικά του ανθρώπινου σώματος και πώς αυτά συντελούν στην υγεία αλλά και στον μεταβολισμό των φαρμάκων.

Θεραπευτικοί στόχοι οι δύσκολες νόσοι

Karen Xu, a scientist at J. Craig Venter’s Synthetic Genomics, prepares samples of microorganisms from desert soil and rock. Credit Michal Czerwonka for The New York Times

Οι πρώτοι θεραπευτικοί στόχοι της εταιρείας θα αφορούν τις πιο «δύστροπες» νόσους που συνδέονται με τη γήρανση: καρκίνος, διαβήτης, καρδιοπάθειες, ηπατοπάθειες, άνοια.

Ο δρ Βέντερ ανέφερε ότι η «μάχη» θα ξεκινήσει ενάντια στον καρκίνο. Η Human Longevity συνεργάζεται ήδη με το Κέντρο Moores για τον Καρκίνο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο με στόχο την αλληλούχηση του γονιδιώματος όλων των ασθενών που προσέρχονται στο Κέντρο για θεραπεία – περί τα 4.00-5.000 άτομα ετησίως – αλλά και την πλήρη αλληλούχηση των όγκων τους. «Ο καρκίνος είναι ένα από τα ‘καυτά’ πεδία σε ό,τι αφορά τις θεραπείες που βασίζονται στη γενωμική» σημείωσε ο επιστήμονας συμπληρώνοντας ότι η έρευνα στον καρκίνο είναι μόνο η αρχή. «Δεν επικεντρωνόμαστε μόνο στις ασθένειες αλλά σκοπεύουμε να λάβουμε σαφείς απαντήσεις σχετικά με την επίδραση της φύσης αλλά και του περιβάλλοντος στον οργανισμό. Από το γονιδίωμα ενός ανθρώπου θα μπορούμε να ξέρουμε ποιοι ακριβώς ήταν οι πρόγονοί του από γενετικής άποψης, τι χαρακτηριστικά του κληροδότησαν, πώς είναι η μνήμη αυτού του ανθρώπου και ο βασικός μεταβολισμός του, ακόμη και αν είναι αισιόδοξο ή απαισιόδοξο άτομο. Οι πληροφορίες αυτές αποτελούν γενετικά χαρακτηριστικά που είναι ουσιαστικά προγνωστικοί παράγοντες της πορείας της υγείας».

Και βέβαια ο επιχειρηματίας Βέντερ ελπίζει σε κέρδη από το εγχείρημα. Εκτιμά ότι η βάση δεδομένων που θα δημιουργηθεί θα είναι ελκυστική σε πολλούς και διαφορετικούς πελάτες – από ερευνητές και φαρμακοβιομηχανίες ως ασφαλιστικές εταιρείες.

Οι πρωτεΐνες απειλούν τους 50άρηδες, High-protein diet 'as bad for health as smoking'

Gustave Caillebotte, Côte de boeuf, 1882, Huile sur Toile, 38x55 cm, Collection Particulière. Research finds that people who eat diet rich in animal protein carry similar cancer risk to those who smoke 20 cigarettes each day.

Τα πολλά κρέατα, τυριά, αυγά και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, που είναι πλούσια σε ζωικές πρωτεΐνες, είναι για έναν άνθρωπο, ιδίως μεσήλικα, το ίδιο επιβλαβή για την υγεία του όσο το κάπνισμα. Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα αυτή η διατροφή σχεδόν διπλασιάζει σε αυτές τις ηλικίες την πιθανότητα πρόωρου θανάτου από οποιαδήποτε αιτία και τετραπλασιάζει τον κίνδυνο θανάτου ειδικά από καρκίνο ή διαβήτη, Τα ευρήματα αυτά δημιουργούν ερωτηματικά για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που έχουν στην υγεία δημοφιλείς δίαιτες όπως του Άτκινς, που βασίζονται κατ’ εξοχήν στην κατανάλωση πρωτεϊνών.

Τα ευρήματα

“We provide convincing evidence that a high-protein diet – particularly if the proteins are derived from animals – is nearly as bad as smoking for your health,” said Dr Valter Longo, of the university. Photo: Alamy

Ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή γεροντολογίας Βάλτερ Λόνγκο, διευθυντή του Ινστιτούτου Μακροζωίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια Ντέιβις μελέτησαν επί 18 χρόνια περίπου 6.300 άτομα άνω των 50 ετών. Είναι η πρώτη μελέτη που συσχετίζει άμεσα την υψηλή κατανάλωση πρωτεϊνών (ιδίως των ζωικών) με την αυξημένη θνησιμότητα.

Όπως προέκυψε οι 50άρηδες που θέλουν να ζήσουν περισσότερα χρόνια, πρέπει να μην τρώνε πάνω από 0,8 γραμμάρια πρωτεΐνης την ημέρα για κάθε κιλό του βάρους τους, πράγμα που πχ σημαίνει όχι πάνω από 64 γραμμάρια πρωτεϊνών για έναν άνθρωπο που ζυγίζει 80 κιλά.

«Οι άνθρωποι πρέπει να ρυθμίσουν τη διατροφή τους έτσι ώστε μόνο το 9% έως 10% των θερμίδων τους να προέρχεται από πρωτεΐνες, κατά προτίμηση φυτικές. Αφιερώστε μερικούς μήνες να μελετάτε τις ετικέτες των τροφίμων, καθώς υπάρχει λίγη πρωτεΐνη παντού» αναφέρει ο Λόνγκο.

Meat and cheese are featured -- in the extreme -- in this Quad Stacker from Burger King. BEAU96080 /WIKIMEDIA COMMONS

Η έρευνα έδειξε ότι ο μέσος μεσήλικας άνθρωπος στην εποχή μας καταναλώνει αρκετά περισσότερες πρωτεΐνες από το ιδανικό «κατώφλι» του 10% (γύρω στο 16% των ημερήσιων θερμίδων του προέρχεται από πρωτεΐνες και από αυτές τα δύο τρίτα είναι ζωικής προέλευσης). Εξάλλου πειράματα σε ποντίκια που έκαναν οι Αμερικανοί ερευνητές επί δίμηνο, έδειξαν ότι όσα ζώα τρέφονταν με λίγες πρωτεΐνες, είχαν 45% μικρότερους καρκινικούς όγκους σε σχέση με όσα έτρωγαν πολλές πρωτεΐνες.

«Σχεδόν ο καθένας μας πρόκειται να αποκτήσει ένα καρκινικό ή προκαρκινικό κύτταρο κάποια στιγμή. Το ερώτημα είναι: "Θα εξελιχτεί αυτό ή όχι;" Φαίνεται πως η απάντηση σε σημαντικό βαθμό εξαρτάται και από τον βαθμό κατανάλωσης πρωτεϊνών», υποστηρίζει ο Λόνγκο. Ο ίδιος εκτίμησε ότι η Μεσογειακή διατροφή, που είναι φτωχή σε πρωτεΐνες και πλούσια σε υδατάνθρακες είναι πιθανώς η καλύτερη για την μακροζωία. Πάντως, άλλοι ειδικοί διατροφολόγοι εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικοί και δήλωσαν ότι είναι πρόωρο να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα από τη νέα μελέτη, ενώ επέκριναν ως άτοπη τη συσχέτιση της βλάβης από το τσιγάρο με τη ζημιά από τις πρωτεΐνες.

Διαφορετική εικόνα μετά τα 65

Salvatore Caruso, 108, is the second oldest man in Italy. Like many others in the small Italian town of Molochio, with one of the highest prevalence of centenarians in the world, Salvatore maintained a low-protein, plant-based diet for the majority of his life, but switched to a higher-protein diet after moving in with his son's family once he became frail.  THIERRY DE LESTRADE

Η μελέτη δείχνει πάντως ότι η λελογισμένη κατανάλωση πρωτεϊνών μάλλον κάνει καλό για την υγεία μετά την ηλικία των 65 ετών. Με άλλα λόγια, καθώς αλλάζει η βιολογία του οργανισμού με το πέρασμα του χρόνου, αυτό που είναι επιβλαβές σε μικρότερη ηλικία, γίνεται ωφέλιμο σε μεγαλύτερη.

Όταν οι πρωτεΐνες στη διατροφή προέρχονται από φυτικές πηγές, όπως τα όσπρια, τότε οι επιβλαβείς επιπτώσεις μειώνονται σημαντικά. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος καρκίνου είναι τριπλάσιος για έναν άνθρωπο που τρέφεται όχι με πολλές αλλά με μεσαίες πρωτεΐνες (ζωικές και φυτικές), σε σχέση με κάποιον που τις αποφεύγει γενικά. Από την άλλη, ενώ οι μεσήλικες που τρώνε πολλές ζωικές πρωτεΐνες, πεθαίνουν πιο νέοι από καρκίνο, διαβήτη ή άλλες παθήσεις, η ίδια ακριβώς πρωτεϊνούχα διατροφή φαίνεται να λειτουργεί προστατευτικά για τους ανθρώπους άνω των 65 ετών.

Gustave Caillebotte, Poulets et gibier à l'étalage, 1882, Huile sur Toile, 76x105 cm, Espagne, collection particulière.

Η νέα μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι μέχρι τα 65 τους πρέπει να τρώνε λίγες πρωτεΐνες και όταν πια αρχίζουν να χάνουν βάρος και να γίνονται πιο αδύναμοι, τότε πρέπει να αυξάνουν την ποσότητα πρωτεϊνών, ώστε να ενισχύσουν την υγεία τους. Στα άτομα της τρίτης ηλικίας, η πλούσια διατροφή σε πρωτεΐνες (όταν τουλάχιστον το 20% των θερμίδων προέρχονται από ζωικές και φυτικές πρωτεΐνες) μείωσε τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά 28% και από καρκίνο ειδικά κατά 60%. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Cell Metabolism».

Πλανητικό φυτώριο ο Γαλαξίας. Milky Way's Red Dwarf Stars - Hotspots for Small 'Earth-Sized' Habitable Planets

Every red dwarf star has at least one planet. Artist's impression. With new more sensitive technique, astronomers have discovered the eight worlds, three of which are in the so-called ‘habitable zone’ of their stars and only a little more massive than the Earth. Planets in this region, where the temperature is just right for water to be present as a liquid, are more likely to be able to support life. This group of astronomers from the UK and Chile reported the discovery of the eight new small planets orbiting nearby red dwarf stars, three of which may be habitable. From this result the scientists, led by Mikko Tuomi of the University of Hertfordshire, estimate that a large fraction of red dwarfs, which make up at least three quarters of the stars in the universe, has associated low-mass planets. Credit: Neil Cook, University of Hertfordshire

Πριν από λίγες μέρες η NASA ανακοίνωσε την ανακάλυψη 715 πλανητών ανάμεσα στους οποίους και τέσσερις που βρίσκονται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη. Διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακοίνωσε χθες την ανακάλυψη άλλων 8 πλανητών τρεις εκ των οποίων ανήκουν στην κατηγορία των Υπερ-Γαιών (έχουν μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό της Γης) και βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη. Σε απόσταση τέτοια δηλαδή από το μητρικό τους άστρο ώστε να είναι εφικτή η δημιουργία συνθηκών ευνοϊκών για την ανάπτυξη ζωής.

Παντού πλανήτες

Την ανακάλυψη έκανε ομάδα ερευνητών από τη Βρετανία και τη Χιλή χρησιμοποιώντας τα όργανα δύο συστημάτων αναζήτησης πλανητών που είναι εγκατεστημένα στο Νότιο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο στη Χιλή. Πρόκειται για τα συστήματα HARPS και UVES. Οι οκτώ πλανήτες βρίσκονται σε αποστάσεις 15-80 ετών φωτός από τη Γη και άλλοι βρίσκονται πολύ κοντά στο μητρικό τους άστρο ολοκληρώνοντας μια περιστροφή γύρω από αυτό σε μόλις δύο εβδομάδες ενώ άλλοι πολύ μακριά αφού χρειάζονται οκτώ χρόνια για να ολοκληρώσουν μια περιστροφή. Όλοι οι πλανήτες που εντόπισαν οι ερευνητές κινούνται γύρω από κόκκινους νάνους.

«Συνοδευόμενοι» οι κόκκινοι νάνοι

Όπως φαίνεται οι κόκκινοι νάνοι είναι άκρως φιλικοί στη δημιουργία πλανητών. 

Οι κόκκινοι νάνοι είναι άστρα με μάζα 50% μικρότερη από αυτή του Ήλιου. Έχει διαπιστωθεί ότι περίπου το 80% των άστρων του Γαλαξία είναι κόκκινοι νάνοι. Ο αριθμός των κόκκινων νάνων στον γαλαξία μας εκτιμάται ότι ξεπερνάει τα 150 δισεκατομμύρια. Σύμφωνα με τους ερευνητές σχεδόν όλοι οι κόκκινοι νάνοι διαθέτουν τουλάχιστον έναν πλανήτη. Όπως είναι ευνόητο, αυτό σημαίνει ότι ο γαλαξίας μας είναι γεμάτος πλανήτες και οι πιθανότητες να υπάρχουν πλανήτες με συνθήκες φιλικές για την παρουσία της ζωής πολλαπλασιάζονται. Η νέα ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society».

Διόνυσος κατά Εσταυρωμένου. Dionysus Against The Crucified

Mosaic from The House of Dionysus in Paphos, Cyprus, dated 300s A.D. A halo of light surrounds Dionysus head similar to popular Christian iconography.

Ο ευαίσθητος και στοχαστικός Νίτσε, ένοιωσε τη δυσαρμονία, που ενυπάρχει στη ρίζα των πραγμάτων σα φοβερή δόνηση - ένα τρομερό ρίγος και μια δυνατή μέθη ταυτόχρονα: αυτή ήταν προσωπική του «εμπειρία». Κατά τον Σοπενάουερ, τον πρώτο δάσκαλό του, καθώς ο ίδιος τ΄ομολογεί, το υπόβαθρο της τραγωδίας είναι η πρωταρχική οδύνη, που επικρατεί στον κόσμο.

 Friedrich Nietzsche in 1869.

Ο Νίτσε μας βεβαιώνει, ότι στη ρίζα της τραγωδίας είναι η κατάφαση στη ζωή σ' όλες τις εκφάνσεις της, ότι το δυσαρμονικό, το άσχημο ή το αποτρόπαιο τούτης της ύπαρξης είναι απλά και μόνο ένα καλλιτεχνικό παιγνίδι -η βούληση, που παίζει αιώνια από μόνη της σαν εκείνο το παιδί-αιώνα του Ηράκλειτου, που υψώνει πύργους από άμμο και τους γκρεμίζει-, τίποτα παραπάνω από ένα αθώο καλλιτεχνικό παιγνίδι, που δεν πρέπει να το «δραματοποιούμε» και προπάντων να μην το ανάγουμε σε ηθικό ζήτημα, ότι, εν ολίγοις, βάση της τραγωδίας είν΄ο Διόνυσος, ο θεός όχι του πρωταρχικού πόνου, αλλά της πρωταρχικής χαράς ακόμη και μέσ΄απ' τον πόνο! Αυτός γέννησε και τη μουσική και τον τραγικό μύθο.

Στη Διονυσιακή κοσμοθεώρηση, ο Νίτσε πρωτοδιατυπώνει τη δική του εκδοχή για την προέλευση της αρχαιοελληνικής τραγωδίας και τέχνης γενικότερα. Απ' τις σημειώσεις του συμπεραίνουμε, ότι την άνοιξη τού 1870, συνέλαβε το ζεύγμα απολλώνειου και διονυσιακού και το επεξεργάζεται την επόμενη περίοδο: «Έγραψα αυτό το καλοκαίρι μια πραγματεία με τίτλο "Περὶ της διονυσιακής κοσμοθεώρησης", όπου εξετάζω την ελληνική αρχαιότητα από μια πλευρά, απ' την οποία μπορούμε τώρα να προσπελάσουμε τον αρχαιοελληνικό κόσμο χάρη στο φιλόσοφό μας (σ.σ. τον Σοπενάουερ). Φυσικά, πρόκειται για μελέτες, που προς το παρόν μόνο για μένα έχουν κάποια σημασία. Δεν θα επιθυμούσα τίποτα περισσότερο απ' το να μού δοθεί χρόνος, ώστε να ωριμάσουν έτσι όπως πρέπει κι έπειτα να μπορέσω να δημιουργήσω κάτι ολοκληρωμένο» (επισ. προς τον Gersdorff, 7.11.1870).

Roman marble statue of Apollo from the Ny Carlsberg Glyptotek. The god is depicted with his attributes, the lyre and the sacred snake Python. The tree trunk around which the snake is wrapped is inscribed with the words "Apollonios made it". Circa 150 AD, restored c. 1790.

Δεν πρόκειται απλά για το παιγνίδι τού καλλιτέχνη με τ΄όνειρο και τη μέθη, με τον Λόγο και το παράλογο, με το μέτρο και την υπερβολὴ, αλλά για την αιώνια πάλη της αλὴθειας με την ομορφιά. Ο Έλληνας δεν μπορούσε ν' αντέξει τη γυμνή αλήθεια, δεν ανεχόταν τον πόνο ως πόνο. Και πλάθοντας τους ολύμπιους θεούς του δεν έκανε άλλο απ’ το να παντρέψει την αλήθεια με την ομορφιά. Αυτό σπρώχνει το Νίτσε πρωτίστως στους αρχαίους έλληνες. Και η «καινοτομία» του συνίσταται σε τούτο ακριβώς: θέλησε να ερμηνεύσει την αρχαία Ελλάδα όχι τόσο μέσα απ' τα λαμπρά επιτεύγματά της, αλλά μέσω των θαυμάσιων εκείνων προσωπικοτήτων: ποιά ήταν η στάση τους μέσ΄στη ζωή, οι ιδιοτροπίες τους, η καθημερινή πρακτική τους, ποιό δηλαδή το έδαφος απ' όπου προέκυψε μια τέτοια θεώρηση πραγμάτων; Δεν θα ‘ταν υπερβολή αν λέγαμε, ότι το κίνητρό του ήταν και ψυχολογικό.

Φωτογραφία γλυπτού του Διονύσου, με πάνθηρα και σάτυρο, του 2ου αιώνα. Drunken Dionysos and satyr. Marble, Roman copy from the 2nd century CE after an Hellenistic original.

Ο Νίτσε, είδε τον αρχαίο κόσμο ως αίνιγμα. Εδώ δεν έχουν θέση οι όποιες αποδείξεις. Η στεγνή φιλολογική επιστήμη δεν μπορεί από μόνη της να φωτίσει το σκοτάδι, που κυκλώνει τον αρχαίο κόσμο. Εδώ χρειάζονται γέφυρες, εμπειρίες, βιώματα και, τέλος, άνθρωποι, που θα τα ερμηνεύσουν και θα τα εκφράσουν. Άλλωστε, για να σταθούμε τίμια απέναντί του, πρέπει να παραδεχτούμε, ότι από λιγοστά απομεινάρια κιόνων προσπαθούμε να σχηματίσουμε την εικόνα ολόκληρης της κιονοστοιχίας!

Εκτός απ' τα πέντε δοκίμια, δημοσιεύονται και τα σημειωματάρια της ίδιας περιόδου, με σκέψεις, προσχέδια (της Γέννησης της τραγωδίας), δυο παραδόσεις του στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας (Προλεγόμενα στις Χοηφόρους του Αισχύλου και Εισαγωγή στην ιστορία της αρχαιοελληνικής τραγωδίας), αποδελτιώσεις από βιβλία, που μελετούσε. Φωτίζεται το εργαστήριο τού νεαρού στοχαστή-φιλόλογου, με ύλες τις πρώτες σπίθες και τα «ορόσημα» της σκέψης του, καθώς πρωτοδιατυπώνει τα βασικά προβλήματα, που θα τον απασχολούν ως το τέλος της ζωής του.

Τέλος, στο επίμετρο, περιλαμβάνονται όλες οι ουσιαστικὲς αναφορές σε θέματα αρχαίας τέχνης και πολιτισμού απ' το σύνολο του έργου του, δίνοντας έτσι μια «κάτοψη» της πνευματικής πορείας του. (Αποσπάσματα από τον πρόλογο του βιβλίου).

415 σελίδες, αρχείο μορφής pdf, 5,26 MB.
Κατεβάστε δωρεάν ολόκληρο το βιβλίο κάνοντας κλικ εδώ.

Ο ιός που γύρισε από το… κρύο. 30,000-year-old virus from permafrost is reborn

Ο γιγάντιος ιός που ήταν «κρυμμένος» στους πάγους και μοιάζει με πιθάρι. An ultrathin section of a Pithovirus particle in an infected Acanthamoeba castellanii cell observed by transmission electron microscopy with enhancement using the artistic filter "plastic packaging" provided by Adobe Photoshop CS5. Credit: Julia Bartoli and Chantal Abergel, IGS and CNRS-AMU.

Ομάδα Ρώσων και Γάλλων ερευνητών ανέλυσαν δείγματα υπεδάφους της Σιβηρίας και σε ένα από αυτά εντόπισαν έναν γιγάντιο ιό τον οποίο «ξεπάγωσαν» και επανέφεραν στη ζωή. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε μέγεθος ιό που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στη Γη και, όπως διαπιστώθηκε, διατηρεί την ικανότητά του να επιτίθεται σε άλλους οργανισμούς. Όπως φαίνεται αυτός ο ιός είναι μοιραίος για τις αμοιβάδες, δεν είναι όμως επικίνδυνος για ιστούς ανθρώπων ή ποντικών στους οποίους δοκιμάστηκε. Οι ειδικοί φοβούνται ωστόσο ότι υπάρχουν και άλλοι «κατεψυγμένοι» ιοί οι οποίοι λόγω των κλιματικών αλλαγών και του λιώσιμου των πάγων είναι πιθανό να… αναστηθούν και να απειλήσουν τη χλωρίδα και την πανίδα ή ακόμη και τον άνθρωπο.

Το ιο-πιθάρι

An ultrathin section of a Pithovirus particle in an infected Acanthamoeba castellanii cell observed by transmission electron microscopy. The length of the particle is ~1.5 µm with a 0.5 µm diameter. Credit: Julia Bartoli and Chantal Abergel, IGS and CNRS-AMU.

Οι ερευνητές εντόπισαν τον ιό σε ένα δείγμα εδάφους που βρισκόταν σε βάθος 30 μέτρων στην παράκτια τούνδρα κοντά στη Θάλασσα της Ανατολικής Σιβηρίας, όπου η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι -13,4 βαθμοί Κελσίου. Διαπίστωσαν ότι πρόκειται για έναν ιό ηλικίας 30 χιλιάδων ετών ο οποίος είναι κατά 30% μεγαλύτερος από τον μεγαλύτερο μέχρι τώρα γνωστό ιό. Είναι επίσης μεγαλύτερος και από μερικά βακτήρια, πράγμα που τον καθιστά ορατό κάτω από το οπτικό μικροσκόπιο, χωρίς να χρειάζεται το πολύ ισχυρότερο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, όπως συμβαίνει με τους άλλους ιούς.

Οι ερευνητές ονόμασαν τον ιό «σιβηρικό πιθοϊό» (Pithovirus sibericum), επειδή το σχήμα του μοιάζει με αρχαιοελληνικό πιθάρι. «Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε έναν ιό να είναι μολυσματικός, μετά από τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ύπαρξη του ιού μας κάνει να πιστεύουμε ότι υπάρχουν και άλλοι παθογόνοι ιοί μέσα στους πάγους» αναφέρουν ο Ζαν Μισέλ Κλαβερί και η Σαντάλ Αμπεργκέλ, καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιξ της Μασσαλίας, που ήταν οι δύο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Σε αυτή συμμετείχαν και επιστήμονες του Ινστιτούτου Φυσικοχημικών και Βιολογικών Προβλημάτων των Επιστημών Εδάφους στην πόλη Πουσκίνο που βρίσκεται κοντά στη Μόσχα.

Παράξενος

“Finding a virus still capable of infecting its host after such a long time is still pretty astounding”. Prof Jonathan Ball, University of Nottingham.

Ο πιθοϊός  έχει αρκετές ιδιαιτερότητες, καθώς μόνο το ένα τρίτο των πρωτεϊνών του μοιάζουν με τις πρωτεΐνες άλλων ιών, ενώ το γονιδίωμά του αποτελείται από μόνο 500 γονίδια, έναντι 2.500 γονιδίων του έως τώρα κατόχου του ρεκόρ μεγέθους μεταξύ των ιών, του λεγόμενου «Πανδωρα-ιού», που είχε ανακαλύψει η ίδια ερευνητική ομάδα πριν από μια δεκαετία. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι πιθοϊός και Πανδώρα-ιός έχουν μόλις πέντε κοινά γονίδια. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PNAS».

Η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει τώρα να αναζητήσει και άλλους γιγάντιους ιούς σε ακόμη παλαιότερα δείγματα παγωμένου υπεδάφους. Στοχεύουν στο να αναλύσουν δείγματα εδάφους ηλικίας ως και 3 εκατομμυρίων ετών για να διαπιστώσουν αν υπάρχουν εκεί κάποιοι ιοί και, αν πράγματι εντοπίσουν κάποιον, θα δοκιμάσουν να τον επαναφέρουν στη ζωή. 

Υπάρχουν πάντως και επιστήμονες που σπεύδουν να καθησυχάσουν την κοινή γνώμη. Ο ιολόγος Κέρτις Σατλ του καναδικού πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ τονίζει πως οι άνθρωποι ήδη αναπνέουν χιλιάδες ιούς κάθε ημέρα και καταπίνουν δισεκατομμύρια όποτε κολυμπούν στη θάλασσα, συνεπώς δεν θα έπρεπε να υπερτιμάται η δυνητική απειλή των κατεψυγμένων ιών που «ανασταίνονται».

Τα «μύρτιλλα» του Άρη είναι μετεωρίτες, Mars ‘blueberries’ don’t prove existence of ancient water, ‘they’re just meteorites’

Τα «μύρτιλλα του Άρη» είναι πιθανώς θραύσματα ενός μετεωρίτη. These marble-sized objects, nicknamed 'blueberries, are remnants of small meteorites that broke up in the Martian atmosphere, according to scientists in Hawaii.

Πριν από περίπου δέκα χρόνια ο ρομποτικός εξερευνητής Opportunity εντόπισε στον κρατήρα Endeavour του Άρη ένα πλήθος μικρών σφαιριδίων η παρουσία και… φύση των οποίων καλύπτεται από μυστήριο. Η όψη και το χρώμα αυτών των σφαιριδίων παραπέμπουν σε… μύρτιλλα και έτσι ονομάστηκαν «τα μύρτιλλα του Άρη». Νέα μελέτη ίσως λύνει το μυστήριο.

Τα σφαιρίδια

The tiny sphericals were discovered on Mars by Nasa's Opportunity rover a decade ago near the Endeavour Crater, and scientists have since been baffled by their origin.

Μετά τον εντοπισμό τους ειδικοί της NASA ανέφεραν ότι αυτά τα σφαιρίδια φαίνεται ότι έχουν «τραγανό» εξωτερικό περίβλημα και είναι πιο μαλακό το εσωτερικό τους. Επιπλέον, αν και μοιάζουν ίδια, έχουν διαφορετική δομή και σύσταση.

The bluberries are thought to be composed of hematite. This is the mineral form of iron oxide that leaches out of the soil as ground water rises up through it.

Εξ αρχής πολλοί ειδικοί έσπευσαν να συνδέσουν αυτά τα σφαιρίδια με την παρουσία νερού στην επιφάνεια του Άρη πριν από εκατοντάδες ή και δισεκατομμύρια έτη θεωρώντας ότι το νερό τα… σμίλεψε. Μια εναλλακτική θεωρία είναι ότι τα σφαιρίδια αυτά σμιλεύτηκαν όχι από νερό αλλά από μάγμα ηφαιστειακών εκρήξεων.

According to the researchers, a meteorite 1.6 inches (4 cm) in diameter could scatter a thousand 0.16-inch spherules over a large area.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Χαβάης πιστεύουν ότι βρήκαν τη λύση του μυστηρίου αναφέροντας ότι αυτά τα σφαιρίδια είναι θραύσματα ενός μετεωρίτη που διαλύθηκε στην ατμόσφαιρα του Κόκκινου Πλανήτη. Η θεωρία τους δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Planetary and Space Science». Πάντως ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι ερευνητές στη μελέτη τους αγνόησαν σημαντικά δεδομένα και έτσι πιθανότατα έχουν καταλήξει σε λάθος συμπεράσματα.

Μαύρες τρύπες ύποπτες για γαλαξιακό τραμπουκισμό. Bullying black holes force galaxies to stay red and dead

Multi-wavelength view of the elliptical galaxy NGC 5044. A team of astronomers has observed NGC 5044 and other nearby giant elliptical galaxies using ESA's Herschel Space Observatory, to try to figure out why galaxies of this type do not form stars. Spectroscopic observations obtained with Herschel showed that, contrary to previous belief, NGC 5044 contains plenty of cold gas – the raw material to form stars. The same holds true for most of the giant elliptical galaxies that the team observed. A multi-wavelength study suggests that, while hot gas cools down in these galaxies, stars do not form because of feedback from the central supermassive black hole, which stirs up the gas preventing it from turning into stars. Credit: Digitised Sky Survey/NASA Chandra/Southern Observatory for Astrophysical Research/Very Large Array (Robert Dunn et al. 2010)

Οι γιγάντιοι ελλειπτικοί γαλαξίες είναι η πιο μυστηριώδης κατηγορία γαλαξιών, καθώς περιέχουν μεν αρκετό αέριο, το οποίο όμως δεν συμπυκνώνεται για να σχηματίσει άστρα. Αιτία δεν αποκλείεται να είναι μαύρες τρύπες που διαταράσσουν και θερμαίνουν το αέριο και καταδικάζουν έτσι τους γαλαξίες τους στο σκοτάδι.

Οι ελλειπτικοί

Ο γιγάντιος ελλειπτικός γαλαξίας ESO 325-G004. Τα άστρα του είναι λιγοστά. The giant elliptical galaxy ESO 325-G004. Credit: NASA, ESA, and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Οι γιγάντιοι ελλειπτικοί γαλαξίες περιέχουν ελάχιστα, μακρόβια ερυθρά άστρα, κατά τα άλλα όμως είναι απέραντες έρημοι από αέριο -οι αστρονόμοι συχνά τους αποκαλούν «κόκκινους και νεκρούς», όνομα εμπνευσμένο από την αντικομουνιστική φράση του ψυχρού πολέμου «καλύτερα νεκρός παρά κόκκινος».

Μέχρι σήμερα, οι ερευνητές πίστευαν ότι οι γιγάντιοι ελλειπτικοί γαλαξίες δεν παράγουν νέα άστρα επειδή το αέριο που περιέχουν είναι υπερβολικά θερμό για να συμπυκνωθεί.

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society», ανατρέπει αυτή την εξήγηση για την απουσία αστρογένεσης, καθώς δείχνει ότι ορισμένοι τουλάχιστον κόκκινοι και νεκροί γίγαντες περιέχουν στην πραγματικότητα ψυχρό αέριο.

Το αέριο

This image shows a composite view of the giant elliptical galaxy NGC 1399. The stellar component, as observed at optical wavelengths, is shown in white at the center of the image. The galaxy is embedded in a hot atmosphere of ionized hydrogen gas, which is shown in blue. With temperatures up to tens of millions of K, the hot gas shines brightly in X-rays and was observed using NASA's Chandra X-ray Observatory. Credit: Digitised Sky Survey/NASA Chandra/Very Large Array (Robert Dunn et al. 2010)

Συγκεκριμένα, ψυχρό αέριο ανιχνεύθηκε σε τέσσερις από του έξι γιγάντιους ελλειπτικούς γαλαξίες που εξετάστηκαν με το (παροπλισμένο πλέον) διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel, το οποίο μπόρεσε να διακρίνει την αμυδρή υπέρυθρη ακτινοβολία των παγωμένων σύννεφων.

Η νέα εξήγηση που προτείνουν οι ερευνητές είναι ότι η απουσία αστρογένεσης οφείλεται σε μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών, οι οποίες διαταράσσουν και αναθερμαίνουν το διαθέσιμο αέριο. Σε δύο από τους γαλαξίες που εξετάστηκαν, αυτούς στους οποίους δεν βρέθηκε ψυχρό αέριο, οι ερευνητές ανίχνευσαν έμμεσα κεντρικές μαύρες τρύπες που καταπίνουν μεγάλες ποσότητες υλικού.

Πριν χαθεί για πάντα μέσα στη μαύρη τρύπα, το υλικό αυτό περιδινείται βίαια γύρω της, οπότε θερμαίνεται σε ακραίες θερμοκρασίες και εκπέμπει ισχυρή ακτινοβολία. Οι ακτινοβολία αυτή έχει τη μορφή δύο πιδάκων που πηγάζουν από τους πόλους της μαύρης τρύπας, και μπορεί να είναι τόσο έντονη ώστε να επισκιάζει ολόκληρους γαλαξίες.

Τα μοντέλα

NGC 1399, an elliptical galaxy about 65 million light years from Earth. Credit: NASA, Chandra

Πράγματι, σε ορισμένα θεωρητικά μοντέλα το επίπεδο δραστηριότητας της κεντρικής μαύρης τρύπας μπορεί να επηρεάσει το ρυθμό αστρογένεσης του γαλαξία: οι πίδακες ακτινοβολίας είτε θερμαίνουν το αέριο σε απαγορευτικά για την αστρογένεση επίπεδα, είτε το εκτοξεύουν πέρα από τη σφαίρα επιρροής του γαλαξία.

«Το τηλεσκόπιο Herschel ανίχνευσε κάτι που δεν είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν» σχολίασε ο Γκόραν Πίλμπρατ της αποστολής Herschel στην ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA. «Το Herschel ανακάλυψε σημαντικές ποσότητες ψυχρού αερίου σε κοντινούς κόκκινους και νεκρούς γαλαξίες». «Παρά την ύπαρξη ψυχρού αερίου, οι γαλαξίες αυτοί δεν σχηματίζουν άστρα, και ο ένοχος φαίνεται πως είναι η κεντρική μαύρη τρύπα».